وبلاگ

در یک ارلن ۱۰۰ میلی لیتری، ۱ گرم از-n-MCM-41پروپیل آمین یا –n-MCM-48پروپیل آمین با ۱ میلی مول سالیسیل آلدهید در ۲۰ میلی لیتر حلال اتانول مطلق ریخته شده وتحت رفلاکس و جو نیتروژن به مدت ۵ ساعت روی همزن مغناطیسی همزده شد. بعد از اتمام مدت زمان چرخش و خروج حلال، رسوب زرد رنگ باقی ماندهImine- MCM-41 یا Imine-MCM-48 خواهدبود.

طرح (۳-۲)
۳-۴-۵-تهیهZr(IV)-Imine@MCM-41 و Zr(IV)-Imine@MCM-48
در نهایت برای تهیه ی Zr(IV)-Imine@MCM-41 یا Zr(IV)-Imine@MCM-48، ۱ گرم از Imine-MCM-41 یا Imine-MCM-48 با ۲ میلی مول از جامد سفید رنگ ZrOCl₂در یک بالن ۱۰۰ میلی لیتری با هم ترکیب و به آن ۳۰ میلی لیتر حلال استونیتریل اضافه شده و در دمای اتاق و تحت جو نیتروژن به مدت ۶ساعت روی همزن مغناطیسی همزده شد. پس از اتمام چرخش، محلول صاف و با آب شسته شد. رسوب روی کاغذ صافیZr(IV)- Imine@MCM-41 یا Zr(IV)-Imine@MCM-48می باشد.

طرح (۳-۳)
۳-۵- سنتز مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها
در این پایان نامه تمامی مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها از تراکم تک مرحله ای-دوجزئی، آلدهیدهای آروماتیک با مالونونیتریل یا اتیل سیانو استات در حضور مقادیر کاتالیزگری از Zr(IV)-Imine@MCM-41 و Zr(IV)-Imine@MCM-41سنتزشدند.
۳-۵-۱-سنتز مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها درحضورکاتالیزگرZr(IV)-Imine@MCM-41
در این بخش از پایان نامه، مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها، درحضورمقادیرکاتالیزگری از Zr(IV)-Imine@MCM-41، در حلال آب و دمای^°C 35 سنتزشدند.
۳-۵-۱-۱- سنتز۲-(۳-نیترو بنزیلیدن) مالونونیتریل و اتیل-۲-سیانو-۳-(۳-نیترو فنیل) آکریلات در حضور Zr(IV)-Imine@MCM-41
برای سنتز ۲-(۳-نیترو بنزیلیدن) مالونونیتریل و اتیل-۲-سیانو-۳-(۳-نیترو فنیل) آکریلات، واکنش ۳-نیتروبنزآلدهید (۱ میلی مول) با مالونونیتریل (۲ میلی مول) و در واکنشی دیگر با اتیل سیانو استات (۲ میلی مول) به جای مالونونیتریل درحضور ۰۵/۰ گرم از کاتالیزگرZr(IV)-Imine@MCM-41، در حلال آب و در دمای^°C 35 انجام شد طرح (۳-۴). پیشرفت واکنش بوسیله TLC (حلال تانک n-هگزان-استون به نسبت ۸ به ۲)کنترل و پس از اتمام واکنش بعد از مدت زمان به ترتیب ۳۵ و ۱۳۰ دقیقه برای هر یک از مشتقات بالا، مخلوط واکنش با آب و حلال دی کلرو متان شسته شد. سپس فاز دی کلرو متان جداسازی و با سدیم سولفات (۵/۱ گرم) خشک شد و سپس حلال آن در حمام آب داغ تبخیر شد. محصولی که حاصل شد، خالص بود.

طرح (۳-۴)
۳-۵-۲-سنتز مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها در حضور کاتالیزگر Zr(IV)-Imine@MCM-48
در این بخش از پایان نامه، مشتقات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها در حضور مقادیر کاتالیزگری از Zr(IV)-Imine@MCM-48، در حلال آب و دمای^°C 35 سنتز شدند.
۳-۵-۲-۱- سنتز۲-(۴-کلرو بنزیلیدن) مالونونیتریل و اتیل-۲-سیانو-۳-(۴-کلرو فنیل) آکریلات در حضور Zr(IV)-Imine@MCM-48
برای سنتز ۲-(۴-کلرو بنزیلیدن) مالونونیتریل و اتیل-۲-سیانو-۳-(۴-کلرو فنیل) آکریلات، واکنش پارا کلرو بنزآلدهید (۱ میلی مول) با مالونونیتریل (۲ میلی مول) و در واکنشی دیگر با اتیل سیانو استات (۲ میلی مول) که جایگزین مالونونیتریل شد، در حضور ۰۳/۰ گرم از کاتالیزگر Zr(IV)-Imine@MCM-48، در دمای ^°C 35 و در حضور حلال آب انجام شد طرح (۳-۵). پیشرفت واکنش با TLC (حلال تانک n-هگزان-استون به نسبت ۸ به ۲)کنترل شد. پس از کامل شدن واکنش به مخلوط واکنش دی کلرو متان و آب اضافه شد. محصول در فاز دی کلرو متان (فاز آلی) حل شد. سپس حلال دی کلرو متان تبخیر و محصول خالص به دست آمد.

طرح (۳-۵)
فصل چهارم:
نتیجه گیری
۴-۱-مقدمه
کارهای انجام گرفته در این پایان نامه، شامل ارائه سیستم های جدید برای سنتز۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها می باشند. در این واکنش ها از دو سیستم کاتالیزگری استفاده شده است. به دلیل خواص دارویی و زیستی وکاربردهای نظامی، ترکیبات ۲-(بنزیلیدن) مالونونیتریل ها و اتیل-۲-سیانو-۳-(فنیل) آکریلات ها، ترکیبات مهمی در شیمی آلی هستند.
تحقیقات این پایان نامه، با توجه به اهداف زیر انجام گرفته است:

• • در دسترس و ارزان بودن مواد اولیه

• • معرفی روش های سبز و سازگار با محیط زیست

• • معرفی روش های جدید برای سنتز ترکیبات آلی

• • سنتز ترکیبات کارآمد در داروسازی

• • استفاده از مواد اولیه با حداقل سمیت

• • روش ساده برای جداسازی محصول با بازده بالا

• • تهیه کاتالیزگرهای جدید

۴-۲-بررسی پراش اشعه ایکس (XRD) کاتالیزگرZr-Imine@MCM-41
جهت تعیین الگوی ساختاری کاتالیزگر سنتز شده از روش پراش اشعه ایکس استفاده شد. الگوهای XRD با بهره گرفتن از تشعشعCuKα با طول موج Å۵۴/۱ و در ولتاژ kV 35 و با شدت mA 2/34 بدست آمد. جهت تعیین الگوی ساختار نانو حفره سنتز شده زاویه پراش در مقیاس θ۲ از ˚۱ تا˚۱۰ اسکن گردید. ساختار نانو حفره MCM-41 از شبکه شش وجهی^[۴۹] تشکیل شده است که می­توان اندازه هر سلول واحد (a₀) را با بهره گرفتن از معادله زیر محاسبه کرد:
که در آن d₁₀₀ فاصله صفحات ۰ ۰ ۱ در شبکه شش وجهی برحسب نانومتر می‌باشد.
الگویXRD مربوط بهMCM-41 و نانو حفره عامل دار شده (MCM-41-Amine، Imine-MCM-41،Zr-Imine-MCM-41 و کاتالیزگر پس از یک بار واکنش) در شکل (۴-۱) نشان داده است. الگوی مربوط به ماده MCM-41 نشان می دهد که ساختار میان حفره شش وجهی دو بعدی(p6m) با موفقیت سنتز شده است. الگویMCM-41، یک پیک تیز و با شدت زیاد مربوط به پراش اشعه ایکس از صفحه کریستالی ۰ ۰ ۱ در زاویه ۶۴/۲ در مقیاس θ۲ را نشان می­دهد که بیانگر ساختار میان­ حفره­ای است، و دوپیک دیگر که نشان دهنده نظم ماده سنتز شده است (مربوط به پراش اشعه ایکس از صفحات ۰ ۱ ۱، ۰ ۰ ۲ ) با شدت کمتر به ترتیب در زوایای ۶۱/۴، ۴۸/۵ مشاهده می‌شود. اندازه سلول واحد نانو حفره MCM-41 با ساختار شش وجهی ، a₀، با بهره گرفتن از معادله بالا برابر با ۴۸/۴ نانومتر می­باشد.
شکل(۴-۱): XRD، MCM-41، Amin-MCM-41، Imine-MCM-41، Zr-Imine-MCM-41 و کاتالیزگر بعد از یک بار واکنش
برای MCM-41 های عامل دار شده، شدت پیک XRD، کاهش قابل توجهی را نشان می دهد. این کاهش شدت، نشان می دهد که گروه های عاملی در درون حفرات قرار گرفته اند. همچنین این نتایج بیانگر این است که نظم ساختاری ماده MCM-41، بعد از عامل دار شدن حفظ شده است. به علاوه، الگویXRD مربوط به کاتالیزگر استفاده شده نشان می دهد که ماده نانو حفره در طی واکنش کاتالیزگر پایدار مانده وساختار فیزیکی آنها آسیبی نمی بیند و لذا می تواند جهت استفاده مجدد بازیابی شود.
۴-۳- آنالیز وزن سنجی حرارتی (TGA)کاتالیزگرZr-Imine@MCM-41
آنالیز TGA در محدوده دمایی ۲۵ تا C˚۸۰۰ برای تمامی نمونه­های ماده نانو حفره MCM-41 انجام شد. در نتایج بدست آمده منحنی تغییرات وزن نمونه به عنوان تابعی از تغییرات درجه حرارت ثبت گردید که از روی نتایج آن میزان مواد قابل احتراق یا قابل تبخیر از جمله آب و ترکیبات آلی نمونه تخمین زده شد. در این مطالعه از این روش برای تعیین میزان لیگاند آلی موجود در کاتالیزگر استفاده شد.
منحنی های وزن سنجی حرارتی (TGA) نانو حفرات سیلیکاتی سنتز شده در شکل (۴-۲) نشان داده شده اند. منحنی وزن سنجی حرارتیMCM-41 کلسینه شده نشان دهنده دو مرحله کاهش وزن می باشد. کاهش وزن ۰۸/۳% در مرحله اول از دمایC°۲۵ تا C°۳۲۰ است که مربوط به واجذب آب می باشد. در مرحله دوم از دمایC°۳۲۰ تا C°۸۰۰، کاهش وزن ۴۹/۳% می باشد که مربوط به بهم فشرده شدن شبکه سیلیکاتی و از دست دادن آب شیمیایی می باشد. منحنی وزن سنجی حرارتیAmine-MCM-41، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۳۰۰-۲۵،C°۵۲۵-۳۰۰ وC°۸۰۰-۵۲۵). در مرحله اول کاهش وزن ۷۳/۵% اتفاق افتاده است که مربوط به واجذب آبی است که به صورت فیزیکی در حفره ها جذب شده است. کاهش وزن در مراحل دوم ۸۰/۱۴% می باشد، که مربوط به تجزیه اکسایشی گروه های عاملی آلی باشد. در آخرین مرحله کاهش وزن ۱۱/۳% می باشد که مربوط به هیدروکسیل زدایی شبکه سیلیکاتی می باشد. به عبارت دیگر می­توان گفت با توجه به نمودار وزن سنجی حرارتی، میزان آمین قرار گرفته روی سطح MCM-41 در فرایند عامل­دار کردن، حدود g.g^-1 ۱۴۸/۰( mmol.g^-1669/0) محاسبه می­گردد.
منحنی وزن سنجی حرارتیImine-MCM-41، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۱۰۰-۲۵،C°۵۲۵-۱۰۰ و C°۸۰۰-۵۲۵). در این سه مرحله به ترتیب ۹۸/۶%، ۳۷/۱۳% و ۰۵/۲% کاهش وزن دیده می شود. بر اساس مشاهدات میزان گروه ایمین قرار گرفته روی سطح MCM-41 در فرایند عامل­دار کردن، حدودg.g^-1 ۱۳۴/۰(mmol.g^-1412/0) محاسبه می­گردد.
منحنی وزن سنجی حرارتیZr-Imine-MCM-41، نشان دهنده سه مرحله کاهش وزن می باشد (C°۲۸۰-۲۵،C°۵۲۵-۲۸۰ و C°۸۰۰-۵۲۵). در این سه مرحله به ترتیب ۲۴/۱۰%، ۴۵/۱۰% و ۱۰/۴% کاهش وزن دیده می شود. بر اساس مشاهدات میزان گروه عاملی قرار گرفته روی سطح MCM-41 در فرایند عامل­دار کردن، حدود g.g^-1 ۱۰۴/۰ (mmol.g^-11377/0) محاسبه می­گردد.
شکل(۴-۲): TGA، MCM-41، Amin-MCM-41، Imine-MCM-41 و Zr(IV)-Imine-MCM-41
۴-۴-بررسی طیف های IR مربوط به کاتالیزگر Zr(IV)-Imine@MCM-41

شکل ۳-۶ منحنی های برش پایه طراحی محاسبه شده از رابطه ۳-۱۲ را بعنوان تابعی از نرخ های جابجایی پلاستیک و پریود ۱۰ قاب خمشی (۲ تا ۲۰ طبقه ) نشان می دهد.
نرخ های جابجایی پلاستیک pϴ ،مقادیر %۰ ،%۰٫۵ ،%۱ ، %۱٫۵ و%۲ متناظر با مقادیر جابجایی هدف مفروض %۱ ،%۱٫۵ ،%۲ ،%۲٫۵ و %۳ انتخاب شده است. می توان دید که با ثابت ماندن بقیه فاکتورها، برش پایه طراحی با کاهش جابجایی هدف افزایش می یابد. شکل ۳-۶ همچنین نحوه کاهش نیروی طراحی وابسته به شکل پذیری و پریود سازه از سطح نیروی لرزه ای الاستیک نشان می دهد .

شکل۳-۶ رابطه بین برش پایه ی PBPD و نرخ جابجایی هدف و پریود (۲۰۰۱Goel ، Lee) [4]
برش پایه طراحی در رابطه ۳-۱۲ با فرض رفتار هیسترتیک الاستوپلاستیک سیستم سازه هایی مثل قاب خمشی و قاب مهاربندی برون محور بدست آمده است.
همانطور که پیش تر اشاره شد معادله ۳-۱۲ برای Vy بدست آمده با فرض رفتار الاستو پلاستیک ایده آل نیرو-تغییر شکل و چرخه هسترتیک کامل برای سیستم می باشد.

