هدف از انجام هر تحقیق کشف یک واقعیت است. این واقعیت با کاوش و روشنگری روابط منطقی مربوط به ویژگی‌های اجرایی موضوع تحقیق حاصل می‌گردد. ‌بنابرین‏ هر پژوهشگر پس از تعیین موضوع باید به گزینش روش تحقیق بپردازد (خدابخشی، ۱۳۸۶).

در این فصل به روش‌شناسی تحقیق، فرضیه‌ها، تعیین جامعه آماری، تعداد نمونه و روش جمع‌ آوری اطلاعات پرداخته می‌شود.

۳-۲ روش تحقیق

در هر تحقیق ابتدا باید ماهیت، اهداف، و دامنه آن مشخص شود تا بتوان با بهره گرفتن از قواعد و ابزار و راه‌های معتبر به واقعیت‌ها دست یافت. فرایند تحقیق، فرایندی است که طی آن محقق می‌کوشد با پردازش عملی و منظم درون دادها، فرضیه‌های خود را به بوته آزمایش بسپارد (خاکی، ۱۳۷۸).

به طور کلی تحقیقات را می‌توان به دو دسته کاربردی و توصیفی تقسیم کرد. تحقیقات توصیفی، آن چه را که هست توصیف و تفسیر می‌کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرایندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. به عبارت دیگر توجه این تحقیق‌ها در درجه اول به زمان حال است؛ هر چند غالباً رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می‌شوند، مورد بررسی قرار می‌دهد.

تحقیقات کاربردی، تحقیقاتی است که نظریه ها، قانونمندی‌ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‌شوند را برای مسایل اجرایی و واقعی به کار می‌گیرد. این تحقیقات بیشتر بر موثرترین اقدام تأکید دارند و علت‌ها را کمتر مورد توجه قرار می‌دهند. این تأکید بیشتر به واسطه آن است که تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می‌شود(خاکی، ۱۳۷۸).

تحقیق حاضر مطالعه‌ای کاربردی با تأکید بر روابط همبستگی و تحلیلیاست. این تحقیق را از آن جهت می‌توان کاربردی نامید که با تعیین روابط بین گزارشگری مالی متقلبانه و سیاست‏های تقسیم سود، به سرمایه‌گذاران در پیش‌بینی سودهای آتی، تعیین ارزش شرکت و در نتیجه تصمیم‌گیری ‌در مورد سرمایه‌گذاری و نیز به مدیریت در تصمیم‌گیری به منظور تعیین یا تغییر سیاست تقسیم سود کمک می‌کند.

۳-۳ فرضیه‌های تحقیق

فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده‌ها، اشیاء و متغیرها، که به محقق در تشخیص نزدیک‌ترین و محتمل‌ترین راه برای کشف مجهول کمک می‌کند(حافظ نیا، ۱۳۸۰).

این تحقیق به بررسی وضعیت تقسیم سود ‌در شرکت‌هایی که مرتکب گزارشگری مالی متقلبانه شده‏اند می‌پردازد. ‌بنابرین‏، با بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق، فرضیه‌ها به صورت زیر طراحی شد:

فرضیه اول: با طبقه‏ بندی تجدید ارائه صورت سود و زیان در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه، می‏توان رابطه معناداری بین سود تقسیمی و تجدید ارائه (به عنوان معیاری از گزارشگری متقلبانه) مشاهده کرد.

فرضیه دوم: با طبقه‏ بندی تجدید ارائه صورت سود و زیان در دو گروه متقلبانه و غیر متقلبانه، می‏توان رابطه معناداری بین سطح سود تقسیمی و تجدید ارائه (به عنوان معیاری از گزارشگری متقلبانه) مشاهده کرد.

