وبلاگ

۵- یک دوره برنامه­ی تمرینی پیلاتس بر میزان چابکی دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۶- یک دوره برنامه­ی تمرینی پیلاتس بر میزان هماهنگی دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۷- یک دوره برنامه­ی تمرینی پیلاتس بر میزان تعادل دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۸- یک دوره برنامه تمرینی پیلاتس بر درصد چربی دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۹- یک دوره برنامه تمرینی پیلاتس بر BMI دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۱۰- یک دوره برنامه تمرینی پیلاتس بر میزان افسردگی دختران غیرورزشکار دارای اضافه وزن ۱۴-۱۲ ساله اثر معنی داری دارد.
۱-۶. محدودیت­های پژوهش
۱-۶-۱. محدودیت های قابل کنترل
سن نمونه­ مورد مطالعه (دانش آموزان دختر) ، ۱۲ تا ۱۴ سال بود؛
افراد نمونه از طریق تکمیل برگه­ی آگاهی از سلامت انتخاب شدند.
۱-۶-۲. محدودیت های غیرقابل کنترل
عدم کنترل بر تغذیه، خواب و استراحت افراد نمونه؛
عدم همسانی شرایط عاطفی، روانی، فرهنگی، اقتصادی احتمالی افراد نمونه؛
میزان انگیزه و تجربه­ افراد نمونه در اجرای آزمون­های آمادگی جسمانی.
۱-۶. تعاریف مفهومی و عملیاتی
- ترکیب بدنی: ترکیب بدنی عبارت است از تشریح بدن بر حسب عضله، استخوان، چربی و دیگر عناصر در رابطه با آمادگی تندرستی است. منظور از واژه ی ترکیب بدن، توده ی چربی و بدون چربی است(۲۷).
منظور از ترکیب بدنی در پژوهش حاضر نمره­ای است که شرکت کنندگان در تست­های مربوط به ترکیب بدنی(درصد چربی بدن و MBI) بدست آوردند.
- آمادگی جسمانی: آمادگی جسمانی، اصطلاحی با مفاهیم وسیع است. سازمان بهداشت جهانی، آمادگی جسمانی را توانایی اجرای کار عضلانی به صورت رضایت بخش تعریف می­ کند. از نظر دانشکده طب ورزش آمریکا، آمادگی جسمانی قابلیت اجرای سطوح متوسط تا شدید فعالیت بدنی بدون خستگی بی مورد و حفظ این قابلیت در سراسر دوره ی زندگی است(۲۸).
منظور از آمادگی جسمانی در این پژوهش مقادیری است که شرکت کنندگان در تست­های آمادگی جسمانی مربوط به سلامت(استقامت عضلانی، استقامت قلبی- تنفسی، انعطاف پذیری، چابکی، سرعت، هماهنگی و تعادل) کسب می­ کنند.
- استقامت عضلانی: استقامت عضلانی، به توانایی عضله یا گروه عضلانی برای اجرای مجموعه ای از انقباض­های تکراری یا تولید نیروی ثابت در یک دوره­ زمانی گفته می­ شود(۲۸).

در تحقیق حاضر منظور از استقامت عضلانی، نمره ای است که شرکت کننده از طریق تعداد دراز و نشست با پای جمع در یک دقیقه بدست می آورد.
- استقامت قلبی- تنفسی: توانایی مقاومت در یک فعالیت جسمانی که با وجود اکسیژن و بدون خستگی بی مورد انجام می شود. در واقع، استقامت قلبی- تنفسی توانایی بدن برای مقاومت در برابر خستگی در ورزش های طولانی مدت و همچنین بازیافت سریع تر بعد از تمرین یا مسابقه است(۲۸).
منظور از استقامت قلبی- تنفسی امتیازی است که شرکت کننده از طریق آزمون دو ۵۴۰ متر کسب می­ کند.
- چابکی: به توانایی تغییر سریع و ناگهانی جهت حرکت و سرعت همراه با حفظ تعادل گفته می شود. به عبارت دیگر، چابکی، به توانایی تغییر مسیر سریع و دقیق بدن، حین فعالیت گفته می شود(۲۸).
در تحقیق حاضر، منظور از چابکی بهترین امتیازی است که هریک از شرکت کننده ها از طریق دو نوبت دوی رفت و برگشت ۹×۴ کسب می­ کنند.
- سرعت: توانایی اجرای یک حرکت ویژه با سرعت بسیار زیاد است(۲۸). همچنین، سرعت به توانایی حرکت هرچه سریع تر بدن یا قسمتی از آن دریک محدوده حرکتی مورد نظر گفته می­ شود.
در این تحقیق، عامل سرعت از طریق امتیازات دو نوبت آزمون ۳۶ متر سرعت شتابی توسط هر آزمودنی تعیین می­ شود(۲۸).
