وبلاگ

روابط ‏۳–۱ تا ‏۳–۳ نشان‌دهنده مسأله سطح بالا و روابط ‏۳–۴ تا ‏۳–۱۸ نشان‌دهنده مسأله سطح پایین است. مسأله سطح بالا به قیود ‏۳–۲، ‏۳–۳ و مسأله سطح پایین مقید است. در سطح پایین، بردار ضرایب لاگرانژ قیود تساوی برابر است با:
بردار ضرایب لاگرانژ قیود نامساوی برابر است با:

ضرایب لاگرانژ هریک از قیود تساوی و نامساوی در روابط ‏۳–۵ تا ‏۳–۱۸ پس از معادله و علامت دونقطه آورده شده است.
در مسأله بهینه­­سازی دوسطحی فوق، اگرچه مسأله بهینه‌سازی سطح پایین به متغیر بهینه‌سازی مسأله سطح بالا یعنی وابسته است ولی این متغیر در سطح پایین به‌صورت پارامتر در نظر گرفته می­ شود؛ زیرا متغیر تصمیم مسأله سطح پایین نیست. بنابراین حاصل‌ضرب در تابع هدف مسأله سطح پایین در رابطه ‏۳–۴، سبب غیرخطی شدن این رابطه نمی‌شود (به رابطه ب-۴۴ پیوست ب نگاه کنید).

به­ دلیل خطی بودن مسأله بهینه‌سازی سطح پایین، می‌توان از هر دو روش تبدیل مسائل بهینه‌سازی مقید به مسائل بهینه­سازی دیگر (OPcOP)^[38] به مسأله بهینه­سازی با قیود مکمل (MPCC)^[39] و مسائل بهینه‌سازی مقید به مسائل بهینه‌سازی خطی (OPcLP)^[40] به مسأله بهینه­سازی با قیود اصلی و دوگان (MPPDC)^[41] به‌منظور حل این مسأله استفاده کرد (اطلاعات تکمیلی در پیوست ب). در ادامه، در ابتدا، هر دو روش مورد استفاده قرار گرفته و روابط حاصل‌شده را ارائه می­دهیم.

تبدیل مسأله انتخاب نقطه تعادل به MPCC
با مشخص بودن ضابطه تابع هدف، قیود تساوی و نامساوی و پیوسته مشتق‌پذیر بودن این توابع در ناحیه ممکن، تابع لاگرانژ به‌صورت زیر تعریف می‌شود (نحوه استخراج شرایط KKT در پیوست ج آمده است).

‏۳–۱۹

عناصر بردار متغیر بهینه‌سازی در رابطه ‏۳–۲۰ نشان داده شده است.

‏۳–۲۰

برای برقراری اولین شرط KKT، لازم است که مشتق تابع لاگرانژ نسبت به عناصر بردار برابر با صفر باشد. شرایط حاصله در روابط ‏۳–۲۱ تا ‏۳–۲۷ نشان داده شده است.
شرایط حاکم بر مشتق تابع لاگرانژ نسبت به متغیر :

‏۳–۲۱

شرایط حاکم بر مشتق تابع لاگرانژ نسبت به متغیر :

‏۳–۲۲

شرایط حاکم بر مشتق تابع لاگرانژ نسبت به متغیر :

بخش‌بندی تصویر با بهره گرفتن از روش‌ها‌ی بهینه‌سازی نیز انجام می‌شود. از جمله الگوریتم‌های بهینه‌سازی مهم می‌توان به الگوریتم‌های تکاملی، الگوریتم ژنتیک، الگوریتم کلونی مورچه والگوریتم حرکت دسته جمعی پرندگان اشاره کرد.
۱-۲-۱-مبانی بخش‌بندی
فرض کنید R کل ناحیه مکانی اشغال شده توسط تصویر را نشان می‌دهد [۲]. می‌توان بخش‌بندی تصویر را فرآیندی دانست که R را به n زیرناحیه R_n، …،R₂، R₁ تقسیم می‌کند، به‌طوری‌که:
الف.
ب. R_i مجموعه متصل است، برای n، …،۲،i=1

