عملگرهای و (شکل (e)3):
 

عملگرهای نیمه لپتونی (شکل (f)3):

که در آن شاخص‌ها در جریان‌های رنگ یگانه تحت فشار قرار گرفته است برای اهداف گویا و توضیح دهنده نمودارهای معمولی در تئوری کامل که از آن عملگرهای - سرچشمه می‌گیرد در شکل نشان داده شده است. عملگرهای لیست شده بالا بررسی‌ها را وارد مد سیستماتیک خواهد کرد اندکی پیش تر با ارائه هامیلتونین مؤثر که با عملگرهای جریان- جریان  ،  فقط سروکار دارد آغاز می‌کنیم. این‌ هامیلتونین‌های مؤثر ارائه شده در، و بترتیب برای  ،  و  واپاشی‌های غیرلپتونی است.

هامیلتونین‌های و به منظور به حساب آوردن عملگرهای پنگوئن QCD ،  داده می شود که عبارات متناظر آن‌ها پیش تر ارائه شده است. این تعمیم بر ضرایب ویلسون  و  تأثیر نمی‌گذارد.

نمودارهای فاینمن مربوط به بوزون w .
پیشتر در بخش  و  هامیلتونین‌ها به منظور به حساب آوردن عملگرهای پنگوئن الکتروضعیف  تعمیم داده شد. این هامیلتونین‌های تعمیم داده شده برای  و  واپاشی غیرلپتونی ارائه شده اند. گنجاندن عملگرهای پنگوئن الکتروضعیف مستلزم گنجاندن اثرات QED است در نتیجه ضرایب عملگرهای  ارائه شده در این بخش اندکی با بخش قبل متفاوت است.
پیشتر هامیلتونین مؤثر برای  نمایش داده خواهد شد که این هامیلتونی می‌تواند بعنوان یک تعمیم از  به منظور به حساب آوردن عملگرهای نیمه لپتونی  و  در نظر گرفته می شود. این تعمیم مقادیر عددی از  ضرایب  (  ) ارائه شده را تغییر نمی‌دهد. پیشتر هامیلتونین مؤثر را که برای  نوشته شده بحث خواهیم کرد. این هامیلتونین می‌تواند بعنوان تعمیمی از  به منظور به حساب آوردن عملگرهای پنگوئن مغناطیسی  و  در نظر گرفته شود. این تعمیم مقادیر عددی از  ضرایب  بطوری که  را تغییر نمی‌دهد. هامیلتونین مؤثر برای  نمایش داده شده است که می‌تواند بعنوان تعمیمی از هامیلتونین  به منظور به حساب آوردن عملگرهای نیمه لپتونی  و  در نظر گرفته شود ضرایب  ارائه شده با این تعمیم تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. هامیلتونین‌های مؤثر برای  ،  (  ) و  در مباحث بعدی بحث خواهد شد.
هر یک از این هامیلتونین‌ها فقط شامل یک عملگر یکتاست  یا  برای  (  ) و  با عملگرهای مشابه برای  ،  هامیلتونین‌های مؤثر برای گذار  و  ارائه داده می‌شود. این هامیلتونین‌ها شامل عملگرهای  و  است .
فهرستی از هامیلتونین‌های مؤثر در زیر ارائه شده و معادلات آن‌ها را می‌توان یافت و نیز لیستی از عملگرهایی که هامیلتونین‌های مؤثر متمایز بدست می‌آورند، نیز گردآوری ‌شده اند.
فرآیندها
جریان- جریان  ، که
برای  محض
برای  و الکتروضعیف
عملگرهای توزیع

دانشکده حقوق و علوم سیاسی
اشاعه هستهای و منازعه هند و پاکستان (۲۰۱۰- ۱۹۹۸)
استاد راهنما:
سرکار خانم دکتر حمیرا مشیرزاده
اساتید مشاور:
جناب آقای دکتر ابومحمد عسگرخانی
جناب آقای دکتر قاسم افتخاری
دانشجو:
سیداحمد فاطمینژاد
زمستان ۱۳۹۱
تقدیم به پدر مهربان و مادر عزیزم
چکیده
طی دهه های گذشته، روابط هند و پاکستان یکی از مهمترین مسائل جامعه بین المللی بوده است. اگر آزمایشهای هستهای این دو کشور در مه ۱۹۹۸ را واقعهای دورانساز برای دهلی نو و اسلامآباد بدانیم، میتوان روابط آنها را به دوره های قبل و بعد از این واقعه تقسیم کرد. دوره بعد از مه ۱۹۹۸ در روابط هند و پاکستان با تسلیح هستهای آنها شناخته میشود و منازعه آنها در دوره مورد بحث در سه نقطه اوج میگیرد. این نقاط عبارتند از: جنگ محدود کارگیل ۱۹۹۹، بنبست بزرگ ۲-۲۰۰۱ و مواجهه ناتمام ۲۰۰۸٫ این بحرانها در تمام دوران بعد از جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان بیسابقه بودند. بنابراین، سؤال اصلی این است که چرا هند و پاکستان علیرغم بحرانهای متعدد در دوره پس از مه ۱۹۹۸ وارد جنگ تمامعیار با یکدیگر نشدند و منازعه خود را مدیریت کردند؟

