سخت تر شدن رقابت

افزایش رقابت در سطح جهانی
کاهش هزینه اطلاعات
رشد فناوری اطلاعات
کاهش زمان چرخه حیات محصول

تبدیل بازارهای انبوه به بازارهای کوچک

افزایش تغییر در مدل های محصولات
کاهش محدودیتهای برای ورود به بازارهای جهانی

پیدایش بازارهای کوچک

ضروری شدن همکاری بین سازمانها

افزایش همکاری بین سازمانی
بهبود مدیریت روابط کار
شکل گیری سازمانهای مجازی

تغییر در انتظارات مشتریان

فردگرا شدن مشتریان
افزایش مهارت مشتریان
افزایش انتظار مشتری در سرعت دریافت کالا

افزایش فشارهای اجتماعی

قوانین مدنی
موانع مدنی
مسائل محیط زیست
افزایش تحصیلات افراد و آموزش نیروی کار

۲-۳- مفهوم چابکی و تولید چابک

در فرهنگ لغات واژه Agile به معنای حرکت سریع و چالاک و هم چنین توانایی تفکر سریع و با یک روش هوشمندانه به کار رفته است.این واژه در فرهنگ لغات وبستر نیز به صورت فرز و زرنگ ترجمه شده است.در واقع چابکی یا سریع بودن سازمان به معنای حداکثر انعطاف پذیری است.( ماسون و جونز^[۱۳]، ۲۰۰۰)
محیط های رقابتی جدید تحولات بسیاری را در سیستم های تولیدی و و سازمانها به وجود آورده است.سازمانهایی که دارای مزیت رقابتی در این محیط های جدید باشند و به سرعت بتوانند محصولات را مطابق نیاز مشتریان تولید کنند، چابک هستند.
چابکی یا سریع بودن سازمان، به معنای حداکثر انعطاف پذیری است به طوری که نه تنها بتواند به تغییرات در محصول و بازار و نیاز مشتریان پاسخ دهد بلکه فرصتهایی را فراهم نماید که با ایجاد تغییرات در بین رقبا بتواند به عنوان سازمان برتر شناخته شود.بنابراین چابکی یک استراتژی جامع برای تغییرات اساسی و برگشت ناپذیری است که موجب برتری سازمانی می گردد.
منظور از تولید چابک، یک نوع استراتژی تولید است که مبتنی بر محصولات جدید به بازارهایی که به سرعت متحول می شوند و هم چنین توانا نمودن سازمان برای پاسخگویی به تغییرات مداوم و غیرقابل پیش بینی محیط رقابتی است.درحقیقت منشأ چابکی به سیستم های تولید منعطف باز می گردد.در ابتدا تصور می شد که مسیر انعطاف پذیری در ساخت و تولید، جهت پاسخگویی بهتر به تغییرات حجم یا نوع محصول، تنها از اتوماسیون می گذرد؛ اما بعدها این ایده به مفهوم وسیع تری گسترش یافت و مفهوم چابکی به عنوان یک جهت نماو الگوی سازمانی ایجاد شد.چابکی یک قابلیت وسیع کسب و کار است که ساختارهای سازمانی، سیستمهای اطلاعاتی، فرایندهای حمل و نقل و هم چنین طرز تفکر افراد را در برمی گیرد.چابکی به معنای استفاده از دانش بازار و شرکتهای مجازی به منظور بهره برداری از فرصتهای سودآور در بازارهای بی ثبات می باشد.
تحولات سریع تکنولوژیکی، افزایش خطرات، جهانی شدن و انتظارات خصوصی سازی از ویژگیهای محیطی هستند که سازمانهای تجاری کنونی با آنها مواجهند.برای کسب موفقیت در این محیط، چابکی یک مزیت رقابتی ایجاد می کند که می توان با شهرت در نوآوری و کیفیت آن را حفظ نمود.سازمان چابک فرایندها و افراد سازمان را با تکنولوژی پیشرفته همگام ساخته و نیازهای مشتریان را براساس محصولات و خدمات با کیفیت خود را در یک قالب زمانی نسبتا کوتاه می کند.
باتوجه به جدید بودن بحث چابکی ،تعریفی که مورد تأیید همگان باشد وجود ندارد.محققان بسیاری در این زمینه فعالیت کرده اند و هرکدام تعاریف متعددی را ارائه کرده اند.
در تعریف گاناسکاران^[۱۴] تولید چابک به معنای توانایی بقاء و موفقیت در محیط رقابتی با تغییرات پیش بینی نشده و مستمر به وسیله پاسخگویی و واکنش سریع و اثربخش به تغییرات بازار که به وسیله مشتری از محصول و خدمات ایجاد می شود، می باشد. (گاناسکاران، ۱۹۹۹، ۱۰۵-۸۷)
کید^[۱۵] چابکی را تطبیق سریع و فعالانه عناصر سازمان با تغییرات پیش بینی نشده و غیرمنتظره تعریف می کند.( کید، ۱۹۹۶)
علیرغم تعاریف مختلفی که از چابکی شده است، تمام تعاریف بر سرعت و انعطاف پذیری به عنوان ویژگی های اولیه یک سازمان چابک تاکید دارد. ( گاناسکاران،۱۹۹۹،۱۰۵-۸۷ ؛ شریفی و ژانگ^[۱۶]، ۱۹۹۹، ۲۲-۷ ؛ ۳۳)
یک خصیصه مهم چابک بودن پاسخ اثربخش به تغییر و عدم اطمینان می باشد.(زین^[۱۷] ، ۲۰۰۵، ۸۳۹-۸۲۹).
به بیان برخی محققان، پاسخ به تغییر از راه های مناسب و دریافت مزایای تغییر از اجزا اصلی چابکی هستند.( کید، ۱۹۹۶؛ داو^[۱۸]، ۱۹۹۹)

۲-۴- محدودیتهای الگوی چابک

۱-۴ اهداف پژوهش

۱-۴-۱ هدف کلی

مقایسه ویژگی های شخصیتی وسبک زندگی بین بیماران مبتلا به ام اس تاثیرپذیر و تاثیر نا پذیر از پیام های مجله ام اس

۱-۴-۲ اهداف جزیی

مقایسه ابعاد سبک زندگی بین بیماران مبتلا به ام اس تاثیرپذیر و تاثیرنا پذیر از پیام های مجله ام اس
مقایسه ویژگی های شخصیتی بین بیماران مبتلا به ام اس تاثیرپذیر و تاثیرناپذیر از پیام های مجله ام اس

۱-۵ فرضیه های پژوهش

بین ابعاد سبک زندگی بیماران مبتلا به ام اس تاثیرپذیر و تاثیرناپذیر از پیام های مجله ام اس تفاوت وجود دارد.
بین ویژگی های شخصیتی بیماران مبتلا به ام اس تاثیرپذیر و تاثیرناپذیر از پیام های مجله ام اس تفاوت وجود دارد.

۱-۶ تعریف نظری و عملیاتی اصطلاحات:

۱-۶-۱ تعریف نظری بیماری ام اس

بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) یکی از بیماری های مزمن سیستم عصبی مرکزی است که مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد (هاریسون^[۳] ، ۲۰۰۹).

۱-۶-۲ تعریف بیماری ام اس

منظور ازبیماران مبتلا به ام اس در این پژوهش، بیمارانی بودند که بیماری ام اس برای آنان تشخیص داده شده است و عضو انجمن ام اس در شهر تهران هستند.

۱-۶-۳ تعریف نظری سبک زندگی^[۴]

سبک زندگی: مجموعه ای نسبتا هماهنگ از همه رفتارها و فعالیتهای یک فرد معین در جریان زندگی روزمره . سبک زندگی مستلزم مجموعه ای از عادت ها و جهت گیری ها و بنابراین برخوردار از نوعی وحدت است که علاوه بر اهمیت خاص خود از نظر تداوم امنیت وجودی پیوند بین گزینش های فرعی موجود در یک الگوی کم و بیش منظم را تأمین می کند(شولتز ^[۵]، ۱۳۸۷).