پ.  به ازای هرj، i که
ت.  به ازای n، …،۲،۱ = i
ث.  برای هر ناحیه هم‌جوار R_i و R_i.
در این‌جا،  یک فرمول منطقی است که روی نقاط مجموعه R_K تعریف شد و  مجموعه تهی است. نمادهای  به ترتیب، اجتماع، اشتراک مجموعه‌اند. دوناحیه R_iو R_j درصورتی هم‌جوار هستند که اجتماع آنها تشکیل مجموعه متصل را بدهد.
شرط (الف) نشان می‌دهدکه بخش‌بندی باید کامل باشد [۲]، یعنی دو پیکسل باید در یک ناحیه باشند، شرط (ب) نیازمند این است که نقاط موجود در یک ناحیه باید براساس قواعد از پیش تعریف شده‌ای متصل باشند (مثلاً، نقاط باید اتصال ۴‌تایی یا ۸تایی داشته باشند. شرط (پ) نشان می‌دهد که ناحیه‌ها باید از هم جدا باشند. شرط (ت) با خواصی سروکار دارد که باید توسط پیکسل‌های موجود در ناحیه بخش‌بندی شده برآورده شوند. شرط (ث) نشان می‌دهد که دو ناحیه همجوار R_i و R_j باید با توجه به فرمول، متفاوت باشند.
بنابراین، مسئله اصلی دربخش‌بندی، تقسیم تصویر به‌ناحیه‌هایی است که شرایط قبلی را برآورده نماید. الگوریتم‌های بخش‌بندی برای تصاویر خاکستری معمولاً براساس یکی از دو دسته‌ای هستند که با مقادیر شدت روشنایی مثل ناپیوستگی و شباهت سروکار دارند. در بخش‌بندی براساس ناپیوستگی‌ها فرض بر این است که مرزهای ناحیه‌ها به‌طور کامل متفاوت از هم و متفاوت از پس‌زمینه‌ هستند، درنتیجه تشخیص مرز براساس ناپیوستگی‌های محلی در شدت‌روشنایی امکان‌پذیر است. بخش‌بندی مبتنی برلبه، روش اصلی مورد استفاده در این دسته است. روش‌های بخش‌بندی مبتنی برناحیه، مبتنی برتقسیم‌بندی تصویر به ناحیه‌هایی است که براساس مجموعه‌ای از معیار از پیش تعریف شده، مشابه‌ هستند.
۱-۲-۲-تشخیص لبه^[۴]
در این بخش بر روش‌های بخش‌بندی تاکید می‌شود که مبتنی بر تشخیص تغییرات محلی تیز در شدت‌ روشنایی هستند [۲]. پیکسل‌های لبه، پیکسل‌هایی هستند که در آنها شدت روشنایی تصویر به‌شدت تغییر می‌کند. تشخیص دهنده‌های لبه، از روش‌های پردازش تصویر هستند که برای تشخیص پیکسل‌های لبه طراحی شده‌اند. خط را می‌توان به‌عنوان یک لبه دانست که در آن، شدت روشنایی پس‌زمینه در هر دو طرف خط، خیلی بالاتر یا خیلی کمتر از شدت روشنایی پیکسل‌های خط است. منظور از خط، ساختار‌های باریک است و معمولاً ضخامت آنها یک پیکسل است. از تشخیص لبه غالباً برای بخش‌بندی تصاویر براساس تغییرات سریع در شدت روشنایی استفاده می‌شود. لبه شامل گذری بین دو سطح شدت روشنایی است که به‌طور ایده‌آل روی فاصله‌ی یک پیکسلی رخ می‌دهد. اندازه مشتق اول می‌تواند برای تشخیص لبه در ناحیه‌ای از تصویر به‌کار ‌رود. از تکنیک‌های پیشرفته‌تر برای لبه‌یابی، می‌توان به تشخیص‌دهنده لبه مار-هیلدرث^[۵] و تشخیص‌دهنده لبه به روش تبدیل کافی^[۶] اشاره کرد.
۱-۲-۳-آستانه‌گیری^[۷]
به دلیل خواص شهودی، سهولت پیاده‌سازی و سرعت محاسبات، آستانه‌گیری تصویر نقش مهمی در بخش‌بندی تصویر دارد. در این بخش، تکنیک‌هایی را براساس مقادیر شدت روشنایی و یا خواص این مقادیر، برای تقسیم‌بندی مستقیم تصاویر به چند ناحیه بحث می‌شود.
فرض کنید هیستوگرام شدت روشنایی متناظر با تصویر (f(x,y شامل اشیای روشن روی پس‌زمینه سیاه است، به‌طوری که پیکسل‌های شی و پس زمینه دارای مقادیر شدت روشنایی هستند که به دو دسته‌ی غالب تقسیم می‌شوند [۳]. یک روش بدیهی برای استخراج اشیا از پس‌زمینه، انتخاب آستانه T است.
هر پیکسل (x,y) در تصویر که T<(f(x,y است، قسمتی از شی است وگرنه، آن پیکسل قسمتی از پس‌زمینه است. به‌عبارت دیگر، تصویر بخش‌بندی شده (g (x,y به‌صورت زیر مشخص می‌شود:
(۱-۱ )
اگر T ثابتی باشد که روی کل تصویر قابل اعمال باشد، فرایند موجود در این معادله را آستانه‌گیری سراسری می‌نامند. اگر مقدار T روی تصویر تغییر ‌کند، از واژه آستانه‌گیری متغیر استفاده می‌شود. واژه آستانه‌گیری محلی یا ناحیه‌ای نیز گاهی آستانه‌گیری متغیر را مشخص می‌کند که در آن، مقدار T در هر نقطه (x,y) در یک تصویر، به خواص همسایه (x,y) بستگی دارد. اگر T به خود مختصات مکانی بستگی داشته باشد، آنگاه آستانه‌گیری متغیر را آستانه‌گیری پویا یا تطبیقی می‌نامند.
۱-۲-۳-۱-آستانه‌گیری سراسری بهینه با بهره گرفتن از روش آتسو^[۸]
آستانه‌گیری را می‌توان مسئله تئوری تصمیم آماری دانست که هدف آن کمینه کردن میانگین خطای ناشی از تخصیص پیکسل‌ها به دو یا چند گروه است. این مسئله راه‌حل بسته‌ای به‌نام قانون تصمیم بیز^[۹] دارد این راه‌حل مبتنی بر دو پارامتراست، تابع چگالی احتمال^[۱۰] مربوط به سطوح شدت روشنایی هر گروه و احتمالی که هر گروه می‌تواند رخ دهد. متاسفانه تخمین تابع چگالی احتمال کار ساده‌ای نیست، لذا این مسئله با انجام فرض‌هایی راجع به تابع چگالی احتمال ساده‌ترشده است ( مثل این فرض که آنها توابع گوسی‌اند).
