وبلاگ

آویشن Âvišan
نام انگلیسی: Wild Thyme
نام محلی: ابشن abšen
بخش مورد استفاده: همه قسمت­ های گیاه
پراکنش: این گیاه در ایران دارای ۸ زیرگونه است که در مناطق کوهستانی و نیمه­کوهستانی رویش دارد.
مشخصات گیاه: گیاهی علفی و پایا از تیره نعناعیان. گیاه حالت بالشتکی پیدا می‌کند و در قاعده چوبی می­گردد. برگ­ها ساده، متقابل، بیضوی کشیده. گل­ها به­ صورت انتهایی و متراکم، کوچک، سفید متمایل به صورتی، دوجنسی، نامنظم، پرچم­های بارور ۲ عدد، میوه فندقچه، گیاه کاملا معطر.
خواص درمانی: برطرف کننده سرماخوردگی، تسکین اعصاب و آرامش­دهنده، ضدعفونی­کننده، ضد التهاب، ضد درد، تب، میگرن، بادبر، خارش بدن و کهیر و کمک به هضم غذا و درمان افسردگی، تقویت معده.
مصارف درمانی: دم­کرده آن­را با نبات مصرف می­ کنند­. خشک و کوبیده آن­را به­عنوان ادویه در غذاهایی مثل ماکارانی، خورشت و ته چین استفاده می­ کنند. به­همراه زیره و رازیانه دم می­ کنند و به­عنوان بادبر به مدت ۳ روز به زائو و بچه می­ دهند. آن­را همراه پونه می­جوشانند و برای رفع خارش بدن، با آن خودرا می­شویند. برای درد دندان آن­را می­کوبند تا آبش در بیاید و روی دندان می­گذارند. به عنوان چای دم کرده و می­نوشند.

از گیاه خشک شده جوشانده‌ای جهت رفع تب در بیماری تیفوس تهیه می­شده­است. به­علاوه خیسانده گیاه در آب جهت رفع ناراحتی قلبی در صبح ناشتا به­کار می­رفته­است.
روش مصرف: دم کرده، جوشانده، پخته، بخور
طب کهن: «مشک طرامشیر^[۵]؛ مزاجش تا سوم گرم و خشک است. رطوبت­های لزج را از سینه و شش بیرون راند. خوردنش از غش کردن و افسردگی سودمند است. در ریزش بول و حیض بسیار کاری است. گاهی از اثر آن خون می‌شاشند».(بوعلی­سینا، ۲۱۹:۱۳۶۸)
«شراب تهیه­شده از آن برای غم و اندوه سودمند است و برای حالت تهوع خوب می باشد و خون خانم­های تازه­زاییده را فراهم می ­آورد».(رازی،۳۴۷:۱۳۸۴)
«برگ­ها و گل­های گیاه به­عنوان بخور، جهت برطرف کردن سرماخوردگی­ها و نیز ضدعفونی­کننده و ضدالتهاب مصرف سنتی دارد».(امین، ۳۸:۱۳۸۴)
قیاس: اثر ضد­میکروبی آویشن می ­تواند تاییدی بر مصارف سنتی گیاه به­عنوان ضد­عفونی­کننده و ضدسرماخوردگی باشد. مصارف سنتی گیاه در درمان افسردگی و غم و اندوه با کاربردهای مشابه آن در الحاوی رازی، می ­تواند به تایید برسد.