در پاسخ به سؤال بالا و با تکیه بر رویکرد ساختاری، سه متغیر عمده اهمیت مییابند که نوعی الگوی سهبعدی را تشکیل میدهند. این متغیرها از عامل اقتصاد، ساختار بین المللی و بازدارندگی هستهای نشأت میگیرند. هرچند در این الگو، بازدارندگی هستهای از وزن بیشتری برخوردار است اما نهایتاً در پیوند با دو مورد دیگر در مدیریت منازعه هند و پاکستان طی دوره مورد بررسی نقش ایفا کرده است. به طور مشخص، مدیریت منازعه هند و پاکستان طی سه بحران جنگ محدود کارگیل ۱۹۹۹، بنبست بزرگ ۲- ۲۰۰۱ و مواجهه ناتمام ۲۰۰۸ به ترتیب متأثر از عوامل اقتصاد، ساختار بین المللی و اشاعه هستهای بوده است.
بدین ترتیب، مدیریت منازعه هند و پاکستان طی دوره ۲۰۱۰-۱۹۹۸ را میتوان در قالب الگویی سهبعدی تبیین کرد که در آن بعد اشاعه هستهای تا حدودی در دو بعد دیگر نیز تأثیر دارد؛ یعنی ترس از وقوع جنگ هستهای در آسیای جنوبی، هم هند و پاکستان را به تمرکز بر مسائل اقتصادی واداشته و هم حضور قدرتهای بزرگ را در مدیریت منازعه این دو کشور پررنگتر کرده است.
تقدیر و تشکر
بنده برای نگارش رساله حاضر از برخی راهنماییها و منابع استفاده کردهام، که بر خود فرض میدانم از عوامل آن تشکر کنم. در ابتدا از سرکار خانم دکتر مشیرزاده تشکر میکنم که هم در دوران تحصیل و هم در نگارش این پایان نامه درسهای فراوانی از ایشان آموختم و راهنمایی بنده را بر عهده داشتند. سپس از آقای دکتر عسگرخانی و آقای دکتر افتخاری تشکر میکنم که نقش مشاور را بر عهده داشتند و نکات ارزندهای را گوشزد فرمودند. سپس از آقای دکتر سجادپور، آقای دکتر شیرخانی، خانم دکتر لطفیان و خانم دکتر تیشهیار تشکر میکنم که این رساله را به دقت مطالعه فرموده و داوری آن را بر عهده گرفتند. همچنین لازم میدانم از دکتر ماریان هنسون و پروفسور رولاند بلیکر تشکر کنم که در نگارش این رساله از راهنماییها و کمکهای ارزندهشان بهرهمند شدم.
در پایان، لازم به ذکر است که بنده در نگارش این رساله از منابع کتابخانهای و الکترونیکی دانشگاه تهران و دانشگاه کوئینزلند استفاده کردهام و بابت این مسأله، از مسئولین امر تشکر میکنم.
فهرست مطالب
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱

• • بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………………………….۱

• • سؤالهای رساله …………………………………………………………………………………………………………………… ۱۴

• • بررسی ادبیات و نظرات موجود………………………………………………………………………………………………..۱۴

• • هدف پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۵

• • نظرات مربوط به عوامل دخیل در منازعه هند و پاکستان …………………………………………………………… ۳۵

• • نظریهها ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۷

• • فرضیه ها …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۸

• • روش آزمون فرضیه ها …………………………………………………………………………………………………………… ۳۹

• • فرضیه اصلی و عملیاتی کردن آن ……………………………………………………………………………………………. ۴۰

• • پیامدهای تأیید فرضیه …………………………………………………………………………………………………………… ۴۲

• • نقطه تمرکز …………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۲

• • سازماندهی پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………… ۴۲

بخش اول: کلیات……………………………………………………………………………………………………………………. ۴۵
* فصل اول: هند و پاکستان؛ مدیریت منازعه پس از ۱۹۹۸٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫ ۴۷

• • مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۷

• • مدیریت منازعه و ابزارهای آن ………………………………………………………………………………………………. ۴۷

• • جنگ محدود کارگیل ۱۹۹۹ ………………………………………………………………………………………………….. ۵۱

• • بنبست بزرگ ۲-۲۰۰۱ ……………………………………………………………………………………………………….. ۵۵

• • مواجهه ناتمام ۲۰۰۸ ……………………………………………………………………………………………………………. ۶۴

• • جمعبندی ………………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۹

بخش دوم: ملاحظات اقتصادی و ساختار بین المللی در روابط هند و پاکستان بعد از ۱۹۹۸٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۷۱
* فصل دوم: عامل اقتصاد و مدیریت منازعه هند و پاکستان…………………………………………………………. ۷۳

با توجه به تغییرات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته است و پیچیده شدن تصمیمات سازمانی، لزوم بکارگیری برنامه‌ای جامع برای مواجهه با اینگونه مسائل وبرای شکل دادن به آینده به شکلی اثر بخش(کنترل آینده) بیشتر از گذشته ملموس می‌شود. این برنامه چیزی جز برنامه راهبردی نیست. مدیریت راهبردی در حوزه فرهنگ و سیاست با تکیه بر ذهنیتی پویا، آینده‌نگر، جامع‌نگر، اقتضای راه حل برون رفت از آسیب های فرهنگی ـ سیاسی امروزی است. بنابر این می توان گفت پایه های مدیریت راهبردی بر اساس میزان درکی است که مدیران یک عرصه، از تحلیل وضعیت موجود و راهکارهای رسیدن به وضعیت مطلوب دارند پس یکی از مهمترین ابزارهایی که سازمان‌ها برای حصول موفقیت در آینده می‌توانند از آن بهره گیرند «مدیریت راهبردی» خواهد بود.(فرد، ۱۳۸۴: ۳۷)

از این رو می توان نتیجه گرفت بالاترین اولویت در رفع آسیب های فرهنگی ـ سیاسی بنابر دو دلیل زیر تهیه و تدوین راهبرد و اجرای آن است:

1. 1. لزوم آینده نگری و چگونگی هدایت و رهبری سازمان: حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب بدون تصوری از حقایق، ضرورت ها و ایده آل ها امکان پذیر نیست و تهیه طرح و نقشه بازی به منظور خشنود سازی مشتریان و دستیابی به عملکرد مطلوب از طریق تدوین راهبرد راهی میان بر است.

1. 1. ضرورت توجه به هارمونی و هماهنگی: نیازهای ضروری روزمره و آتی ، سازگاری و هماهنگی جهت ماندگاری و حمایت بخش های مختلف در زمان بلوغ ، جلوگیری از اتلاف منابع و تمرکز بخشیدن به اقدامات از راه تدوین راهبرد میسر می‌گردد. (زین العابدین، ۱۳۸۸: ۴۵)

۳ـ۱) مزیت های تدوین راهبرد در مدیریت
می توان منافع زیر را برای مدیریت راهبردی برشمرد:

1. 1. باعث می شود که سازمان از فرصت ها آگاهی یابد، آنها را بشناسد، اولویت بندی کند و از آنها بهره برداری نماید.

1. 1. به سازمان دیدگاهی عینی می دهد تا از آن زاویه به مسائل حوزه مدیریتی خود نگاه کند.

1. 1. برای ایجاد هماهنگی و اعمال کنترل بر فعالیت ها، چارچوب مناسبی ارائه می کند.

1. 1. اثرات شرایط نامطلوب و تغییرات نامساعد را به حداقل ممکن می رساند.

1. 1. موجب می شود که تصمیمات اصلی به گونه ای گرفته شود که هدف های بلند مدت و پیش بینی شده مورد حمایت بیشتری قرار گیرد.

1. 1. برای سازمان این امکان را به وجود می آورد که زمان و منابع را به شیوه ای اثر بخش تر به فرصت های شناخته شده تخصیص دهد.

1. 1. باعث می شود تا وقت و منابع کمتری برای اصلاح خطاها و تصمیماتی که به صورت ضرب الاجل گرفته می شود، مصروف گردد.