۱-۶-۴ تعریف عملی سبک زندگی

منظور از سبک زندگی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی ها در پرسشنامه سبک زندگی (BASIS_A) بدست آوردند.

۱-۶-۵ تعریف نظری شخصیت^[۶]

شخصیت عبارت است از الگوی نسبتا پایدار صفات ؛ گرایشها ؛ یا ویژگیهای که تا اندازه ای به رفتار افراد دوام می بخشد(جس فیست وجی فیست ^[۷]،۲۰۰۵).

۱-۶-۶ تعریف عملی شخصیت:

منظور از ویژگی های شحصیتی در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی ها در پرسشنامه ویژگی های شخصیتی NEO (تجدید نظر شده ) معروف به فرم بلند NEO-Pi-R (کوستا ومک کری^[۸] ) بدست آوردند.

فصل دوم

مبانی نظری وپیشینه پژوهش

۲- ۱ ام اس» چیست؟

بیماری ام اس یکی از بیماری های مزمن سیستم عصبی مرکزی است که مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بیماری عمدتا روکش رشته های عصبی (میلین) که همان راه های هدایت عصبی هستند درگیر و دچار یک روند التهابی می شوند. بنابراین پیام های عصبی با تاخیر انجام می شود ( هاریسون ، ۲۰۰۹).
این بیماری باتوجه به منطقه عصبی که گرفتار می کند، می تواند با علایم چشمی، کاهش بینایی، دوبینی، سرگیجه، عدم تعادل، بی حسی اندام ها، لرزش، تکرر و اختلال در کنترل ادرار و در موارد پیشرفته تر اختلال شدید حرکتی و تعادلی و لرزش و مشکلات حافظه و اختلال کنترل ادرار و مدفوع ظاهر شود. تمام این علایم براساس نوع بیماری ام اس، تعداد حملات، سیر پیش رونده، تشخیص به موقع، پیگیری درمان ها و پیشگیری می تواند متفاوت باشد، بهترین راه تشخیص ام اس گرفتن شرح حال از بیمار است، به عبارت دیگر گفته های بیمار درمورد علایم، معاینه دقیق بالینی بیمار توسط پزشک معالج، یافتن علامت های عصبی، مطالعه یافته های تصویری از جمله ام آرآی مغز و نخاع، انجام نوار چشم، آزمایش مایع نخاع و انجام تست های خونی می توانند در جهت رد و تایید و تشخیص افتراقی بیماری ام اس از بیماری های دیگر کمک کننده باشند. سن بروز بیماری بیشتر بین ۲۰ تا ۴۰سالگی است و خانم ها بیشتر گرفتار آن می شوند. علت بیماری ناشناخته است اما برای بروز آن عللی درنظر گرفته شده است که مجموع این عوامل می تواند باعث این بیماری شود. استعداد و ساختار جسمی فرد، استعداد ارثی، اختلال در تنظیم و تعادل سیستم ایمنی، عوامل محیطی و نژادی، مواجهه فرد با ویروس ها در طول زندگی، واکسیناسیون و استرس از جمله عواملی هستند که در ایجاد بیماری ام اس تاثیرگذارند. البته هنوز عامل ژنتیک و ژن خاصی برای این بیماری پیدا نشده است ( اعتمادی فر وافتخاری ، ۱۳۸۶).
بیماری ام اس تمام افراد را به یک شکل تحت تاثیر قرار نمی دهد. این بیماری وسیع الطیف است و انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع حمله اولیه و منطقه گرفتاری می تواند خوش خیم یا بدخیم و با علایم بیشتر یا کمتر باشد. متاسفانه تعداد زیادی از مردم جهان به این بیماری مبتلا هستند و روز به روز بر تعداد مبتلایان افزوده می‌شود. در ایران نیز بیماری ام. اس را می‌توان پدیده‌ای نسبتا جدید محسوب نمود و جامعه مانیز با موارد زیادی از این بیماری روبرو است. آنچه مهم است که همگان خصوصا بیماران ام. اس بدانند آن است که ام. اس بیماری‌ای است که باترفندهای خاص، اراده، صبر، بردباری، امید و تو کل بر خداوند متعال به راحتی می‌توان با آن کنار آمد و ازپیشرفت‌ بیماری جلوگیری نمود. علی‌رغم تحقیقات وسیع، علت بیماری ام. اس هنوز ناشناخته است، این بیماری، وراثتی و یا مسری نیست. شروع ام. اس معمولا از ۲۰ تا ۵۰ سالگی است و در آب و هوای معتدل شایع‌تر است. عوامل گوناگونی از جمله فاکتور‌های محیطی: همانند منطقه جغرافیایی و مهاجرت، استعداد و نژادی، سیستم ایمنی، ارث و فاکتورهای ژنتیکی، ویروس‌ها دربروز بیماری‌ موثر می‌باشند. وقوع ام. اس در دوران کودکی نادر است و با افزایش سن شیوع آن بالا می‌رود تا حوالی ۳۰ سالگی که به حداکثر می‌رسد و همچنان تا دهه چهار بالا می‌ماند و سپس سریعا کاهش پیدا می‌کند به گونه‌ای که شیوع آن پس از ۶۰ سالگی کم می‌شود. ام. اس در زنان شایع‌تر از مردان است. بروز آن در زنان تا ۳ برابر بیشتر از مردان بوده و احتمالا فاکتورهای هورمونی و سیستم ایمنی علت بروز بیشتر ام. ‌اس‌ در زنان می‌باشند. ام. اس در طبقات اجتماعی - اقتصادی بالا بیشتر دیده می‌شود و احتمال در جوامع شهری شیوع بیشتری نسبت به جوامع روستایی دارد (اعتمادی وهمکارن ،۱۳۸۱).
استرس‌های روحی به عنوان یک عامل احتمالی برای عود و پیشرفت ام. اس ذکر شده است به دلایلی که هنوز کاملا مشخص نیست. وقتی یک نوع از گلبول‌های سفید (لنفوسیت‌ها) اشتباها به میلین سیستم عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع است به جای یک عامل بیگانه حمله می‌کنند، بیماری ام. اس آغاز می‌شود و هر بار که این نوع خاص سلول‌ها به میلین یک قسمت از سیستم عصبی مرکزی حمله کنند آن قسمت دچار مشکل خواهد شد و علائم مربوطه بروز می‌کند، مثلا زمانی که عصب بینایی درگیر شود فرد دچار تاری دید و درد چشم می‌شود. اگر میلین در مخچه آسیب ببیند علائم آن به صورت سرگیجه، عدم تعادل، اختلال تکلم به صورت بریده سخن گفتن، ناهماهنگی در راه رفتن و لرزش اندام‌هاست و اگر آسیب در ساقه مغز رخ دهد فرد دچار دو بینی و ناهماهنگی حرکات چشم می‌شود و در صورت درگیری‌ راه‌های حرکتی مغز و نخاع، فرد دچار ضعف حرکتی، سفتی اندام‌ها و اشکال در راه رفتن و سختی عضلات می‌گردد. از دیگر علائمی که در ام. اس رخ می‌دهد علائم حسی نظیر احساس سوزن سوزن شدن اندام‌ها، خواب رفتن اندام‌ها، بی‌حسی و کرختی در دست‌ها و پاها می‌باشد. علائم دیگری نظیر احتباس ادراری، تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادرار، یبوست، ناتوانی جنسی، احساس درد یا سوزش، عوامل زیادی بیماری ام. اس را تشدید می‌کنند از جمله خستگی یا فعالیت زیاد از حد، گرما، عفونت‌ها به خصوص از نوع ویروسی، تب،حمام داغ و گرم، استرس فشارهای روحی و روانی، حاملگی، تروما، باوجود تلاش‌های بسیار زیاد محققان، هنوز درمانی برای علاج کامل ام. اس کشف نشده است و درمانهای موجود فقط در تخفیف عوارض جانبی و پیشگیری نسبی از حملات عود بیماری موثر هستند. تقریبا در یک سوم موارد، بیماری به کندی پیشرفت می کند ومقاوم است . این حالت بخصوص در مواردی که بیماری بالاتر از ۴۰سالگی شروع شده باشد ، دیده می شود اگر چه ممکن است بیماران در عرض چند سال پس از شروع بیماری از بین بروند ، ولی اکثر موارد اینطور نیست وعمر متوسط بیماران پس از شروع بیماری بیشتر از ۳۰ سال است (هاریسون ۱۹۹۱).
اکنون به تاریخچه پیدایش بیماری ام اس می پردازیم .

۲-۲ تاریخچه بیماری ام اس

ام اس که مخفف علمی( مولتیپل اسکلروزیس ) می باشد ، در واقع یکی از قدیمی ترین ودر عین حال مهمترین بیماری های سیستم عصبی است که بیشتر بالغین جوان را مبتلا می کند .اگر چه قدمت شناسایی ونامگذاری بیماری ام اس ازبسیاری از بیماریهای دیگر کمتر است وبه علت عدم دسترسی به راه های تشخیص دقیق زمان مشخص در مورد گزارش اولین مورد بیماری ام اس در دنیا وجود ندارد؛ اما بررسی متون تاریخی متعدد نشان داده است که این بیماری از قرنها پیش وجود داشته است ودر هر برهه ای از زمان به یک نام شناخته شده وروشهای درمانی مختلفی نیز برای بیماران پیشنهاد می شده است به عنوان مثال یکی از نوادگان جرج سوم ؛ پادشاه انگلستان در سال ۱۸۲۲در یادداشتهای روزانه خود شروع بیماریش را که با تاری دید همراه بوده است را شرح می دهد . این تاری دید که بلا فاصله پس از بازگشت از مراسم تدفین یکی از بستگان نزدیک رخ داده بود ؛ پس از دوماه بهبود یافته که این بهبودی با شروع دوبینی همراه بوده است . بررسی مجموع این خاطرات نشان می دهد که علایم وی سیر بهبود وتشدید داشته وبه طور کلی ابتلا به ام اس را در ذهن ترسیم می کند ( ادیب نژاد، ۱۳۸۴).
بطور کلی اولین کسی که بیماری ام اس را تشریح کرد پروفسور شارکوی فرانسوی بود اولین اشاره به این بیماری به سال ۱۳۰۰ میلادی برمیگردد ،زمانیکه اعتقاد بر این بود که اساسا این یک بیماری مذهبی است و مربوط به افرادی است که گناه و معصیتی را نسبت به دیگران روا داشته اند همینطور اینکه بخشش و آمرزش نیز در این رهگذر معجزه محسوب میشد. در سال ۱۸۰۰ میلادی درمانهاییکه برای این بیماری بکار میرفت عبارت بودند از : زالو انداختن – مالیدن ضماد روی پوست ، درمان بوسیله برق نیز گاهی داده میشد نسخه ها شامل گروهی از مواد غیر معمول (عجیب) و سمی بودند مثل جیوه – جوهر گنه گنه و استراکنین. جین مارتین شارکو یک پزشک تجربی در پاریس در اواسط و اواخر سده ۱۸۰۰ میلادی اولین توضیح آسیب شناسی بیماری را به بیماران و پزشکان ارائه داد شارکو دارو سازی را در دانشگاه پاریس مطالعه کرد جایی که توانست تجارب بیماران و پزشکان را ادغام کند توضیحات بوسیله کالبد شکافی الگوهای آسیب شناسی بیماری ارائه شدند، بوسیله در کنار هم قرار دادن علوم بالینی (تجربی) با آسیب شناسی و بررسی بستگی بین آنها شارکو توانست پیشرفت زیادی در درک چندین بیماری حاد مثل ام اس داشته باشد. در توضیح سال ۱۸۶۸ شارکو از ام اس او پلاک هایی که میلین آنها تخریب شده اند را توضیح میدهد و نقش تخریب میلین در پیشرفت بیماری را پیشنهاد میکند. شارکو همچنین کسی بود که نام ام اس را روی این بیماری نهاد(sclerose en plaque)، اگر چه پزشکان آنزمان با این بیماری آشنا بودند اما شارکو تعریفی روشن از بیماری را ارائه داد بنابر این سایر پزشکان ساده تر میتوانستند بیماری را تشخیص داده و درک روشنی نیز از وضعیت بیمار در زمان خودشان داشته باشند. تا این زمان محققان پیشرفتهای برجسته ای در تبیین فرایندهایی که مشخصا منجر به گسترش و وخیم تر شدن ام اس می شود داشته اند همراه با یافته های مهم که تنها در دهه اخیر بدست آمده است ( وطن چی ، ۱۳۸۸).
پرفسور شارکو نام فرانسوی ( اسکلروزآن پلاک ) را برآن نهاد سالها بعد دکتر ویلیام هاموند امریکایی نام (مولتیپل سربرال اسکروزیس)را برای این بیماری انتخاب کرد این نام بعدا به مولتیپل اسکلروزیس معروف شد . به منظور آشنایی بیشتر با سر گذشت ام اس در ادامه به اختصار به برخی از مقاطع تاریخی (میلادی )شاخص در مورد ام اس اشاره می شود . ۱۴۰۰(میلادی ) اولین دست نوشته هایی که حاکی از ابتلا به یک بیماری با علایم ام اس است در این سالها ثبت شده اند . ۱۸۳۸ترسیم های پزشکی که در این تاریخ بیماری ام اس را به تصویر کشیده اند به وضوح همان چیزی را از ام اس ترسیم کرده است که ما امروزه به عنوان ام اس می شناسیم . البته پزشکان قرن نوزدهم متوجه نبودند که دقیقا چه چیزی را مشاهده وثبت می کنند . ۱۸۶۸ : پروفسور مارتین شارکو ؛ استاد نورولوژی دانشگاه پاریس که به پدر نورولوژی نیز لقب گرفته است ؛ در این سال برای اولین بار به تفصیل بیماری ام اس وتغیرات عصبی همراه آن شرح داد. ۱۸۷۸: میلین ( غلاف دور رشته های عصبی که در ام اس تخریب می شود ) توسط دکتر رانویه شناخته شد. ۱۹۱۹: اختلالات موجود در ترکیبات مایع نخاعی در ام اس توسط دکتر ایلوین کاپوت شناسایی شد ولی اهمیت بالینی ان تا سالها مبهم بود . ۱۹۲۰: تصور براین بود که زنها بیشتر از مردها به ام اس مبتلا می شوند . چرا؟ بدان علت که ام اس در زنها اشتباها به عنوان هیستری تشخیص داده می شد . ۱۹۲۵: دکتر داگلاس در این سال انتقال الکتریکی از طریق اعصاب را برای نخستین بار ثبت کرد ونشان داد که عصب فاقد غلاف میلین نمی تواند پیام الکتریکی را به خوبی منتقل کند . ۱۹۲۸: در این سال سلولهای الیگوندروسیت که سازنده میلین در بدن می با شند شناسایی شدند . ۱۹۳۵: دکتر ریورس با مطالعه بر روی مدلهای حیوانی ام اس نشان داد که یک پدیده خود ایمنی که در ان خود بدن علیه سلولها ی خودی فعال می شود در بروز ام اس نقش دارد ( ادیب نژاد ، ۱۳۸۴).
چنین مکانیسمی در بروز بسیاری از بیماری های دیگر مانند بیماری های روماتولوژیک نیز نقش دارد ،۱۹۶۵:سلولهای سفید خون که علیه عایق میلین فعالیت کرده وآن را از بین می برند شناسایی شدند ، در مقاطع مختلف تاریخی درک پزشکان از ام اس متفاوت بوده ودرمانهای مختلفی نیز برای آن تجربه شده است بعضی از این درمانها عبارتند از :دهه ۱۸۹۰- تصور براین بود که ام اس به علت سرکوب غدد عرق بدن ایجاد شده وبه منظور درمان ان از گیاهان مختلف استفاده می شد به علاوه بیمار باید در استراحت مطلق در بستر به سر می برد . دهه ۱۹۴۰- تصور براین بود که ام اس به علت ایجاد لخته های خونی واختلال در گردش خون ایجاد شده وبه منظور درمان ان از داروهای بهبود دهنده گردش خون مانند دیکومارول استفاده می شد . انتظار طول زندگی پس از تشخیص ۱۸ سال بود . دهه ۱۹۶۰- تصور براین بود که ام اس به علت واکنشهای آلرژیک ایجاد شده وبه منظور درمان آن از ویتامین های وآنتی هیستامین ها استفاده می شد . انتظار طول زندگی پس از تشخیص ام اس ۲۵ سال بود . دهه ۱۹۹۶ تا به امروز عقیده بر این است که ام اس بدنبال بروز واکنشهای خود ایمنی که احتمالا با یک آلودگی ویروسی مرتبط است رخ می دهد وبه منظور درمان آن از استرویید ها وکورتون ها وداروهای تعدیل کننده واکنشهای ایمنی استفاده می شود (وطن چی ، ۱۳۸۸).