اسپند Espand
نام انگلیسی: Harmel
نام محلی: اسفن Esfan
بخش مورد استفاده: دانه، ریشه و اندام­های هوایی
پراکنش: این گیاه دراکثر نقاط ایران می­روید و در حاشیه جاده­ها و مزارع متروک و زمین­های مخروبه به­فراوانی رشد می­ کند.
مشخصات گیاه: گیاهی علفی، پایا که تا ارتفاع ۵۰ سانتیمتر می رسد. دارای ریشه های رونده کوتاه، ساقه راست و منشعب و صاف، در قاعده چوبی می گردد. برگ ها متناوب، کمی گوشتی به رنگ سبز روشن دارای بریدگی های خطی نامنظم. برگچه‌ها ریز و نخی شکل. گل انتهایی، بزرگ، به رنگ سفید مایل به سبز، ۵ قسمتی. کاسبرگ ها خطی، گلبرگ ها مستطیلی، پرچم ۱۵-۱۲ عدد، تخمدان کروی، ۴-۳ حجره ای. میوه کپسول سه حجره ای، شکوفا. دانه ها قهوه ای تیره تا سیاه ۴-۳ میلیمتر. گلدهی در اردیبهشت و خرداد
اسپند در ایران سه رقم دارد. (در تقسیم ­بندی گیاه­شناسی رقم سطح پایین­تر از زیرگونه می­باشد.)
خواص درمانی: خواب­آور، قاعده­آور، اشتهاآور، ضدکرم، رفع پرخونی و قرمزی چشم، تقویت اندام­ها، سیاه کردن مو، رفع سنگینی گوش، پیشاب­آور، ضد اسپاسم، ضد درد مفصل­ها، بی­حس­ کننده، پایین آورنده فشارخون و ضدعفونی کننده.
مصارف درمانی: اسپند، سیاه­دانه، میخک، پوست گردو و پسته را مخلوط و به­ صورت ضماد برای درمان روماتیسم استفاده می­ کنند.
اسپند و موی بز را با هم سوزانده و موضعی راکه دچار سوختگی شده دود می­ دهند و نیز اسپند سوخته، گردو سوخته و تریاک را برای رفع پا درد، روی پا می­گذارند. اسپند تازه و یونجه کوبیده­شده را روی محل زنبور گزیدگی می­گذارند. دود کردن اسپند، خاکشیر و فضولات الاغ برای درمان سرخک به­کار می­رفته­است. در هنگام شیوع وبا اسپند، خاکشیر و کندر دود می­کردند.
برای درد مفصل­ها، در زمین چاله­ای کنده و در آن هیزم می­افروزند. سپس روی هیزم سوخته­شده، بوته اسفند تر نهاده و روی آن آب می­پاشند. بیمار روی بوته­ها دراز می­کشد، طوری­که به­وسیله پتو یا لحافی زیر پوشش قرار گیرد. پس از مدتی بیمار بهبود می­یابد.
برای ضدعفونی خانه، هر روز مقداری اسپند دود می­ کنند. بر این باورند که دود کردن اسپند در خانه باعث دفع اجنه نیز می­ شود. برای درمان گوش درد، دود سیگار، موی بز و اسپند را دود داده، دود حاصل از آن­را به گوش می­رسانند. جهت رفع چشم زخم اسپند را دود داده، تار نخی از لباس و یا مژه شخصی که شور چشم است، جدا نموده(البته بدون آن­که فرد بداند)، با اسپند دود می­ دهند. دانه­ های اسپند را به­اشکال سه­گوش یا چهارگوش رنگین درست کرده و از آستانه در آویزان می­ کنند.آسآآست
روش مصرف: پخته، ضماد و جوشانده
طب کهن: «حَرمَل تقطیع کند و نرمش دهد. محلول آن­را بر مفاصل مالند، درد مفاصل را از بین برد. مستی­آور است مانند شراب. دل­بهم خوردن به­دنبال دارد. بخورند یا محلولش را بمالند، ادرار بول و حیض کند و در علاج قولنج سودمند است».(ابوعلی سینا، ۱۵۲:۱۳۶۸)
«دانه این گیاه در طبابت­های قدیم اعراب، به­عنوان خواب­آور، معرق، ضدکرم و قاعده­آور مصرف داشته­است. هنوز در طب عوام کم­وبیش مورد استفاده قرار می­گیرد. دانه اسفند سمی است.(زرگری،۴۴۹:۱۳۷۵)
از ضماد دانه اسفند برای کمپرس درکوبیدگی و زخم استفاده می­ شود. مصرف دانه­ های اسفند در دوران بارداری منع شده­است».(ماه­وان، ۶۵:۱۳۸۱)
«دانه اسفند برای بیماری­های روانی و التهاب مغز، فلج اعصاب، صرع و رفع جنون استفاده می­ شود. در این موارد بهتر است به­مقدار بسیار کم حدود یک میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن از دانه اسپند استفاده شود. ولی این دانه­ها برای خوردن نباید کوبیده شود. چنانچه دانه اسفند را پخته و آب غلیظ آن­را بر موی بمالند، برای سیاه کردن موی انسان مفید است. زیاده­روی در خوردن دانه اسفند موجب هذیان­گویی، جاری شدن بزاق و تهوع می­ شود».(رجحان، ۲۹:۱۳۸۰)
قیاس: مصرف موضعی در درمان درد مفاصل با توجه به کتاب قانون ابن­سینا می ­تواند تاییدی بر مصارف سنتی آن در درمان دردهای استخوانی و درد مفصل باشد.