این ویژگی تعدادی از قاب های فولادی شکل پذیر می باشد، )مثل MF، EBF،STMF ، BRBF ( برای سیستم هایی که خاصیت هسترتیک از خود نشان نمی دهند مانند قاب های قاب خمشی بتنی (RC) یا قاب مهاربندی شده فولادی با مهاربند کمانشی (CBF) ، ایجاد اصلاحات ضروری است. دو روش برای ایجاد چنین اصلاحی امتحان شد که جواب مناسبی دادند.
یک روش، تبدیل جابجایی هدف طراحی با ضریب C2 به سیستم معادل غیر افت کننده برای قاب خمشی بتنی ویژه (RC SMF) می باشد.
روش دیگر بر اساس اصلاح ظرفیت انرژی با فاکتور ƞ می باشد که بعنوان سطح کاهش یافته یک چرخه هسترتیک معمولی را بعنوان کسری از چرخه کامل متناظر محسوب می شود.
۳-۲-۴ روش محاسبه C2
این روش بر اساس در نظر گرفتن اثر کاهش رفتار هسترتیک در پیک جابجایی می باشد. محققین بر روی اثر کاهش رفتار هسترتیک (SSD) (کاهش در سختی و استحکام )، یک سیستم یک درجه آزادی در پیک جابجایی نتیجه مطالعه کرده اند.
نتایج نشان می دهد که برای محدوده های کوتاه پریود ، پیک جابجایی ها بزرگتر از آن سیستم هایی است که کاهش رفتار هسترتیک ندارند ( الاستو پلاستیک کامل ) (EPP) اما برای محدوده های بلند پریود ، پیک جابجایی های آن ها برابر است .
فاکتور C2 در Fema 440 به منظور ضریب اصلاح برای محاسبه این اثر ارائه گردید. (شکل ۳-۷)
ضریب C2 یک ضریب اصلاح می باشد که اثر شکل pinched در چرخه هسترتیک، کاهش سختی و زوال استحکام در ماکزیمم پاسخ جابجایی مطابق با Fema 356 را نشان می دهد.
از آنجا که کاهش سختی و زوال استحکام از مشخصات اصلی رفتار هسترتیک یک قاب خمشی بتنی ویژه می باشند، C2 برای اصلاح جابجایی هدف طراحی انتخاب شده است.

شکل ۳-۷ میانگین جابجایی نسبی مدل های SSD به EPP محسابه شده با حرکات زمین رکورد شده روی زمین های کلاس B ، C ، D برای فاکتور های کاهش نیرو مختلف R [4]
در جدول ۳-۳ مقادیر C2 برای فاکتور کاهش نیرو مختلفR آمده است.
جدول ۳-۳ مقادیر [۴]C2
بعد از تعیین کردن مقدار C2 ، جابجایی هدف اصلاح شده و شکل پذیری اصلاح شده و فاکتور کاهش شکل پذیری اصلاح شده و فاکتور اصلاح انرژی را می توان به شکل مقابل محاسبه کرد .
(۳-۱۳)
(۳-۱۴)
(۳-۱۵)
پس نیروی برش پایه طراحی با بهره گرفتن از فاکتور اصلاح انرژی ɣ* و معادله (۳-۶) و (۳-۷) محاسبه می شود .
در جدول ۳-۴ نیروی برش طراحی محاسبه شده با بهره گرفتن از C2 برای سازه های ۱ تا ۲۰ طبقه قاب خمشی بتنی ویژه آورده شده است .
جدول ۳-۴ نیروی برش طراحی برای سازه های ۱ تا ۲۰ طبقه PBPD RC SMF و روش مرسوم[۸]

در شکل ۳-۸ یک مقایسه بین نیروی برش پایه طراحی PBPD با متد فاکتور ۲C برای جابجایی هدف %۲ نشان داده شده است.

شکل ۳-۸ محاسبه برش پایه طراحی محاسبه شده با متد C2 ،PBPD برای جابجایی هدف %۲ و ASCE/SE 7-05 [8]
بر خلاف آیین نامه های مرسوم روش PBPD انعطاف پذیری بیشتری را برای مهندسین فراهم نموده که نیروی برش پایه طراحی برای سیستم های EPP و SSD، برای جابجایی هدف های مختلف در شکل ۳-۹ نشان داده شده است.

شکل ۳-۹ رابطه بین برش پایه طراحی PBPD ، جابجایی هدف طراحی t∆ و پریود برای سیستم EEP و سیستم SSD با متد فاکتور C2 [8]
۳-۲-۵ فاکتور ƞ :
در این روش ، فاکتور ƞ برای محاسبه کاهش سطح چرخه هسترتیک معمولی بعنوان حلقه کامل متناظر بکار می رود .(شکل ۳-۱۰)
بنابراین معادلات انرژی بصورت زیر اصلاح می شوند.
(۳-۱۶)
(۳-۱۷)
(۳-۱۸)

شکل ۳-۱۰ EP کامل معمولی و چرخه هسترتیک [۸]pinched
اما مقدار محاسبه شده V/W با فاکتور ƞ ممکن است بیش از اندازه محافظه کارانه باشد، در جدول ۳-۵ مقدار V/W بدست آمده از روش C2 و روش ƞ ،با ƞ=۰٫۲ برای قاب خمشی بتنی ویژه آمده است .
جدول ۳-۵ برش پایه طرح شده v/w از روش C2 و فاکتورƞ برای ساختمان های ۴ ،۸ ،۱۲ ،۲۰ طبقه [۸]RC SMF

۳-۲-۶ نیرو های جانبی طراحی (بدون p-delta)
بار جانبی طراحی استاتیکی معادل در آیین نامه های فعلی از مدل های ساده شده با فرض رفتار الاستیک سازه و برای مود اول ارتعاش بدست آمده اند. لذا باعث می شود چنین سازه هایی در طول زلزله توزیع بار جانبی کاملا متفاوتی را نسبت به آیین نامه های فعلی تجربه کنند .
بر خلاف توزیع بار جانبی آیین نامه های فعلی ، توزیع بار جانبی مورد استفاده در روش PBPD بر مبنای برش طبقه ماکزیمم حاصل از تحلیل دینامیکی غیر خطی است (chao et al 2007) ،نتایج تحلیل نشان داده است که

۹۱٫۷۴

۷۸٫۵۹

-

جدول(۴-۴)، نرخ ماندگاری، درصد فارغ التحصیلی، نسبت اتلاف و ضریب کارایی را برای کل دانش آموزان دختر و پسر در سطح مقطع آموزش ابتدایی استان ایلام در طول سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ را نشان می‌دهد. طبق این جدول نرخ ماندگاری در سال ابتدای دوره مورد بررسی، ۸۰٫۵۹ درصد است که بالاترین نرخ در طول دوره نیز محسوب می شود و در سال پایانی دوره، با کمترین میزان در کل دوره، ۵۹٫۷۷ درصد وجمعاً رقمی برابر با ۲۰٫۸۱ درصد این نرخ کاهش داشته است. میانگین کل دوره ۷۰٫۵۱ درصد بوده و نرخ ماندگاری از ابتدا تا انتهای دوره روندرو به کاهشی را طی نموده است. برای این شاخص هدفی در نظر گرفته نشده است.

