۳

۱

معادل کمی

۳-۶-۴-۱- گامهای حل مساله توسط روش تاپسیس

گام اول) تهیه ماتریس نرمالیزه شده
به دلیل اینکه احتمال قوی وجود دارد که مقادیر کمی تعلق گرفته به معیارها و شاخص ­ها دارای یک واحد نباشند بایستی این مقادیر کمی را به ارقامی بدون بعد تبدیل نمود. به همین جهت، تمامی مقادیر تعلق گرفته به درایه­های ماتریس تصمیم ­گیری ، بایستی براساس فرمول زیر به مقادیر بدون بعد تبدیل شود. ماتریس نرمالیزه شده حاصل از این فرایند با حرف  نشان داده می شود و به صورت زیر بدست می آید.

گام دوم) تهیه ماتریس نرمالیزه و وزن­دهی شده
جهت هم ارزش کردن مقادیر درایه­های ماتریس نرمالیزه  مجموعه اوزان پارامترهای  را بصورت نظیر به نظیر در ستون­های این ماتریس ضرب می­کنیم. ماتریس بدست آمده از این فرایند ماتریس نرمالیزه و وزن دهی شده می­باشد که آن را با  نشان می­دهیم.

گام سوم) تعیین جواب­های ایده­آل و ایده­آل منفی (پرسودترین و پر هزینه­ترین)
در این مرحله جواب­های ایده­آل و ایده­آل منفی که به ترتیب با  و  نشان داده می­شوند تعیین می­گردند.

گام چهارم) محاسبه نزدیکی نسبی تا برترین جواب
در این مرحله با بهره گرفتن از پارامتر  میزان نزدیکی نسبی گزینه­ ها را با جواب ایده­آل محاسبه می­کنیم. فاصله با جواب ایده­آل از عبارت زیر بدست می ­آید.

به طور مشابه ، فاصله گزینه  ام از ایده­آل منفی به صورت زیر محاسبه می­ شود:

گام پنجم) مرتب کردن گزینه­ ها بر حسب فاصله نسبی تا جواب ایده­آل
جهت مرتب کردن و الویت بندی گزینه ها از فاصله نسبی تا جواب ایده­آل و ایده­آل منفی که با پارامتر نشان داده می­ شود استفاده می­ شود. گزینه­ای که کمترین فاصله را با جواب ایده­آل و بیشترین فاصله را تا جواب ایده­آل منفی داشته باشد به عنوان گزینه برتر انتخاب می­ شود.

۳-۶-۴-۲- روش تاپسیس فازی

تفکرات انسان همراه با عدم قطعیت است و این عامل در تصمیم ­گیری تأثیرگذار است. به همین دلیل از روش های تصمیم ­گیری فازی استفاده می­گردد که یکی از این روش­ها تاپسیس فازی است. در این حالت، عناصر ماتریس تصمیم ­گیری و وزن­های شاخص ­ها نسبت به هم با اعداد فازی بیان می­گردند. روش­های متعددی برای TOPSIS فازی ارائه شده است و از آنجایی­که تمامی روشها با تغییر کوچکی در روش چن و هوآنگ^[۶۴]، بدست آمده­اند. در این پژوهش، روش چن و هوآنگ ارائه می­گردد. (S.J. Chen, C.L. Hwang, 1992) که به اعداد فازی مثلثی نیز بسط داده می­ شود.

ابتدا ماتریس تصمیم - همانند روش تاپسیس- تشکیل می­گردد، با این تفاوت که برای اعداد فازی به صورت تعریف می­ شود. شکل زیر عدد فازی مثلثی را نشان می­دهد.

شکل ‏۳‑۶- عدد فازی مثلثی
ماتریس تصمیم باید نرمالیزه گردد تا عناصر آن بی­مقیاس شوند. بدین منظور باید حداکثر هر ستون وحداقل آن مشخص شود. زمانی که ها به صورت فازی هستند مسلماً ها نیز فازی هستند. اگر اعداد فازی به صورت مثلثی باشند آنگاه خواهیم داشت:

برای بدست آوردن جواب ایده­آل مثبت و جواب ایده­آل منفی از فرآیندهای رتبه ­بندی اعداد فازی استفاده می­گردد. چن و هوآنگ از روش رتبه ­بندی ارائه شده توسط لی استفاده کرده ­اند. طبق این روش رتبه عدد فازی -عناصر ماتریس نرمالیزه شده وزن­دار- که با M() نمایش داده می­ شود، به صورت زیر برای اعداد فازی مثلثی تعریف می­گردد:

به ازای هر ستون j ، ای که دارای بیشترین مقدار M() است را به عنوان و ای را که دارای کمترین مقدار (M( است را به عنوان معرفی می­کنیم.
گام بعدی بدست آوردن فاصله هر گزینه نسبت به ایده­آل مثبت و منفی ( است که برای اعداد فازی مثلثی به صورت زیر قابل تعمیم است:

= , =
به منظور محاسبه نزدیکی نسبی هر گزینه به ایده­آل­ها نیز را تعریف می­کنیم:

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه

پس از آنکه محقق، داده ­ها را گردآوری، استخراج و طبقه بندی نمود باید مرحله جدیدی از فرایند تحقیق که به مرحله تجزیه و تحلیل داده ­ها معروف است، آغاز شود. این مرحله در تحقیق اهمیت زیادی دارد زیرا نشان دهنده تلاش­ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله، محقق با بهره گرفتن از روش­های مختلف و با تکیه بر معیار عقل، سعی می­ کند اطلاعات و داده ­ها را، مورد بررسی قرار دهد . در مرحله تجزیه و تحلیل، آنچه مهم است این است که محقق باید اطلاعات و داده ­ها را در مسیر هدف تحقیق، پاسخگویی به سؤال و سؤالات تحقیق جهت داده، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. (حافظنیا،محمد, ۱۳۷۷)
استنباط آماری، بخشی از متدولوژی پژوهش و در حقیقت یکی از مراحل اساسی پژوهش علمی است . بنابراین اهمیت آن، وقتی درک می­ شود که در رابطه با مسائل پژوهش علمی در نظر گرفته شود. استنباط آماری با بهره گرفتن از اصول و قوانینی که پایه­ های آن بر تئوری احتمالات بنا نهاده شده است، معین می­ کند که میزان اهمیت و اعتبار مقادیر توصیفی و احتمال درست بودن هر یک از این مقادیر و نتایجی که به وسیله شاخص­ های توصیفی بیان می­ شود چیست، درجه قطعیت و دقت آن­ها چقدر است، و چگونه می­توان آنها را شناخت و برای موارد کلی­تر جامعه کافی دانست .در این صورت، آنچه در نتیجه مقایسه مقادیر و مشخصه­ها، درست به نظر می ­آید به­ صورت فرضیه هایی بیان می­ شود و درست بودن آنها با انجام محاسبات خاص، مورد آزمایش قرار می­گیرد. تعبیر و تفسیر نتایج عینی آزمایش و تعیین احتمال درست بودن آن از ضروریات پژوهش علمی است و با بهره گرفتن از همین تفسیر احتمالی (استنباطی) است که می­توان نتیجه پژوهش مشخص و معدود را گسترش داد. (عادل آذر و دیگران, ۱۳۸۳)
در این فصل اطلاعات جمعیت شناختی پاسخگویان به پرسشنامه ­ها،‌ آزمون روایی شاخص­ های مؤلفه­ های تحقیق و میزان اهمیت مؤلفه­ ها در بررسی تأثیر ریسک­های موجود انتخاب تأمین­کننده در زنجیره تأمین­ مورد تحلیل قرار می­گیرند تا در نهایت به ارائه مدل­ نهایی تحقیق منجر گردد.

۴-۲- آمار توصیفی خبرگان جهت اصلاح چارچوب اولیه

همانطور که در فصل سوم اشاره شد، به منظور سنجش روایی چارچوب با پنج نفر از خبرگان مصاحبه سازمان یافته صورت گرفت. چارچوب اولیه و هم چنین دسته­بندی مؤلفه­ ها اصلاح گردید. ابعاد و مؤلفه ­هایی نیز که مورد نظر قرار نگرفته بودند به چارچوب اضافه شدند. از لحاظ مدرک تحصیلی هر پنج نفر دارای مدرک فوق لیسانس در رشته مدیریت بودند.

۴-۳- اطلاعات جمعیت شناختی

پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش به دلیل ماهیت تخصصی و علمی آن، از مدیران و خبرگان برجسته کسب و کار که سابقه و دانش کافی در صنعت داروسازی داشتند، به شیوه حضوری مورد سؤال قرار گرفت
تعدادی پرسشنامه در اختیار افراد طراز اول در بخش­های تأمین، تولید، برنامه ریزی و تدارکات قرار گرفت. در صورت نبود مدیر بخش مربوطه (در کمتر از ۱۰% مواقع) این پرسشنامه توسط کارشناس آن بخش تکمیل شد. از پرسشنامه ­های تکمیل شده، ۲ پرسشنامه به دلیل نقص اطلاعات در زمینه ­های مختلف و پاسخ ندادن به بیش از نیمی از سؤالات حذف گردید. در نهایت ۶۲ پرسشنامه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در ادامه، آمار توصیفی پاسخ دهندگان به تفکیک تحصیلات و سابقه کار و سمت سازمانی مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد.