هر تحقیقی در پی دستیابی به اهدافی صورت می گیرد. نتایج این تحقیق نشان دهنده بررسی رابطه بین رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان می باشد. در این فصل ابتدا به نتایج حاصل از تحلیل توصیفی و سپس به نتایج تحلیل استنباطی پرداخته شد و در پایان نیز پیشنهاد های کاربردی و پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ارائه شد.
۵-۱- بررسی فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی ۱: سبک رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی به طور مستقیم تاثیر دارد.
همانطور که مشخص شد ضریب معنی داری مسیر میان سبک رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی می باشد کوچکتر از از ۹۶/۱ به دست آمد که این مطلب حاکی از معنی دار نبودن تاثیر مستقیم سبک رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی است.
فرضیه اصلی ۲- سبک رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی به طور غیرمستقیم از طریق متغیرمیانجی مدیریت دانش تاثیر دارد.
فرضیه ۲-۱- سبک رهبری تحول آفرین بر مدیریت دانش تاثیر دارد.
همانطور که مشخص شد ضریب معنی داری مسیر میان سبک رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی بزرگتر از از ۹۶/۱به دست آمد که این مطلب حاکی از معنی دار بودن تاثیر مستقیم سبک رهبری تحول آفرین بر مدیریت دانش در سطح اطمینان۹۵/۰ داشته است.
فرضیه ۲-۲- مدیریت دانش برتعهد سازمانی تاثیر دارد.
همانطور که مشخص شد ضریب معنی داری مسیر میان مدیریت دانش و تعهد سازمانی بزرگتر از از ۹۶/۱ به دست آمد که این مطلب حاکی از معنی دار بودن تاثیر مستقیم سبک مدیریت دانش بر تعهد سازمانی در سطح اطمینان۹۵/۰ داشته است.
با توجه به نتایج فرضیه های فوق تاثیر علی میان متغیر سبک رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی تنها به صورت غیر مستقیم و از طریق متغیر میانجی مدیریت دانش است.
با توجه به اینکه میانگین متغیر مورد بررسی از مقدار آزمون (عدد۳) بزرگتر است، وضعیت متغیرهای تحقیق در جامعه آماری مورد مطالعه مطلوب می باشد.
۵-۳- بحث و نتیجه گیری
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان می باشد.
جدول ۵-۱- خلاصه آزمون فرضیه ها
ردیف | فرضیه | نتیجه |
۱ | سبک رهبری تحول آفرین برتعهد سازمانی به طورمستقیم تاثیردارد. | رد |
۲ | سبک رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی به طور غیرمستقیم از طریق متغیرمیانجی مدیریت دانش تاثیر دارد. | تایید |
۳ | سبک رهبری تحول آفرین بر مدیریت دانش تاثیر دارد. | تایید |
۴ | مدیریت دانش برتعهد سازمانی تاثیر دارد. | تایید |
نتایج حاکی از معنی دار نبودن تاثیر مستقیم سبک رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان است. نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج (آرنولد[۱۲۳] (۲۰۰۱)، یو[۱۲۴] و همکاران (۲۰۰۲)، (جیجسیل[۱۲۵] و همکاران (۲۰۰۳)، پیلای[۱۲۶] و همکاران (۲۰۰۴)، جاودانی(۱۳۹۰) هم خوانی ندارد. همچنین امیرکبیری و همکاران(۱۳۸۵) در تحقیقشان به این نتیجه رسیدند که بین سبک رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی کارکنان رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد.عدم تاثیر گذاری مستقیم رهبری تحول آفرین بر تعهد سازمانی را می توان این طور استدلال کرد که:تاثیر بعضی از متغیرهای سازمانی مانند مدیریت دانش، یادگیری سازمانی و… در رابطه بین دو متغیر تاثیر داشته باشند که در این تحقیق متغیر مدیریت دانش به عنوان متغیر میانجی بین رهبری تحول آفرین و تعهد سازمانی اتخاذ شده است که نتایج نشان داد رهبری تحول آفرین فقط از طریق متغیر میانجی مدیریت دانش بر تعهد سازمانی تاثیر دارد.
نتایج حاکی از معنا دار بودن تاثیر مستقیم سبک رهبری تحول آفرین بر مدیریت دانش در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان است. نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج مارزانو[۱۲۷](۲۰۰۵)، ماوریناس[۱۲۸](۲۰۰۵)، ترات من[۱۲۹](۲۰۰۷)، هم خوانی دارد.هم چنین داگسون (۱۹۹۳) معتقد است سازمان ها یاد می گیرند تا قدرت و سازگاری خود را مقابل تغیرات محیطی اصلاح و بهبود بخشد.
نتایج حاکی از معنی دار بودن تاثیر مستقیم مدیریت دانش بر تعهد سازمانی در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان است.نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج استوری و کوینتاس (۲۰۰۱)، اسکاربرو و کارتر[۱۳۰](۲۰۰۰) هم خوانی دارد، همچنین آلویسون[۱۳۱](۲۰۰۰) اعتقاد دارد ایجاد، توسعه، استفاده و حفظ سرمایه دانش در سازمان ها تا اندازه زیادی وابسته به کارکنانی است که به سطوح مختلف از تعهد سازمانی برخوردار هستند.این ارتباط، تاکید بر نیاز به انگیزش نیروی انسانی به منظور تسهیم و کاربرد دانش دارد.
۵-۴- محدودیت ها
- محدودیت در زمینه هماهنگی و اجازه پخش پرسشنامه ها.
- دومین مشکل، عدم همکاری برخی از کارکنان و جدی نگرفتن موضوع تحقیق می باشد، چرا که برخی از کارکنان به بهانه کمبود وقت و داشتن جلسه از پاسخگویی به سوالات امتناع می ورزیدند، بنابراین زمان زیادی صرف پخش و جمع آوری پرسشنامه ها گردید.
fnk2−nk1(fnk1(x)) = fnk2(x) ∈ U.
بهعبارت معادل ∅ ̸=fnk2−nk1(U) ∩ U . و این ثابت م کند که (y ∈ Ω(f.