۲-۳ علل شیوع بیماری ام اس

دانشمندان تاکنون علت بیماری ام اس را نیافته اند . با این حال هر ساله اطلاعات بیشتری در مورد آن بدست می آید وبا تحقیقات اپیدمیولوژیکی (همه گیر شناسی )و آزمایشگاهی موارد بسیاری از اتیولوژی (علت شناسی ) آن شناخته شده است . مثلا می دانیم که ام اس در مناطق شمالی نیمکره شمالی ومناطق جنوبی نیمکره جنوبی شایع تر است ( بلادی مقدم ، ۱۳۸۶).
این بیماری در مناطق گرمسیری شیوع کمتری دارد . افرادی که زمینه ژنیتیکی خاصی دارند نسبت به افراد عادی بیشتر در معرض ابتلا به ام اس قرار دارند . برای مثال مردم شمال اروپا برای ابتلا به ام اس مستعد تر از افریقایی ها هستند . شواهد نشان می دهد که احتمال ابتلا به ام اس بیشتر مربوط به محل بزرگ شدن وگذراندن نیمه اول نوجوانی شخص است تا محلی که در آن زندگی کرده ونشانه های بیماری آنجا ظاهر شده است . احتمال می رود که عامل بیماری ، ویروس باشد ولی هنوز ثابت نشده است . این عقیده که ویروس خاصی موجب شود دستگاه ایمنی ، غیر عادی عمل کند وبه میلین حمله نماید عمومیت ندارد ، بلکه بیشتر معتقدند که بسیاری از ویروسها ی دوران کودکی بعد از سالها فعال می شوند واز آن پس حمله به این قشر اعصاب مرکزی شروع می شود. سالها پیش از توسعه تصویر برداری با طنین مغناطیسی وثبت پتانسیل عصبی مثل ثبت پتانسیل اعصاب بینایی ، شنوایی وساقه مغز ، تشخیص از روی نشانه های خاصی که با پیشرفت بیماری پدیدار می گشت صورت می گرفت . مدتها قبل از بروز نشانه ها ی بیماری ، اختلالات دستگاه عصبی مشاهده می شود . امروزه به وسیله ابزارهای جدید ، طی چند روز پس از شروع نشانه های اولیه ممکن است که بیماری تشخیص داده شود .با وجود اینکه رفتار ام اس بسیار متغیر است ، نزدیک به ۷۰ درصد از بیماران در شروع بیماری ، گاهی بیماری شدت پیدا می کند والبته مدت خوب بودن دوام بیشتری دارد فقط بعضی وقتها بطور مقطعی بیماری شدید می شود ودر برخی موارد دوره های بدتر شدن بیشتر است وافت کامل بیماری کمتر رخ می دهد . این رفتار در نهایت منجر به حالت پیش رونده ثانوی می شود .شاید ۵تا ۱۰ درصد بیماران از ابتدای امر حالتی پیش رونده داشته باشند، این بیماران در آینده وضعیت بدی پیدا می کنند این وضعیت معمولا در افراد مسن پدید می آید (جرج اچ۱۳۸۷).

۲-۴ ساختمان وکارکرد سلول عصبی

میلین غلافی است که اطراف رشته های عصبی فرا گرفته با ایجاد نقش حفاظتی خود باعث تسریع در انتقال پیامهای عصبی از طریق رشته های عصبی می شود وبه همین دلیل آسیب این غلاف در ام اس باعث کند شدن ویا توقف در انتقال پیامهای عصبی شده که خود منشا بروز علایم ونشانه های ام اس است . علایم قابل توجه در افرادی که دچار فرایند از بین رفتن میلین شده اند ، ممکن است پس از مدتی وبعد از فروکش کردن التهاب وشروع روند التیام ، کاهش یافته یا از بین برود ( ادیب نژاد ، ۱۳۸۴).
غلاف میلین به روش زیر توسط سلولهای شوان آکسون تشکیل می شود ابتدا غشاء سلول شوان آکسون را احاطه می کند وآنگاه سلول چندین بار به دور آکسون می چرخد ولایه های متعددی از غشاء سلولی محتوای ماده لیپیدی را در اطرف آکسون تشکیل می دهد (گایتون^[۹] ، ۱۳۶۲).
غلاف میلین همپای تحول مغز رشد می کند . چون اندازه مغز به تدریج افزایش می یابد غلاف میلین لایه ای از سلولهای چربی که اکثر اکسون ها را پوشش می دهد وعایق بندی می کند . غلاف میلین سرعت انتقال تکانه های عصبی را افزایش می دهد ( سانتراک۲، ۱۳۸۳).
در اثر بیماری ام اس نواحی از مغز و نخاغ دمیلینه شده و این نواحی به مرور زمان گسترش می‌‌یابد. در اثر این بیماری، اغلب عصبهای بینایی ،عصبهای نخاعی ، آسیب می‌‌بینند که منجر به نوروپاتی نوری، آتاکسی و …و نهایتاً مرگ می‌‌شود. این بیماری اغلب در سنین بین ۲۰ تا ۴۵ سالگی بروز می‌‌کند و در بین زنان شایعتر است. علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست، اما این بیماری در اغلب موارد دارای توارث ژنتیکی می‌‌باشد و فرزندان افراد مبتلاً به ام اس، دارای ریسک زیادی برای ابتلا به ام اس می‌‌باشند، مسلما تلاش برای درمان قطعی ام اس وبازگرداندن تمام علایم آن به حالت اولیه زمانی به نتیجه می رسد که امکان ترمیم میلین ورشته های عصبی سیستم اعصاب مرکزی مقدور شود والبته این تلاشها نیز زمانی کامل وموفق می شود که بتوان فرایند های که موجب آسیب میلین می شوندرا متوقف کرد . مطالعات گسترده ای که در زمینه میلین وبازسازی آن انجام شده است نشان می دهد که بطور طبیعی ، توان بازسازی وترمیم میلین با سرعت محدود وجود دارد واین ترمیم با تحرک خود به خود سلولهای سازنده میلین که الیگودندروست نام دارد، انجام می شود . در حال حاضر تحقیقات متعددی برای شناسایی این عوامل محرک در حال انجام است وامید می رود که با شناسایی این عوامل محرک در حال انجام است وامید می رود که با شناسایی این عوامل وبازسازی آنها به صورت مصنوعی ، بتوان این ترمیم را کامل کرد. از سوی دیگر دانشمندان در حال شناسایی عواملی می باشند که مانع بازسازی میلین می شوند وامیدوارند که با شناسایی این عوامل ومهار آنها به بازسازی خود بخودی میلین کمک کنند، محققان راه های متعددیگری را نیز برای ترمیم میلین در دست بررسی دارند که عبارتند از :
-از آنجا که آنتی بادی ها ( پروتین های خاصی که ایمنی بدن را برعهده دارند ) توانسته اند بطور موفقیت آمیزی موجب تحریک بازسازی میلین در نمونه های حیوانی ام اس شوند ، تحقیق در مورد امکان استفاده از این آنتی بادی ها در افراد مبتلا به ام اس ، در حال انجام است (ابوالقاسمی ، ۱۳۹۰).
- دانشمندان برآنندکه قسمتهای آسیب دیده را بوسیله عمل جراحی جایگزین کنند . در این روش پزشکان می کوشند تا با پیوند سلولهای سازنده میلین سالم به جای قسمتهای آسیب دیده ام اس را درمان کنند دانشمندان دانشگاه YaLe در سال ۲۰۰۱با برداشتن این سلولها از قسمتهای عصبی خارج از مغز ونخاع وپیوند آنها در داخل پلاکها ی ایجاد شده در مغز چند بیمار به آزمودن این فرضیه پرداختند که نتایج این تحقیق امید وار کننده است (ادیب نژاد ۱۳۸۴).
- برخی از محققین در حال یافتن سلولهایی هستند که قابلیت جایگزین شدن به جای سلولهای آسیب دیده به علت ام اس را داشته باشند .در حال حاضر سلولهایی مشتق از سلولها ی پوست ، مغز استخوان یا خون بند ناف ونیز سلولهای مغز بالغین مد نظر قرار دارند ، یا به نتیجه رسیدن این مطالعه ونیز یافتن عوامل محرکی که بتوانند این سلولها را به سلول های کارامدی تبدیل کنند ، موفقیت بزرگی در درمان ام اس حاصل خواهد بود . بعضی بیماریها همچون تصلب چندگانه با تخریب غلاف میلین موجب کندی انتقال ویا حتی توقف پتانسیل های فعالیت می گردند . آکسونی که میلین خود را از دست داده است همانند آکسونی که از ابتدا میلین نداشته است ، نیست .در یک آکسون میلین دارکانال های سدیم به طور انحصاری فقط در محل گره ها وجود دارند . اگر آکسونی میلین خود را از دست بدهد بخش هایی از آن که توسط میلین پوشانده شده بودند بدون کانال سدیم باقی خواهند ماند .افراد مبتلا به تصلب چند گانه از آسیب های فراوانی ازجمله ناهماهنگی ماهیچه ای ، ضعف عمومی ، کرختی ، سوزن سوزن شدن یا ناپایداری یک اندام ، دوبینی ، اختلال تعادل ، وتکرراداررنج می برند (ابوالقاسمی،۱۳۹۰).