1. 1. برای ایجاد ارتباط بین کارکنان سازمان چارچوبی را ارائه می نماید.

1. 1. به سازمان کمک می کند با رفتار افراد هماهنگ و یکپارچه شود.

1. 1. مبنایی ارائه می کند تا بتوان بدان وسیله مسئولیت یکایک افراد را به صورتی مشخص تعیین کرد.

1. 1. آینده نگری و تفکر در باره آینده را تقویت می کند.

1. 1. برای حل مسائل و سود جستن از فرصت ها، روشی ارائه می کند که بر همکاری، انسجام و شور و علاقه (به کارو سازمان) مبتنی است.

1. 1. موجب تقویت نگرش خوشبینانه نسبت به تغییر می شود.

1. 1. باعث می شود که مدیریت سازمان دارای نوعی نظم و رسمیت گردد. (پیرز، ۱۳۸۷: ۲۶)

از آن‌چه گذشت می‌توان این‌گونه استنباط نمود که راهبرد، حاصل ایجاد پیوند و ارتباط میان چهار عامل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی می‌باشد که حاصل این پیوند و رابطه ایجاد مزیت رقابتی پایدار و کسب برتری در برابر رقبا است.
۴ـ۱) ملزومات عملی شدن راهبرد
نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که راهبرد الزاماً منجر به موفقیت سازمان نخواهد شد برای پیاده‌سازی مطلوب راهبردها به موارد ذیل نیز باید توجه داشت:

1. 1. ساختار سازمانی مناسب.

1. 1. کنترل و نظارت.

1. 1. نظام انگیزشی متناسب با الزامات برنامه راهبردی.

1. 1. نظام اطلاعاتی و ارتباطی کارآ و مؤثر.

1. 1. هماهنگی فرآیندهای سازمانی با راهبردها.

1. 1. هماهنگی راهبردها با فرهنگ سازمانی

۲) تعریف فرهنگ
۱ـ۲) معنای لغوی
صورت باستانی فرهنگ در اوستای کنونی و نوشته هایی که از فارسی باستان در دست داریم دیده نشده است.
گمان می رود که این واژه از پیشوند «فر» به معنی «پیش» و ریشه باستانی «ثنگ» به معنی کشیدن ساخته شده باشد.
از این ریشه است واژه های فارسی «هنگ» به معنی قصد و آهنگ و «هنجیدن» و «هیختن» به معنی بیرون کشیدن و بر آوردن و نیز از همین ریشه است کلمه «آهنگ» به معنی قصد و اراده و توجه و عزم و موزونی ساز و آواز. همچنین «آهنج» به معنی عزم و اراده، و «آهنگیدن»، «آهختن»، «آهیختن» به معنی کشیدن و بر آوردن است.
از همین ریشه با افزودن «فر» در فارسی «فرهختن»، «فرهیختن» و «فرهنجیدن» داریم به معنی تربیت کردن، ادب آموختن و تادیب نمودن و نیز فرهخته و فرهنجیده به معنی ادب کرده و تادیب نموده. (آشوری، ۱۳۸۶: ۷)
معنی فرهنگ در واژه نامه ها:
صحاح الفرس: فرهنگ، ادب باشد. (نخجوانی،بی تا : ۶۷)
معیار جمالی: فرهنگ عقل و ادب باشد. (فخری اصفهانی ، ۱۳۷۷: ۴۳)
شرف نامه منیری: فرهنگ، ادب و دانش و بزرگی باشد.
تحفه الاحباب: فرهنج، ادب و عقل باشد .
تحفه الاحباب: فرهنگ، عقل و دانش باشد. هر که نیک تر داند در علم و چیزها که مردم بدان فخر کنند، گویند مردی فرهنگی است. (م‍ل‍وان‍ی‌، م‌۲۰۰۰‎ = .۱۳۷۹: ۴۴)
همچنین در انجمن آرای ناصری آمده است «فرهنجیدن» به معنی ادب کردن است و امر بدان است (میرزاآقاکمرئی، بی تا: ۱۲۳) و در فرهنگ نفیسی ذیل کلمه فرهنگ اینگونه آمده است:
«فرهنگ نیکویی، تربیت و پرورش و بزرگی و عظمت و بزرگواری فضیلت و وقار و شکوهمندی و دانش و حکمت و هنر و علم و معرفت و علم فقه و علم شریعت و کتابی که محتوی لغات فارسی باشد»