روش بحث‌شده در این بخش، که روش آتسو نام دارد جایگزین جالبی است [۲]. این روش، از این نظر بهینه است که واریانس بین گروه را ماکزیمم می‌کند، که معیار معروفی در تحلیل دقیق آماری است. ایده اصلی این است که گروه‌هایی با آستانه‌گیری خوب، از نظر مقادیر شدت روشنایی پیکسل‌های آنها مجزا باشند، و برعکس، آستانه‌ای که بهترین جدایی را بین گروه‌ها براساس مقادیر شدت روشنایی آنها ارائه می‌کند، بهترین آستانه (آستانه بهینه) خواهد‌بود. علاوه بر بهینگی آن، روش آتسو دارای این خاصیت مهم است که کاملاً مبتنی بر محاسباتی است که روی هیستوگرام تصویر اجرا شده و به‌آسانی از آرایه یک بعدی به‌دست می‌آید.
۱-۲-۴-بخش‌بندی مبتنی برناحیه
هدف بخش‌بندی تقسیم کردن تصویر به ناحیه‌ها است. در این بخش، تکنیک‌های بخش‌بندی مبتنی بریافتن مستقیم ناحیه‌ها بحث می‌شود.
۱-۲-۴-۱-رشد ناحیه
رشد دادن رویه‌ای است که پیکسل‌ها یا زیرناحیه‌ها را براساس معیار از پیش تعریف شده برای رشد، به ناحیه‌های بزرگ‌تر گروه‌بندی می‌کند [۲]. روش اصلی، با مجموعه‌ای از نقاط شروع و ناحیه‌های رشد توسط افزودن پیکسل‌هایی از آن همسایگی به هر نقطه که خواص از پیش تعریف شده‌ی مشابه با آن نقطه را دارند ایجاد می‌شوند (مثل بازه‌های خاصی از شدت روشنایی یا رنگ).
انتخاب مجموعه‌ای از یک یا چند نقطه شروع، اغلب می‌تواند براساس ماهیت مسئله باشد. وقتی اطلاعات قبلی وجود ندارد، باید مجموعه یکسانی از خواص در هر نقطه محاسبه شود که این خواص برای اختصاص پیکسل‌ها به ناحیه‌ها در حین فرایند رشد به‌کار می‌روند. نتیجه‌ی این محاسبات، خوشه‌هایی از مقادیر هستند.
انتخاب معیار شباهت نه‌ تنها به مسئله مورد نظر، بلکه به نوع داده‌های موجود در تصویر نیز بستگی دارد. به‌عنوان مثال، تحلیل تصویر ماهواره برای استفاده در زمین، بستگی زیادی به استفاده از رنگ دارد. حل این مسئله بدون اطلاعات موجود در تصاویر رنگی، بسیار دشوار یا غیرممکن خواهد‌بود. وقتی تصاویر تک‌رنگ باشند، تحلیل ناحیه باید با مجموعه‌ای از توصیف‌گرها براساس سطوح شدت روشنایی و خواص مکانی (مثل گشتاورها) انجام شود.
مسئله دیگر در رشد ناحیه فرمول‌بندی قانون توقف است. وقتی دیگر پیکسلی برای قرارگرفتن درناحیه‌ای نباشند، رشد ناحیه باید متوقف شود. استفاده از مفهوم اندازه، شباهت بین پیکسل کاندید و پیکسل‌هایی که تاکنون رشد کرده‌اند (مثل مقایسه شدت روشنایی پیکسل کاندید و میانگین شدت روشنایی ناحیه رشد یافته) معیار دیگری است که به قدرت الگوریتم رشد ناحیه می‌افزاید.
۱-۲-۴-۲-بخش‌بندی با بهره گرفتن از الگوریتم آب‌پخشان^[۱۱]
بخش‌بندی توسط آب‌پخشان، بسیاری از مفاهیم سایر روش‌ها را در‌بر می‌گیرد و بخش‌بندی پایدار‌تری را تولید می‌کند [۲]. مفهوم آب‌پخشان، مبتنی بر مجسم کردن تصویر در سه بعد است، دو مختصات مکانی در مقابل شدت روشنایی. در یک تفسیر توپوگرافی سه نوع نقطه را درنظر می‌گیریم (الف) نقاط متعلق به مینیمم ناحیه‌ای (ب) نقاطی که در آنها قطره‌ای از آب، اگر در مکانی از هر یک از نقاط گذاشته شود به یک مینیمم می‌افتد (پ) نقاطی که در آنها آب با احتمال یکسان به بیش از یک چنین مینیممی می‌ریزد. برای یک مینیمم ناحیه‌ای خاص، مجموعه‌ای از نقاط برآورده کننده شرط (ب) آبگیر آبریز یا آب‌پخشان آن مینیمم نام دارد. نقاط برآورد‌کننده شرط (پ) خطوط راس را روی سطح توپوگرافی تشکیل می‌دهند و خطوط تقسیم یا خطوط آب‌پخشان نام‌گذاری می‌شوند.
شکل(۱-۱) تفسیر توپوگرافی a )نقاط متعلق به مینیمم ناحیه‌ای( b(نقاط روی تپه( c (نقاط روی آب‌پخشان) [۲]
هدف اصلی الگوریتم‌های بخش‌بندی مبتنی بر این مفاهیم، یافتن خطوط آب‌پخشان است. ایده‌ی اصلی ساده است. فرض کنید سوراخی در هر مینیمم ناحیه‌ای ایجاد شده است و کل توپوگرافی از زیر جریان می‌باید و اجازه می‌دهد که آب از طریق سوراخ با نرخ یک‌نواختی به طرف بالا بیاید. وقتی آب بالارونده در آب‌گیرریز نزدیک به ادغام شدن است سدی ساخته می‌شود تا از ادغام جلوگیری شود. سرانجام وقتی جریان سیل به مرحله‌ای می‌رسد که فقط بالای سد‌ها در بالای خطوط آب قابل مشاهده باشد، مرزهای سد، متناظر با خطوط تقسیم آب‌پخشان است. لذا آنها مرزهای (متصل) استخراج شده توسط الگوریتم آب‌پخشان هستند.
این ایده‌ها را می‌توان به‌کمک شکل (۱-۲) بیشتر توصیف کرد. شکل (۱-۲) (الف) یک تصویر خاکستری را نشان می‌دهد و شکل (۱-۲) (ب) نمای توپوگرافی است که درآن ارتفاع کوه‌ها متناسب با مقادیر شدت روشنایی در تصویر ورودی است.
الف
ب
شکل(۱-۲) الف)تصویر اصلی ب)نمای توپوگرافی [۲]
توپولوژی کلی نمایش سه بعدی مورد نظر برای جلوگیری از ریزش آب از لبه‌های تصویر است، فرض می‌کنیم محیط کل تصویر توپولوژی توسط سد‌هایی با ارتفاع بیش از بلندترین کوه ممکن احاطه شده است که مقدار آن توسط بیشترین مقدار شدت روشنایی ممکن در تصویر ورودی تعیین می‌شود.
فرض کنید سوراخی در هر مینیمم ناحیه‌ای (که با ناحیه‌های سیاه درشکل (۱-۲) (ب) نشان داده شده است) ایجاد شده و کل توپوگرافی از زیر جاری شده‌است، به‌طوری که اجازه داده شده آب با نرخ یک‌نواختی از طریق سوراخ‌ها بالا بیاید.

