وبلاگ

۳-۳.ویژگی زمین شناسی
۳-۳-۱. زمین شناسی استان البرز در ترسیر وکواترنر
در ائوسن ، سازند کرج شامل تناوبی از سنگهای ولکانیکی آندزیتی و پیروکلاستیکهای آن است که حد زیرین این سنگها کنگلومرای فجن بوده و روی سازند کرج را سازند کند پوشانده است که تنوع و نسبت سنگها در بخشهای مختلف میباشد . عمده بیرون زدگیهای سنگهای ائوسن در امتداد باختر شمال باختری – خاوری جنوب خاوری گسترش داشته و از شمال کرج تا خاور دماوند ادامه مییابد . سنگهای الیگوسن عمدتا از ماسه سنگ ، مارن ، شیل ، کنگلومرا و سنگهای آتش فشانی تشکیل شده است . طبقات دارای نمک و گچ گسترش و ضخامت قابل توجهی دارند .
  ۳-۳-۲.کواترنر تا میوپلیوسن
بیش از ۵۰ درصد از سطح چهارگوش تهران از نهشتههای دوران کواترنر پوشیده شده است که در ۷ واحد زیر دسته بندی شده اند : آبرفت رودخانه ، پوشش کویری رسی – نمکی و دریاچه نمک ، آبرفت تهران ، تراسهای آبرفتی ، زمین لغزش و سنگ ریزش ، کنگلومرای دانه ریز و ماسه های سازند کهریزک منتسب به پیلو – پیلوستوسن و بالاخره کنگلومرای سازند هزار دره که منتسب به میوپلیوسن میباشد . البته سنگهای ولکانیکی کوه دماوند نیز در مجموعه سنگهای پلیو – کواترنر قرار میگیرند .
 ۳-۳-۳. کانسار اشتهارد ( چشمه شور)
کانسار نمک اشتهارد در ۱۴ کیلومتری شمال باختر اشتهارد درون پادگانه ها نهشته های آبرفتی کواترنر قرار گرفته است (معاونت برنامه ریزی استانداری البرز ،۱۳:۱۳۹۰) .
۳-۴.وضعیت توپوگرافی
توپوگرافی منطقه مورد مطالعه از خصوصیات عمومی دامنه های جنوبی رشته کوه های البرز پیروی مینماید . بعد از تپه ماهورها ، مناطق میانی را جلگه های مسطح تشکیل میدهند که متناوبا توسط رودخانه ها و مسیلهایی که از ارتفاعات شمالی سرچشمه گرفته اند قطع میگردند . از سمت شرق و شمال و شمال غربی به ترتیب به کوه های حصار ،سرجوب ،بیلقان ، برگیرگ ، سیاهکلان و آتشگاه محدود می گردد که بخش قابل توجهی از مساحت شهر در دامنه ارتفاعات فوق گسترش یافته است .
ارتفاعات شهر بر حسب ارتفاع و موقعیت به شرح زیر قابل تقسیم می باشد :
۳-۴-۱.کوه ها : این اراضی در ارتفاعات ۱۴۰۰ الی ۲۲۳۰ متری واقع شده و شیب آنها از ۱۶ الی ۱۰۰ درصد متغیر بوده و شامل کوههای بیلقان در شرق ، بیجه کوه ، سیاهکلان ، آتشگاه و ورزان در شمال کرج می باشد .
۳-۴-۲.تپه ها : این اراضی در پای کوه ها قرار گرفته و شیب آنها بین ۸ تا ۱۶ درصد متغیر می باشد و شامل دامنه های جنوبی ارتفاعات شمالی ، تپه مرادآب ،تپه ماهورهای شمال باغستان ، گوهردشت و حصارک با ارتفاع متوسط ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ متر میباشد .
۳-۴-۳.دشت : این ارضی که قسمت اعظم مساحت شهر کرج را باشیب ۱ الی ۸ درصد در برمیگیرد و شامل ارضی گوهردشت ، حصارک ، شاهین ویلا ، باغستان ، جهانشهر تا جنوبی ترین اراضی شهر واقع در مهرشهر و فردیس می باشد (مطالعه توسعه اقتصادی و اجتماعی استان البرز،۱۳۹۰: ۹-۸) .
شکل (۳-۲) نقشه توپوگرافی شهرستان رستم
مآخذ : ترسیم نگارندگان ،۱۳۹۲ .
۳-۵.وضعیت شیب شهر
بر اساس مطالعات صورت گرفته و نتایج حاصل از این مطالعات ، ارتفاعات شرقی و شمالی شهر از مناظر طبیعی مسلط و موثر بر سطح شهر محسوب میگردند . وجود شیب متداوم از شمال به جنوب شهر ضمن اینکه مشکلاتی در زمینه تراس بندی و استفاده از اراضی دامنه ها و رعایت شیب های نامناسب در طراحی گذرگاههای شبکه دسترسی وهزینه ها مربوطه فراهم ساخته متقابلا تسهیلاتی در سیستمهای دفع آبهای سطحی فاضلاب ، آبرسانی ، گازرسانی و استفاده از نور مناسب برای واحدهای ساختمانی ایجاد نموده است .

از نظر شیب شهر کرج را میتوان به سه طبقه به شرح زیر تقسیم نمود :
اراضی واقع در شیب های بالای ۱۶ درصد که عمدتا شامل کوههای شمال غربی و شمال و شرق کرج می باشد .
اراضی واقع در شیب های ۸ تا ۱۶ درصد که عمدتا شامل اراضی پایکوهی و تپه ماهورهای باغستان و گوهردشت و حصارک و … میباشد .
اراضی واقع در شیبهای ۱ الی ۸ درصد که عمدتا در برگیرنده اراضی دشتی واقع در گوهردشت ، باغستان ، حصارک ، شاهین ویلا ، فردیس و مهرشهر است (مهندسین مشاورپژوهش و عمران ،۱۳۶۸: ۲۲-۱۴) .
۳-۶.بررسی حرکات فعال زمین (زلزله )
اطلاعات و آمار سازمان زمین شناسی در مورد شدت زلزله نشان میدهد که بین سالهای ۴۰۰ قبل از میلاد تا ۱۹۰۰ میلادی شدت زلزله در مقطع زمانی فوق در بخش شمالی و شرقی کرج از ۷ تا ۸ درجه مرکالی و در بخشهای غربی و جنوبی از ۶ تا ۷ درجه مرکالی بوده است ، بر اساس همین اطلاعات در ۵/۳۲ کیلومتری شمال شرقی کرج کانونی وجود دارد که عمق وقوع زلزله در آنجا بین ۵ تا ۳۴ کیلومتری می باشد ، بزرگی زلزله در کرج به شرح زیر میباشد .
در شمال کرج به فاصله ۲۰ کیلومتری بین ۵ تا ۶ ماگنیتود میباشد .
اثر زلزله سال ۱۹۶۲ بوئین زهرا در کرج به میزان ۵ درصد مرکالی بوده است .
اثر زلزله سال ۱۹۷۱ جنوب آمل در شهر کرج معادل ۷ درجه مرکالی بوده است .
اثر زلزله سال ۱۹۷۰ شمال تهران در کرج ۳ درجه مرکالی بوده است .
از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۷۰ شرق کرج دارای شدت ۶ و غرب آن دارای شدت ۵ درجه بوده است .
کرج از نقطه نظر امکان وقوع زلزله د رمنطقه ۲ یعنی ۷ درجه مرکالی واقع گردیده است ، از قرن ۴ قبل از میلاد تا ۱۹۷۷ شرق و شمال شرق و شمال کرج دارای شدت زلزله ۷ درجه مرکالی غرب ، جنوب غربی و جنوب آن دارای ۶ درجه مرکالی بوده است ، از نظر زلزله های تاریخی در شهرستان کرج در سال ۹۸۵ میلادی زلزله ای به بزرگی ۷ ماگنیتود که کانون آن در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال کرج بوده اتفاق افتاد ، زلزله های دیگری نیز با شدت ۷ ماگنیتود که کانون آن در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال کرج بوده اتفاق افتاد ، زلزله های دیگری نیز با شدت ۷ ماگنیتود در سالهای ۸۵۵ میلادی و ۸۶۴ میلادی اتفاق افتاده که به دلیل بزرگی مطمئنا در کرج نیز موثر بودهاند .
از بررسی زلزله های تاریخی منطقه کرج و اطراف آن چنین برمیآید که پهنه دشت کرج به شدت زلزله خیز است و با توجه به سیکل برگشت زلزله ها باید منتظر وقوع زمین لرزه های شدید در این منطقه در آینده بود . از طرفی گسل شمال تهران ، گسلهای شمالی و جنوبی ری و نیز گسل کهریزک تا منطقه کرج امتداد یافتهاند .لذا خطر وقوع زمین لرزههای بزرگ در راستای این گسلها و سایر گسلهای جوان محتمل است خصوصا به علت نوع گسل حاشیه ارتفاعات کرج که از نوع گسل راندگی بوده وقادر است نیروی زیادی را در خود متراکم کند که آزاد شدن ناگهانی این نیروی متراکم باعث بروز زمین لرزههای بزرگ در منطقه خواهد شد.(رحیمی نادر،۷۱:۱۳۸۵) .
۳-۷.ویژگیهای اقلیمی(درجه حرارت، بارش و …)
کشور ایران با قرار گرفتن بین ۲۵ و ۴۰ درجه عرض جغرافیایی شمالی در منطقه گرم قرار گرفته است و ارتفاع آن از سطح دریا کمتر از ۴۷۵ متر است .در نواحی مختلف استان البرز به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته‌است. سه عامل جغرافیایی در ساخت کلی اقلیم استان البرز نقش مؤثری دارند:
۳-۷-۱.کویر یا دشت کویر: مناطق خشک مانند دشت قزوین که مجاور استان البرز قرار دارند، از عوامل منفی تأثیرگذار بر هوای استان البرز هستند و موجب گرما و خشکی هوا، همراه با گرد و غبار می‌شوند.
۳-۷-۲.رشته کوه‌های البرز: این رشته کوهها موجب تعدیل آب و هوا می‌شود.
۳-۷-۳.بادهای مرطوب و باران‌زای غربی: این بادها نقش مؤثری در تعدیل گرمای سوزان بخش کویری دارند، ولی تأثیر آن را خنثی نمی‌کنند (مطالعه توسعه اقتصادی و اجتماعی استان البرز،۲۵:۱۳۹۰) .
هدف از مطالعات آب و هوایی شناخت ویژگیهای محیطی متأثر از شرایط اقلیمی است. از نتیجه مطالعات آب و هوایی می‌توان در نحوه استقرار سکونتگاه ها ، مساکن و استفاده بهینه از انرژی خورشیدی و همچنین جلوگیری از حوادث غیر مترقبه طبیعی استفاده نمود.عوامل اقلیمی پدیدهآورنده عناصر اقلیمی خود به دو دسته عوامل بیرونی (سامانه‌های جوی) و عوامل درونی (وضعیت ناهمواری، موقعیت جغرافیایی و پوشش طبیعی زمین) تقسیم می‌شوند. دسته اول عواملی هستند که در خارج از منطقه شکل گرفته با حرکت به سمت منطقه اقلیم آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این عوامل به سیستم‌های فشار و گردش عمومی جو وابسته هستند.
تجزیه و تحلیل مواردی از اقلیم که بر مکانیسم‌های رفتاری انسان تاثیرگذار هستند ضروری است. این فاکتورها شامل:
ـ متوسط حداکثر و حداقل دما
ـ یخبندان
ـ بارش
ـ متوسط حداکثر و حداقل رطوبت نسبی
ـ تابش
ـ سمت و سرعت باد (همان منبع، ۲۷:۱۳۹۰) .
۳-۸.فاکتورهای دمایی
میانگین سالانه حداکثر دمای منطقه مورد مطالعه ۱۶/۲۱ درجه سانتیگراد که کمترین دما مربوط به دیماه با ۳/۶ درجه سانتی گراد و بیشترین دما مربوط به تیر با ۳۵ درجه سانتیگراد میباشد و میانگین سالانه حداقل دما ۷۳/۸ درجه سانتیگراد می باشد که کمترین دما مربوط به دی ماه با ۲/۳- درجه سانتیگرادوبیشترین دما مربوط به مردادماه با ۱۹ درجه سانتیگراد می‌باشد. در این منطقه بیش از ۱۲ درجه سانتیگراد اختلافات دما بین حداکثروحداقل مطلق دما وجود دارد که رقم زیادی می‌باشد(سازمان هواشناسی استان البرز ،۱۳۹۰) .
شکل(۳-۳) میانگین ماهیانه حداقل دمای روزانه بر حسب درجه سانتی گراد
مآخذ: سازمان هواشناسی استان البرز ،ایستگاه کرج کشاورزی
شکل(۳-۴) میانگین ماهیانه حداکثر دمای روزانه بر حسب درجه سانتی گراد