شکل ۳۶-۴- روند تجمع ماده خشک در تیمار کاربرد سودوموناس + ۲۵% کود شیمیایی.
شکل ۳۷-۴- روند تجمع ماده خشک در تیمار کاربرد مایکوریزا.
شکل ۳۸-۴- روند تجمع ماده خشک در تیمار کاربرد سودوموناس.
تأثیر مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی (شکل ۳۵-۴) به نسبت سایر سطوح کودی و در مقایسه با تیمار شاهد بیشتر بوده است و تیمار سودوموناس + ۲۵% کود شیمیایی (شکل ۳۶-۴) در جای دوم قرار دارد. همانطور که از بررسی نمودارهای تجمع ماده خشک مشخص می شود روند تجمع ماده خشک در تیمار کاربرد مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی سریعتر بوده و در تعداد روزهای یکسان نسبت به سایر تیمارها توانسته ماده خشک بیشتری را تولید کند و این به دلیل تأثیر مثبت مایکوریزا در کنار درصدی از کود شیمیایی بر تجمع ماده خشک بوده است. هر چند که کاربرد دو کود بیولوژیک مایکوریزا و سودوموناس (شکل های ۳۷-۴ و ۳۸-۴) نسبت به تیمار استفاده کامل از کود شیمیایی در مقایسه با تیمارشاهد( شکل ۳۳-۴) به میزان کمتری ماده خشک تجمعی را افزایش داده، ولی این اختلاف معنی دار نبوده است و بنابراین می توان نتیجه گرفت که کودهای بیولوژیک به تنهایی، در افزایش ماده خشک با کودهای شیمیایی رقابت می کنند. در بسیاری از منابع علمی (۹، ۴۱ و ۴۷) یکی از مهمترین آثار قارچ مایکوریزا افزایش عملکرد گیاهان زراعی، خصوصاً در خاک های با حاصلخیزی پایین ذکر شده است. این افزایش عملکرد ممکن است به دلیل افزایش سطح جذب ریشه ها از طریق نفوذ میسلیوم قارچ در خاک و بالطبع دسترسی گیاه زراعی به حجم بیشتری از خاک باشد (۸۱).
۲-۷-۴- شاخص سطح برگ (LAI)
رقم پیشتاز به دلیل استفاده بهتر از شرایط محیطی مثل کود های بیولوژیک توانسته است که سطح برگ بیشتری را تولید کند (شکل ۳۹-۴)، که افزایش در شاخص سطح برگ سبب افزایش در فتوسنتز و در نتیجه عملکرد ماده خشک و دانه نیز بیشتر خواهد بود.
همان طور که انتظار می رفت بیشترین شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد تلفیقی مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی معادل (۴۸/۴) حاصل شد (شکل ۴۲-۴). سودوموناس و ۲۵% کودشیمیایی (شکل ۴۳-۴) سطوح دارای شاخص برگی معادل ۳۵/۴ بوده است، شاخص سطح برگ در تیمار های شاهد، ۱۰۰% کود شیمیایی، مایکوریزا و سودوموناس به ترتیب برابر ۸۹/۲، ۷۹/۳، ۱۴/۳ و ۰۹/۳ شد (LAImax در ۱۵۵ روز پس از کاشت به دست آمد)، که نتایج نشان می دهند تاثیر کود های بیولوژیک بر افزایش شاخص سطح برگ معنی دار بوده است. علت این امر می تواند به این دلیل باشد که مایکوریزا از طریق فراهم کردن فسفر و ازت سبب بهبود رشد رویشی و توسعه برگها شده و به دنبال آن شاخص سطح برگ نیز افزایش می یابد.
شکل ۳۹-۴- شاخص سطح برگ در ارقام چمران و پیشتاز گندم.
شکل ۴۰-۴- شاخص سطح برگ در تیمار شاهد در گندم.
شکل ۴۱-۴- شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد کود شیمیایی در گندم.
شکل ۴۲-۴- شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد مایکوریزا + ۲۵ درصدکود شیمیایی در گندم.
شکل ۴۳-۴- شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد سودوموناس + ۲۵ درصدکود شیمیایی در گندم.
شکل ۴۴-۴- شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد مایکوریزا در گندم.
شکل ۴۵-۴- شاخص سطح برگ در تیمار کاربرد سودوموناس در گندم.