ب
الف
شکل (۱-۳) الف) اولین مرحله جریان با خاکستری روشن نشان داده شده ب) آب درآب‌گیر آبریز اول ودوم جریان دارد [۲]
شکل (۱-۳) (الف) اولین مرحله جریان را نشان می‌دهد که آب با خاکستری روشن نشان داده شده‌است و فقط ناحیه‌هایی را پوشانده است که متناظر با پس‌زمینه‌ی خیلی تاریک درتصویر است. در شکل (۱-۳) (ب) می‌توان دید که آب درآب‌گیر آبریز اول و دوم جریان دارد.
ب
الف

۲-رشوه عبارت از مالی است که برای قضاوت ناحق از راشی گرفته می شود که در این نظر، رشوه، مال« مبذول للباطل»است و ویژۀ مالی است که برای حاکم به ناحق گرفته می شود.

۳-رشوه مالی است که از طرف باذل پرداخته می شود که به نفع او حکم صادر شود. غرض از رشوه، رسیدن به هدف با توطئه و مصانعه است؛ چه راشی بر حق باشد و چه بر باطل.
آیت ا… سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، نویسنده کتاب «عروقه الوثقی» می فرماید: رشوه، مالی است که راشی به قاضی می پردازد تا حکم به باطل و به نفع او کند. یا حکم به نفع دهنده مال صادر کند؛ چه حکم، حق و چه باطل باشد و یا طریق مخامصه و دعوی یا راه دفاع را به راشی بیاموزد که برخصم(طرف دعوی) پیروز شود.
شهید در کتاب «لمعه» می فرماید: رشوه، مالی است که قاضی از دو طرف دعوی یا یکی از آن دو یا از شخص ثالثی می گیرد تا به صدور حکم اقدام کند یا راه گشایی یکی از اطراف دعوی شود، تفاوت نمی کند که در برابر بذل مال (رشوه) قاضی به حق حکم کند یا به باطل.
دکتر ولیدی ارتشاء را با توجه به مفاد ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مواد ۵۸۸ تا ۵۹۸ قانون تعزیرات چنین تعریف کرده است: (( ارتشاء عبارت است از اینکه یکی از مأمورین دولتی یا شهرداری یا خدمات عمومی رشوه را از راشی به منظور انجام دادن یا خودداری از انجام کاری که مربوط به وظیفه او با یکی دیگر از مأمورین مذکور در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین این جرم است به طور مستقیم یا غیر مستقیم دریافت کند)).^[۵۶]
یا توجه به تعاریف فوق و تعاریفی که سایر حقوقدانان ارائه نموده اند، می توان گفت که برای تحقق ارتشاء شرایط زیر می بایست مهیا باشد:
۱ـ اخذ مال یا سند پرداخت وجه با تسلیم مال و یا قبول خدمت: بنابراین اگر باذل چیزی بدهد که مالیت و ارزش دادوستد نداشته باشد و یا مثلاً کارمند بخاطر اثبات دوستی خویش کاری انجام دهد، عنوان ارتشاء بر آن صدق نمی کند. پس موضوع جرم ارتشاء وجه یا مال و… است اعم از اینکه متعلق به راشی بوده باشد و یا اینکه به نحو متقلبانه یا از راه سرقت حاصل شده باشد. ضمناً دریافت مال ممکن است مستقیماً صورت گیرد و یا اینکه با واسطه به عمل آید.
۲ـ دریافت مال یا وجه و امثالهم توسط مأمورین دولت یا شهرداری یا خدمات عمومی صورت گرفته باشد: لذا اخذ مال به وسیله کارمند یک شرکت خصوصی ولو اینکه تمام شرایط دیگر ارتکاب جرم فراهم باشد، نمیتواند مصداق ارتشاء قرار گیرد. ضمناً باید توجه داشت که مراد از((کارمند دولت)) کسی است که در استخدام هر یک از قوای سه گانه باشد. بنابراین نظامیان و قضات نیز می توانند مشمول این تعریف واقع شوند. از سوی دیگر در این خصوص تفاوتی میان مأمور رسمی و غیر رسمی وجود ندارد و همین قدر که گیرنده مال در یک قضیه دارای سمت باشد برای تحقق این شرط کفایت می کند.
۳ـ گرفتن مال مورد ارتشاء می بایست برای انجام دادن یا خودداری از انجام عملی که جزء وظایف گیرنده یا یکی دیگر از مستخدمین سازمان دولتی متبوع وی می باشد صورت گرفته باشد. مثل اینکه متهم به یکی از افراد نیروهای انتظامی مبلغی بدهد تا از دستگیری وی خودداری نماید. ضمناً لزومی ندارد که رشوه گیرنده در برآوردن درخواست رشوه دهنده توفیق یابد.
۴ـ مطابق ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری، شرط اصلی تحقق جرم ارتشاء توافق راشی و مرتشی(دهنده و گیرنده رشوه) بر انجام یا خودداری از انجام امر مورد نظر می باشد. دیوان عالی کشور در دادنامه شماره ۹۳/۲۰ مورخ ۲۱/۲/۷۱ خود بر این امر صحه گذارده و به دلیل عدم احراز شرط مذکور، حکم به برائت متهمین پرونده داده است .^[۵۷]
گفتاردوم: تعریف رشاء
بنداول: تعریف لغوی رشاء
رشاء به معنی رشوه دادن است. امام خود رشوه را در فرهنگ عمید چنین تعریف کرده است: ((آنچه به کسی بدهند تا کاری بر خلاف وظیفه خود انجام دهد یا حق کسی را ضایع و باطل کند یا حکمی بر خلاف حق و عدالت بدهد)). در سخنان بزرگان دین راشی و مرتشی، هر دو مستحق آتش دوزخ شناخته شده و در حدیثی از قول امام صادق(ع) گفته شده است که((‌‌الرشاء فی الحکم، هوالکفر بالله)).^[۵۸]
رشوه در لغت به معنای چیزیست که داده می شود برای ابطال حق و یا احقاق باطل و در اصطلاح قانون قبول وجه یا مالی است از طرف کارکنان دولتی به سبب وظیفه.
قانونگذار ایران در سیر قانون گذاری تعریف دقیق و صریحی از رشاء بدست نیاورده و صرفاً در پی تبیین جرم ارتشاء پرداخت کنندۀ وجه، مال یا سند پرداخت وجه یا تسلیم مال به مأمور دولت را در حکم راشی محسوب کرده است.
در اینجا نگارنده لازم دید به تعاریف موجود در مورد رشوه بپردازد:
۱ـ رشوه اعطای مال به حاکم یا غیر اوست که به نفع دهنده مال حکم کند یا او را (حاکم را) بر آنچه معطی اراده می کند وادار کند.
۲ـ رشوه رسیدن به حاجت است از راه زد و بند و مصانعه. راشی، کسی است که برای دستیابی به باطل، بذل مال و هزینه می کند. مرتشی، گیرنده مال است و رایش، کسی است که دلال و کار چاق کن معامله است.
۳ـ استعمال رشوه بیشتر در مواردی است که موجب ابطال حق یا گذارندن و رسیدن به باطل است.
۴ـ رشوه چیزی است که برای باطل ساختن حق یا ثابت کردن باطل داده می شود.
