اما بر اساس آیه ۲۷ سوره حج می‌توان گفت : اگر عمل مخصوص در بیت الحرام را که اولین‌بار ابراهیم× آن را تشریع نمود حج نامیده‌اند، به این جهت است که هر کس بخواهد این عمل را انجام دهد قصد خانه خدا می‌کند. اما باید گفت : عمل حج با ارکان و اجزایی که دارد یک دوره کامل مسیر ابراهیم خلیل× در مراحل توحید و نفی شرک و اخلاص عبودیت او را مجسم می‌سازد. با این بیان روشن می‌شود که چرا فرمود : در میان مردم حج را اعلام کن تا به سویت بیایند. چون معنای آمدن مردم به سوی ابراهیم این است که مردم به سوی خانه‌ای که او بنا کرده بیایند و زیارت کنند و آمدن‌شان مستلزم این است، که این منافع اخروی و دنیوی را مشاهده کنند و وقتی مشاهده کردند علاقمند به آن شوند. در ادامه از سنت قربانی کردن سخن میگوید و این که به هنگام قربانی کردن چهارپایان حتما نام خدا را ببرند.
در آیه‌ی بعد می‌فرماید:
{ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتیق}
«سپس باید آلودگى خود را بزدایند و به نذرهاى خود وفا کنند و بر گِرد آن خانه کهن [کعبه] طواف به جاى آورند.»
در این آیه برطرف کردن آلودگی‌ها به معنای زایل کردن هر چیزی است که به خاطر احرام در بدن پیدا شده مانند ناخن، مو، ….
به طور کلی می‌فرماید:آنچه ما برای ابراهیم و مردم بعد از وی تشریع کردیم و مناسکی که برای حج مقرر داشتیم مواردی است، که ذکر شد. به عبارت دیگر مناسک حج که عبارت است از احرام، طواف، نماز، قربانی، اخلاص و اجتناب از شرک همه از جمله مواردی است که در زمان ابراهیم× تشریع شده است.[۴۹]
علاوه بر آیاتی که بیان شد. همچنین از آیه ۱۲۴ بقره می‌توان آداب و سننی را که در شریعت حضرت ابراهیم تشریع شده است، را برداشت نمود:
{وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ }
«و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتى بیازمود، و وى آن همه را به انجام رسانید.»
در این آیه در مورد این که آن سخنان و فرمان حق چه بود که رب العالمین ابراهیم را به وسیله آن آزمود ابن عباس گفته است: خداوند تعالی ابراهیم را به ده چیز از تطهیر و تادیب فرمان داد که پنج مورد از آن در سر است و عبارت است از : آب در دهان کردن (مضمضه) و آب در بینی کردن (استنشاق)، مسواک زدن، شارب گرفتن و شانه کردن موی سر و پنج مورد از آن هم در بدن است که عبارت است از: بریدن ناخن، ختنه کردن، زایل کردن موی زیر بغل، زایل کردن موی زهار و استنجا با آب است. [۵۰]
پس می‌توان بدست آورد موارد گفته شده، همه در شریعت حضرت ابراهیم× تشریع شده است. همچنان که در روایات هم به این موارد در شریعت حضرت ابراهیم اشاره شده است. از آن جمله این که حضرت امام صادق× فرمودند:
«میان نوح و ابراهیم هزار سال بود و شریعت ابراهیم یکتا پرستی و اخلاص و ریشه کندن بتها است و آن سرشتی است که مردم را بر آن آفریده و آن حنیفیه است و بر آن پیمان گرفته که جز خدا پرستش نشود و شریک برایش نیاورند، نماز و امر و نهی را مقرر فرمود. اما احکام مقررات ارث را مقرر نفرمود و در حنیفیت برایش افزود: ختنه و چیدن سبیل و کندن موی زیر بغل و گرفتن ناخن و زایل کردن موی زهار و او را فرمان داد به ساختن کعبه و حج و مناسک این‌ها همه شریعت اوست.»