- انعطاف پذیری: انعطاف پذیری عبارت از دامنه­ حرکتی ممکن پیرامون یک مفصل معین یا گروهی از مفاصل است(۲۸).
در این پژوهش، انعطاف­پذیری امتیازی است که هریک از شرکت کنندگان در آزمون انعطاف پذیری یعنی آزمون استاندارد نشستن و رسیدن اصلاح شده، بدست می­آورند.
- هماهنگی: هماهنگی توانایی تلفیق احساس دیداری، شنیداری و گیرنده های عمقی با عملکرد حرکتی برای ایجاد حرکت دقیق، روان و ماهرانه است(۲۸).
منظور از هماهنگی در پژوهش حاضر، نمره­ای است که هریک از آزمودنی ها در آزمون هماهنگی چشم و دست کسب می­ کنند.
- تعادل: توانایی حفظ توازن بدن در حالت حرکت یا در حالت ایستاده است(۲۷). حفظ پایداری را تعادل می­گویند.
منظور از تعادل در این تحقیق امتیازی است که شرکت کننده در آزمون لک لک کسب می کند.
- درصد چربی بدن: یکی راه های غیرمستقیم در تعیین وزن مطلوب بدن است که در آن ضخامت بافت چربی زیرپوستی اندازه گیری می­ شود. با اندازه گیری ضخامت این لایه از چربی در چند نقطه از بدن با بهره گرفتن از کالیپر و فرمول های مربوط، درصد چربی بدن برآورد می شود(۲۸).
منظور از درصد چربی بدن در تحقیق حاضر، درصدهایی است که از هریک از شرکت کننده ها با بهره گرفتن از دستگاه کالیپر و معادله ی تعریف شده برآورد می­ شود.
- شاخص توده­ی بدن(BMI): شاخص توده ی بدن شامل آب، پروتئین، مواد معدنی و چربی است.
در تحقیق حاضر، این شاخص(BMI)، از حاصل تقسیم وزن بدن(برحسب کیلوگرم) بر مجذور قد (برحسب سانتی متر) هریک از آزمودنی ها به دست می ­آید.
- افسردگی: اﻓﺴﺮدﮔﻲ یکی از شایع­ترین اختلال­های روانی است که بر طبق انجمن روانپزشکی آمریکا(۲۰۱۱) دست کم با دو مورد از نشانگان کم اشتهایی یا پراشتهایی، اختلال در خواب، کمبود انرژی، عزت نفس پایین، تمرکز کم، مشکل در تصمیم گیری و احساس نامیدی مشخص می شود.
منظور از افسردگی در پژوهش حاضر نمراتی است که هر شرکت کننده در پرسشنامه ی ۱۳ سؤالی افسردگی بک(BDI-I) بدست می ­آورد.
- پیلاتس^[۸]: تمرینات پیلاتس (پیلاتیز یا کنترولوژی)، یک برنامه­ی تمرینی است که استفاده از فکر را جهت کنترل عضلات تشویق می کند(۴۲). تمرینات پیلاتس شامل حرکات کششی و قدرتی است که در طول دامنه حرکتی مفصل، با یک سرعت کنترل شده همراه با تمرکز و تنفس های عمیق انجام می شود(۵۰).
منظور از تمرین پیلاتس؛ تمرین ها و حرکات ورزشی معینی است که در اجرای آزمایشی این پژوهش بر روی گروه تجربی به مدت ۸ هفته، و هرهفته ۳ جلسه، بکار گرفته شد.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه ی پژوهش
۲-۱. مقدمه
سلامت جسمانی و داشتن وضعیت بدنی مطلوب در زندگی برای همه افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. به رغم این مهم، امروزه پیشرفت فناوری، شیوه­ زندگی افراد را به سوی بی تحرکی تغییر داده است. بنابراین، لازم است برای برخورداری از وزن مطلوب، شیوه­ زندگی را به گونه ای تغییر داد که انرژی دریافتی بدن کمتر شود و انرژی اضافی آن نیز به مصرف برسد(۲۸). از این جهت، بیشتر متخصصین تربیت­بدنی برعناصری چون عملکرد قلبی– عروقی، ترکیب بدنی و انعطاف پذیری به منظور کسب آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی تأکید می­ کنند(۲). بنابراین، انجام تمرینات ورزشی در بین افراد به خصوص در بین نوجوانان که قشر آینده ساز هستند، نقش بسیار مؤثری در زمینه­ آمادگی­جسمانی و بهداشت روانی آنها دارد. طبق تحقیقات به عمل آمده فعالیت­ های­جسمانی در افراد باعث کنترل چاقی، بی­­تحرکی، آسیب دیدگی، اختلالات تغذیه­­ای، توسعه فاکتورهای آمادگی جسمانی می شود(۵۷).