شاخص درصد فارغ التحصیلی پایه پنجم، درطول دوره مورد بررسی، در سال ابتدا ۷۹درصد و در سال پایانی به ۸۰٫۱۹ درصد صعود نموده است. یعنی ۱٫۱۹ درصد افزایش داشته است. پایین ترین و بالاترین مقدار این نرخ به ترتیب در همان سال های آغازین و پایانی دوره می باشند. میانگین در کل دوره برابر با ۷۹٫۳۷ درصد است و در مجموع درصد فارغ التحصیلی در کل دوره روندی افزایشی داشته است. و سالانه تقریباً ۲۰ درصد از دانش آموزان پایه پنجم فارغ التحصیل نمی شوند. برای این شاخص نیز هدفی تدوین نشده است.
نسبت اتلاف که از مهمترین شاخص های کارایی درونی است، در ابتدای دوره نرخی معادل ۱٫۱۴ درصد و در انتهای دوره ۱٫۰۹ درصد داشته است. که با اختلاف ناچیز ۰٫۰۵ درصدی روند نزولی داشته است. که احتمالاً برای آن چاره جویی هایی صورت گرفته است که از اتلاف جلوگیری شده است. بیشترین میزان آن با ۱٫۴۵ درصد در سال تحصیلی(۸۶-۸۵) و کمترین آن با ۱٫۰۸ در سال تحصیلی(۸۸-۸۷) می‌باشد. میانگین در کل دوره نیز ۱٫۱۷ درصد می باشد. هدفی از سوی سازمان آموزش و پرورش استان در برنامه ملی آموزش برای همه برای این شاخص منظور نشده است تا بتوان با آن قیاس کرد.
ضریب کارایی که در واقع همان برآورد کارایی درونی است، در طول دوره مورد بررسی محاسبه شده که در سال ابتدای دوره به میزان ۸۷٫۳۴ درصد و در سال پایانی به ۹۱٫۷۴ درصد رسیده است. گر چه ۱۲٫۶۶ درصد از کارایی درونی در سال ابتدا و ۸٫۲۶ درصد از کارایی درونی در سال پایانی کاسته شده است اما کارایی درونی کل دوره با اختلاف ۴٫۴ درصدی روندی صعودی داشته است. بیشترین میزان کارایی درونی مربوط به سال تحصیلی(۸۸-۸۷) با میزان ۹۲٫۵۹ درصد و کمترین آن به میزان۷۳٫۲۲ درصد مربوط به سال تحصیلی(۸۶-۸۵) بوده و میانگین دوره در این شاخص ۷۸٫۵۹ درصد می باشد. برای این شاخص هدفی منظور نشده است تا بتوان این میانگین را با آن مقایسه کرد.
جدول شماره(۴-۵)
بررسی نرخ ماندگاری بر اساس پایه تحصیلی مقطع ابتدایی استان ایلام در سال های ۸۴ تا ۸۹

سال
پایه

۸۵-۸۴

۸۶-۸۵

۸۷-۸۶

۸۸-۸۷

۸۹-۸۸

میانگین دوره

هدف برنامه

اول

۶۶٫۰۶

۶۵٫۸۷

۶۵٫۶۶

۶۴٫۷۹

۶۴٫۴۳

۶۵٫۳۶

-

دوم

۷۰٫۹۱

۶۵٫۲۱

۶۳٫۵۱

۶۴٫۲۸

۵۹٫۳۴

۶۴٫۶۵

-

نمودار شماره(۴): ارتباط شرایط محیط کار با سلامت عمومی
نمودار فوق نشان میدهد که با افزایش رضایت از شرایط محیط کار شانس سلامت عمومی بالاتر میرود.
نمودار شماره(۵): ارتباط میزان تحصیلات با سلامت عمومی
نمودار فوق نشان میدهد افرادی که دارای مدرک تحصیلی دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس هستند نسبت به افراد دارای مدرک دکترا از شانس سلامتی بیشتری برخوردار هستند.
فصل پنجم
در این فصل یافته های پژوهش بر اساس اهداف پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. این فصل مشتمل بر سه بخش بحث و تفسیر نتایج پژوهش و نتیجهگیری نهایی، کاربرد یافتهها و پیشنهادات برای پژوهشهای بعدی بر اساس یافتهها میباشد.