۵ـ رشوه دستمزد وحق السعی است که قرار داده می شود که رشوه را جعل می نامد.
در تعریف ترمینولوژی حقوق از رشوه: ((رشوه دادن مالی است به مأمور رسمی و غیر رسمی دولتی یا بلدی به منظور انجام کاری از کارهای اداری و قضایی، ولو اینکه آن کار مربوط به شغل گیرنده مال نباشد؛ خواه مستقیم آن مال را دریافت کند یا به واسطه شخص دیگر آن را بگیرد. این شخص واسطه را در فقه «رایش» گویند و دهنده مال را «راشی» و گیرنده مال را «مرتشی» خوانند… و شرط تحقق رشوه، تبانی و توافق گیرنده و دهنده برای دادن و گرفتن رشوه است)).
رشوه در مکاسب تعریف نشده و همانگونه که دیدیم و با توجه به نظر مشهور، شاید بهترین تعریف ایت… سید محمود کاظم طباطبایی یزدی باشد که می فرماید: «رشوه مالی است که راشی به قاضی می دهد که حکم به باطل، به نفع وی یا اینکه به نفع او حکم کند؛ چه باطل (ناحق) باشد و چه حق و یا طریق دفاع یا مخاصمه را به دهنده مال بیاموزد که بر خصم خود (طرف دعوی) پیروز شود».
در مورد رشوه اقوال مختلفی وجود دارد:
۱ـ به معنای سیارات بسیاری کوچک هستند و مجموعاً به صورت ماهی در آمده اند که به آن شکم ماهی نیز گفته می شود.
۲ـ رشاء الفراخ یعنی جوجه برای دانه گرفتن از مادرش گردنش را به سوی او دراز می کند.
۳ـ به معنای رسن دلو یا طناب دلو می باشد.
در نتیجه وجه مشترکی که در هر سه قول وجود دارد و آن امتداد داشتن و متوسل شدن است و بی مناسبت با رشوه نیست زیرا رشوه نیز نوعی توسل و دست درازی برای رسیدن به مقصود است.
بند دوم: تعریف فقهی و حقوقی رشاء
رشاء در لغت به معنای پرداخت مال(اعم از وجه نقد و سند پرداخت است) به منظور انجام غیرقانونی (اعم از اینکه قانوناً حق فرد باشد و طریق دست یابی غیر قانونی باشد یا اینکه اصل عمل غیر قانونی باشد)کاری است که انجام دهنده آن را راشی می نامند. با توجه به تعریف کلی که از رشاء به عمل آمد تعاریفی که نزد فقها از رشوه و ارتشاء به عمل آمده نیز به مفهوم لغوی نزدیک می باشد.
حضرت امام خمینی (ره) در خصوص وضعیت مال ناشی از ارتشاء می فرمایند:
«… و یجب عل المرتشی اعادتها الی صاحبها» یعنی بر مرتشی واجب است که مالی را که از راشی اخذ کرده است به صاحب آن مسترد نماید. ^[۵۹]
مرحوم شهید اول نیز در این خصوص می فرماید: «و تحرم الرشوه فتجب اعادتها» یعنی رشوه حرام است و اعاده آن واجب است.
پس همانطور که اشاره شد از نظر فقهای شیعه مال ناشی از ارتشاء می بایست به راشی مسترد گردد.
همچنین در کتاب لمعه آمده است: ((رشوه مالی است که قاضی از دو طرف دعوی یا یکی از آن دو یا از شخص ثالثی می گیرد تا به صدور حکم اقدام نماید، یا راه گشای یکی از اطراف دعوی شود. تفاوتی نمی کند که در برابر بذل مال (رشوه) قاضی به حق حکم کند یا باطل)).
در خصوص ماهیت رشوه به طور کلی سه نظر در میان فقها وجود دارد. گروهی بر آنند که رشوه عبارت است از حق السعی یا حق الزحمه ای است که به حاکم برای انجام وظیفه خود داده می شود.
از میان قائلین به این نظر می توان صاحب قاموس المحیط و محقق ثانی را نام برد. دسته ای از فقها رشوه را مالی میدانند که راشی برای قضاوت به باطل، به قاضی می دهد. صاحب کتاب مجمع البحرین و نیز مولف مصباح المنیر بر این اعتقاد هستند. و بالاخره گروه سوم که علمائی چون مرحوم طباطبایی یزدی در آن جای دارند می گوید رشوه مالی است که باذل می پردازد تا به نفع وی حکم شود اعم از این که بر حق باشد یا باطل .
همانطور که ملاحظه می شود در تعاریف فقهی، رشوه تنها در مقام قضا و در محاکم مورد توجه قرار گرفته است. این امر شاید به دلیل اهمیتی باشد که اسلام برای امر قضا قائل بوده و اینکه در گذشته امور اداری رشد چندانی نداشته تا بتواند مصداق رشوه قرار گیرد. اما امروزه بنا به دلایل متعددی که ذکر آن از حوصله این نوشتار خارج است، از جمله حکم عقل، همچنین اطلاق بسیاری از آیات و احادیث و نیز نظر علمائی چون علامه کنی، مفهوم رشوه و حرمت شرعی آن را نمی توان منحصر به امر قضاء دانست .
از نظر حقوقی، رشوه عبارت است از وجه یا مالی است که مراجعین و ارباب حاجت مستخدمین دولت اعم از قضایی و غیر قضایی برای انجام امر یا خودداری در انجام امری که وظایف آنها است و یا یکی از اصحاب دعوی به قاضی جهت صدور رای یا اقدام قضایی که در صلاحیت اوست تأدیه می کند.^[۶۰]
در حقوق غرب نیز رشاء و ارتشاء تعاریفی دارند:
ارتشاء به معنی پیشنهاد نمودن پول یا سایر منافع مالی به اشخاص دارای سمت رسمی یا افراد صلاحیت دار به منظور نادیده گرفتن اخلاقیات در موقعیت های گوناگون است.
ارتشاء نوعی فساد یا به طور کلی اعمال غیر قانونی است؛ یا حداقل سبب به رسمیت شناخته شدن اعمال غیر قانونی از سوی یک کارمند یا سازمان رسمی است و در اغلب موارد اصطلاح فساد به رشوه خواری باز می گردد. برای مثال، یک موتور سوار ممکن است برای عدم صدور برگ جریمه سرعت غیر مجاز به مأمور پلیس رشوه دهد .^[۶۱]
گفتار سوم: مقایسه رشاء و ارتشاء با جرایم مشابه
رشاء و ارتشاء با بسیاری از جرایم دیگر شباهتهایی دارد که ممکن است موجب بروز اشتباه شود از جمله این جرایم میتوان به اختلاس، تصرف غیر قانونی، هدیه و …اشاره نمود. برای اینکه مفهوم رشوه بهتر درک شود لازم است که میان رشوه و جرایم یاد شده مقایسه صورت گیرد. گفتار حاضر به این امر اختصاص دارد.
بند اول: مقایسه رشاء و ارتشاء با اختلاس
۱ـ شروع به جرم، هم در جرم اختلاس و ارتشاء جرم محسوب شده و مستوجب حداقل مجازات جرم تام آنهاست.
۲ـ در هر دو جرم اختلاس و ارتشاء، مختلس و مرتشی لزوماً باید از مأموران دولت یا یک ارگان نظامی و یا وابسته به دولت باشند ولی در مورد جرم ارتشاء لزومی ندارد که رشوه دهنده هم مأمور دولت باشد.