در این بخش به بررس مجموعه های کمین و ارتباط آنها با مجموعه هایω -حدی م پردازیم.
تعریف ١.٢.١. ن اشت پیوستهیf : X → X را کمین گوییم، اگر برای هرX = O+(x,f) ،x ∈ X .
قضیه ١.٢.٢. فرض کنید ن اشتf : X → X ی ن اشت پیوسته روی فضای متریX باشد. آن اه موارد زیرهم ارز م باشند
ن اشتf کمین است.
تنها زیر مجموعه های بسته و پیشرو پایای تحتf ، عبارت ازX و ∅ هستند.
برای هر زیر مجموعهی باز و غیر ته ازX مانندU داریم
برهان. ٢( ⇒ ١): فرض کنیدE ی زیرمجموعهی ناته ، پیشرو پایا و بسته درX باشد، هن ام که ∅ ≠E بسته
و پایا است پس یx ∈ E وجود دارد بهطوریکهX = O+(x,f) ⊆ E . و در نتیجهX = E .
٣( ⇒ ٢): فرض کنیدU مجموعهی باز دلخواه درX باشد، مجموعهی بستهیE را بهصورت زیر تعریفم کنیم
.
اگر ∅ =E باشد، آن اه و مسأله حل شده است.
فرض کنید ∅ ≠E باشد، کافیست ثابت کنیم کهE تحتf پیشرو پایا م باشد. داریم
چون ∅ ≠U بود، پسE ≠ X . از طرف ∅ ≠X ̸= E که این با فرض (٢) در تناقض است. پسE نم تواندمخالف ته باشد.
١( ⇒ ٣): فرض کنیدx ∈ X عضو دلخواه باشد. م خواهیم ثابت کنیم که (.X = O+(x,f همچنینفرض کنیدU ی مجموعهی باز درX باشد. برای اینکه ب وییم (O+(x,f درX چ ال است، کافیست ثابتکنیم که ت رار مثبت از نقطهیx تحتf درU قرار دارد.
بنا به فرض (٣) داریمi=∪۰ fi(U) = X پس (n ∈ ZN s.t. x ∈ fn(U∃. بهطور معادل ∈ (f−n(x
−∞
١.٣. دینامی نمادین
نتیجه ١.٢.٣. اگرf : X → X ۰پیوسته و روی مجموعهی فشردهX کمین باشد آن اه برای مجموعهی بازU در
X عددnU ∈ N وجود دارد بهطوریکهi=∪nU fi(U) = X .
−
برهان. بنا به قضیه ٢.٢.١، چونf کمین است پس برای مجموعه بازU داریم. از طرف چونX فشرده است و ی پوشش بازی برای مجموعهX م باشد پس دارای ی زیرپوشش متناه است.
لذا م توانیم، توانهایn1,…,−nk − را چنان بیابیم که
X = f−n1(U) ∪ … ∪ f−nk(U).
اکنون کافیست در نظر ب یریم {nU = max{ni : ۱ ≤ i ≤ k. بنابراین
.
لم ١.٢.۴. فرض کنیدf : X → X ی ن اشت کمین روی مجموعه فشردهX باشد. دراینصورت برای هرx ∈ X، داریمω(x,f) = X .
برهان. چونf کمین و (ω(x,f ی مجموعه بسته و تحتf پایاست، بنابراین طبق قضیه ٢.٢.١ باید ∅ =(ω(x,f
یاω(x,f) = X از طرف چونX فشرده است پس ∅ ≠ (ω(x,f در نتیجهω(x,f) = X .
لم ١.٢.۵. فرض کنیدf : X → X ی ن اشت کمین روی مجموعه فشردهX باشد اگر برای هرx ∈ X داشته
باشیمω(x,f) = X ، آن اهf کمین است.
برهان. فرض کنیدA ⊂ X ، ی مجموعه ناته ، بسته و تحتf پایا باشد. چون ∅ ≠A ، بنابراین وجود دارد
یy ∈ A کهO+(y,f) ⊆ A از طرف چونA بسته است داریمω(y,f) ⊆ O+(y,f) ⊆ A ، بنا به فرض داریم
ω(y,f) = X، پسX ⊆ A . بهعبارت معادل،X = A . و این ثابت م کند کهf کمین است.
در این بخش ضمن معرف فضای دنبالهها، تعاریف و قضایای پیرامون آنها را شرح خواهیم داد.
تعریف ١.٣.١. مجموعهی {Am = {۱,۲,…,m را در نظر م گیریم. مجموعه همه دنباله های دوطرفه و دنباله های
ی طرفه با درایههای واقع در مجموعهیAm را بهترتیب، باΣm = {۱,۲,…,m}Z وΣ+m = {۱,۲,…,m}N نمایش م دهیم. که در آنm ی عدد طبیع و بزرگتر از ١ است. بهعبارت دی ر هر عضوω ∈ Σ+m)ω ∈ Σm )را م توان بهعنوان ی تابع ازZ بهAm (یا تابع ازN بهAm )در نظر گرفت.
همچنین هر عضوω ∈ Σ+m)ω ∈ Σm ) را بهصورتω = (ωi)i∈Z یاω = (ωi)i∈N نمایش م دهیم.
١۴
تعریف ١.٣.٢. اعضای مجموعهیAm را الفبا م نامیم و هر دنبالهی متناه از اعضایAm را کلمه م گوییم.اگرω ی دنباله ی طرفه یا دوطرفه باشد وl ⩽ k ، آن اه کلمهیωl,ωl+1,…,ωk را قطعهای ازω م نامیم و با
نماد [ω[l,k نمایش م دهیم.
تعریف ١.٣.٣. مترd را رویΣm وΣ+m بهصورت زیر تعریف م کنیم
d : Σm × Σm → R, بهطوریکه
d(ω,ω′) = ۲−l , l = min{ | i |: ωi ̸= ωi′}.
تبصره ١.٣.۴. فضاهای ((Σm,d و ((Σ+m,d، دو فضای متری م باشند.
هدف اصلی تحقیق حاضر پاسخ به دو سوال میباشد که عبارتند از : میزان اهمیت شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهر های مقصد گردشگری و چگونگی عملکرد این شاخص ها در وضع موجود. این دو سوال به کمک پرسشنامه و تجزیه و تحلیل بر روی پاسخ های ارائه شده توسط خبرگان به صورت جداول زیر پاسخ داده شده است.