بحث و تفسیر نتایج پژوهش:
هدف از انجام این پژوهش، بررسی ابعاد رضایت شغلی و ارتباط آن با سلامت عمومی کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی شهر رشت میباشد. به منظور نشان دادن نتایج حاصل از داده ها و دستیابی به اهداف پژوهش، یافتهها در ۳۶ جدول و ۵ نمودار ارائه شده است.
چنانچه قبلا گفته شد، این مطالعه بر روی ۲۵۲ نفر از کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی- درمانی شهر رشت انجام شده است و داده ها توسط نرم افزار spss نسخه ۱۶ مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند.
جدول ۷-۱ بیانگر مشخصات فردی و اجتماعی واحدهای مورد پژوهش میباشند. نتایج این جداول نشان میدهد که اکثر واحدهای مورد پژوهش ۸/۷۹% زن و ۲/۲۰% مرد بودند. که به دلیل بالاتر بودن میزان استخدام کارکنان زن نسبت به مرد در مراکز بهداشتی- درمانی ایران میباشد. به طوری که در اکثر مطالعات انجام شده بر روی این کارکنان تعداد کارکنان زن بیشتر از مرد بوده است(۷ و۱۵و۲۹و۸۴). علت آن میتواند گستردهتر بودن واحد بهداشت خانواده که کارکنان اصلی آن را خانمها تشکیل میدهند باشد. همچنین در مطالعات خارج از کشور نیز در مطالعه شریل ۶۱% شرکت کنندگان در پژوهش، زن بودند(۸۵). در مطالعه جان آلیو نیز نسبت زن به مرد دو به یک بود(۱۳). ابوشیخ نیز در مطالعه خود نشان داد که ۷۳% از نمونه های مورد پژوهش را زنان تشکیل میدادند(۴۶). البته این مسئله به نوع فعالیت و ارتباط بیشتر کارکنان با مددجویان زن و مادران که قسمت اعظم گیرندگان این خدمات هستند همخوانی دارد.
میانگین سنی نمونه ها ۱۹/۷± ۰۶/۴۲ با حداکثر سن ۵۸ سال و حداقل سن ۲۷ سال میباشد. در مطالعه شریل نیز میانگین سنی ۴۶ سال بود(۸۵). جذب نکردن کارکنان تازه فارغ التحصیل و جوان در مراکز بهداشتی – درمانی شهری میتواند بیانگر میانگین سنی بالا در کارکنان باشد.
از لحاظ وضعیت تاهل، ۳/۸۵% کارکنان متاهل، ۳/۱۲% مجرد، ۲/۱% مطلقه و ۲/۱% بیوه بودند. که در تجزیه و تحلیل داده ها به علت تعداد کم افراد مطلقه و بیوه در گروه مجرد مورد بررسی قرار گرفتند. در مطالعه گل افروز نیز که در گروه بهورزان انجام گرفت ۸۱% متاهل بودند(۵۲). ۶۲% از نمونه های مورد بررسی ابوشیخ نیز متاهل بودند(۴۶).
میانگین سابقه کار نمونه های مورد پژوهش۸/۳± ۳۴/۱۷ سال میباشد. اکثر نمونه ها ۳/۶۳% سابقه کار بالای ۱۶ سال داشتند. از نظر میزان تحصیلات، اکثر نمونه های مورد پژوهش دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم ۵/۴۰% و سپس به ترتیب ۵/۳۸% لیسانس، ۷/۱۰% دکترا و ۳/۱۰% دیپلمه بودند. در مطالعه زاهدی هم ۱/۵۱% افراد دارای تحصیلات زیر دیپلم بودند(۸۳) که علت آن بررسی واحدهای بهداشتی و درمانی روستایی و خانه های بهداشت علاوه بر واحدهای بهداشتی- درمانی شهری میتواند باشد.
اکثر نمونه ها به ترتیب در واحدهای بهداشت خانواده(۵/۴۰%)، مامایی(۷/۱۶%)، بهداشت محیط (۵/۱۳%)، مبارزه با بیماریها(۹/۷%)، پزشک(۹/۷%)، بهداشت حرفهای(۷/۶%)، آزمایشگاه(۶/۳%)، دندانپزشک (۸/۲%) و تزریقات (۴/۰%) بودند. که در تجزیه و تحلیل داده ها به علت تعداد کم نمونه ها، گروه پزشک و دندانپزشک در واحد پزشک و گروه آزمایشگاه و تزریقات با عنوان واحد پاراکلینیک مورد بررسی قرار گرفتند.
دلیل بالا بودن تعداد نمونه ها در واحد بهداشت خانواده، گستردهتر بودن این واحد در مراکز بهداشتی– درمانی میباشد. در مطالعه زاهدی بیشترین جمعیت مورد مطالعه را بهورزان (۵/۴۹%) تشکیل میدادند(۸۳). از مجموع ۲۵۲ نفر شرکت کننده در این پژوهش ۳/۱۶% دارای پست مدیریتی بودند و بقیه کارکنان فاقد این سمت بودند.
جدول شماره ۱۱-۸ سوالات پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ را بررسی میکند و فراوانی پاسخ دهندگان به سوالات این پرسشنامه را در چهار بعد (مشکلات جسمانی، اضطراب و بیخوابی، اختلال کارکرد اجتماعی و افسردگی) مورد ارزیابی قرار میدهد. در سوال اول این پرسشنامه که وضعیت سلامتی فرد در یک ماه اخیر مورد پرسش قرار میدهد. اکثر افراد (۹/۳۸%) بیان کردهاند که وضعیت سلامتی شان بدتر از قبل بوده است. به طور کلی در ۷ سوال اول که مربوط به حیطه جسمانی میباشد، بیشترین فراوانی پاسخ دهندگان مربوط به گزینه “در حد معمول” است که نمره ۱ را دریافت نمودند. این نتایج همراستا با نتایج حاصل از پژوهش حسابی میباشد(۸۷). حیطه اضطراب و بیخوابی شامل سوال ۱۴-۸ است که در جدول شماره ۹ مورد بررسی قرار گرفته است. در این حیطه نیز بیشترین فراوانی پاسخ دهندگان، گزینه دوم “در حد معمول” میباشد. این نتایج همراستا با نتایج حاصل از پژوهش حسابی میباشد(۸۷). حیطه سوم، حیطه اختلال در کارکرد های اجتماعی است که شامل سوالات ۲۱-۱۵ میباشد. با توجه به این که نمرهدهی در این سوالات به صورت معکوس میباشد. بیشترین فراوانی و درصد پاسخ دهندگان شامل گزینه چهارم یعنی “بسیار بیش از معمول” میباشد. در حالیکه در مطالعه حسابی گزینه انتخابی واحدهای مورد پژوهش، گزینه” بیش از حد معمول” میباشد(۸۷). انتخاب این گزینه در بعد اختلال کارکرد اجتماعی میتواند حاصل تعاملات خوبخودی باشد که در طول دوران اشتغال کارکنان بدست میآید. سوالات ۲۸-۲۲ مربوط به حیطه افسردگی است. جمعبندی نتایج پاسخ دهندگان به سوالات این حیطه بیانگر آن است که بیشتر نمونه ها گزینه دوم یعنی"در حد معمول” را انتخاب نمودهاند. این در حالی است که در مطالعه حسابی گزینه انتخابی واحدهای مورد پژوهش، گزینه “به هیچ وجه” میباشد(۸۷). در نهایت نمره سوالات چهار حیطه با هم جمع شدند.
جدول شماره ۱۷-۱۲ فراوانی پاسخ دهندگان به سوالات پرسشنامه شاخص رضایت شغلی را مورد بررسی قرار میدهد. در ابتدا بعد ماهیت شغل در ۲۲ سوال مورد بررسی گردید که بیشتر پاسخ ها مربوط به گزینه سوم میباشد که نمره ۳ را دریافت کردند. کسب نمره سه توسط اکثر شرکت کنندگان حاکی از آن است که میزان رضایت آنان کمی بالاتر از حد متوسط است و نشان میدهد که شرکت کنندگان از ماهیت شغل خود رضایت نسبتا خوبی دارند. بعد بعدی در سنجش رضایت شغلی، حیطه مسئول میباشد که شامل ۱۴ سوال است که بیشتر پاسخ ها مربوط به گزینه پنجم میباشد که نمره ۵ را دریافت کردند. این مساله نشان دهنده آن است که شرکت کنندگان از مسئول خود بیشترین میزان رضایت را داشتهاند. بعد همکار در ۱۱سوال مورد بررسی قرار گرفت که اکثر شرکت کنندگان گزینه پنجم را انتخاب کردند که بیشترین امتیاز یعنی ۵ را دریافت نمودند. نتیجه حاصل نشان میدهد که روابط بین همکاران مطلوب میباشد و در این بعد از رضایت بالایی برخوردارند. در بعد ارتقاء شغلی، که شامل ۷ سوال میباشد. پس از بررسی انجام شده مشخص شد بیشتر پاسخ ها مربوط به گزینه اول میباشد که نمره ۱ را دریافت کردند که نشان دهنده پایین بودن میزان رضایت کارکنان در این بعد میباشد. بعد مورد بررسی دیگر، بعد حقوق و مزایا با ۹ سوال مورد بررسی قرار گرفت. اکثر پاسخ ها مربوط به گزینه اول می باشد و نمره ۱ را دریافت نمودند و میزان رضایت پایین در این بعد را نشان میدهد. در نهایت، بعد ششم یعنی شرایط محیط کار در ۷ سوال مورد بررسی قرار گرفت و بیشتر پاسخ ها مربوط به گزینه سوم است که نمره ۳ را دریافت کردند. این نتایج نشان میدهد که میزان رضایت کارکنان در این بعد در حد متوسط میباشد. نمرات هر حیطه بطور جداگانه برای بررسی میزان رضایت در هر بعد و در نهایت بطور کلی با هم جمع شدند. در کل رضایت از شغل در این کارکنان کمی بالاتر از حد متوسط میباشد.