همچنین، غالب یافته­های پژوهشی براین مطلب تأکید دارند که افرادی که فعالیت فیزیکی منظم و شدید انجام می­ دهند، نسبت به افرادی که فعالیت های متوسط و سبک انجام می دهند در وضعیت سلامتی بهتری قرار دارند(۱۳). تحقیقات مشابه نشان داده اند که حتی افراد افسرده­ی بالینی که به تمرین ورزشی می پردازند، می توانند افسردگی خود را کاهش دهند. زیرا کاهش افسردگی پس از تمرین، هم توجیه فیزیولوژیک و هم توجیه روان شناختی دارد(۳۵). در این رابطه، به نظر می­رسد که ورزش پیلاتس از جمله ورزش­هایی است که می تواند علاوه بر ابعاد فیزیولوژیکی بر سلامت جسمانی و روان شناختی نوجوانان تأثیر بسزایی داشته باشد.
۲-۲-۰. مبانی نظری پژوهش
مقوله­ی ورزش به عنوان ابزاری چندبعدی در حوزه های مختلف تاثیرات گسترده­ای به جا می­ گذارد. شناخت تأثیر ورزش بر سلامت جسمی و روانی افراد، یکی از مسائل مطرح در جامعه­ کنونی ما می­باشد. چنین به نظر می­رسد که تنها ابزار در رسیدن فرد به درک بهتر از توانایی های متعدد خود و تجربه­ای کامل از زندگی؛ حرکت و فعالیت های بدنی به ویژه پرداختن به ورزش منظم است. لذا این تجربیات باید به گونه ­ای معنی­دار باشد که انسان نیاز به حرکت را احساس کرده و تمایل به شرکت در فعالیت­های بدنی و ورزش را در تمام طول عمر خود دریابد. به عبارت دیگر، چنین احساس کند که در فرایند فعالیت های بدنی نه تنها به آمادگی های جسمانی، حرکت و سلامتی دست می­یابد؛ بلکه از این رهگذر بسیاری از مهارت­ های زندگی را نیز می­آموزد(۳۵). در این زمینه، برخی از صاحب نظران اعتقاد دارند؛ نگرش­ها و عاداتی که از کودکی شکل می­گیرند در گرایش به ورزش کردن و تصمیم گیری­های دوران بزرگسالی نقش بسزایی ایفا می­ کنند(۱۱). با توجه به اینکه روند زندگی با پیشرفت تکنولوژی و مدرن شدن به صورت غیرفعال درآمده است و سطح فعالیت و تحرک افراد جامعه به شدت کاهش یافته و باری بر روی جامعه و نظام سلامت گذاشته است. به همین دلیل، امروزه بسیاری از کشورهای پیشرفته به این نتیجه رسیده ­اند که با سرمایه ­گذاری در امر ورزش و انجام پژوهش­ها، می توان ضمن کاهش هزینه­ های درمانی و افزایش بهره وری افراد در جامعه، سلامت جسمانی و روانی آنها را نیز بهبود بخشید. با این وجود، در پژوهشی که در یک مرکز آمادگی جسمانی در آمریکا، افراد کمی چاق و آماده با افراد لاغر اما غیرآماده مقایسه گردید. نتایج نشان داد که چاق­­های آماده، نسبت به لاغرهای غیرآماده کمتر در معرض خطر بیماری های قلبی- عروقی و کاهش طول عمر بودند. این نتیجه، البته تأیید چاقی نیست. بلکه، تأکید قابل توجه بر آمادگی جسمانی است.
یافته های پژوهشی حاکی از این است که ورزش یکی از راه هایی است که نوجوانان می توانند به کمک آن بر ناراحتی های جسمی، فشارهای روحی، روانی و اجتماعی ناشی از زندگی در دنیای متلاطم و پرتنش امروزی فایق آیند. تحقیقات مختلف نیز نشان داده­اند اشخاصی که به طور منظم به ورزش می­پردازند، از آمادگی جسمانی و ترکیب­بدنی مطلوبی برخوردارند، کمتر از دیگران دچار ناراحتی­های قلبی و عروقی می­شوند، فشارهای عصبی کمتری را تحمل می­ کنند و کمتر از دیگران افسرده می­شوند(۷۷). در بحث مطالعه­ فیزیولوژی ورزش و فعالیت بدنی نیز بر این نکته تمرکز می­گردد که چگونه بدن انسان به نیازهای فزاینده­ی فیزیولوژیکی ناشی از ورزش و فعالیت بدنی پاسخ می­دهد(۳۷، ۷۵).