جدول۵- نتایج حاصل از مدل IPA
جدول۵- نتایج حاصل از مدل AHP
همچنین در این تحقیق بر اساس آزمون معنی دار بودن میانگین ها (آرمون t) و مدل تحلیل شکاف، فاصله بین وضعیت موجود (عملکرد) و وضعیت مطلوب (اهمیت) شناسایی و به صورت زیر ارائه گردید:
جدول۵- نتایج حاصل از آزمون نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف
به طوری که در این جدول مقدار Sig هر شاخصی که در آزمون t همبسته از مقدار ۰٫۰۱ کمتر بوده و مقدار افتراق منفی باشد در وضعیت نا مطلوبی قرار گرفته و نیاز به انجام اقدامات اصلاحی فوری دارد. لازم به یاد آوری است که بر اساس آزمون t همبسته اختلاف میانگین تمامی شاخص ها از سطح معنا داری برخوردار بود.
از سوی دیگر نمودار های IP مربوط به هریک از شهرهای مورد مطالعه به دو صورت مقیاس محور و داده محور ترسیم و مورد بررسی قرار گرفت که در ادامه نمودار های مربوط به هر شهر آورده شده است:
شکل۵- ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس
شکل۵- ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن
شکل۵- ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور
شکل۵- ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر
بحث
همانطور که در فصول گذشته مطرح گردید، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهرهای مقصد گردشگری استان مازندران می باشد. به منظور مروری مجدد بر این شاخص ها، شاخص های ۱۱ گانه سازمان ملل در زیر مجددا آورده شده است:
مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت و پاسخگویی، پاسخده بودن، بینش راهبردی، اجماع سازی، عدالت و انصاف، امنیت، اثر بخشی و کارایی و تمرکز زدایی.
طبق نظری که از خبرگان در این زمینه به کمک پرسشنامه جمع آوری شد مشخص گردید که مهمترین شاخص در شهر های مقصد گردشگری جهت ایجاد یک حکمرانی بهتر، مشارکت شهروندان می باشد.
بدیهی است تا زمانی که مشارکت اصولی و دائمی بین سازمان های حکومت شهری که در راس آنها شهرداری و شورای شهر قرار گرفته اند و شهروندان شکل نگیرد حکمرانی خوب شهری شکل نخواهد گرفت چرا که ذات حکمرانی خوب بر مبنای مدیریت مشارکتی شکل گرفته است. این در حالی است که متاسفانه همانطور که از نتایج تحقیق نتیجه گیری شد در عمل (وضع موجود) حکومت های شهری ما در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده و بیشترین شکاف در این شاخص حیاتی به چشم می خورد.
همچنین به جز چهار شاخص امنیت، در سایر شاخص ها نیز، مانند شاخص مشارکت شهروندان شرایط مطلوبی وجود ندارد و با وجود اهمیت این شاخص ها، در عملکرد وضع موجود ضعف شدیدی احساس می شود.
همچنین به جز در شاخص های امنیت، کارایی و اثر بخشی، پاسخده بودن و بینش راهبردی، در سایر شاخص ها حداقل عملکرد ارزیابی شده است که از دلایل اصلی آن می توان به ساختار سازمانی و قانونی شهرداری ها اشاره کرد. شهرداری ها در نظام سیاسی جمهوری سالامی ایران به عنوان بخش نیمه عمومی و نیمه دولتی محسوب می گردند و به دلیل اینکه از نظر مالی موظفند به صورت مستقل فعالیت کنند، این موضوع باعث تغییر اهداف شهرداری ها از یک سازمان خدماتی به یک سازمان اقتصادی شده است. مهمترین مرکز درامد شهرداری ها کمیسیون های ماده ۵ و ماده ۱۰۰ می باشد که ذات هر دوی آنها بی قانونی است چراکه کمیسیون ماده ۱۰۰ به تخلفات ساختمانی رسیدگی می کند و در صورت مشاهده تخلف از طریقه جریمه با متخلفین برخورد می کند. این عامل باعث شده که اغلب شهرداری ها از تخلف حمایت کرده تا به کمک جریمه بخشی از منابع مالی خود را تامین کنند. از سوی دیگر کمیسیون ماده ۵ مربوط به تغییر کاربری اراضی شهری و تغییر در تراکم پیشنهادی می باشد که بنا بر قوانین حاکم بر آن دریافت هرگونه هزینه از سوی شهرداری جهت تغییرات عنوان شده خلاف قانون می باشد، در صورتی که شهرداری ها با دریافت وجه های سنگین از مالکین اقدام به این تغییرات می کنند که دلیل دیگری بر نبود شاخص هایی چون حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت پذیری، عدالت و تمرکز زدایی می باشد. از سوی دیگر عدم وجود زیر ساخت های مناسب ارتباطی با مردم نمی توان انتظار برآورد شاخص هایی چون مشارکت شهروندان و اجماع سازی داشت.
بنابراین تا زمانی که شهرداری ها به جای فعالیت به صورت یک سازمان مدیریتی و خدماتی به شکل بنگاه های اقتصادی مشغول به فعالیت باشند نمی توان انتظار داشت که سیستم مدیریتی آنها به سمت حکمرانی شهری پیش برود. این در حالی است که عدم وجود حکمرانی خوب شهری باعث شده که روز به روز بر مشکلات شهری شهرهای کشور م و نارضایتی شهروندان افزوده شود. لازم به ذکر است که متاسفانه فعالیت های غیر قانونی شهرداری ها تاثیرات مخرب بلند مدت و بعضا غیر قابل جبرانی بر بافت شهرها، محیط زیست و ….. می گذارد.
نتیجه گیری
با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق مشخص می گردد که در زمینه اجرایی کردن حکمرانی خوب در شهر های استان مازندران اقدامات لازم به درستی صورت نگرفته است و در نتیجه فاصله زیادی تا محقق شدن شاخص های حکمرانی خوب شهری در این شهرها وجود دارد. لازم به ذکر است که شهر های مورد بررسی در استان مازندران از نظر شاخص امنیت نسبت به سایر شاخص ها از وضعیت بهتری برخوردارند.