می­ شود و با جریان واقعی خروجی مقایسه می­گردد. اگر مقدار جریان واقعی از جریان مرجع بزرگتر شده و اختلاف آنها از باند هیسترزیس هم بیشتر شود، آنگاه سوئیچ S₊ خاموش شده و سوئیچ S_-­ روشن می­گردد که در نتیجه ولتاژ خروجی اینورتر از +۰/۵E به -۰/۵E تغییر کرده و جریان شروع به کاهش می­نماید. در صورتی که جریان واقعی از جریان مرجع کمتر بوده و این اختلاف به اندازه باند هیسترزیس پایین برسد، آنگاه سوئیچ S­_- خاموش شده و سوئیچ S­₊ روشن می­ شود که در نتیجه ولتاژ خروجی اینورتر از ۰/۵E - به +۰/۵E تغییر یافته و جریان شروع به افزایش می­نماید. لذا در این روش، جریان خروجی با کلیدزنی­های متوالی سوئیچ­ها، جریان مرجع را در یک باند هیسترزیس دنبال می­نماید. به این ترتیب اینورتر تبدیل به یک منبع جریان شده که ریپل آن به محدوده­ هیسترزیس بستگی دارد. علاوه بر این، فرکانس کلیدزنی نیز به مقدار باند هیسترزیس بستگی دارد. به عنوان مثال چنانچه باند هیسترزیس کوچک انتخاب شود، فرکانس کلیدزنی افزایش می­یابد که در نتیجه ریپل جریان خروجی کاهش ولی تلفات کلیدزنی افزایش پیدا می­ کند. البته مقدار باند هیسترزیس بایستی با حفظ تعادل بین ریپل جریان خروجی و تلفات کلیدزنی به­ طور بهینه انتخاب گردد. در صورتی که جریان واقعی از جریان مرجع کمتر بوده و این اختلاف به اندازه باند هیسترزیس پایین برسد، آنگاه سوئیچ S­_- خاموش شده و سوئیچ S­₊ روشن می­ شود که در نتیجه ولتاژ خروجی اینورتر از ۰/۵E - به +۰/۵E تغییر یافته و جریان شروع به افزایش می نماید. لذا در این روش، جریان خروجی با کلیدزنی­های متوالی سوئیچها، جریان مرجع را در یک باند هیسترزیس دنبال می­نماید. بدین ترتیب اینورتر تبدیل به یک منبع جریان شده که ریپل آن به محدوده­ هیسترزیس بستگی دارد. علاوه بر این فرکانس کلیدزنی نیز به مقدار باند هیسترزیس بستگی دارد. علاوه بر این، فرکانس کلیدزنی نیز به مقدار باند هیسترزیس بستگی دارد. به عنوان مثال چنانچه باند هیسترزیس کوچک انتخاب شود، فرکانس کلیدزنی افزایش می­یابد که در نتیجه ریپل جریان خروجی کاهش ولی تلفات کلیدزنی افزایش پیدا می­ کند. البته مقدار باند هیسترزیس بایستی با حفظ تعادل بین ریپل جریان خروجی و تلفات کلیدزنی به طور بهینه انتخاب گردد. ۱-۶- سیستم تولید پراکنده
در سیستم­های بهم پیوسته برق، با توجه به صرفه­جویی­های مقیاس، تولید انرژی الکتریکی به صورت مرکزی و توسط نیروگاه­های بزرگ صورت می­گیرد. در سال­های اولیه پیدایش سیستم­های به هم پیوسته، معمولا سیستم با رشد سالانه حدود ۶ الی ۷ درصدی در مصرف انرژی الکتریکی مواجه بود. در دهه ۱۹۷۰ مباحثی از قبیل بحران نفتی و مسائل زیست محیطی مشکلات جدیدی را برای صنعت برق مطرح نمودند، به گونه­ ای که در دهه ۱۹۸۰ این فاکتور­ها و تغییرات اقتصادی، منجر به کاهش بار به حدود ۶/۱ الی ۳ درصد در سال شدند. در همین زمان هزینه انتقال و توزیع انرژی­های الکتریکی نیز به طور قابل توجهی افزایش یافت. لذا تولید مرکزی توسط نیروگاه­های بزرگ، اغلب به دلیل کاهش بار، افزایش هزینه انتقال، توزیع، حاد شدن مسائل زیست محیطی، تغییرات تکنولوژی و قانون گذاری­های مختلف غیر عملی شدند. سیستم­های تولید پراکنده، به دسترسی مستقیم از شبکه­ پراکنده یا مصرف ­کننده در سیستم قدرت می ­پردازد و سطح توان آن بین چند KWتا چند MW می­باشد. خصوصیت سیستم­های تولید پراکنده هزینه­ سرمایه ­گذاری پایین، عکس العمل سریع، انعطاف­پذیری بالا و قابلیت اطمینان بالا می­باشد و کاربرد سیستم­های تولید پراکنده در توربین کوچک یا میکروتوربین، سیستم تولید سوخت فسیلی، سیستم فوتوولتائیک و سیستم تولید توان بار می­باشد. سیستم تولید پراکنده، شامل انرژی تجدید پذیر مختلف می­باشد و معمولا برای اتصال به شبکه­ قدرت به اینورتر نیاز دارد.

اینورتر متصل به شبکه برای انتقال اهمیت ندارد، بلکه در مورد جبران توان راکتیو و فیلتر اکتیو اهمیت دارد. اگر تمام سطح ظرفیت توان راکتیو را به کار ببریم، سطح عملکرد شبکه بهبود می یابد.
۱-۶-۱- تعریف منابع تولید پراکنده
تعاریف مختلفی برای تولیدات پراکنده به کار رفته است، ولی تعریف جامع و بدون محدودیت آن عبارت است از منبع انرژی الکتریکی که مستقیما به شبکه­ توزیع و یا سمت مصرف ­کننده وصل
می­گردد. مقادیر نامی این تولیدات متفاوت است، ولی معمولا ظرفیت تولید آن­ها از چند کیلووات تا حدود۱۰ مگاوات می­باشد. نصب تولید پراکنده در پایدار نگهداشتن ولتاژ، اصلاح ضریب توان، ترزیق قدرت اکتیو، حفظ فرکانس و نهایتا بهبود کیفیت توان شبکه تاثیر مثبت دارد. به­ کارگیری تولید پراکنده در سیستم موجب مزایای زیست محیطی، اقتصادی و فنی بسیار زیادی را به دنبال دارد. برای رسیدن به این مزایا تولیدات پراکنده باید دارای اندازه مناسب بوده و در مکان­های مناسب نصب شوند.
۲-۶-۱- معرفی انواع منابع تولید پراکنده
در چند دهه اخیر، حضور منابع تولید پراکنده(DG) در شبکه ­های توزیع با روند رو به رشدی مواجه بوده است. مخصوصا با افزایش منابع جدید انرژی که دارای توان کوچک و ولتاژ پایین می­باشند، این مسئله به شدت افزایش یافته است. در این راستا استفاده از مولد­های چرخان مانند ژنراتور­ سنکرون، به خاطر قابلیت به­ کارگیری آن­ها در نیروگاه­های کوچک حرارتی و آبی و حتی در مزرعه­های بادی و همچنین به خاطر امکان کنترل مستقل توان اکتیو و راکتیو ترزیق آن­ها، افزایش چشمگیری داشته است. به طور معمول در ژنراتور­های بزرگ، گاورنر­ها نقش تثبیت فرکانس و سیستم تحریک نقش تنظیم­کننده­ ولتاژ را دارد،
ولی این مسئله در مورد ژنراتور­های سنکرون کوچکی که به شبکه توزیع متصل می­شوند، صادق نیست. زیرا که هم فرکانس و هم ولتاژ توسط خود شبکه نگه­داشته می­ شود. ژنراتور­های کوچکDG کنترل خیلی کمی روی ولتاژ دارند و روی فرکانس اصلا کنترل ندارند. در سیستم­های تولید پراکنده ،گاورنر­ توان خروجی را کنترل می­ کند و سیستم تحریک مقدار توان راکتیو را مشخص می­نماید. تولیدات پراکنده دارای انواع مختلفی می­باشند که بسته­ به نوع آن ظرفیت نامی و نیز قیمت آن متفاوت است. توربین­های گاز کوچک با ظرفیت حدود ۵۰۰ کیلووات تا ۲۰ مگاوات و بازده حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد و پیل سوختی با ظرفیت حدود ۵۰ کیلووات تا ۳ مگا وات و بازده حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد به تدریج در شبکه ­های توزیع و مصارف صنعتی و تجاری مورد استفاده قرارمی­گیرند.
سایر تولیدات پراکنده در شبکه ­های توزیع و مصارف صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می­گیرند. البته این فناوری­های تولید انرژی، خود به دو دسته تجدیدناپذیر مانند میکروتوربین­ها، پیل­های سوختی، توربین­های گازی و و غیره و تجدیدپذیر مانند توربین­های بادی، سلول­های خورشیدی وو غیره می­شوند.
۱-۶-۳- علل رویکرد به منابع تولید پراکنده
در ساختار قدیم صنعت برق در کشور­های پیشرفته و وضعیت موجود بسیاری از کشور­ها، وظایف تولید، انتقال و توزیع توان بر عهده شرکت­های برق مجتمع بود. افزایش میزان تقاضای توان در چند سال اخیر، در بسیاری از کشور­ها موجب شد که این شرکتها نمی ­توانند به صورت موثر، جوابگوی این میزان تقاضای زیاد باشند. در نتیجه خاموشی، قطع برق و معیوب شدن تجهیزات و و غیره. در بسیاری از
کشور­ها صورت گرفت و به تبع آن قیمت­ها در دوره­ های پیک به شدت بالا رفت. این در حالی بود که همراه با رشد اقتصادی کشور­ها که منجر به افزایش میزان انرژی مورد نیاز آنها بود، مساله کیفیت توان و قابلیت ­اطمینان­ اهمیت ­پیدا ­می­ کند علاوه بر این، بحران نفت در سال ۱۹۷۳ موجب شد که بسیاری از کشورهای که در صنعت خود به سوخت­های فسیلی وابسته بودند، در پی یافتن جایگزینی مناسب برای این سوخت ­ها باشند. همچنین با افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل زیست محیطی، یافتن جایگزین مناسب برای سوخت­های فسیلی اهمیت بیشتری پیدا کرد. مطالعات انجام شده نشان می دهد که
انرژی­های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشید، باد، آب، زمین گرمایی و غیره و که از نظر زیست محیطی تمیز بوده، می­توانند جایگزین مناسبی برای سوخت­­های فسیلی باشند. بدین ترتیب عواملی مانند تجدیدساختار صنعت برق، نیاز به افزایش ظرفیت سیستم و پیشرفت تکنولوژی به طور همزمان، پایه و اساس معرفی تکنولوژی­های تولید پراکنده می­باشند.
فصل دوم
کنترل توان اکتیو و راکتیو شبکه در سیستم تولید پراکنده (DG)
۲-۱- مقدمه
سیستم­های تولید پراکنده قابلیت­اطمینان و انعطاف­پذیری را در شبکه ­های الکتریکی بالا می­برند. ریزشبکه­ها شامل سیستم فوتوولتائیک(pv) و سیستم­های ذخیره­ساز می­باشد. سیستم­های فوتوولتائیک برای ترزیق توان تولیدی به شبکه، نیاز به اینورتر DC/AC دارند. سیستم­های ذخیره­ساز بر اساس باتری می­باشند، که به کانورتر AC/DC دو جهته، یکی برای شارژ باتری و ترزیق توان نیاز دارند. سیستم­ توربین بادی با سرعت­های مختلف از دو کانورتر قدرت AC /DC استفاده می­ کند.
شکل (۲-۱): نمایش نمونه ­ای از ریزشبکه
اینورتر­ها بر­اساس نیمه­هادی به دو دسته طبقه ­بندی می­شوند ۱- اینورتر­ها بر اساس IGBT یا تکنولوژی مشابه با آن که موجب ایجاد کلیدزنی سریع می­گردند و در کانورتر­ها^[۴] (VSC) نامیده می­شوند، از مزایای این اینورتر­ها کنترل مستقل توان اکتیو و راکتیو می­باشد و با بهره گرفتن از فیلتر­های سبک، هارمونیک جریان کاهش می­یابد و از معایب آن، با بالارفتن فرکانس کلیدزنی، تلفات سیستم افزایش می­یابد.
۲- اینورتر­ها بر اساس تریستور یا تکنولوژی مشابه با آن می­باشد و در کانورتر­ها^[۵] (LCC) نامیده
می­ شود، از مزایای آن در دسترس بودن هر سطح ولتاژ و توان می­باشد که موجب کاهش تلفات و فرکانس کلیدزنی پایین می­باشد و از مزایای دیگر آن کنترل توان اکتیو و غیر قابل­کنترل­نمودن توان راکتیو مصرفی می­ شود و برای ایجاد هارمونیک جریان، نیاز به فیلتر بزرگ دارند.
اینورترها بر اساس تعداد سطوح طبقه ­بندی می­شوند، در ولتاژهای پایین از اینورتر دو سطحی استفاده می­ شود. در حالت دو سطحی موقعی­که ولتاژ افزایش می­یابد، باید چندین نیمه هادی را با هم سری کنیم و در این حالت از تکنولوژی چند سطحی استفاده می­ شود. در تکنولوژی چند سطحی، تعداد هارمونیک­ها کاهش می­یابد. برای کنترل کانورتر قدرت تعدادی طرح کنترلی پیشنهاد شده است. کنترل فیدبک برای کانورتر قدرت بر اساس ۱- طراحی بر اساس کنترل خطی ۲- طراحی بر اساس کنترل غیرخطی طراحی بر اساس کنترل خطی، تغییرات پیوسته و تعداد فضای کلیدزنی کانورتر گسسته می­باشد و رفتار سیستم تحت شرایط مختلف بررسی می­گردد و در این حالت از مدولاسیون پهنای پالس(PWM) مانند PWM سینوسی و SVPWM فضای برداری(PWM) استفاده می­ شود. برای محاسبه­ی خروجی کنترلر از ماتریس انتقال مختلف استفاده می­ شود. در شرایط تعادل و در حالت ماندگار، اندازه­ ولتاژ و اندازه­ جریان ثابت می­باشد و از کنترلرPI برای تنظیم کنترل حلقه استفاده
می­ شود. در شرایط نامتعادل، با اضافه نمودن مرجع سنکرون دوبل یا با کمک تبدیل clarck، که در این حالت نسبت تشدید PR^[6] باید تنظیم گردد و تحت این شرایط سیستم کار می­ کند.
طراحی بر اساس کنترل غیرخطی، به جای استفاده از PWM از فرمان کلیدزنی کانورتر­ها استفاده
می­ شود و از مزایای آن پاسخ سریع سیستم و کاهش وابستگی به پارامترها می­باشد و از معایب این طراحی، فرکانس کلیدزنی غیرثابت می­باشد که محاسبه­ی تلفات کانورتر را دشوار می­سازد. ۲- ۲- توصیف سیستم
شکل(۲-۲): سیستم شامل کانورتر VSC و شبکه سه فاز
ساختار سیستم در بالا نشان داده شده است، که شامل شبکه سه فازه سه­سیمه می­باشد. کانورتر منبع ولتاژ VSC، که شامل تغییرات توان AC و سمت DC می­باشد و در هر سه شاخه دو سوئیچ قرار دارد، که نقاط وسط آن توسط سلف به شبکه متصل می­گردند. سوئیچIGBT ولتاژ سه فاز مطلوب را در سمت AC ایجاد می­ کند و موجب کنترل توان اکتیو و راکتیو می­گردد. منابع تولیدی و ذخیره­کننده در سمت DC متصل می­گردند و سیستم فوتوولتائیک یا باتری دارای ماهیت DC می­باشد. توربین بادی سبب ایجاد فرکانس AC متغییر می­گردد، ترانس یکسوساز قبل از اتصال دارای مقدار DC می­باشد. سمت DC به صورت منبع ولتاژ DC مدل می­گردد (شکل(۳-۲)) یا منبع جریان به طور موازی با خازن شنت متصل می­گردد (شکل(۴-۲)) سمت AC به صورت مدار معادل تونن شبکه یا به شکل ساده و مختصر شده برای منبع ولتاژ ACمدل می گردد. کانورترمنبع ولتاژ (VSC) بین منبع ولتاژ ACو سلف می­باشد یا کانورتر VSC بین منبع جریان ACو سلف می­باشد.
۲-۳- روش کنترل توان اکتیو و راکتیو P,Q 2-3-1- تبدیل clarck
تئوری توان لحظه­ای در قالب۰αβ، که بر اساس تبدیل سه فاز کمیت لحظه­ای در قالب abc می­باشد.
شکل :(۳-۲)کانورتر VSC با مدل منبع ولتاژ dc
شکل :(۴-۲) کانورتر VSC با مدل منبع جریان موازی با خازن شنت dc
(۲-۱)
(۲-۲)
(۲-۳)
دو محور متعامد α,β که محور α بر روی محور a قرار گرفته و محور β دارای۹۰ درجه اختلاف فاز با محور α دارد.
با توجه به دیاگرام هندسی نشان داده شده در شکل(۲ ۵-) می­توان مجموعه­ سه فاز را بر حسب βα که در واقع تصویر مولفه های a,b,c می­باشد، بر روی محورهای متعامد β,α بیان نمود.
نمایش:(۵-۲)شکل
مقدار لحظه­ای ولتاژ و جریان در قالب abc
, : مقدار لحظه­ای ولتاژ و جریان در قالب
شکل(۲-۵) نمایش هندسی تبدیلclarck می­باشد
(۲-۴)
(۲-۵)
شکل(۲-۶): نمایش ولتاژ در قالب abc
۲-۳-۱-۱- تئوری توان لحظه ای در قالب
ولتاژ و جریان لحظه­ای در سیستم سه فاز متعادل نشان داده شده است.
.
شکل :(۶-۲) نمونه ­ای از ولتاژ سه فاز در قالب, abc

