وبلاگ

پایین

 

۲/۲۲

 

۴/۱۵

 

۸/۱۴

 

۶/۳

 

۹/۶

 

۴/۱۲

 

 

 

متوسط

 

۶/۲۹

 

۹/۲۶

 

۰/۳۱

 

۱/۳۲

 

۲/۱۳

 

۷/۲۷

 

 

 

بالا

 

۱/۴۸

 

۷/۵۷

 

۱/۶۲

 

۳/۶۴

 

۷/۶۶

 

۹/۵۹

 

 

 

جمع

 

۷/۱۹

 

۰/۱۹

 

۲/۲۱

 

۴/۲۰

 

۷/۱۹

 

۱۰۰

 

 

 

نگاه به ستونهای جدول بالا، نشانگر ارتباط میان میزان انسجام خانوادۀ پاسخگویان و نوع نظام اخلاقی آنهاست. سطر اول جدول نشان میدهد که، به صورت تقریبی، انسجام پایین خانواده با اخلاق دنیویتر نسبت مستقیم و با اخلاق قدسیتر نسبت عکس دارد و در آخرین سطر، به صورت قطعی افزایش انسجام خانواده با نظام اخلاقی قدسیتر، نسبت مستقیم مییابد که حکایت از یک رابطه خطی نسبتاً پایدار دارد.
نتایج آزمون گاما حاکی از ارتباط معنادار میان حجم خانواده و شاخص نظام اخلاقی پاسخگویان است. ضریب گامای محاسبه شده معادل۳۷۴/ نشانگر رابطه مثبت دو متغیر در سطح نسبتاً قوی است و سطح معنادری۰۳۰/ نشان میدهد که با اطمینان بالایی میتوان گفت چنین ارتباطی در جمعیت آماری ما نیز وجود دارد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که میان میزان انسجام خانواده و نوع نظام اخلاقی افراد رابطه مثبتی وجود دارد. بدینمعنا که کسانی که در خانوادههایی با انسجام بالاتری متولد شده و رشد کردهاند احتمال اینکه نظام اخلاقی قدسیتری داشته باشند بیشتر است و بالعکس کسانی که در خانوادههایی با انسجام کمتری بالیدهاند احتمال اینکه نظام اخلاقی دنیویتری داشته باشند بیشتر است.