همچنین در حدیثی دیگر از آن حضرت آمده است که فرمودند:
خداوند عزوجل به ابراهیم× فرمود: پاکیزه شو پس سبیل خود را زد. باز فرمودش پاکیزه شو موی زیر بغلش را کند. باز فرمودش پاکیزه شو ناخن‌هایش را گرفت، باز فرمودش پاکیزه شو موی زهارش را سترد و بار دیگرش که فرمود ختنه کرد.[۵۱]
۲ـ۱ـ۳ـ شریعت حضرت موسی×
یهودیت یا دین یهود شریعت حضرت موسی است. شریعت حضرت موسی بزرگ‌ترین شریعت نسبت به پیامبران ماقبل خود می‌باشد. به عبارت دیگر با بعثت حضرت موسی انقلابی عظیم و تحولی جدید در تاریخ شرایع و در نظام فرهنگی و تشریعی بوجود آمد. زیرا پیامبرانی که قبل از حضرت موسی بودند فقط در امت‌های مستقل برانگیخته می‌شدند و ادیان آن‌ها به دعوت برای اصلاح عقیده و تهذیب نفوس و از بین بردن مفاسد بزرگ بسنده می‌کرد. اما زمانی که حضرت موسی مبعوث شدند به ایجاد امتی پرداختند که ظلم و ستم را از آنان دور کرده بودند پس وطنی مستقل برای آنان برگزیدند، ستون‌های استقلال و رهایی را در آن تاسیس نمودند و به طور کلی جامعه‌ای کامل که دارای نظام سیاسی و تدابیر دفاعی در مقابل تجاوزکاران بود برای آنان وضع نمودند و کتابی را که شامل قوانین زندگی اجتماعی بود برای آنان آوردند.
پس می‌توان گفت: بعثت حضرت موسی از جمله شرایعی است که نه در تاریخ شرایع و نه در تاریخ امت‌های گذشته سابقه نداشته است و همین امر برتری آن را بر شرایع ماقبل خود می‌رساند.
دین یهود به عنوان یکی از ادیان الهی سه رکن و محور اصلی دارد:
خداوند (خالق جهان هستی)
میثاق (قبول توحید و عهد و پیمان با خدا و رعایت فرامین او)
تورات (که فلسفه یهود و شریعت و فرامین خداوند در آن آورده شده است.)[۵۲]
می‌توان گفت: با توجه به این که تورات در برگیرنده شریعت حضرت موسی است مشتمل بر احکام دینی فراوانی بوده است که مشهورترین این احکام همان فرامین دهگانه‌ای است که بر حضرت موسی× در کوه طور نازل گردیده و به نام احکام عشره شهرت دارد و نیز مفاد همان پیمان میثاق معروفی است که خداوند با بنی اسرائیل بسته و آن‌ها را ملزم به انجام آن کرده است. این احکام عشره عبارتند از:
من خدا خالق تو هستم که تو را از اسارت و بندگی مصر آزاد ساخت.
تو را معبود دیگری جز من نباشد.
نام خدای خالقت را بیهوده بر زبان نیاور.
روز «سبت» شنبه را به یاد داشته باش تا آن را مقدس بداری، شش روز را مشغول باش و همه کارهای خود رابه جا آور اما روز هفتم روز استراحت و وقف خدای تو است، در این روز هیچ کار مکن.
۱ـ پدر و مادرت را احترام بگذار.
۲ـ قتل مکن.
۳ـ زنا مکن.
۴ـ دزدی مکن.
۵ـ بر همسایه خود شهادت دروغ مده.
۶ـ به خانه همسایه خود و هر آنچه از آن اوست طمع نورز.
چنان‌که در فرامین دهگانه آمده پرستش خدای یگانه، احترام به پدر و مادر و نیز حرمت نهادن تعطیلی روز شنبه بر یهودیان واجب است و از آن طرف قتل و زنا، دزدی و شهادت به دروغ، بت‌پرستی و آزار همسایگان بر آنان حرام گشته است.