این در حالی است که شهرهای مورد بررسی، شهرهای مقصد گردشگری می باشند و در نتیجه اقتصاد خانوار های ساکن در این شهرها بیشتر به صنعت گردشگری وابسته است. بنابر این شهروندان در این شهرها نقش بسیار بسزایی در رونق صنعت اصلی این شهرها که همان گردشگری است ایفا می کنند. حال اگر حکمرانی خوب شهری که طبیعت آن مدیریت مشارکتی است در این شهرها شکل نگیرد مستقیما بر اقتصاد این شهرها تاثیر می گذارد و مردم نسبت به آینده شهرهای خود بی انگیزه خواهند شد. همانطور که در فصول قبل به آن اشاره شد یکی از شاخص های حکمرانی خوب شهری شاخص مشارکت مردمی می باشد که از نظر اهمیت نیز در بالاترین سطح قرار گرفته است اما متاسفانه این شاخص در سطح عملکرد بسیار پایین می باشد. بنابر این مردم در مدیریت و برنامه ریزی شهر های خود به طور رسمی نقش خاصی ایفا نمی کنند، در حالی که نحوه نگرش آنها بر مدیریت، و مشارکت آنها در سرنوشت شهر های خود، می تواند در رشد و ارتقای صنعت گردشگری بسیار حائز اهمیت باشد.
اهمیت این شاخص در حدی است که می تواند مستقیما بر شاخص های دیگر مانند اجماع سازی ، امنیت، تمرکز زدایی، شفافیت، عدالت، کارایی و اثر بخشی و …. تاثیر بگذارد.
یکی از عوامل عمده بازدارنده در بحث مشارکت شهروندان مربوط به زیر ساخت های ارتباطی بین مسئولین شهری و مردم می باشد که به دلیل ضعف در این زمینه نمی توان مشارکت عمده ای برای مردم در تصمیم گیری های شهری متصور شد. این در حالی است که زیر ساخت هایی همچون WebGIS می تواند در اعتلا به این زمینه بسیار مفید باشد و کاانال ارتباطی بسیار مفیدی جهت مشارکت در امور تصمیم گیری و مدیریت شهری برای مردم ایفا کند.
همچنین در شهرهای ساحلی استان مازندران به دلیل ماهیت گردشگری آنها باید با یک بینش راهبردی قوی به مدیریت و برنامه ریزی آینده آنها اقدام کرد، چرا که رشد و توسعه صنعت گردشگری در این شهرها فعالیتی زمانبر و نیازمند یک برنامه آینده نگرانه است تا بتواند این صنعت را به بهترین شکل رشد و ارتقا دهد.
از سوی دیگر ارگان های شهری باید تلاش کنند که قانونمندی و عدالت را به بهترین شکل ایفا کنند که این دو مورد علاوه بر بحث مدیریت و برنامه ریزی برای آینده شهرها، مسایل مربوط به منابع انسانی را نیز شامل می شود چرا که باید تمام تلاش خود را در زمینه جذب و حفظ نیروی انسانی ماهر و ….. بکنند.
پیشنهادات کاربردی
همان طور که در بالا توضیح داده شد، جهت حرکت به سوی حکمرانی خوب شهری نیاز اساسی در تغییر ساز و کارهای اجرایی و ساختار شهرداری ها در نظام سیاسی کشور احساس می شود. با این حال در این قسمت سعی خواهد شد به منظور ارتقای هر کدام از شاخص ها راه حل هایی ارائه گردد که بدین منظور بر اساس اهمیت هر شاخص، در زیر پیشنهاداتی ارائه گردیده است:
مشارکت شهروندان: همانطور که در فصول قبل ارائه شد مشارکت شهروندان مهمترین شاخص در رسیدن به حکمرانی خوب شهری می باشد به طوری که بر سایر شاخص های حکمرانی خوب شهری می تواند تاثیر مثبت بگذارد. حال با توجه به رشد زیاد جمعیت شهرها، به منظور مشارکت مردم بر سرنوشت زندگی شهری خود، مهمترین نیاز، کانال ارتباطی بهینه و فراگیر است. بنابر این می توان عوامل زیر را به عنوان راهکارهایی جهت ارتقا این شاخص ارائه کرد:
امنیت: بنابر آنچه در فصول گذشته مطرح شد، شهر های ساحلی مورد بررسی استان مازندران از امنیت خوبی برخوردارند، اما به جهت ارتقا این شاخص در سطح شهر ها می توان راهکار های زیر را مطرح کرد:
بینش راهبردی: به منظور ارتقا بینش راهبردی در امر برنامه ریزی و مدیریت شهری، راهکارهای زیر پیشنهاد می گردد:
کارایی و اثر بخشی: شهر های ساحلی مورد بررسی در این شاخص از وضعیت بهتری نسبت به سایر شاخص ها برخوردارند. به منظور ارتقای این شاخص می توان راهکار های زیر را در نظر گرفت:
O
۶۱/۰
۰۷/۱
Al
۹۵/۲
۲۶/۱۲
Cu
۰۰/۱۰۰
۰۰/۱۰۰
۳-۱-۳- مطالعات AFM[40] جاذب ها
برای مطالعه توپوگرافی سطح نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3 و تعیین فازهای سطح آن از میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM)استفاده کردیم. همانطور که در شکل ۳-۴ a نشان داده شده است نانوذرات آلومینا بخوبی در ماتریس کیتوسان پراکنده شده اند. و همچنین شکل ۳-۴ b نشان می دهد که سطح نانوکامپوزیت بسیار ناصاف و زبر می باشد.
a
b
شکل ۳-۴- تصاویر AFM از سطح نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3،(a تصویر فاز (b توپوگرافی سطح
۳-۱-۴- مطالعاتXRD[41] جاذب ها
پراش اشعه ایکس (XRD) تکنیکی متداول در بررسی خصوصیات کریستالها میباشد. ناحیه پرتو Xدر طیف الکترومغناطیس در محدوده بین پرتو γ و فرابنفش قرار دارد. با بهره گرفتن از این ناحیه طیفی میتوان اطلاعاتی در خصوص ساختار، جنس ماده و نیز تعیین مقادیر عناصر به دست آورد.