جدول شماره ۱۸ در راستای هدف ویژه شماره ۱ تنظیم شده است که میانگین نمره رضایت شغلی و ابعاد آن را در کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی– درمانی شهر رشت میسنجد. بر اساس نتایج این جدول، میانگین امتیاز رضایت از همکار ۰۱/۱۷±۸۳/۷۶% میباشد که بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. پس از آن به ترتیب در بعد مسئول ۵۳/۱۸±۰۴/۷۶% که اختلاف کمی با بعد همکار دارد، قرار گرفته است. ماهیت شغل با امتیاز ۸/۱۲±۲۳/۶۴%، بعد شرایط محیط کار۸۱/۱۷±۵۴%، بعد ارتقاء شغلی ۰۹/۲۲±۱۷/۵۰% و نهایتا کمترین میزان رضایت در بعد حقوق و مزایا ۹۵/۱۳±۰۵/۴۱% میباشد. در کل میزان رضایت شغلی کارکنان ۵۰/۱۰±۱۶/۶۳% بدست آمد.
به نظر میرسد همه این مسائل (ارتباط تنگاتنگ کاری، لزوم روابط دوستانه در محیط کار و وجود روابط صمیمانه بین همکاران و مسئول) توجیه کننده این مسئله باشد که اکثریت واحد های مورد پژوهش در پاسخ به سوالات مربوط به همکار و مسئول گزینه پنجم را انتخاب نمودند و بیشترین رضایت را در این دو بعد نشان دادند. حبیب در مطالعه خود که به بررسی رضایت شغلی و سلامت روانی کارکنان بیمارستان خصوصی پرداخته بود، به نتایجی همسو با نتایج ما دست یافت. در این مطالعه نیز بیشترین رضایت در بعد همکار۸/۳±۶/۱۷ و کمترین رضایت در بعد حقوق و مزایا ۶/۳±۸/۸ بود(۳۴). در حالیکه در مطالعه زاهدی که بین کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی انجام گرفت بیشترین رضایت در بعد سرپرستی۵۰% و کمترین میزان رضایت از شغل در بعد ارتقاء ۷/۲۸% و حقوق ۵/۳۶% میباشد(۸۳). همچنین جان آلیو در مطالعه خود که بر روی کارکنان بهداشتی انجام داد، نشان داد که این افراد بیشترین رضایت را در بعد ماهیت کار ۲/۸۸% و همکار ۹/۸۷% داشتند و کمترین رضایت در بعد شرایط محیط کار۷/۷۹% و حقوق و پاداش ۹/۷۲% میباشد(۱۳). میر کمالی در مطالعهای به بررسی توانمند سازی روان شناختی با رضایت شغلی در پرسنل پرستاری پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد بیشتر پرستاران در بعد سرپرستی و ماهیت شغل از رضایت شغلی بالایی برخوردار بودند. در حالیکه در بعد ارتقاء و حقوق بیشترین نارضایتی را نشان دادند(۱۰). تفاوت در محیطهای مختلف کاری و شرایط و موقعیتهای مختلف میتواند باعث ایجاد این تفاوتها باشد.
جدول شماره ۱۹ در راستای هدف دوم مطالعه تنظیم شده است که به بررسی ابعاد سلامت عمومی در کارکنان مرکز بهداشتی- درمانی شهر رشت میپردازد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین نمره مشکلات جسمانی ۸۴/۱۶±۴۲/۲۸، بعد اضطراب و بیخوابی۱۱/۵±۴۲/۷، بعد اختلال در کارکردهای اجتماعی ۹۱/۱۷±۲۲/۴۵ و بعد افسردگی ۲۷/۱۳±۹۴/۱۰ میباشد. همچنین نمره میانگین کل سلامت عمومی در واحدهای مورد پژوهش ۳۷/۱۲±۵۶/۲۸ است. در این میان بیشترین میانگین مربوط به بعد اختلال در کارکرد اجتماعی و کمترین میانگین مربوط به بعد اضطراب و بیخوابی میباشد. اختلال در عملکرد اجتماعی که از جنبه های فرسودگی شغلی محسوب میشود، معمولا به علت کمبود منابع حمایتی و تعارض در کار ایجاد میشود. در این حال فرد نسبت به همکاران و مددجویان با دید منفی برخورد میکند که این نگرشهای منفی ممکن است بر فعالیت کاری افراد تاثیر منفی بگذارد(۸۶).
به طور کلی سلامت جسمی و روانی و توانایی انجام نقش های اجتماعی از ویژگیهای فرد سالم می باشد که میتواند بر اثر مشکلات شغلی تحت تاثیر قرار گیرد.
در مطالعه حسابی که به بررسی سلامت عمومی در پرستاران پرداخته است، بیشترین میانگین نمره سلامت عمومی مربوط به بعد اختلال کارکرد اجتماعی ۱۳/۳±۳۵/۱۱ میباشد که همسو با نتایج حاصل از مطالعه ما است و کمترین میانگین نمره مربوط به بعد افسردگی ۸۶/۲±۱۸/۲ میباشد در حالیکه در مطالعه ما کمترین نمره مربوط به بعد اضطراب و بیخوابی۱۱/۵±۴۲/۷ میباشد(۵۵). علت این اختلاف مربوط به شرایط متفاوت کاری دو گروه کارکنان در واحد بیمارستان و مراکز بهداشتی– درمانی میباشد. وجود شیفتهای در گردش و تنوع کاری بیشتر در بیمارستان، استرس برخورد با بیمار بدحال از شرایط خاص کارکنان بیمارستان میباشد که بر روی سلامتی آنان تاثیر گذاشته است در حالیکه در کارکنان مراکز بهداشتی– درمانی شرایط متفاوتتر بوده و یکنواختی در فعالیتهای کاری باعث ایجاد اختلال در سلامت گردیده است(۸۷).
در مطالعه ما پس از اختلال در عملکرد اجتماعی و مشکلات جسمانی، بیشترین میانگین نمره مربوط به بعد افسردگی بدست آمد. یکنواختی و تکراری شدن کار میتواند عامل ایجاد افسردگی در کارکنان باشد. همچنین محدودیت در زمینه فرصتهای آموزشی، شرکت منظم در ورزشهای سازمان یافته و دیگر فعالیت های تفریحی میتواند مانع تکامل سلامت این گروه از اجتماع گردد.
میزان رضایت شغلی به تفکیک ابعاد و همچنین سلامت عمومی در ابعاد مختلف، برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی که شامل سن، جنس، وضعیت تاهل، سابقه کار، میزان تحصیلات، واحد محل اشتغال و داشتن یا نداشتن پست مدیریتی بودند، که در واقع ادامه اهداف شماره ۱ و۲ ما را در بر میگیرد، مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این آزمونها به طور کلی در جداول۲۱ تا ۳۴ خلاصه شده است. که به تفصیل به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
در جداول شماره ۲۱ و۲۲ ابعاد مختلف رضایت شغلی و سلامت عمومی بر حسب متغیر سن توسط ضریب همبستگی اسپیرمن مورد بررسی قرار گرفته شده است. نتایج حاصل نشان میدهد که بین رضایت شغلی به طور کلی و در ابعاد آن ارتباط معنیدار آماری با سن وجود ندارد. همچنین ارتباط معنیداری بین سن و سلامت عمومی دیده نشد. در بررسی ارتباط سلامت عمومی و ابعاد آن بر حسب سن نیز رابطه آماری معنیداری بین هیچ یک از ابعاد و همچنین سلامت عمومی بطور کلی با سن دیده نشد. بنیهاشمیان در مطالعهای که در این راستا انجام داد نشان داد که بین سن و سلامت عمومی رابطه معنیدار وجود دارد(۳۲). همچنین در مطالعه شفیع آبادی که به بررسی رضایت شغلی و سلامت عمومی کارکنان دانشگاه پرداخته بود مشاهده شد که بین رضایت شغلی و سن رابطه معنیدار وجود دارد(۱۸). اما نتایج حاصل از پژوهش حبیب که به بررسی رضایت شغلی و سلامت روانی کارکنان بیمارستان پرداخته بود، در راستای نتایج ما میباشد و ارتباط معنیداری بین سن با رضایت شغلی و سلامت عمومی دیده نشد(۳۴). علت این تفاوتها میتواند مربوط به تفاوت حجم نمونه های مورد بررسی در مطالعه ما و مطالعات مورد بررسی باشد.
جداول شماره ۲۳و۲۴ ابعاد رضایت شغلی و سلامت عمومی را بر حسب جنس مورد ارزیابی قرار میدهند. بر اساس آزمون من ویتنی ارتباط معنیداری بین رضایت شغلی بطور کلی و همچنین بین سلامت عمومی بطور کلی با جنس دیده نشد. در بررسی ابعاد رضایت شغلی و سلامت عمومی نیز رابطه معنیداری با جنس مشاهده نگردید. تنها در بعد اضطراب و بیخوابی سلامت عمومی بصورت مرزی اختلاف معنیدار شده است (۰۵۹/۰>P) که نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه میباشد. در همین راستا، در مطالعه شفیع آبادی هم بین رضایت شغلی و جنس ارتباط معنیدار مشاهده نشد(۱۸). در مطالعهای مشابه که توسط حبیب انجام شد بین رضایت شغلی و سلامت عمومی با جنس رابطه معنیدار دیده نشد(۳۴). این در حالی است که بنیهاشمیان در مطالعه خود نشان داد که جنسیت اثر مستقیم بر سلامت عمومی دارد(۳۲). علت این امر میتواند مربوط به حجم نمونه ها و متفاوت بودن ویژگیهای شغلی و شرایط کاری متفاوت در گروه های مورد پژوهش باشد.