۲- ۵ سیرکلی بیماری ام اس

اگرچه پیش بینی دقیق سیر کلی ام اس در هر فرد غیر ممکن است ولی بررسی روند ۵سال اول بیماری می تواند تا حدودی چگونگی ادامه بیماری را در یک فرد مشخص کند. به عبارت دیگر با توجه به سطح ناتوانی فرد در پایان ۵یا ۱۰سال اول می توان تاحد قابل قبولی سیر آتی بیماری را مشخص کرد. البته تنوع وسیعی نیز در این روند وجود دارد به طوریکه درصد زیادی از افراد مبتلا به ام اس حدود ۴۵ درصد هیچگاه به ام اس شدید دچار نمی شوند ویک زندگی طبیعی وپر بار را تجربه خواهند کرد. یک گروه قابل توجهی نیز پس از تجربه یک دوره نسبتا طولانی وبدون پیشرفت که با خاموشی بیماری همراه است وممکن است حتی ۲۰به طول انجامد به تدریج دچار پیشرفت می شوند . البته مطالعات جدید تری که در مایوکلینیک آمریکا انجام شده است نشان می دهد که از میان بیمارانی که در طی یک دوره ده ساله مورد پیگیری قرار گرفته اند تنها کمتر از نیمی از انها دچار کاهش در توانایی ها خود شده اند. همچنین در مطالعه دیگری در کانادا مشخص شده است که ۹۰ درصد از بیمارانی که پس از گذشت ۵ سال از تشخیص از نظر توانایی فردی در وضعیت مطلوبی قرار دارند در عرض ۱۵ سال آتی نیز قابلیت تحرک وفعالیتهای فردی کامل را حفظ خواهند کرد بطور کلی ۴۰ درصد افراد مبتلا به ام اس تنها علایم ومشکلات خفیفی را در طول زندگی تجربه خواهند کرد و ۷۵درصد از مبتلایان ام اس هرگز از صندلی چرخدار استفاده نخواهند کرد با کمک روش های درمانی طبی، توانبخشی ونیز حمایت روانی این پیش آگهی به مراتب بهتر نیز خواهد بود. در مجموع این ارقام دور نمای بسیار مثبتی را در مورد آینده افراد مبتلا به ام اس ترسیم می کند به خاطر داشته باشید که بخشی ازآمار فوق مربوط به زمانی است که داروهای تعدیل کننده سیر بیماری هنوز در اختیار بیماران قرار نگرفته بود ند (ادیب نژاد، ۱۳۸۴).
در مورد سیر کلی ام اس وآینده فرد مبتلا نمی توان از نقش داروها نیز چشم پوشی کرد . به طوریکه در سالهای اخیر وبا وجود اینترفرونها وسایر داروها ی مطرح در درمان ام اس آینده روشنتری در پیش چشم مبتلایان قرار گرفته است. باید به خاطر داشت که اکثر افراد دچار ام اس از طریق برخورد صحیح با علایم ام اس وکنترل ناتوانیها ی خود ( مانند خستگی ، مشکلات ادراری ومشکلات راه رفتن ) زندگی خود را بطور عادی اداره می کنند والبته در حدود ۱۵ درصد موارد نیز ناتواناییها ی شدید مانند استفاده از صندلی چرخدار رخ خواهد داد (هاریسون ، ۱۹۹۱).

۲-۳-۲- تهیه نمونه‌های ماهی
ماهیان مورد نیاز مستقیما از صیدگاههای بندرهندیجان در همان لحظه صید تهیه شدند. جهت انجام این تحقیق۳۰ عددماهی هامور معمولی تازه صیدشده از صیدگاه سجافی بندرهندیجان صید گردیده و سپس ماهیان تهیه شده پس از شستشو در داخل جعبه های یونولیت حاوی یخ ( به صورت لایه های متناوبی از یخ و ماهی ) قرار داده شدند و سریعا به آزمایشگاه فارماکولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهیدچمران اهواز انتقال داده شدند. کنترل دمای داخل جعبه از طریق اندازه گیری مداوم دما به کمک دماسنج جیوه ای صورت گرفت ودر صورت ذوب شدن یخ های داخل جعبه وبا افزایش دمای جعبه ، یخ تازه به داخل جعبه اضافه می‌شد. مقدار یخ مورد استفاده بسته به نوع ماهی، فصل صید، فاصله از محل صید تا جایگاه تخلیه و کشتی متفاوت است. برای دستیابی به میزان سردسازی مناسب، می باید یخ به مقدار کافی در اطراف ماهی قرار داده شود. میزان متداول یخ به صورت قالب و خرد شده برای حمل ونقل و نگهداری ماهی در انگلستان یک قسمت یخ و سه قسمت ماهی است (فضل آرا، ۱۳۸۴). بنابراین نسبت۳ به ۱ ماهی هامور معمولی و یخ با اضافه کردن یخ به طور روزانه در کل دوره باید ثابت بماند در کل دوره، یخ به میزان کافی در دسترس بوده و جایگزین یخ ذوب‌شده می‌شد و در کف جعبه نیز جهت خروج آب حاصل از ذوب یخ یک سوراخ تعبیه شد تا آب حاصل از ذوب یخ خارج و در ظرف نگهداری باقی نماند، زیرا این آب علاوه بر آلوده‌بودن به خون و سایر ترشحات، دارای تعداد زیادی باکتریهای‌سرماگرا است که به آسانی در آنجا رشد و فعالیت خواهند داشت‌. تغییرات درجه‌حرارت باعث تغییرات در مقدار باکتری‌ها می‌شوند موقعی که ماهیان یخ‌گذاری می‌شوند طبقات ماهی و یخ بصورت یک درمیان می‌باشد و این طبقات یک در میان ممکن است شرایط بیولوژیک زندگی میکروب‌های ماهی را تغییردهد، بنابراین ضخامت لایه‌ها باید در حداقل ممکن بوده و در لایه‌ای که ماهی قرار دارد نیز یخ را به خوبی پخش کرده که این یخ پخش‌شده بین لایه‌ها علاوه بر بهترسردکردن، سبب بهبودکیفیت آن نیز می‌شود. در این حال باید دقت شود بین ماهی و جعبه تماس مستقیم وجود نداشته باشد. نمونه ها بصورت تصادفی از جامعه ماهیان صید شده می باشند ضمن اینکه مراحل اندیس های شیمیایی و انتخاب نمونه ها کاملا بصورت تصادفی انجام پذیرفت. با همین روند نمونه‌ها در فواصل زمانی صفر، ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۵و ۱۸ روز مورد ارزیابی میکروبی و شیمیایی قرارگرفتند. در ابتدا قبل از هر گونه عملیات نگهداری، تعدادی ازماهیان صید شده انتخاب و آزمون میکروبیولوژیکی مورد نظر به همراه فاکتورهای شیمیایی در آنها مورد سنجش قرار گرفت. اینکار امکان مطالعه روند تغییرات فساد شیمیایی و میکروبی را در زمان های مختلف نگهداری میسر می سازد.