۰۰۱/۰

۵۵۳/۰

واریانس خطا

۲۶۳/۶۰۲

۱۱۵

۲۳۷/۵

مجموع

۳۱۲/۲۰۳۰۰

۱۱۸

همانطور که از جدول فوق مشاهده میشود ، پس از تعدیل نمرات پیشآزمون، اثر معنیدار عامل بین آزمودنیهای (F(115,1)=142/435, P=0/001<0/05, Portial η^۲=۰/۵۵) گروه وجود داشت. براین اساس با اطمینان ۹۵ درصد میتوان گفت که میزان یادگیری گروه آزمایش که براساس مدل یادگیری زایشی آموزش دیدهاند، نسبت به گروه کنترل که به روش متعارف آموزش دیدهاند، تفاوت معنیداری وجود دارد که این اختلاف به نفع گروه آزمایش بود.

آزمودن فرضیه های فرعی پژوهش با بهره گرفتن از تحلیل کواریانس چند متغیره
فرضیه های فرعی در این پژوهش عبارتند از:
مدل یادگیری زایشی موجب بهبود یادگیری در سطح تحلیل کردن میشود.
مدل یادگیری زایشی موجب بهبود یادگیری در سطح قضاوت کردن میشود.
مدل یادگیری زایشی موجب بهبود یادگیری در سطح خلق کردن میشود.
با توجه به این که در پژوهش حاضر متغیرهای وابسته عبارتند از: بازدهی یادگیری در سطح تحلیل کردن، قضاوت نمودن و خلق کردن و این ۳ متغیر به طور همزمان مورد سنجش قرار گرفتهاند، لازم است که از روش های آماری ویژهی فضاهای چند متغیری بهره گرفته شود. متغیرهای وابسته عبارتند از: بازدهی یادگیری در سطح تحلیل کردن، بازدهی یادگیری در سطح قضاوت کردن و نهایتاً بازدهی یادگیری در سطح خلق کردن و متغیر همراه نیز عبارت است از پیشآزمون. لذا به منظور تجزیه و داده های پژوهش از روش آماری تحلیل کواریانس چند متغیری استفاده شد.
جهت استفاده از روش تحلیل کواریانس چندمتغیری ابتدا ۲ مفروضه اساسی این روش آماری یعنی همسانی ماتریسهای واریانس – کواریانس و تجانس واریانسها مورد بررسی قرار گرفت.
الف) مفروضههای همسانی ماتریسهای واریانس- کورایانس
یکی از مفروضههای آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیری، بررسی همسانی ماتریسهای واریانس-کواریانس می باشد که بدین منظور از آزمون باکس استفاده شده است که نتیجه آن در جدول آمده است.
جدول ۹-‏۴. بررسی همسانی ماتریسهای واریانس- کواریانس

باکس

میزان مجذور خی

درجه آزادی

معناداری

۹۸/۱۵

۴۵/۳

۶

۰۵۷/۰

همانطور که از جدول ۹-۴ مشاهده میشود میزان معناداری آزمون باکس برابر با ۰۵۷/۰ است که این مقدار بیش از ۰۵/۰ میباشد. لذا نتیجه گرفته میشود که ماتریس واریانس – کواریانس همگن میباشد.