روابط خواهران و برادران: رابطۀ میزان و نوع روابط خواهران و برادران و نوع نظام اخلاقی
نتایج آزمون گاما حاکی از ارتباط معنادار میان میزان و نوع روابط خواهران و شاخص نظام اخلاقی پاسخگویان نیست. ضریب گامای محاسبه شده معادل ۸۲۶/۰ و سطح معنادری ۰۱۴/ است. با توجه به تأیید رابطه دو متغیر نزدیک به این متغیر یعنی حجم و انسجام خانواده با نوع نظام اخلاقی دور از انتظار به نظر میرسد در توجیه این نتایج میتوان گفت متغیر نوع و میزان روابط خواهران و برادران به صورت ذهنی مورد سنجش قرار گرفته است درحالیکه دو متغیر حجم و انسجام خانواده به صورت عینی مورد ارزیابی قرارگرفته است. به هر ترتیب میان نوع و میزان روابط خواهران و برادران و نوع نظام اخلاقی پاسخگویان رابطۀ معناداری کشف نشده است.
روش‌های انضباطی والدین: رابطۀ روش‌های انضباطی والدین و نوع نظام اخلاقی
در اخلاق و کنش اخلاقی هر سه سطح شناختی، عاطفی و رفتاری حضور دارند. این سطوح را میتوان بر روی طیفی از عمقیترین تا ظاهریترین وجوه اخلاق تصویر نمود. به همین دلیل نظریههای رشد اخلاقی برای تربیت اخلاقی برآن هستند که روش‌هایی که تأثیرگذاری بر سطوح عمیقتر را مورد توجه قرار میدهند در تکوین و تثبیت اخلاق کارایی و مانایی بیشتری دارند. از اینرو روش‌های گفتوگویی در صدد اثرگذاری شناختی و روش‌های امتناع عاطفی درپی اثرگذاری عاطفی و روش‌های کنترل مستقیم به دنبال اثرگذاری رفتاری هستند. خانواده ها عمدتاً از یکی از این روش‌های سهگانه بیشتراستفاده میکنندو از این رو میتوان انتظار داشت که تربیت اخلاقی آنها آثار متفاوتی داشته باشند. در این پژوهش این رابطه به نوع نظام اخلاقی نیز تعمیم داده و فرض گرفتیم که والدینی که از روش‌های عمقیتر استفاده میکنند در انتقال عقاید و ارزش‌های خود توفیق بیشتری دارند و بالعکس. نتایج حاصل از آزمون این فرضیه نشانگر چنین ارتباطی نیست. نتایج آزمون گاما حاکی از ارتباط معنادار میان روش انضباطی والدین و شاخص نظام اخلاقی پاسخگویان نیست. ضریب گامای محاسبه شده معادل ۱۲۹/۰ و سطح معنادری ۱۱۸/۰ است. بدینترتیب میان روش‌های انضباطی والدین پاسخگویان و نوع نظام اخلاقی آنها رابطۀ معناداری کشف نشده است.
منزلت اجتماعی خانواده: رابطۀ منزلت اجتماعی خانواده و نوع نظام اخلاقی
میتوان انتظار داشت در جهان اجتماعی پایه که جهان اجتماعی دینی است فرزندان خانوادههایی که از منزلت اجتماعی بالاتری برخوردارند دارای نظام اخلاقی قدسیتری باشند و بالعکس. در این پژوهش منزلت اجتماعی خانواده ها را با سه مولفه شهرت، وثاقت و طبقه اجتماعی سنجش شده است. نتایج آزمون گاما حاکی از ارتباط معنادار میان شاخص منزلت اجتماعی خانواده ها و هیچکدام از مؤلفه های آن یعنی؛ شهرت، وثاقت و طبقه اجتماعی والدین با شاخص نظام اخلاقی پاسخگویان نیست. ضریب گامای محاسبه شده معادل ۸۲۶/۰ و سطح معنادری ۰۱۴/ است. بدینترتیب میان منزلت اجتماعی خانواده و نوع نظام اخلاقی پاسخگویان رابطۀ معناداری کشف نشده است. شاید در توجیه این نوع ارتباط بتوان میان شهرت، وثاقت و طبقه اجتماعی قائل به تفکیک شد ولی به نظر میرسد شاخص منزلت در مجموع محتاج یک استدلال است که در نتیجهگیری درباره فرضیه دوم که در ذیل میآید شرح آن خواهد آمد.
از میان مؤلفه های هفتگانه مربوط به فرضیه دوم رابطه میان میزان دینداری والدین، شبکه روابط خویشاوندی، انسجام خانواده و حجم خانواده با نوع نظام اخلاقی معنادار و مثبت بوده است و میان میزان روابط خواهران و برادران، شیوه های انضباطی والدین و منزلت اجتماعی خانواده ها با نوع نظام اخلاقی رابطه معناداری کشف نشدهاست. اگرچه متغیرهایی که با شاخص نظام اخلاقی رابطه معناداری نداشتهاند از اهمیت نظری یکسانی برخوردار نیستند و رد و اثبات تجربی آنها دلالت نظری متفاوتی دارد ولی در رابطه با همۀ آنها شاید بتوان به شیوه سنجش آنها اشاره کرد. این سه متغیر به شیوۀ ذهنی سنجش شدهاند و از آنجاکه این متغیرها مربوط به دوره زمانی کودکی پاسخگویان بوده است احتمال اشتباه حافظه در یادآوری آنها مزید بر علت میشود، بنابراین چه بسا بتوان این نتیجه را به شیوه سنجش این متغیرها نسبت داد. لازم به ذکر است که این نتیجه در پیشآزمون نیز به دست آمد ولی به دلیل تعداد کم حجم نمونه در پیشآزمون، امکان این نسبت دشوار بود. البته سنجش عینی این متغیرها هم، به دشواری ممکن بود.
به هر ترتیب چهار متغیر اول یعنی میزان دینداری والدین، شبکه روابط خویشاوندی، انسجام خانواده و حجم خانواده که با نظام اخلاقی رابطه معنادری داشتهاند از اهمیت نظری بالاتری برخوردارند. به همین دلیل علاوه براینکه رابطه آنها به صورت جداگانه با شاخص نظام اخلاقی آزمون شد، شاخصی از ترکیب آنها به دست آمده است نیز با شاخص نظام اخلاقی در ارتباط قرار گرفت و آزمون شد که نتایج آن در جدول زیر خلاصه شده است.
نتایج آزمون گاما حاکی از ارتباط معنادار میان شاخص میزان دسترسی خانواده ها به جهان اجتماعی دینی و شاخص نظام اخلاقی پاسخگویان است. ضریب گامای محاسبه شده معادل ۴۴۸/۰ و سطح معنادری۰۰۰/۰ است. بدینترتیب فرضیه دوم پژوهش تأیید میشود. یعنی فرزندان خانوادههایی که در جهان اجتماعی دینی، موقعیت مناسبتری داشتند نظام اخلاقی قدسیتری دارند. از آنجاکه در دوران جامعهپذیری اولیه، خانواده، واسطۀ ارتباط افراد با جهان اجتماعی پایه است، افرادی که خانواده های دیندارتر، منسجمتر، بزرگتر و دارای شبکه روابط خویشاوندی گستردهتری هستند دارای نظام اخلاقی قدسیتری هستند. خانواده ها به میزانی که درون جهان اجتماعی پایه جایگیر میشوند و با آن روابط ارگانیک برقرار میکنند به همان میزان در بازتولید آن ایفای نقش میکنند. اهمیت آثار خانواده در تکوین و تثبیت نظام اخلاقی فرزندان و بازتولید جهان اجتماعی را پس از کنترل آثار جامعهپذیری ثانویه که عمدتاً از طریق مشارکت فرد در سایر نهادها، حاصل میشود بهتر میتوان مشاهده کرد.

 

 

متغیر وابسته
متغیر مستقل

 

شاخص نظام اخلاقی قدسی و دنیوی