جداول شماره ۲۵ و۲۶ به بررسی رضایت شغلی و سلامت عمومی بطور کلی و در ابعاد آن بر حسب میزان سابقه کار کارکنان مراکز بهداشتی– درمانی میپردازند. در این بررسی که بر اساس آزمون من ویتنی میباشد بین سابقه کار و رضایت شغلی بطور کلی ارتباط معنیدار مشاهده نشد. ولی در بررسی ابعاد بر حسب متغیر سابقه کار مشاهده شد که از بین ابعاد رضایت شغلی، بین بعد حقوق و مزایا و سابقه کار رابطه معنیدار وجود دارد (۰۴۶/۰>p). به گونهای که در کارکنان با سابقه بالاتر میانگین نمره رضایت از شغل در بعد حقوق کاهش پیدا کرده است. به نظر میرسد با بالا رفتن سابقه کار توقعات کارکنان از شغل و سازمان بیشتر میشود. همچنین نیازهای فرد تغییر میکند که در صورت برآورده نشدن آن احساس سرخوردگی خواهد نمود. از بین چهار بعد سلامت عمومی، بین بعد نشانه های جسمانی سلامت و سابقه کار رابطه معنیدار دیده میشود(۰۵۳/۰>p). بالارفتن سابقه کار میتواند در کارکنان ایجاد فرسودگی شغلی کرده و بعد جسمانی سلامت کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد. در مطالعه حبیب سلامت عمومی و رضایت شغلی بطور کلی رابطه معنیداری با سابقه کار نداشتند(۳۴). که این مسئله همسو با نتایج حاصل از مطالعه ما در بررسی کلی میباشد. منجمد در مطالعه خود که به بررسی رضایت شغلی در پرستاران پرداخته بود نشان داد که بین میزان سابقه کار و رضایت شغلی رابطه معنیدار وجود دارد(۱۱). نظر^[۹۹]در پژوهشی با هدف بررسی رضایت شغلی در پرستاران عراق نشان داد که با افزایش میزان سابقه کار، میزان رضایت از شغل کارکنان افزایش یافته است(۴۷). البته باید خاطر نشان کرد که هیچیک از مطالعات قبلی به بررسی ارتباط حیطه های رضایت شغلی و ابعاد سلامت عمومی با مشخصات دموگرافیک نپرداختهاند و ارتباطات بطور کلی بررسی شده است.
جداول شماره ۲۷ و۲۸ رضایت شغلی را که بطور کلی و در شش بعد آن و سلامت عمومی را بطور کلی و در چهار بعد آن بر حسب متغیر وضعیت تاهل مورد بررسی قرار دادهاند، نشان میدهد. بر اساس آزمون من ویتنی، اختلاف میزان رضایت شغلی و سلامت عمومی بطور کلی در دو گروه متاهل و مجرد (مجرد، مطلقه و بیوه) بسیار ناچیز میباشد و از لحاظ آماری تفاوت معنیدار بین این دو گروه مشاهده نمیشود. اما در بررسی ابعاد رضایت شغلی دیده شد که در بعد همکار این رابطه معنیدار می باشد(۰۱۱/۰>p). به گونهای که میانگین نمره رضایت شغلی در این بعد در افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد میباشد. علت آن میتواند بالاتر بودن تعداد کارکنان متاهل(۳/۸۵%) نسبت به کارکنان مجرد باشد. به همین دلیل کارکنان متاهل همخوانی بیشتری با یکدیگر داشته و مسایل مشترکی دارند. به نظر میرسد، تاهل، روابط را صمیمانهتر و راحتتر میکند. همچنین داشتن آرمانها و توقعات بیشتر در افراد مجرد و درگیری بیشتر با کار به علت تنهایی و مشغله کمتر زندگی و مسائل خانوادگی در آنان باعث میشود که در مسایل کاری ریزتر شده و به جزییات کار و همکاران اهمیت بیشتر بدهند که این مسئله باعث رضایت کمتر نسبت به افراد متاهل گردیده است. اگرچه در مطالعات قبلی ازجمله مطالعه شفیع آبادی(۱۸) و حبیب(۳۴) و همچنین زاهدی(۵۱) که در این راستا انجام گرفته است ارتباط معنیدار آماری بین وضعیت تاهل و رضایت شغلی و سلامت عمومی مشاهده نگردید. این مساله میتواند به علت عدم بررسی ابعاد رضایت شغلی و سلامت عمومی باشد.
جداول شماره ۲۹ و۳۰ نشان دهنده نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس میباشد که رابطه میزان تحصیلات با رضایت شغلی و سلامت عمومی به طور کلی و در ابعاد آن را مورد بررسی قرار دادهاند. نتایج نشان میدهد بین میزان تحصیلات و رضایت شغلی بطور کلی رابطه معنیدار آماری وجود ندارد. اما در بررسی ابعاد مشخص شد بین بعد ماهیت شغل و میزان تحصیلات این ارتباط معنیدار میباشد(۰۴۵/۰>p). بطوریکه بیشترین میانگین نمره رضایت از شغل در این بعد در بین افراد با مدرک دکترا میباشد (۴۶/۶۹%) و کمترین میانگین نمره در افراد با مدرک لیسانس(۴۶/۶۲%) و سپس با اندکی تفاوت در افراد دیپلمه(۷۳/۶۲%) میباشد. شرایط و بار کاری، توقعات افراد از شغل و فعالیت های شغلی بر حسب مدرک تحصیلی و مسئولیت پذیری افراد میتواند در این مسئله تاثیرگذار باشد.
همچنین بین تحصیلات و سلامتی عمومی بطور کلی(۰۱۵/۰>p) و در ابعاد افسردگی(۰۰۹/۰>p ) و اضطراب و بیخوابی(۰۲۸/۰>p) سلامت رابطه معنیدار مشاهده گردید. در بررسی سلامت عمومی بطور کلی مشاهده شد که نمره سلامت عمومی در افراد دارای مدرک دیپلم و دکترا کمترین نمره کسب شده است. علت آن میتواند تعداد کمتر افراد در این دو گروه باشد. این در حالی است که افراد دارای مدرک تحصیلی لیسانس نمره بالاتری در سلامت عمومی داشتند. شاید یکی از علل آن مربوط به فشار کاری بیشتر در این گروه باشد. در بررسی ابعاد اضطراب و بیخوابی و افسردگی هم کمترین نمره سلامت مربوط به همین دو گروه دیپلم و دکترا میباشد. مسئولیت کمتر و نداشتن تحصیلات دانشگاهی در گروه دیپلم ممکنست علت آسیب به سلامت این گروه باشد. در مقابل آن گروه دکترا با داشتن بالاترین مدرک تحصیلی در محیط مورد مطالعه و به تناسب آن داشتن مسئولیت سنگینتر و توقعات بیشتر از سازمان در قبال آن، میتواند باعث ایجاد این اختلال در سلامتی گردد.
در مطالعه شفیع آبادی و بهروزیان نیز که در این زمینه انجام شده است، ارتباط معنیدار آماری بین میزان تحصیلات و رضایت شغلی وجود نداشت(۱۸و۲۵). ولی نتایج حاصل از مطالعه حبیب نشان داد که میزان رضایت از شغل با میزان تحصیلات رابطه عکس دارد(۳۴). همچنین نشان داد که سلامت عمومی با میزان تحصیلات رابطه معنیدار ندارد که بر خلاف نتایج مطالعه ما میباشد. زاهدی در مطالعه خود که در کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی انجام داد، نشان داد که افرادی که دارای مدرک تحصیلی پایینتر(زیر دیپلم) بودند نسبت به سایر گروه ها از رضایت شغلی بالاتری برخوردار بودند. که این مسئله بیانگر انتظارات بیشتر کارکنان تحصیل کرده است(۸۳). همچنین در مطالعه منجمد نشان داده شد که ارتباط معنیدار بین سطح تحصیلات با رضایت شغلی پرستاران مشاهده نگردید(۱۱).
جداول شماره ۳۱ و۳۲ نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس را که رابطه رضایت شغلی بطور کلی و ابعاد آن و همچنین سلامت عمومی بطور کلی و در ابعاد آن را با واحد محل اشتغال کارکنان مورد بررسی قرار داده است، نشان میدهند.
یافتهها نشان میدهد که بین رضایت شغلی(۰۱۵/۰>p)و سلامت عمومی(۰۰۱/۰>p )بطور کلی با واحد محل اشتغال رابطه معنیدار وجود دارد. در این میان بیشترین میانگین نمره رضایت شغلی در افراد شاغل در واحد پاراکلینیک میباشد (۴۳/۷۲%) و کمترین نمره رضایت شغلی در گروه مامایی (۸۶/۵۹%) میباشد. علت آن حجم بالای کار در واحد مامایی و حساستر بودن شغل آنها که در ارتباط با مادران باردار میباشد و همچنین تعداد کمتر کارکنان واحدهای پاراکلینیک میتواند باشد.
در ارتباط با بررسی ابعاد شش گانه رضایت شغلی بر حسب واحد محل اشتغال مشاهده شد که در بعد مسئول (۰۳۵/۰>p) و بعد ارتقاء شغلی (۰۱۹/۰>p) با واحد محل اشتغال ارتباط معنیدار وجود دارد. از بین واحدهای مورد پژوهش، بیشترین نمره رضایت شغلی در بعد مسئول در واحد پاراکلینیک (۷۱/۹۳%) مشاهده شد و کمترین نمره رضایت از مسئول نیز مربوط به واحد مامایی (۷۳/۷۱%) میباشد. همچنین در بعد ارتقائ شغلی بیشترین میانگین نمره مربوط به واحد پاراکلینیک (۴۳/۶۳%) و کمترین میانگین نمره مربوط به واحد بهداشت محیط (۴۵/۴۴%) میباشد.
شرایط کاری متفاوت در واحدهای مختلف، نحوه ارتقاء شغلی و امکانات موجود در واحدها حجم متفاوت کارکنان در این واحدها باعث شده است تا هر یک از این گروه ها نمره متفاوت از رضایت شغلی را در ابعاد مختلف به خود اختصاص دهند.
در مورد بررسی رابطه سلامت عمومی بطورکلی و ارتباط آن با واحد محل اشتغال مشاهده شد که این ارتباط معنیدار بوده است. به گونهای که کمترین میانگین نمره اختلال سلامت عمومی در واحد مبارزه با بیماریها و سپس با اختلاف کم در