۲-۴- پارامترهای میکروبی و شیمیایی
۲-۴-۱- آزمون میکروبی
برای تعیین شمارش کلی میکروبی در این پروژه از کشت سطحی بر روی محیط آگار مغذی استفاده شد که شامل مراحل ذیل می باشد :
۲-۴-۱-۱- تهیه سرم فیزیولوژی
برای تهیه محلول سرم فیزیولوژی، ۹ گرم کلریدسدیم جامد به یک لیتر آب در یک بالن دو لیتری اضافه شد، سپس بر روی اجاق قرار گرفت و یک مگنت در داخل بالن قرار داده شد تا نمک به خوبی در آب حل شود، بعد از حل شدن، سرم فیزیولوژیک تهیه شده در در ارلن های ۹۰ سی سی و لوله های آزمایش تقسیم شده و درب آنها را با پنبه و ورق آلومنیومی محکم بسته و روی یکی از آنها چسب اتوکلاو زده، و در داخل اتوکلاو در دمای ۱۲۱ درجه سانتی گراد و فشار ۵/۱ اتمسفر به مدت ۱۵ دقیقه استریل شدند، بعد از استریل شدن جهت حل نمودن عضله چرخ شده (۹۰ سی سی به ازای ۱۰گرم عضله ماهی) مورد استفاده قرار گرفتند.
۲-۴-۱-۲- تهیه محیط کشت
برای تهیه محیط کشت، ۲۰ گرم نوترینت آگار شرکت مرک^[۵۳] بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده در یک لیتر آب مقطر حل شد و سپس بر روی اجاق حرارت دهی گردید، در زمان حرارت دادن در یک لحظه محلول شروع به جوشیدن نموده و کف می کند، در این زمان بایستی آن را از روی شعله برداشته و مدتی به حال خود رها کرده و مجدداً بر روی شعله قرار گرفت. این عمل سه بار تکرار می شود تا محیط کشت حالت آبکی پیدا نماید و در حالتی که حبابهای محیط کشت حالت لانه زنبوری گرفته و محیط شفاف می‌گردید عمل حرارت دادن خاتمه داده شد، سپس محلول حاصل در داخل ارلن ها ریخته شده و درب آنها را با پنبه بسته و ورق آلومنینیومی محکم بسته و در داخل اتوکلاو در دمای ۱۲۱ درجه سانتی گراد و فشار ۵/۱ اتمسفر به مدت ۱۵ دقیقه استریل شدند.
۲-۴-۱-۳- روش کشت
قبل از انجام هر گونه آزمون شیمیایی، نمونه ها در زمان های ذکر شده در بخش ۲-۱-۳-۱ جهت انجام آزمون میکروبی به آزمایشگاه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران انتقال داده می شدند. ابتدا شعله ها را روشن نموده و کف هود و سینی مخصوص نگهداری ماهی با الکل ضد عفونی شدند، همچنین پوست ماهی از سمتی که عضله ماهی برش داده می شود به خوبی با الکل ضدعفونی شد. سپس عضله ماهی از قسمت جلویی (نزدیک سرپوش آبششی بین خط جانبی و قسمت پشتی) برش داده شد و ۱۰ گرم از عضله را در شرایط سترون با ترازو وزن نموده و در داخل هاون چینی کاملا همگون و یکنواخت گردید. سپس با ۹۰ سی سی سرم فیزیولوژی به خوبی مخلوط شد، در این حین لوله های آزمایش و پلیت ها را کدگذاری نموده و هر یک از رقت ها در لوله های آزمایشی که حاوی ۹ سی سی سرم فیزیولوژی استریل بودند تهیه شدند.
بر اساس روش APHA^[54] بعد از مراحل فوق به منظور تهیه رقتهای سریال از نمونه های مورد نظر مقدار یک سی سی از نمونه هموژن(مخلوط عضله ماهی با سرم فیزیولوژی) را از هاون (رقت ۱/۰) بوسیله سمپلر برداشته و به لوله آزمایش مورد نظر اضافه شد تا رقت ۰۱/۰ بدست آمد. مجددا از این لوله آزمایش (رقت ۰۱/۰) یک سی سی بوسیله سمپلر برداشته و به لوله آزمایش بعدی اضافه می شود تا رقت ۰۰۱/۰ تهیه شود. برای تهیه بقیه رقت ها نیز همین مراحل انجام می شود (استاندارد ملی ایران، شماره ۳۵۶). بایستی توجه داشت که برای تهیه هر رقت سرسمپلرها تعویض شود و کلیه مراحل در زیر هود و در مجاورت شعله و محیط استریل انجام شود. بعد از مراحل فوق پلت های حاوی محیط کشت با توجه به رقت مورد نظر شماره گذاری شدند و از هر رقت با سرسمپلر مخصوص خود ۱/۰ سی سی برداشته و در داخل پلیت مورد نظر ریخته شده و توسط لوله L شکل استریل محلول حاصل به خوبی بر روی محیط کشت پخش گردید. سپس پلیت های مذکور چند دقیقه به حال خود رها شدند تا محلول حاصل به خوبی بر روی محیط کشت ثابت شود، بعد کلیه پلیت ها را در داخل انکوباتور در دمای ۲۲ درجه سانتی گراد جهت انکوباسیون یا رشد باکتری های سرمادوست (استاندارد ملی ایرن، شماره ۲۶۲۹) و دمای ۳۷ درجه سانتی گراد جهت رشد باکتری های مزوفیل (استاندارد ملی ایران، شماره ۲۳۹۴) به مدت ۴۸ ساعت انکوبه می شوند و پس از ۴۸ ساعت، نمونه های کشت داده شده را از انکوباتورها خارج نموده و به وسیله پرگنه شمار، پرگنه های تشکیل شده در هر پلیت بطور جداگانه بر اساس روش شماره ۲۳۲۵ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی مربوط به شمارش میکروارگانیسم ها شمارش شده و داده های بدست آمده، بصورت لگاریتم تعداد کلنی های شمارش شده به ازاء هر گرم (Log cfu/g ± SE) ارائه شدند. در این پروژه از ۵ رقت تا زمان پنجم نمونه برداری و سپس به دلیل افزایش رشد باکتری ها از رقت ششم نیز برای کشت استفاده گردید.
۲-۴-۲- اندازه گیری pH
برای اندازه گیری pH ، ابتدا ۵۰ سی سی آب مقطر را در یک بشر ۱۰۰ سی سی ریخته و روی شعله قرار داده شد تا کاملا به جوش بیاید، بعد آنرا را گذاشته تا به دمای محیط برسد. سپس ۱۰ گرم عضله ماهی را برداشته و در داخل هاون به خوبی چرخ نموده و ۵۰ سی سی آب مقطر جوشانده و خنک شده به آن اضافه نموده و به خوبی بهم زده شدند و با دستگاه pH متر، تغییرات pH در عضله در زمان های مورد نظر اندازه گیری شد.
۲-۴-۳- اندازه گیری تغییرات تری متیل آمین (TMA)
برای اندازه گیری تری متیل آمین از روش AOAC(1995) استفاده شد که ابتدا جهت تهیه عصاره بافت ماهی ۱۰ گرم از عضله ماهی وزن شد و با ۳۰ میلی لیتر از ماده تری کلرواستیک اسید ۵/۷ درصد مخلوط نموده و سپس با دستگاه هموژنیزر به مدت دو دقیقه یکنواخت گردید، تا محلول شیری رنگ حاصل شود. در مرحله بعد بافت یکنواخت شده در سرعت ۲۵۰۰ دور و به مدت ۱۰ دقیقه سانتریفوژ شده و مواد جامد ته نشین شده و محلول فوقانی که شفاف می باشد بعنوان عصاره بافت عضله ماهی مورد استفاده قرار گرفت.
آزمون TMA به روش زیر انجام شد:
ابتدا یک میلی لیتر از عصاره بافت ماهی با پیپت برداشته و به لوله آزمایش اضافه شد و با آب مقطر به حجم ۴ میلی لیتر رسانده شد، به عصاره فوق یک میلی لیتر فرمالدئید ۲۰% اضافه کرده و در مرحله بعد ۱۰ میلی لیتر تولوئن و ۳ میلی لیتر محلول کربنات پتاسیم به محتویات لوله آزمایش اضافه گردید تا حجم نهایی لوله آزمایش به ۱۸ میلی لیتر برسد. اکنون دو فاز در لوله آزمایش تشکیل شده است: فاز فوقانی تولوئن است وفاز زیرین سایر مواد موجود در لوله آزمایش است. نقش کربنات پتاسیم آزاد کردن ماده TMA موجود در عصاره بافت است و نقش تولوئن جذب کردن ماده TMA است‌‍‍، سپس درب لوله آزمایش را محکم بسته و در داخل بن ماری در حمام آب گرم ۳۰ درجه سانتیگراد به مدت ۵ دقیقه قرار داده شد. بعد از گذشت ۵ دقیقه نمونه ها را از حمام آب گرم خارج وآن را بین ۴۰ تا ۶۰ بار تکان می دهیم به طوری که دو فاز تشکیل شده کاملاً با هم مخلوط شوند و TMA آزاد شده جذب تولوئن شود. به همین دلیل باید از لوله های آزمایشی استفاده شود که درب آنها محکم بسته شده و در هنگام تکان دادن هیچ مایعی خارج نشود . در مرحله بعد لوله ها را به مدت ۱۰ دقیقه در حرارت آزمایشگاه گذاشته تا دو فاز کاملاً از هم جدا شوند. پس از جداشدن فازها، ۹-۷ میلی لیتر لایه تولوئن را به دقت از لایه پایینی جدا نموده و به لوله آزمایش دیگر انتقال داده شد. اکنون جهت اینکه مطمئن شویم هیچ مولکول آبی در تولوئن نیست به لوله آزمایش، ۱/۰ گرم سولفات سدیم بدون آب انتقال نموده و در لوله کاملا بسته و به خوبی تکان داده شد تا تولوئن خشک گردد (آب آن گرفته شود)، سپس ۵ میلی لیتر محلول اسیدپیکریک به آن اضافه گردید و با چرخش آرامی کاملا با هم ترکیب نموده و با دستگاه اسپکتروفتومتر تغییر رنگ ایجاد شده مقابل لوله شاهد^[۵۵] که حاوی تمامی مواد نامبرده شده بجز عصاره ماهی است، در طول موج ۴۱۰ نانومتر قرائت شد
به منظور تهیه استانداردها به ترتیب ۱، ۲ و۳ میلی لیتر از محلول استاندارد TMA (working solution) با آب مقطر به حجم ۴ میلی لیتر رسانده شد، سپس با تعیین میزان جذب نور منحنی استاندارد رسم گردید. در این آزمایش یک لوله به عنوان شاهد نیز در نظر گرفته شد. جدول ۲-۲ میزان مواد و محلولهای هر سه لوله شاهد، استاندارد و مجهول را نشان می دهد
با تعیین میزان جذب نور در نمونه مجهول و با بهره گرفتن از منحنی استاندارد تهیه شده و رابطه ۲-۱ میزان TMA در هر ۱۰۰ گرم عضله ماهی محاسبه شد:
۳۰۰ * (ml) محلول استاندارد مصرف شده * (محلول استاندارد mg TMA-N/g) * (A/A’ ) = (بر پایه میلی‌لیتر) نمونه mg TMA-N/100g : رابطه ۲-۱
جدول ۲-۱- میزان محلولهای لازم جهت اندازه گیری تری متیل آمین برای هر آزمایش