در متغیر خلق و خو نتایج نشان داد که در هر دو مولفه خلق و خو یعنی عاطفه مثبت و عاطفه منفی تفاوت معنادار بین مراحل آزمون وجود دارد. در عاطفه مثبت بین مرحله پیش آزمون و پس آزمون؛ پیش آزمون با پیگیری تفاوت معنا دار وجود دارد، به عبارتی عاطفه مثبت شرکت کنندگان بهبود معنادار داشته است. بین مرحله پس آزمون و پیگیری در عاطفه مثبت تفاوت معناداری مشاهده نشد.نتایج برای عاطفه منفی نیز مشابه عاطفه مثبت می باشد. بین مرحله پیش آزمون و پس آزمون؛ پیش آزمون با پیگیری تفاوت معنا دار وجود دارد،به عبارتی عاطفه منفی شرکت کنندگان کاهش معنادار داشته است. بین مرحله پس آزمون و پیگیری در عاطفه منفی تفاوت معناداری دیده نشد.

نتایج این پژوهش نیز با مطالعه داسیلوا و همکاران(۲۰۱۳) همسو بود. در آن مطالعه ولع به الکل کاهش یافته و نشانه های افسردگی و خلق و خو نیز بهبود یافته بود.
شاید بتوان معنی دار نشدن تفاوت بین مرحله پس آزمون و پیگیری را در مولفه های خلقی اینگونه تبیین کرد که، با وجود اینکه شرکت کنندگان به اختلالات خلقی و اضطرابی دچار نبودند، ولی آنها به دلیل اینکه در دوره پرهیز از مواد بودند نشانه های افسردگی و اضطراب را از خود بروز می دادند. همچنین به نظر میرسید که شرکت کنندگان به دلیل شرایط حاکم بر مرکز اقامتی که ممکن بود با سلیقه و نظر آنها هماهنگ نباشد(مثل نظم و مقررات خاص مرکز)نوسانات خلقی در آنها قابل مشاهده بود. علاوه بر این به نظر می رسد که اثرات درمان به روش tDCS کوتاه مدت باشد و بر روی مولفه مهمی مثل خلق که بسیار تحت تاثیر شرایط محیط می باشد، نتواند اثرات بلند مدت تر خود را حفظ کند.
دوپامین یک ماده شیمیایی در بدن است که اساسی ترین نقش را در بالا بردن احساس لذت دارد. این انتقال دهنده شیمیایی از مرکز پاداش (تقویت مثبت) در مغز ترشح می شود. این مرکز مسئول ایجاد سرخوشی و عواطف و روحیه ی شادی بخش در انسان است.همانطور که قبلا گفته شد با تحریک سیستم دوپامینرژیک ناحیه پیشانی می توان خلق و خوی افراد وابسته به مواد را بهبود بخشید.
یکی دیگر از انتقال دهنده های عصبی متاثر از مت آمفتامین ،سروتونین می باشد که با خلق و خو مرتبط می باشد.با مصرف بلند مدت مت آمفتامین این سیستم نیز آسیب می بیند و باعث کاهش ترشح سروتونین می شود و به تبع آن نشانه های افسردگی،اضطراب و وسواسی پدیدار می شود.
در واقع می توان گفت افراد وابسته به مت آمفتامین با مصرف طولانی مدت ماده باعث تغییر و تخریب سیستم دوپامینرژیک ناحیه پیش پیشانی و سیستم سروتونرژیک دیگر مناطق مغزی درگیر می شوند که این امر موجب کاهش ترشح دوپامین و سروتونین و به تبع آن افزایش ولع مصرف مواد و بروز نشانه های خلق منفی می شود.که می توان با تحریک الکتریکی مکرر ناحیه پیش پیشانی این نقایص را پوشش داد.

جمع بندی

در این پژوهش هدف پژوهشگر بررسی میزان تغیر در ولع القایی و خلق و خو در افراد وابسته به مت آمفتاین بعد از تحریک الکتریکی مغز از روی جمجمه بود. در این پژوهش جهت اندازه گیری ولع از آزمون ولع القایی کامپیوتری و برای خلق و خو از پرسشنامه عاطفه مثبت و عاطفه مفی استفاده شد. جهت درمان ،تحریک الکتریکی از روی جمجمه به ناحیه پشتی جانبی پیش پیشانی چپ فرد بصورت آنودی وارد شد. بعد از ده جلسه تحریک متوالی پس آزمون و آزمون پیگیری انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که درمان بوسیله tDCS کاهش معناداری در میزان ولع افراد وابسته به مت آمفتامین از مرحله پیش آزمون تا پس آزمون در پی داشته است. همچنین بین مرحله پیش آزمون و پیگیری،پس آزمون و پیگیری در میزان ولع تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین در متغییر خلق و خو در هر دو مولفه عاطفه مثبت و عاطفه منفی تفاوت معنادار بین مراحل آزمون مشاهده شد. در عاطفه مثبت بین مرحله پیش آزمون و پس آزمون؛پیش آزمون با پیگیری تفادت معنا دار مشاهده شد،به عبارتی عاطفه مثبت شرکت کنندگان بهبود معنادار داشته است.
بین مرحله پس آزمون و پیگیری در عاطفه مثبت تفاوت معناداری مشاهده نشد. نتایج برای عاطفه منفی نیز مشابه عاطفه مثبت می باشد. بین مرحله پیش آزمون و پس آزمون؛پیش آزمون با پیگیری تفادت معنا دار مشاهده شد،به عبارتی عاطفه منفی شرکت کنندگان کاهش معنادار داشته است. بین مرحله پس آزمون و پیگیری در عاطفه منفی تفاوت معناداری مشاهده نشد. در نهایت می توان اینگونه نتیجه گرفت که درمان بوسیله tDCS می تواند در کاهش ولع مصرف مت آمفتامین و همچنین بهبود خلق و خو در افراد وابسته به مت آمفتامین موثر واقع شود.

محدودیت های پژوهش

• • شرکت کننده ای که فقط مت آمفتامین مصرف کرده باشد،وجود نداشت و اکثر آن ها سابقه ی مصرف چند ماده را داشتند(با وجود این شرکت کنندگان این پژوهش گزارش دادند که ماده مصرفی اصلی آنها مت آمفتامین بوده است).

• • همه شرکت کننده مذکر بودند و دسترسی به جنس مونث امکان پذیر نبود.

• • به دلیل نبود گروه کنترل و حجم نمونه پایین با مشکل تعمیم پذیری نتایج روبرو هستیم.

پیشنهاد های پژوهش

• • پیشنهاد می شود پژوهش های آتی با یک گروه کنترل و حجم نمونه بیشتر اجرا شود.

• • پیشنهاد می شود قبل از اجرای درمان سطح پایه تحریک پذیری مغز با ابزارهای دقیق سنجشی و تصویربرداری سنجیده شود.

• • به دلیل مشکلات شناختی که بواسطه سو مصرف متامفتامین ایجاد می شود کنش های شناختی ارزیابی شوند.

• • یکی از دلایل اصلی ولع مصرف مواد سوگیری نشاختی توجه به محرک های مربوط به مواد می باشد،که بهتر است ابتدا میزان سوگیری سنجیده شود وبرای اصلاح آن برنامه آموزش شناختی طراحی گردد.

• • پیشنهاد می شود جهت اشکار ساختن میزان اثربخشی تحریک الکتریکی مغز از روی جمجمه در مقایسه با برنامه های آموزش اصلاح سوگیری های شناختی و توجه طرح پژوهشی جدیدی با گروه های بیشتر ازمایشی و پلاسبو بربنامه ریزی شود.

• • پیشنهاد می شود جهت بررسی و مشاهده تغییرات ولع مصرف و خلق و خو از روش های دقیق تر مثل پاسخ های فیزیولوژیک و نوروسایکولوژیک به جای ابزارهای خودگزارش دهی استفاده شود.

• • شرکت کنندگان پژوهش حاضر همه مذکر بودند و پیشنهاد می شود در پژوهش های آتی از شرکت کننده جنس مونث نیز استفاده شود.

• • پیشنهاد می شود به جای استفاده از کیت های آزمایشی نواری ادرار از روش های تجزیه و تحلیل ادرار به روش آزمایشگاهی استفاده شود.

پیوست ها
الف)رضایت نامه
اینجانب ……………………………..،بدین وسیله رضایت خود را برای شرکت در پژوهش علمی (ارتقا و بهبود عملکرد های شناختی )که توسط دکتر صالحی فدردی و همکارانش انجام می گیرد،اعلام می دارم. پژوهش و نقش من در آن برایم کاملا توضیح داده شده و من این توضیحات را درک کرده ام.می دانم که می توانم به برخی از مقوله ها یا سوالات خاص در پرسشنامه ها جواب ندهم. می دانم که هویت من و تمامی اطلاعات محفوظ خواهد ماند. می دانم که می توانم در صورت عدم رضایت شرکت خود را در این طرح بدون جریمه خاتمه دهم. می دانم که می توانم تقاضای دریافت خلاصه ای از نتایج تحقیق را بکنم. اگر تصمیم گرفتم که شرکت کنم و انصراف ندهم،این کار را فعالانه و مشتاقانه انجام خواهم داد. در صورت وجود هر گونه شکایت در مورد اجرای تحقیق،بایستی به دکتر جواد صالحی فدردی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد،تماس گرفته شود.
تاریخ امضا شرکت کنند

ب) تصاویر مربوط به آزمون ولع القایی

ج) پرسشنامه عاطف مثبت و عاطفه منفی

مقیاس حاضر شامل برخی واژه ­ها است که احساسات و هیجانات متفاوت را توصیف می­ کند. هر از واژه ­ها را بخوانید و سپس جلوی هر واژه، پاسخ مناسب را علامت بزنید. مشخص کنید به طور معمول به چه میزان هر یک را احساس می­کنید. از مقیاس زیر برای ثبت پاسخ­های خود استفاده کنید.