شکل (۳۹-۴ ) نشان دهنده برتری رقم پیشتاز نسبت به چمران از لحاظ شاخص سطح برگ است. نبوی (۱۳۷۶) همبستگی مثبتی در حدود ۹۴% بین حداکثر شاخص سطح برگ و عملکرد دانه گزارش کرد. محققین دیگر (۳۸،۶۳، ۶۵، ۷۵ و ۱۲۲) وجود این رابطه را مورد تایید قرار داده اند. از آنجایی که حداکثر شاخص سطح برگ در زمان گلدهی حادث می شود (۶۳، ۶۵ و ۱۰۹)، هر اندازه سطح برگ گیاه در این موقع بیشتر باشد به همان اندازه نیز گیاه قادر به استفاده بهتر و بیشتر از تشعشع خورشیدی بوده و توان تولید مواد فتوسنتزی بیشتری پیدا می کند (۱۴۳)، که در نهایت بر تعداد بالقوه پنجه های بارور و عملکرد دانه تاثیر می گذارد (۳۹، ۶۶ و ۷۵). با توجه به اینکه معادلات شکل های مربوط به شاخص سطح برگ درجه سه می باشد برای بدست آوردن شیب خط می بایست که از معادله مشتق گرفته و مقدار حاصل را در هر نقطه (نقطه دلخواه) قرار داد تا شیب خط حاصل گردد که روشی وقت گیر و در نوع خود دقت چندانی ندارد، روش دوم از طریق گرفتن انتگرال گیری دوام سطح برگ صورت گرفته و ماندگاری برگ را با توجه به حداکثر مقدار عددی سطح برگ محاسبه نمود. ولیکن بهترین روش، روش تجربی است و آن هم مقایسه شاخص سطح برگ بر اساس یک مقیاس ثابت است و بدین منظور این روش لحاظ گردیده است، که طی آن ابتدا مقیاس ها را ثابت کرده و منحنی های برازش یافته را مقایسه می کنیم. همان طور که در شکل های(۴۰-۴) تا (۴۵-۴) نیز ملاحظه می گردد مقدار اولیه شاخص سطح برگ از مقدار عددی (حدود یک) شروع می گردد، ولیکن شیب صعودی منحنی در تیمار کاربرد مایکوریزا + ۲۵% کود شیمیایی و سودوموناس + ۲۵% کود شیمیایی بیشتر بوده است و این نشان از تاثیر متقابل کود شیمیایی و بیولوژیک در این امر است و در نیمه دوم منحنی شیب افت آن نیز در این دو تیمار کمتر است و بنابراین دوام سطح برگ دردوره رشد زایشی بیشتر شده است.
۳-۷-۴- سرعت رشد نسبی (RGR)
کریمی (۱۳۷۳) سرعت رشد نسبی را شاخص کارایی نامید (۱۸). سرعت رشد نسبی رشد را بر حسب سرعت افزایش اندازه در واحد زمان بیان می کند. کاهش سرعت رشد نسبی گیاهان در طی فصل رشد، به دلیل افزایش بافت های ساختمانی نسبت به بافت های فعال متابولیکی است. همچنین سایه اندازی برگ ها و افزایش سن برگ های پایین تر نیز تا انداره ای بر این افت اثر دارد (۱۲). همان گونه که در شکل های ( ۴۶-۴ ) و (۴۷ -۴) دیده می شود با گذشت زمان سرعت رشد نسبی در ارقام پیشتاز و چمران کاهش یافته و حتی در انتهای فصل رشد در رقم چمران به ۰۳/۰- و رقم پیشتاز به ۰۱/۰ کاهش یافته است. دلیل این کاهش، ریزش شدید برگ ها در انتهای فصل رشد و زمان رسیدگی گیاه می باشد. از طرفی کاهش شدیدتر سرعت رشد نسبی در اوایل فصل رشد نسبت به اواخر آن به دلیل قرار گرفتن برگ های پایینی در سایه می باشد. با افزایش سن گیاه RGR کاهش پیدا می کند. این کاهش به آن دلیل است که قسمت های اضافه شده به گیاه بافت های ساختمانی هستند و بافت های فعال متابولیکی نیستند، به عبارت دیگر هیچ سهمی در رشد ندارند. RGR در کلیه سطوح ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. دلیل افزایش مقدماتی در RGR به این دلیل است که در مراحل اولیه رشد که تعداد و سطح برگ ها برای دریافت کامل تشعشع خورشید کافی نیست، افزایش در مقدار LAI تا حدود شاخص سطح برگ ۲ سبب افزایش در سرعت رشد نسبی گیاه می شود و از آن پس هر گونه افزایش در LAI نقشی در افزایش RGR نداشته و بر عکس سبب کاهش آن خواهد شد. در این شرایط سرعت رشد گیاه نیز کاهش پیدا می کند. افزایش مایکوریزا سبب افزایش جذب فسفر و در نهایت سبب افزایش RGR می گردد (۲۰). ریزش برگ ها در رقم پیشتاز دیر تر صورت گرفته است، بنابراین طول دوره رشد طولانی تر، شاخص سطح برگ نیز بیشتر و تجمع مواد غذایی در دانه نیز بیشتر بوده است و در
فرم در حال بارگذاری ...