روش پژوهش

قوت و جایگاه هر علم یا نظری به روش شناخت آن علم یا نظر بستگی دارد و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی، به روش شناختی که در آن علم بکار می‌رود مبتنی است (مهرابی, ۱۳۹۲).
روش اساس دانش است. روش ذات علم است. تولید دانش جز با احراز روش‌های درست ممکن نیست. پژوهشگر، مسئول داده‌های پژوهش نیست، اما مسئول روشی است که برای نقد و پردازش داده‌ها به کاربردهاست. روش‌های پژوهش وسیله یا طریقه‌ی تعیین این امر است که چگونه یک گزاره پژوهش یا فرضیه مورد تأیید قرار می‌گیرد یا رد می‌شود. روش پژوهش چهارچوب عملیات یا اقدام جستجوگرایانه برای تحقق اهداف پژوهش، جهت آزمون فرضیه یا پاسخ دادن به سؤال‌های پژوهش را فراهم می‌آورد. روش‌شناسی یعنی آموزش نظری و عملی روش آشکارسازی واقعیت (خلیلی‌شورینی, ۱۳۹۱).

تحقیق و پژوهش برای آگاهی و شناخت مجهولات و پی بردن به مسائل ناشناخته صورت می‌گیرد. در انسان میل به داشتن و کشف حقایق حالت فطری داشته و همین امر یکی از عوامل مؤثر در پیشرفت امر تحقیق و ایجاد روش‌های مختلف بوده است انسان همواره برای رسیدن به مقصود و حل مشکلات، راه‌های مختلف را تجربه می کند و مناسب‌ترین راه و روش را انتخاب می‌کند بنابراین روش تحقیق عبارت از به‌کارگیری راه و روش خاصی است که اطلاعات مناسب‌تر و بیشتر را درباره موضوع موردمطالعه فراهم نموده و عوامل و علل مرتبط بدان را مشخص نماید (حافظ‌نیا, ۱۳۷۷).
با توجه به مطالعات انجام‌شده این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس روش جمع‌ آوری اطلاعات توصیفی^[۵۳] از نوع میدانی است. در تحقیقات توصیفی از نوع کمی، محقق به دنبال توصیف متغیرهای موردمطالعه است و می‌خواهد بداند متغیرهای موردمطالعه دارای چه توزیعی هستند.

جامعه آماری^[۵۴] و نمونه آماری^[۵۵]

جامعه آماری

جامعه‌ی آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه‌ی موردبررسی یک جامعه‌ی آماری است که پژوهشگر مایل است درباره‌ی صفت یا صفات متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. تعریف جامعه‌ی آماری باید جامع‌ومانع باشد؛ یعنی این تعریف باید چنان بیان شود که ازنقطه‌نظر زمانی و مکانی همه‌ی واحدهای موردمطالعه را در برگیرد و در ضمن، با توجه به آن، از شمول واحدهایی که نباید به آن‌ها پرداخته شود جلوگیری به عمل آید (سرمد, بازرگان, و حجازی, ۱۳۸۱).
جامعه آماری این پژوهش، کارمندان بخش اداری کلیه ادارات، مناطق، واحدها و سازمان‌های تابعه شهرداری همدان است و اثربخشی این سازمان در دامنه زمانی سال ۱۳۹۲ مدنظر قرار می‌گیرد. جامعه آماری در منظر مدل EFQM مدیران و کارکنان ادارات، مناطق، واحدها و سازمان‌های تابعه شهرداری همدان، تعدادی بالغ بر ۴۰۰ نفر است که در جدول زیر می‌توان توزیع این افراد را در بخش‌های مختلف سازمان مشاهده کرد:
جدول ‏۳‑۱ توزیع جامعه آماری در بخش‌های مختلف سازمان