الگوهای پراش اشعه X از پودر نانوذرات آلومینا در شکل ۳-۵ نمایش داده شده است. پیک های ظاهر شده در طیف XRD بیانگر حضور آلومینا با ساختار کریستالی -Al2O3 می باشد. همچنین پهن شدن پیک ها نشان دهنده سایز نانوی آن می باشد. مقایسه تصویر پیک های حاصل با تصاویر بدست آمده از سایر مطالعات تطابق خوبی را نشان می دهد [۸۱].
شکل ۳-۵- پراش اشعه X نمونه نانوذرات آلومینا
الگوهای پراش اشعه ایکس پودر کیتوسان نیز در شکل ۳-۶ نشان داده شده است. قله های مشخص در ۹۰/۱۰ و ۸/۷ = Ө۲ درجه به ساختار کریستالی هیدراته کیتوسان اختصاص یافته در حالی که قله بزرگ موجود در ۹۰/۱۹= Ө۲ درجه ساختار آمورف برای کیتوسان نشان می دهد. نتایج حاصل با نتایج بدست آمده از مطالعه سایر محققان هم خوانی خوبی دارد [۸۲].
شکل ۳-۶- پراش اشعه X نمونه کیتوسان
برای نمونه های کیتوسان/ نانوآلومینا (شکل ۳-۷) و مس-کیتوسان/نانوآلومینا (شکل ۳-۸) دیگر فازهای کریستالی علاوه بر دیاگرام های کیتوسان و -Al2O3 شناسایی شدند همانطور که در شکل ۳-۹ نشان داده شده است وجود فاز بلوری کربنات مس آمونیوم، (NH3)4CuCO3 ، در دیاگرام مس-کیتوسان/نانوآلومینا، حضور مس پیوند خورده به کیتوسان در جاذب اصلاح شده را تایید می کند.
شکل ۳-۷- پراش اشعه ایکس نمونه نانوکامپوزیت Chitosan/nano-Al2O3
شکل ۳-۸- پراش اشعه ایکس نمونه نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3
شکل ۳-۹- فازهای کریستالی (a Chitosan/nano-Al2O3 و (b Cu-chitosan/nano-Al2O3 با توجه به الگوهای XRD آنها
۳-۱-۵- مطالعات [۴۲]FTIR جاذب ها
تعیین ساختار سه نوع جاذب کیتوسان ، نانوکامپوزیت کیتوسان/آلومینا و نانوکامپوزیت کیتوسان/آلومینای اصلاح شده با مس (II) با بهره گرفتن از طیف سنجی مادون قرمز (FTIR) بررسی شد.
شکل (۳-۱۰) مربوط به FTIR کیتوسان خالص می باشد پیک ظاهر شده در cm-13459 به NH و فرکانس های ارتعاشی پیوند هیدروژنی OH مربوط می شود. دو پیک در cm-12865 و cm-12920 به ارتعاشات متقارن و نامتقارن گروه CH2 مربوط می شود. همچنین پیک cm-11426 به دلیل ارتعاشات گروه CHرخ داده است. پیکهای cm-11599 و cm-11659 بترتیب به ارتعاشات خمشی از –NH2 و ارتعاشات کششی C=O در گروه استیل مربوط می شود. پیک موجود در cm-11157 مربوط است به ارتعاشات کششی –CN در RCH2NH2 و نیز نوار جذبی مربوط به ارتعاشات کششی –CN در R1R2CHNH2 cm-11081 ظاهر شده است. مقایسه طیف های حاصل با با طیف های بدست آمده از مطالعات صورت گرفته توسط سایر محققین [۸۳ و ۸۵] تطابق خوبی را نشان می دهد.
شکل۳-۱۰- طیف FT-IR مربوط به کیتوسان
شکل (۳-۱۱) مربوط به طیف FTIR کامپوزیت کیتوسان/آلومینا می باشد پیک های قوی در cm-1 ۷۷۵ و cm-1 ۵۱۵ را می توان به ارتعاشات کششی Al-O و ارتعاشات خمشی O-Al-O اختصاص داد.
پیک ظاهر شده در cm-13416 به NH و فرکانس های ارتعاشی پیوند هیدروژنی OH مربوط می شود. دو پیک در cm-1 ۲۸۵۶ و cm-12929 به ارتعاشات متقارن و نامتقارن گروه CH2 مربوط می شود. همچنین پیک cm-11638 به دلیل ارتعاشات خمشی NH در NH2 رخ داده است. پیک موجود در cm-11066 به ارتعاش کشش پیوند CO مربوط می شود. این شکل نشان می دهد طیف کیتوسان / نانوآلومینا تقریبا شبیه طیف بدست آمده برای کیتوسان است. همان طور که انتظار می رود، حضور نانو Al2O3 بارگذاری شده در حدود ۴٪ هیچ اثری بر روی خواص شیمیایی ماتریس کیتوسان ندارد. بنابراین تمام گروه های فعال اصلی در روی کیتوسان، حتی پس از پوشش روی آلومینا دست نخورده باقی مانده و برای تعامل با یون های فلزی در دسترس هستند [۸۶].
شکل۳-۱۱- طیف FT-IR مربوط به نانوکامپوزیت Chitosan/nano-Al2O3
طیف نانوکامپوزیت اصلاح شده با مس (II) (شکل۱۲) در مقایسه با کیتوسان و نانوکامپوزیت کیتوسان/آلومینا اختلاف معنی داری نشان می دهد . ۱) پیک ۳۴۱۶ که در طیف نانوکامپوزیت کیتوسان/آلومینا مربوط به ارتعاشات گروه NH2 بود حذف شده است که نشان دهنده تشکیل کمپلکس گروه آمین با مس (II) می باشد. ۲) پیک cm-11599 که به دلیل ارتعاشات خمشی NH ایجاد شده بودند به فرکانس پایین تر cm-11550 منتقل شده که نشان دهنده دخالت گروه آمین در تشکیل کمپلکس است. ۳) تغییر در شکل و شدت پیوند CH در cm-11416 احتمالا در نتیجه تغییر در محیط اطراف CH2OH با توجه به حضور مس (II) در ساختار بلور کیتوسان می باشد [۸۷].