توزیع نرمال است

کارایی بازار سهام شرکت

X₃

۲۸/۱

۱۰۱/۰

توزیع نرمال است

کارایی بازار سهام نشأت‌گرفته از عملکرد شرکت

X₄

۲۵/۱

۱۰۳/۰

توزیع نرمال است

با توجه به جدول ۴-۸، مقادیر متناظر با آماره Z کولموگروف اسمیرونوف برای کلیه متغیرها پس از نرمال‌سازی به ترتیب ۰۸۳/۰،۱۰۹/۰،۱۰۱/۰ و ۱۰۳/۰ می‌باشد. با عنایت به اینکه کلیه مقادیر یادشده از ۵ درصد بیشتر است لذا با اطمینان ۹۵ درصد برای کلیه متغیرهای مستقل تبدیلی می‌توان فرض نرمال بودن توزیع را پذیرفت.

ب) آزمون استقلال خطاها
پیش‌فرض دیگر استفاده از رگرسیون خطی مرکب در تعیین ارتباط بین متغیرها، استقلال باقی‌مانده‌ها یا خطای برآورد انجام‌شده به‌واسطه مدل رگرسیونی است. در این راستا، در تحقیقات مشابه یا مرتبط معمولاً از اندازه آماره دوربین واتسون به‌عنوان یک معیار تصمیم‌گیری استفاده شده است. در این تحقیق نیز از آزمون معیار دوربین واتسون استفاده شده است که در آن همبستگی سریالی بین تفاضل مقادیر واقعی و برآورد شده مقادیر متغیر وابسته و به‌اصطلاح باقیمانده‌ها یا (خطا) های رگرسیون را بر مبنای فرض صفر آماری زیر آزمون می کند:
H₀: بین خطاها خودهمبستگی وجود ندارد.
H₁: بین خطاها خودهمبستگی وجود دارد.
اگر آماره دوربین-واتسون بین ۵/۱ و ۵/۲ قرار گیرد، فرضیه H₀ آزمون (فقدان همبستگی یا استقلال خطاها) پذیرفته می‌شود و در غیر این صورت H₁ مبنی بر خودهمبستگی خطاهای مدل برآوردی را نمی‌توان رد کرد. بر مبنای محاسبات انجام‌شده در این زمینه، آماره دوربین واتسن به شرح جدول شماره ۴-۹ خلاصه شده است:

جدول (۴-۹): ارزیابی نرمال بودن توزیع خطاهای مدل برآوردی

رابطه

دوربین واتسون

عملکرد، نوسانات سرمایه و کارایی بازار سهام شرکت‌ها و کارایی بازار سهام نشأت‌گرفته از عملکرد شرکت با ریسک شرکت

۱/۵۹

به‌طوری‌که در جدول شماره ۴-۹ آورده شده است ملاحظه می‌شود که:
مقدار آماره دوربین- واتسون برای رابطه ریاضی برآوردی یعنی رابطه بین عملکرد، نوسانات سرمایه و کارایی بازار سهام شرکت‌ها و کارایی بازار سهام نشأت‌گرفته از عملکرد شرکت با ریسک شرکت ۵۹/۱ محاسبه شده است. با توجه به اینکه مقدار یادشده در فاصله ۵/۱ و ۵/۲ قرار دارد بنابراین فرض H₀ مبنی بر فقدان خودهمبستگی بین خطاها پذیرفته‌شده است.
ج) بررسی نرمال بودن توزیع خطاها:
یکی دیگر از پیش‌فرض‌های استفاده از رگرسیون خطی مرکب این است که خطاهای معادله برآوردی رگرسیونی نیز همانند متغیرهای مستقل و تابعی از توزیع نرمال برخوردار باشند.
بدین منظور در تحقیقات مشابه یا مرتبط، مشابه آزمون نرمال بودن متغیرها از آزمون کااسکوئر، آزمون کولموگروف – اسمیرونوف یا از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی نرمال بهره جسته‌اند. در این تحقیق از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی نرمال بهره جسته‌ایم. نتایج محاسبات در این مورد به شرح نمودار شماره ۴-۱ خلاصه شده است:
نمودار ۴-۱: بررسی نرمال بودن توزیع خطاها

به‌طوری‌که در نمودار شماره ۴-۱ دیده می‌شود:
میانگین و انحراف معیار خطاها در مدل رگرسیونی برآوردی به ترتیب به صفر و یک میل کرده‌اند، بنابراین می‌توان فرض نرمال بودن توزیع خطاها را در مورد رابطه برآوردی بین عملکرد، نوسانات سرمایه و کارایی بازار سهام شرکت‌ها و کارانی بازار سهام نشأت‌گرفته از عملکرد شرکت با ریسک شرکت را به‌عنوان یکی از پیش‌فرض‌های اساسی استفاده از رگرسیون خطی مرکب را پذیرفت.