نمونه آماری

نمونه عبارت است از تعدادی از افراد جامعه که صفات آن‌ها با صفات جامعه مشابهت داشته، معرف جامعه بوده و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند(حافظ‌نیا, ۱۳۷۷). نمونه‌برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است؛ به‌طوری‌که بامطالعه گروه نمونه، خصوصیات یا ویژگی‌هایی را به اعضای جامعه آماری تعمیم داد (سکاران, ۱۳۸۱). در تحقیق حاضر با بهره گرفتن از جدول مورگان تعداد نمونه از طریق نمونه‌گیری تصادفی ساده ۱۹۶ نفر انتخاب شد که در جدول زیر می‌توان توزیع این افراد نمونه را در بخش‌های مختلف سازمان مشاهده کرد:

هدف های استراتژیک (بلند مدت): ۲۶
۲-۳-سازماندهی ۲۶
ساختار سازمانی، هماهنگی ۲۶
ساختار سازمانی چیست؟ ۲۷
ساختار سازمانی ۲۸
تمرکز و عدم تمرکز ۲۸
رسمیت در سازمان ۳۰
۲-۴-هدایت یا رهبری ۳۰
تعریف رهبری ۳۰
وظایف رهبری ۳۲
سبک یا شیوه رهبری ۳۲
طبیعت انگیزش انسان در کار ۳۳
برنامه‌های سازمانی برای ایجاد انگیزش در کارکنان ۳۵

غنی سازی شغلی ۳۸
۲-۵-هماهنگی ۳۹
راه هایی برای ایجاد هماهنگی موثر ۳۹
ارتباطات در سازمان ۴۲
ارتباطات عمودی در سازمان ۴۲
ارتباطات غیر رسمی یا پیش بینی نشده در سازمان ۴۳
۲-۶-کنترل ۴۵
مفهوم و اهمیت کنترل ۴۵
تعاریف کنترل ۴۶
فرایند کنترل ۴۷
ویژگیهای کنترل مؤثر ۵۰
روش های مختلف کنترل ۵۲
کنترل پیش از عمل ۵۳
کنترل بعد از عمل ۵۴
۲-۷-وظایف مدیر فروش در ابعاد پنج گانه ۵۴
۲-۸-وظایف اختصاصی مدیر فروش صادرات ۵۷
۲-۹-بازاریابی ۵۸
۲-۹-۱-مفهوم بازار ۵۸
۲-۹-۲-تعریف بازاریابی و واژه های اساسی آن ۵۹
۲-۱۰-صادرات ۶۲
۲-۱۰-۱-جایگاه صادرات در اقتصاد کشور ۶۲
۲-۱۰-۲-جایگاه صادرات غیرنفتی در اقتصاد کشور ۶۳
۲-۱۰-۳-اهمیت صادرات در شرکتهای کوچک و متوسط ۶۳
۲-۱۰-۴-تفاوت های عمده بین صادرات و بازاریابی داخلی ۶۵
۲-۱۰-۵-محرک های صادراتی در شرکتها ۶۶
۲-۱۱-پیشینه تحقیق ۷۰
چکیده
تحقیق حاضر تحت عنوان « شناساییقابلیتهاومهارتهایموردنیازبرایمدیرانفروشدرسطحبینالملل» است. در فصل اول، کلیات تحقیق تشریح شده است. در این فصل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، سوالات پژوهشی و تعاریف مفاهیم بیان شده اند. در فصل دوم تحقیق به مرور ادبیات نظری و پیشینه تحقیق پرداخته شده است. در این فصل ابتدا مباحثی درباره وظایف ۵ گانه مدیران فروش (برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی، رهبری و کنترل) آورده شده است.
سپس در خصوص وظایفاختصاصیمدیرفروشو ضرورت توجه به آن بحث شده است. عریفبازاریابیوواژههایاساسیآن، نقش، جایگاه و اهمیت صادرات بخشی دیگر از مباحث نظری را تشکیل داده است.
همچنین سابقه تحقیقات پیشین در ارتباط با موضوع تحقیق مرور و نقد شده است. در مرور تحقیقات پیشین توجه خاصی به تحقیقات مرتبط با مدل تئوریک تحقیق شده است.
در فصل سوم تحقیق، روش اجرا توضیح داده شده است. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل « کارشناسان و مدیران ارشد شرکت های صادرکننده تولیدات سلولزی» می باشد. بدلیل محدود بودن جامعه آماری از شیوه تمام شماری برای انتخاب نمونه استفاده می شود. از مطالعات کتابخانه ای ، پرسشنامه و مصاحبه جهت گردآوری اطلاعات بهره گرفته شده است. پرسشنامه شامل یک بخش اطلاعات زمینه ای و یک بخش ابعاد اصلی مورد سنجش می باشد. برای هر بعد متغیر گویه در نظر گرفته شده است که و روایی و پایایی کل پرسشنامه مورد قبول بوده است. (ضریب آلفا برای ارزیابی پایایی برابر ۹۰/۰ بدست آمده است. ) در فصل چهارم نیز در دو بخش توصیفی و استنباطی داده های را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ایم . در بخش استنباطی با بهره گیری از آزمون فریدمن، سوالات تحقیق را پاسخ داده ایم .
نتایج نشان دادند که دو گروه مهارت برنامه ریزی و سازماندهی بالاترین رتبه را کسب کرده اند. یعنی پاسخگویان اهمیت بیشتری به آنها داده اند.
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱-بیان مسأله
به طور اجمالی می توان عنوان نمود که ساختار فعلی مدیریت بیشتر سنت گرا است و کمتر به دنبال شیوه های جدید مدیریتی و خصوصا علم مدیریت می باشد و ساختار فعلی انگیزه کار و تلاش بیشتر در جهت ارتقا و اعتلای دانش مدیریت و حتی علوم دیگر را از افراد می گیرد. هرگونه اقدام در جهت بهبود این وضعیت از مسیر اصلی خود خارج شده و سر از مسایل نا مربوط درمی آورد. تنها چیزی که خسارت سنگین آن هرگز محاسبه نمی شود سوء مدیریت و عدم آشنایی مدیران با دانشهای جدید مدیریتی است. به دلیل ماهیت حرفه مدیریت و این که مدیران چارچوبها را مشخص می کنند و وظیفه دیگران حرکت در محدوده آنها می باشد. دامنه تاثیرات و مشکلات ناشی از ضعف مدیران در بلند مدت و در مقیاس وسیعی گسترش یافته و این مشکلات به سختی و با هزینه های گزاف قابل جبران بوده و در مواردی غیر قابل جبران می باشد.(عادل آذر و فدایی، ۱۳۸۲)
امروزه با وجود پیدایش مکتب‌های مختلف مدیریتی و تحریر کتاب‌ها و مقالات مختلف در این زمینه و همچنین تأثیر مدیریت علمی در انقلاب صنعتی و فراصنعتی، هنوز مشاهده می‌شود که بسیاری از مدیران بخش‌های مختلف، کارشناسانی (مهندسان) هستند که در رشته فنی خاصی، تحصیل و تجربه دارند اما آگاهی لازم علم مدیریت را ندارند. این امر موجب تداخل وظیفه و گاه فعالیت نامربوط و عدم تخصصی شدن و آشفتگی امور شده است. این مسئله، نشان‌دهنده عدم تعریف درست و شناخت صحیح از مدیر و مدیریت در جامعه است.
بهبود مدیریت یک موضوع مدیریتی روزدنیا می باشد که اصول چارچوب مشخصی را برای دگرگون کردن و متحول نمودن سازمان ها از نظرساختار ، گردش کار ، شناسایی فرایندهای اصلی و فرعی ، فرهنگ سازمان و … ارائه می دهد تا با بهره گرفتن از آنها بتوان سازمان ها را دردنیای پرتلاطم و نامطمئن امروز کارا و اثربخش نمود ..