شکل۳-۱۲- طیف FT-IR مربوط به نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3
درشکل ۳-۱۳ طیف FTIR نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3 پس از جذب As(III) نشان داده شده است. با مقایسه طیف Cu-chitosan/nano Al2O3 قبل و بعد از جذب، پیک گسترده بین cm-1 ۳۴۰۰-۳۲۰۰ برای جاذب لود شده با As(III) ظاهر شد. آن ممکن است به عنوان یک نتیجه از تشکیل کمپلکس بین Cu(II) متصل شده به سطح کیتوسان و یون های آرسنیت و تضعیف پیوندهای Cu-N و Cu-O بطوری که پیک های N-H و O-H در برخی از باقی مانده ها تشکیل گردیده است.
شکل۳-۱۳- طیف FT-IR مربوط به نانوکامپوزیت Cu-chitosan/nano-Al2O3 پس از جذب
طیف های FT-IR جاذب های کیتوسان، chitosan/nano-Al2O3 و Cu-chitosan/nano-Al2O3 برای مقایسه بهتر با یکدیگر بصورت یکجا در شکل (۳- ۱۴) رسم گردیده است.
شکل۳-۱۴- طیف FTIR (a کیتوسان خالص (b Chitosan/nano-Al2O3 (c و (d نانوجاذب Cu-chitosan/nano-Al2O3 قبل و پس از جذب
- استخدام کارگران در مشاغلی که آنها بتوانند از همه مهارتها و دانش خویش در جهت تأمین رفاه عموم استفاده کنند
- فراهم کردن امکانات آموزش حرفهای و تسهیل در مهاجرت نیروی کار و اقامت همراه با تضمینهای کافی برای همه افراد ذینفع
- فراهم کردن امکانات برای عموم افراد به نحوی که از مزایای مربوط به مزد و سایر درآمدها و ساعات کار و شرایط دیگر کار بهرهمند شوند و تضمین حداقل معاش برای تمام شاغلین که به این حمایتها نیازمندند
- به رسمیت شناختن واقعی حتی مذاکره دستهجمعی و همکاری مدیریت و نیروی کار در بهبود کارآیی تولید و نیز مشارکت کارگران و کارفرمایان در تدوین و اجرای سیاستهای اجتماعی و اقتصادی
- گسترش مقررات تأمین اجتماعی به منظور تضمین درآمد پایه و تأمین مراقبتهای کامل پزشکی برای همه کسانی که به چنین حمایتهایی نیازمندند
- حمایت کافی از زندگی و سلامت کارگران در کلیه مشاغل
- پیشبینی حمایتهای لازم به منظور رفاه کودک و مادر
- تأمین تغذیه و مسکن مناسب و تسهیلات اوقات فراغت و امکانات فرهنگی
- تأمین فرصتهای برابر در زمینههای آموزشی و حرفهای
با مقایسه اعلامیه مذکور و اساسنامه ی اولیه ی سازمان بینالمللی کار در مییابیم که اهداف و مقاصد سازمان در اعلامیه ی فیلادلفیا با بیان تازهای مطرح شده و مفاهیم جدید و پویاتری به اساسنامه اضافه شده است.[۵۷] بهعبارتدیگر همانطور که در قبل اشاره شد ، اعلامیه ی فیلادلفیا بهطرز کاملتر و دقیقتری به بیان وظایف و اهداف سازمان بینالمللی کار پرداخته است .
همچنین در اعلامیه ی فیلادلفیا اهداف متعالی تر و وظایف گستردهتری چه از جنبه اجتماعی و چه از جنبه اقتصادی برای سازمان بینالمللی کار ترسیم شد. اهمیت این اعلامیه بدان حد است که روزولت رئیس جمهور وقت آمریکا آن را با اعلامیه استقلال آمریکا قابل مقایسه دانسته است .
صدور این اعلامیه در سال ۱۹۴۴ و الحاق آن به اساسنامه در سال ۱۹۴۶ ، سبب شد تا سازمان بینالمللی کار با قدرت بیشتر و عزم راسخ تری به فعالیت بپردازد . ضمن آنکه اعلامیه مذکور خود ، برای تنظیم کنندگان منشور سازمان ملل متحد و اعلامیه جهانی حقوق بشر ( از مهمترین اسناد بینالمللی به شمار میروند ) به عنوان ۱ نمونه و الگو بدیع مورد استفاده قرار گرفت .
نکته آخر در خصوص اعلامیه فیلادلفیا آنکه پیشنویس این سند توسط ۲ تن از آرمان گرایان برجسته ی سازمان بینالمللی کار یعنی ادوارد فیلان ( مدیر کل وقت سازمان ) و ویلفرد جنکز ( که بعدها به سمت مدیر کلی سازمان برگزیده شد ) تنظیم شده است .
پس از پایان جنگ سرد و آغاز عصر ارتباطات و تحولات مربوط به جهانی شدن اقتصاد و آزادسازی تجارت ، سازمان بینالمللی کار وادار شد تا خود را با این تغییرات هماهنگ سازد تا همچنان بتواند به انجام وظایف خود بپردازد .