در مورد اثرات فیزیولوژیکی ورزش بر بدن، تحقیقات کارشناسان نشان می­دهد که ورزش تأثیرات فیزیولوژیکی بر بدن دارد و این تأثیرات فیزیولوژیک، فراهم کننده آرامش در افراد هستند(۳۵). بنابراین، تغییرات مثبت و منفی در آمادگی جسمانی و ترکیب بدن می ­تواند بر سایر ابعاد زندگی انسان اثر بگذارد. بررسی­ها نشان داده­اند که انجام ورزش مزایای معنی­دار دارد. در کشور ما نیز فعالیت بدنی ناکافی به شکل یک نگرانی بزرگ خودنمایی می­ کند. ماشینی­ شدن زندگی، استفاده ازسرگرمی­ های کاذب رایانه­ ای، کاهش شدیدی را در میزان فعالیت های بدنی افراد جامعه مخصوصا نوجوانان به وجود آورده است و این امر باعث بوجود آمدن نابسامانی­ های فراوانی در زمینه­ های جسمی، روحی و اجتماعی در جامعه شده است. با این وجود، مطالعه ای جدید حاکی از آن است که درجوامع پیشرفته با افزایش میزان تحصیلات، شیوع چاقی کاهش یافته و میزان فعالیت بدنی و داشتن عادات غذایی صحیح افزایش یافته است(۵۲).
در این زمینه، نظریات جامعه شناختی بر این نکته تأکید دارند که نوجوانان به ویژه دختران از مادران خود به عنوان منابع اطلاعاتی با صلاحیت استفاده می­ کنند(۷۴). بنابراین، والدین می­توانند با انجام تمرینات ورزشی و رعایت عادات صحیح بهداشتی و تغذیه­­ایی چه درخانه و چه در مدرسه و با آگاه­نمودن نوجوانان از مزایای ورزش و فعالیت بدنی منظم، تاثیر قابل توجهی بر آموزش فرزندان خود بگذارند. ورزش پیلاتس، از جمله ورزش­هایی است که به دلیل عدم نیاز به امکانات مختلف و نیز مکان های خاص، می ­تواند به عنوان یک ورزش مناسب و ارزان به سلامت جسمانی و روانی نوجوانان به طور مؤثر کمک کند.
۲-۲-۱. ورزش پیلاتس^[۹]
پیلاتس، یک شیوه ی تمرینی است که با حرکات فیزیکی ساده طراحی شده و و باعث ثبات تنه و افزایش قدرت و توازن بدن می شود. هدف این ورزش، توسعه و بهبود انعطاف پذیری و تقویت سیستم ایمنی، تقویت سیستم قلبی- تنفسی، بهبود هماهنگی، قدرت و تمرینات ذهنی جهت کنترولوژی می­باشد(۴۴). به عبارت دیگر، تمرینات پیلاتس یک روش تمرینی است که بدنبال ایجاد انعطاف­پذیری، استقامت، قدرت و هماهنگی است، بدون آنکه حجم عضلانی را افزایش دهد. همچنین، تمرینات پیلاتس، یک برنامه­ی تمرینی است که استفاده از فکر را جهت کنترل عضلات تشویق می­ کند (۴۲).
علاوه براین، تمرینات پیلاتس گردش خون را افزایش داده و کمک می­ کند که عضلات عمقی مرکزی تقویت شوند. افرادی که به طور منظم این تمرینات را انجام می دهند احساس می کنند که وضعیت بدنی^[۱۰] بهتری دارند و کمتر در معرض آسیب قرار گرفته و در کل از سلامت کلی برخوردارند. این روش تمرینی، از حرکات کنترل شده‌ای تشکیل شده که بین بدن و مغز هارمونی فیزیکی ایجاد کرده و توانایی بدن افراد را در هر سن بالا می‌برد. از مزایای تمرینات پیلاتس می­توان به بهبود وضعیت بدن، افزایش انعطاف پذیری، افزایش تمرکز روانی، بهبود تنفس، کشش و تقویت عضلات بدن، و نیز پیشگیری از آسیب، بهبود هماهنگی، تحت تاثیر قرار دادن کل بدن و رهایی از استرس و درد اشاره کرد. روش پیلاتس در مجموع به دنبال افزایش قدرت، انعطاف پذیری و کنترل بدن می‌باشد(۲۲). تمرینات پیلاتس انواع گوناگون دارد و هم بدون وسیله و هم با وسیله در منزل یا سالن ورزشی قابل انجام است. البته در هر نوع تمرین از جمله پیلاتس، مراحل گرم کردن و حرکات کششی، تمرینات تقویتی و تمرینات استراحتی و آرام سازی، لازم است.
۲-۲-۱-۱. تاریخچه­ پیلاتس
قبل از بوجود آمدن چنین روش تمرین بدنی، شخص پیلاتس(۱۹۴۵) آن را هنر کنترل بدن^[۱۱] نامیده بود.