۵ تا ۱۰

۳

عوامل موقعیتی

۱۱ تا ۱۴

۴

رفتار پس از خرید

۱۵ تا ۱۷

۵

تصمیم خرید

۱۸تا ۲۰

۶

ارزیابی گزینه ها

۲۱ تا ۲۳

۷

جستجوی اطلاعات

۲۴ تا ۲۶

۸

تشخیص نیاز

۲۷ تا ۲۹

جدول ۳-۲ نحوه تخصیص سوالات را به هر متغیر

۳-۷ نحوه نمره‌گذاری سوالات

پرسشنامه به منظور ارزیابی بررسی عوامل مرتبط با فرایند تصمیم گیری خریداران کالاهای لوکس در شهر مشهد طراحی و نحوه امتیاز دهی به پرسشنامه هم از امیتاز ۱ تا ۵ بوده و با توجه به باز گشت حدود ۳۲۰ پرسشنامه از ۴۰۰ پرسشنامه پخش شده ارزیابی نهایی در میان این ۳۱۷ پرسشنامه برگشتی انجام گرفته است .
از میان مدل‌های مشهور طیف لیکرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف این طیف  اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزشهای جامعه می باشد و کاربرد این طیف نیز در جهت بررسی گرایشها نسبت به مسئله سیاسی اجتماعی و اقتصادی می باشد که در سطح ترتیبی نیز مورد سنجش قرار دارد گویه ها در این طیف حداقل ۱۵ تا ۳۰ گویه و بیشتر تدوین می شود. در تدوین گویه ها باید سعی شود از گویه های بی تفاوت ،بی ربط و ابهام آور جلو گیری شود تعداد گویه هائی که گرایش مخالف و موافق دارند باید تقریبا به یک اندازه باشدو نیز طیفی که به پاسخگو داده می شود معمولا از ۵ قسمت تشکیل شده است (بسیارزیاد- زیاد – بسیارکم – کم – متوسط) که براساس هدف و روش تحقیق می توان کلمات گویه ها را عوض نمود .در تدوین گویه ها باید دقت شود تا گویه های بی تفاوت و بی ربط و ابهام آور حذف گردند .
در این روش نیز تعدادی گویه که نشان دهنده نحوه نگرش نسبت به رویدادی خاص هستند آماده می شود. این گویه هابا ترتیب اتفاقی در اختیار پاسخگو گذاشته می شود. در اینجا از پاسخگو در خواست می شود که میزان موافقت یا مخالفت خود را با هر گویه بر مبنای یک طیف بیان کنند. این طیف که معمولاً از پنج قسمت تشکیل شده است :
پاسخگویان گویه ها را بر مینای این طیف بررسی می نماید اما این طیف با اعداد مشخص نشده است تا بر روی پاسخگویان تاثیر نگذارند. لذا پس از بازگشت پرسشنامه ها از طرف پاسخگویان، طیف با اعداد شماره گذاری می شود. طرز شماره گذاری بطور دلخواه است یعنی در یک طیف پنج قسمتی می توان به کاملاً موافق نمره۱ و کاملاً مخالف عدد ۵ یا به جای عدد یک از صفر استفاده کرد. مجموع نمرات که پاسخگویان بدست می آورند بیانگر گرایش آنهاست. به همین دلیل این طیف را طیف مجموع نمرات نیز می نامند.بطور کلی طیف لیکرت نسبت به طیف های قبلی دارای مزایای زیادی است چون نه به تعداد زیادی گویه نیاز دارد نه به قضاوت داوران و در عین حال نتایج حاصله از دقت و اعتبار بیشتری بر خوردار است. لذا این طیف برای بسیاری از تحقیقات میدانی وسیع، در علوم اجتماعی و خصوصاً جامعه شناسی کاربرد دارد و می توان بوسیله آن انواع مسائل (گرایش های سیاسی، مذهبی، نژادی، شغلی و…..) را سنجید. در این پژوهش بر اساس طیف لیکرت سوالات طبقه بندی شده به ترتیب از خیلی زیاد شماره ۵ تا خیلی کم شماره ۱ نام گذاری شده است .

۳-۸ روایی و پایایی تحقیق

ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده های متناسب با تحقیق را گرد آوری نماید و از طریق این داده ها و تجزیه و تحلیل آنها فرضیه های مورد نظر را بیازماید. ابزار سنجش و آزمون های استاندارد و میزان شده معمولاً از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند از این رو ، محققان می توانند آنها را با اطمینان بکار گیرند و برای مفید و موثر واقع شدن روش های جمع آوری داده ها شرط اساسی به شمار می رود. (رضائیان،۱۵۵:۱۳۸۳)

۳-۸-۱ روایی ابزار سنجش

منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالات مندرج در ابزار دقیقاً متغیرها و موضوع مورد
مطالعه را بسنجد؛ یعنی هم داده های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های موردنیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا به عبارت دیگر، عین واقعیت را بخوبی نشان دهد.(حافظ نیا،۱۵۷:۱۳۸۷)
در این پژوهش نیز برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی محتوایی استفاده شده و طی آن با راهنمایی استاد راهنما و برخی از اساتید و متخصصین بازاریابی روایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفته است.

۳-۸-۲اعتبار محتوا^[۴۴]

اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولاً برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود. اعتبار محتوایی یک ابزار اندازه گیری به سؤال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سؤال های ابزار معرف ویژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال های تشکیل دهنده ابزار معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوایی ویژگی ساختاری ابزاری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران آن بستگی دارد.(سرمد و همکاران،۱۷۱:۱۳۷۶)
۳-۸-۳ پایایی (قابلیت اعتماد)
قابلیت اعتماد یکی از ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری است. مفهوم یاد شده با این امر سر وکار دارند که ابزار