از همین روی ، نیمقرن بعد از صدور اعلامیه فیلادلفیا ، یعنی در سال ۱۹۹۴ ، فرایند تجدید نظر و بازبینی استانداردهای بینالمللی کار به منظور تقویت و روزآمد کردن آنها آغاز شد . این مهم در پی گزارش میشل هنسن مدیر کل وقت سازمان بینالمللی کار جامه عمل پوشید و هیئت مدیره با تشکیل کار گروهی با عنوان « کار گروه سیاست بازنگری در معیار ها » مأموریت یافت تا با بررسی ابعاد مختلف موضوع، راهکارهای لازم را برای بازنگری در مقاوله نامهها و تعریف نیازهای کنونی پیش بینی کند .[۵۸]
در نتیجه تحقیقات و بررسی کار گروه مذکور و اقدامات متعاقب آن ، راهکارها و تدابیر زیر برای تقویت و روزآمد کردن استانداردهای بینالمللی کار ، اندیشیده شد :[۵۹]
« - ایجاد زمینه برای استانداردهای جدید
- جستجو برای روشهای جدید تنظیم استانداردها
- تشریح دقیق تر استانداردهای موجود ، بررسی خلأ ها و شکافها و نیز تأثیر آنها بر گروههای مختلف
- شتاب بخشیدن به تجدید نظر در ابزارهای قدیمی به منظور ارتقای استانداردهای اولویت دار
- تلاش برای جلب کمک به کشورها جهت بهکارگیری استانداردهای ILO
- بالابردن تأثیر و کارایی نظارت استانداردها
- اثبات و دفاع از نقش استانداردهای ILOدر شرایط نوین جهانی . »
علاوه بر اصلاحات فوق ، سازمان بینالمللی کار از اواخر دهه ۹۰ میلادی تضمین « کار شایسته » برای مردان و زنان در تمام نقاط دنیا را به عنوان هدف اصلی خود تعیین کرد . کار شایسته ، کاری است مولد و مناسب برای همه انسانها ، به شرط رعایت کرامت انسانی ، آزادی، برابری، ایمنی و عدالت . [۶۰] اما کار مولد و مناسب از نظر گردانندگان سازمان بینالمللی کار به چه معنایی تعبیر شده است ؟ کاری مولد و مناسب است که از یک طرف ، درآمدزا است و تولید ثروت میکند از طرف دیگر، کارگران را از حمایتهای اجتماعی ، درآمد مناسب و فرصتهای برابر برخوردار میسازد . کار شایسته تنها ، آرمان کارگران نیست ، بلکه خواسته ی تمام اقشار مردم حتی سیاستمداران و سرمایهداران است . فقدان کار شایسته ، هر جامعه را درگیر بحرانهای مختلف سیاسی و اقتصادی میکند . تجربه بسیاری از کشورها نشان میدهد که خطر نافرمانی ، شورش و به تبع آن تعطیلی کارخانجات و مراکز تولیدی ، در مناطقی که مفهوم کار شایسته در آنها به بوته فراموشی سپرده شده ، بسیار بیشتر است .
انکار حقوق کارگران ، بیکاری، اشتغال ناقص، مشاغل غیر مولد ، کارنا ایمن، درآمد پایین، نابرابری جنسیتی ، استثمار کارگران مهاجر، فقدان آزادی بیان، حمایت ناکافی در مقابل بیماری، معلولیت و سالخوردگی از مظاهر جوامع یاد شده میباشد .
هدف برنامههای سازمان بینالمللی کار ، یافتن راهکارهایی در جهت حل این مشکلات است . از نظر ILOدستیابی به کار شایسته ، تنها از طریق مشارکت و همکاری تنگاتنگ دولتها ، کارفرمایان و کارگران در سطوح بینالمللی، منطقهای، ملی و محلی میسر میشود . به همین جهت ، در سال ۱۹۹۷ مدیر کل وقت دفتر بینالمللی کار ، طی گزارشی به کنفرانس بینالمللی کار در خصوص ضرورت تصویب یک اعلامیه در مورد اصول و حقوق بنیادین کار تأکید کرد که حاصل آن تصویب « اعلامیهی مربوط به اصول و حقوق بنیادین کار » در تاریخ ۱۸ ژوئن سال ۱۹۹۸ بود .
این اعلامیه در واقع تأیید دوباره ای بود بر معیارهای بنیادی حقوق بشر که به منظور حمایت از کارگران تنظیم و تصویب شدهاند . همچنین اعلامیه مذکور احترام به حقوق بنیادین کار را به تمام کشورهای عضو یادآوری میکند صرفنظر از آن که مقاوله نامههای مربوط به این حقوق را تصویب کرده باشند یا خیر .
این سند مشتمل بر یک مقدمه ، پنج بند و یک ضمیمه ( که شیوه ی اجرای آن را تبیین میکند) است.
حقوق بنیادین کار براساس بند دو اعلامیه ی ۱۹۹۸عبارتند از :
۱. حق سازماندهی ( آزادی انجمنها ) و شناسایی موثر حق مذاکرات جمعی ( پیمان جمعی کار )
۲. محو کلیه ی اشکال کار اجباری یا بیگاری
۳. الغای مؤثر کار کودک
۴. محو هرگونه تبعیض در خصوص اشتغال و استخدام .
در سال ۱۹۹۹ ، در گزارشی که مدیر کل دفتر بینالمللی کار تنظیم نموده ، چهار هدف راهبردی سازمان در قرن ۲۱ معرفی شده است . این اهداف که از تغییر ۳۹ برنامه ی اصلی به چهار هدف راهبردی پدیدآمده اند، به شرح زیر میباشند :[۶۱]
۱. ارتقا و تحقق معیارها ، اصول و حقوق بنیادین کار
۲. ایجاد فرصتهای بیشتر برای زنان و مردان به منظور دستیابی به شغل و درآمد مطلوب
۳. افزایش پوشش و کارایی حمایت اجتماعی برای همه
۴. تقویت سهجانبه گرایی و گفتوگوی اجتماعی .
این چهار هدف که درواقع ارکان اساسی مفهوم کار شایسته را تشکیل میدهند ، درهم تنیده شدهو جدایی ناپذیرند و باید با همدیگر واز طریق اجزاء یا هدفهای جزئی و مکمل دنبال شوند . [۶۲]
در ادامه، این چهار هدف را به طور مختصر مورد بررسی قرار میدهیم :
اتحادیه ی صنفی ، انجمن و یا سندیکا به معنای : « جمعیتی است که کارگران و کارفرمایان مربوط به یک حرفه یا یک کارگاه و یا یک صنعت میتوانند برای حفظ منافع حرفهای و بهبود وضع مادی و اجتماعی خود تشکیل دهند.» [۶۳] اصطلاح « آزادی انجمنها» بهمعنای حق تشکیل اتحادیه و یا انجمن برای کارگران و کارفرمایان است . براساس مصوبات متعدد سازمان بینالمللی کار ، کارگران و حتی کارفرمایان حق دارند تا به منظور پیشبرد و دفاع از حقوق خویش اتحادیهها و سازمانهایی را تشکیل دهند و اقدام به عضوگیری کنند.