۳-۴ مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه‌ها

در این تحقیق به منظوربررسی رابطه بین سیاست تقسیم سودشرکت‌هاوگزارشگری مالی متقلبانه ازرابطه لوجستیک (۱) استفاده شده است:

رابطه (۱)

P (Fraud)_i,t = α_۰ + α_۱DIV_i,t + α_۲SIZE_i,t + α_۳ROA_i,t + α_۴FIN_i,t + α_۵LEV_i,t + α_۶CFO_STD_i,t + ε_i,t

همچنین،به منظوربررسی رابطه بین سطح سودتقسیمی وگزارشگری مالی متقلبانه ازرابطه لوجستیک (۲) استفاده شده است:

رابطه (۲)

P (Fraud)_i,t= α_۰ + α_۱BDIV_i,t + α_۲SIZE_i,t + α_۳ROA_i,t + α_۴FIN_i,t + α_۵LEV_i,t + α_۶CFO_STD_i,t + ε_i,t

۳-۵ اندازه‌گیری متغیرهای تحقیق

متغیرهای تحقیق شامل سه بخش است. بخش اول دربرگیرنده تقلب در گزارشگری مالی به عنوان متغیر وابسته و بخش دوم شامل سود تقسیمی به عنوان متغیرمستقل و بخش سوم شامل اندازه شرکت، بازده دارایی‌ها، تأمین مالی خارجی، اهرم مالی شرکت و انحراف معیارجریان نقد عملیاتی طی دوره پنج ساله به عنوان متغیرهای کنترلی است.

۳-۵-۱ متغیرهای وابسته

متغیروابسته در این تقلب در گزارشگری مالی شرکت‌‌ها است که درادامه نحوه تعیین آن تشریح می‌شود. در این تحقیق متغیر وابسته، یعنی گزارشگری مالی متقلبانه (Fraud) به سه شکل زیر تعریف شده‏است، تا امکان انجام تحلیل‏های اضافی برای پژوهش‏گر ایجاد شود.

الف. در نخستین شکل تعریف گزارشگری مالی متقلبانه، گزارشگری مالی شرکت‏هایی که صورت‏های مالی آن ها در دوره های آتی تجدید ارائه شده‏است، متقلبانه در نظر گرفته می‏ شود. این نحوه تعریف گزارشگری مالی متقلبانه همگام با تحقیقاتی است که تجدید ارائه صورت‏های مالی را به عنوان کیفیت گزارشگری مالی در نظر گرفته‏اند. در این نحوه تعریف گزارشگری مالی به هیچ عنوان به انگیزه های تجدید ارائه صورت‏های مالی توجه نمی‏ شود. هدف از این نوع تعریف گزارشگری متقلبانه مقایسه و تحلیل نتایج تحقیق در برابر سایر پژوهش‏های داخلی است. بر این اساس متغیر وابسته تحقیق (Fraud) این گونه تعریف می‏ شود: درصورتی که شرکت صورت‏های مالی خود را در دوره آتی تجدید ارائه کرده‏باشد Fraud مقدار ۱ را اختیار خواهد کرد و در غیر این صورت (یعنی شرکت صورت‏های مالی خود را تجدید ارائه نکرده‏باشد) مقدار Farud صفر خواهد بود.

ب. در دومین حالت تعریف متغیر وابسته، به انگیزه های تجدید ارائه صورت‏های مالی توجه می‏ شود. ‌به این ترتیب شرکت‏هایی که صورت‏های مالی آن ها تجدید ارائه شده و بر اساس مدل برادستچر و همکاران (۲۰۱۲) این تجدید ارائه فرصت‏طلبانه طبقه‏ بندی شود، گزارشگری مالی این شرکت متقلبانه تلقی می‏ شود و متغیر وابسته تحقیق (Fraud) مقدار یک را اختیار خواهد کرد. در غیر این صورت مقدار متغیر وابسته صفر خواهد بود که شامل شرکت‏هایی خواهد بود که صورت‏های مالی خود را تجدید ارائه نکرده اند یا تجدید ارائه آن ها غیر متقلبابه طبقه‏ بندی شده‏است. مبنای آزمون فرضیه ‏های تحقیق این نحوه از تعزیف گزارشگری مالی متقلبانه خواهد بود.