این حق باید فارغ از هر گونه تمایز و تبعیضی به آنان اعطا شود . همچنین کشورهای عضو سازمان بینالمللی کار موظفند تا مذاکرات و پیمانها و توافقات جمعی را به رسمیت بشناسند .
« مذاکره ی دسته جمعی » یا چانهزنی دستهجمعی به اجتماع کارفرمایان و نمایندگان کارگران که براساس حسن نیت به منظور بحث و توافق درباره ی مزد ، ساعات کار ، شرایط کار و مسائلی از این دست به عمل میآید ، میگویند .
توافقی که در نتیجه این مذاکرات حاصل میشود را« پیمان دستهجمعی » مینامند. امضاکنندگان این قرارداد یا پیمان متعهد به رعایت مفاد آن میباشند .
یکی دیگر از اصول بنیادی کار حذف و برچیدن هر نوع « کار اجباری» است . هیچیک از ابنای بشر نباید بدون اراده و میل باطنی خویش به کاری گمارده شود. بیگاری یا کار اجباری بهمعنای کار یا شغلی است که شخص به واسطه ی تهدید به تنبیه و یا مجازات مجبور به انجام دادن آن شده باشد .کار اجباری مغایر آزادی انسان و شخصیت او و منافی اصل آزادی کاراست که بهعنوان یکی از اساسیترین آزادیهای بشری شناخته میشود . [۶۴]
منع و لغو کار اجباری از همان روزهای نخست تأسیس سازمان بینالمللی کار در توجه اندیشمندان و آرمان خواهان عرصه ی حمایت از حقوق کارگران بوده است . این امر سبب شده تا اسناد بینالمللی متعددی در زمینه ی برچیدن کار اجباری تنظیم و تصویب شود .اهمیت مسئله در این نکته است که در حذف و محو کار اجباری و بیگاری در سطح جهان اتفاق نظر وجود دارد ، و این در حالی است که در ارتباط با بسیاری از مسائل مربوط به حوزه ی روابط کار و حقوق کارگران اختلافات جدی میان دولتها به چشم میخورد .
ریشهکنی موثر تمام اشکال « کار کودک » بهعنوان یکی از بااهمیتترین حقوق بنیادین کار شناخته میشود .اصطلاح کار کودک بهمعنای «اشتغال کودکانی است که سن آنها کمتر از سن قانونی خاص باشد .» [۶۵] بر طبق آمارهای سازمان بینالمللی کار حدود ۲۵۰ میلیون کودک کارگر ۵ تا ۱۴ ساله در سراسر دنیا مشغول به کار هستند که از این تعداد تقریباً ۱۲۰ میلیون نفر به صورت تمام وقت فعالیت میکنند . در بعضی مناطق ۲۰در صد کودکان کارگر، کمتر از ۱۰ سال از عمر خود راه پشت سر گذاشتهاند . وسعت این معضل تا بدان حد است که بسیاری از سازمانهای بینالمللی و منطقهای ذیربط ، افرادی را در زمینه ممنوعیت کار کودکان به تصویب رسانده اند. استفاده از کودکان در زمینههایی همچون فحشا ، تولید و قاچاق مواد مخدر، کار اجباری، بردگی و مشاغلی که سلامتی ، ایمنی و اخلاق آنان را به مخاطره بیندازد از جمله مصادیق بدترین اشکال کار کودک شناخته میشوند . بزرگترین قربانیان این اعمال خود کودکان هستند ، اما با فدا کردن استعدادهای جوان ظرفیتهای رشد و توسعه یک ملت نیز نابود خواهد شد . [۶۶]
بر اصل عدم تبعیض در اشتغال و حرفه به عنوان یکی از اصول بنیادین کار ، بهکرات در اسناد مختلف سازمان بینالمللی کار اما از مقاوله نامهها ، توصیه نامه و بیانیه تأکید شده است .بهترین تعریف برای اصطلاح «تبعیض کیم و سه تعریف مندرج در مقاوله نامه شماره ۱۱۱ است .به موجب این تعریف ، تبعیض عبارت است از هرگونه «فرق، استثنا یا رجحانی که براساس نژاد ، رنگ، جنس مذهب، عقیده ی سیاسی ، وابستگی ملی و خاستگاه اجتماعی ، اثر خنثی کردن یا آسیب رساندن به تساوی فرصت یا رفتار در اشتغال یا حرفه داشته باشد .» از مهمترین موارد تبعیض میتوان به تبعیض جنسیتی اشاره نمود .
زنان در نقاط مختلف جهان هنوز در معرض تفکیک های شغلی قرار دارند و تعداد کمی از آنها میتوانند به مدارج بالای شغلی دست یابند.از همین روی سازمان بینالمللی کار، حذف هر گونه نابرابری در مرحله ی استخدام و بعد از آن را وجهه ی همت خود قرار داده است از کشورهای عضو میخواهد تا کلیه افراد را از امکانات شغلی برابر برخوردار سازند .
دومین هدف راهبردی سازمان بینالمللی کار ایجاد اشتغال است . «اشتغال» از نظر کلی بهمعنای بهرهگیری و استفاده از یک عامل تولید توسط یک شرکت یا مؤسسه دولتی و معنای متداول آن ، استخدام و مشغول به کار بودن است و « شاغل » به فردی اطلاق میشود که به منظور کسب مزد ، سود یا منفعت کار میکند.این هدف راهبردی شامل ایجاد شغل درهمه ی اشکال و انواع آن و نیز شامل شاغلان در بخشهای اقتصاد رسمی و غیررسمی ، خویش فرمایان و کار در منزل میشود . علاوه بر این « تأمین فرصتهای شغلی، مزد مناسب ، ایمنی و بهداشت محیط کار نیز از وجوه دیگر رکن اشتغال هستند »[۶۷]
امروزه هدف اصلی سازمان بینالمللی کار ، ایجاد فرصتهای شغلی برای زنان و مردان در دستیابی به کار سودمند و مناسب ، به شرط وجود آزادی، برابر، امنیت و شرف انسانی است .
با تأمل در نکات زیر متوجه اهمیت روزافزون مسئله ی اشتغال میشویم :