علاوه بر این، احکام دیگری نیز در شریعت یهود وجود دارد و آن این که نماز و روزه بر یهودیان واجب بوده و آنان در شبانه روز سه بار به سوی شهر مقدس و مذهبی بیت المقدس نماز می‌گزاردند، همچنین توجه خاصی به ادای قربانی‌ها در مراسم مختلف داشتند، سنت ختنه کردن را واجب می‌شماردند و آن را هشت روز پس از تولد نوزاد انجام می‌دادند. از خوردن گوشت حیواناتی که در دین‌شان تحریم شده پرهیز می‌کردند و مسائلی دیگر.[۵۳]
در بعضی از آیات قرآن کریم هم، به بیان این مسائل و احکام در شریعت حضرت موسی اشاره می‌کند. از آن جمله: خداوند در سوره‌ی مبارکه انعام آیه‌ی ۱۴۶ می‌فرماید:
{وَ عَلَى الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا کُلَّ ذی ظُفُرٍ وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُما إِلاَّ ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوایا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِبَغْیِهِمْ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ}
«و بر یهودیان، هر [حیوان] چنگال دارى را حرام کردیم، و از گاو و گوسفند، پیه آن دو را بر آنان حرام کردیم، به استثناى پیههایى که بر پشت آن دو یا بر رودههاست یا آنچه با استخوان درآمیخته است. این [تحریم] را به سزاى ستم کردنشان، به آنان کیفر دادیم، و ما البتّه راستگوییم.»
این آیه به قسمتی از محرمات یهود اشاره می‌کند، نخست میگوید :و بر یهودیان هر حیوان ناخن‌دار را حرام کردیم. زیرا ظفر در اصل به معنای ناخن است ولی به سم حیوان‌های سم‌دار نظیر اسب که سم‌هایی دارند که شکاف ندارد نیز اطلاق شده و نیز به پای شتر که نوک پای او یکپارچه است و شکافی ندارد گفته‌اند. بنابراین از آیه‌ی فوق چنین استفاده می‌شود که تمام حیواناتی که سم چاک نیستند اعم از چارپایان یا پرندگان بر یهود تحریم شده بود.
سپس می‌فرماید :پیه و چربی موجود در بدن گاو و گوسفند را نیز بر آن‌ها حرام کرده بودیم و به دنبال آن سه مورد را استثناء می‌کند. نخست چربی‌هایی که در پشت این دو حیوان قرار گرفته و چربی‌هایی که در پهلوها است و چربی‌هایی که با استخوان آمیخته شده است. ولی در پایان آیه تصریح می‌کند که این‌ها در حقیقت بر یهود حرام نبود اما به خاطر ظلم و ستمی که می‌کردند از این‌گونه گوشت‌ها و چربی‌ها که مورد علاقه‌ی آن‌ها بود به حکم خدا محروم شدند.
علاوه بر آیات قرآن، روایات متعددی داریم که نشانگر قوانین و احکامی است که در شریعت حضرت موسی× وجود داشته است. از آن جمله: امام صادق× فرمودند:
«قال امیرالمؤمنین×: ان رسول الله| لما بعث کانت القبله الی بیت المقدس علی سنه بنی اسراییل و ذلک ان الله تبارک و تعالی اخبرنا فی القرآن انه امر موسی بن عمران ان یجعل بیته قبله فی قوله {وَ أَوْحَیْنا إِلى مُوسى وَ أَخیهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِکُما بِمِصْرَ بُیُوتاً وَ اجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَهً وَ أَقیمُوا الصَّلاه} و کان رسول الله| علی هذا یصلی الی بیت المقدس، مده مقامه بمکه و بعد الهجره اشهرا حتی عیرته الیهود و قالوا انت تابع لنا، تصلی الی قبلتنا و بیوت نبینا فاغتم رسول الله| لذلک و احب ان یحول الله قبلته الی الکعبه و کان ینظر فی آفاق السماء ینتظر امر الله فانزل الله علیه.
امیر مؤمنین× فرمودند: هنگامی که رسول خدا برانگیخته شد قبله به سمت بیت المقدس بر روش بنی اسراییل بود که این مسئله را خدای تبارک و تعالی در قرآن آیه «و به موسى و برادرش وحى کردیم که شما دو تن براى قوم خود در مصر خانههایى ترتیب دهید و سراهایتان را رو به روى هم قرار دهید و نماز برپا دارید» خبر داده است که همانا امر کرد به موسی × تا خانه‌اش را قبله قرار دهد و این چنین رسول خدا به سمت بیت المقدس نماز می‌خواندند تا این که مدتی گذشت و یهودیان شروع به عیب جویی کردند و خطاب به پیامبر گفتند تو تابع ما هستی به سمت قبله ما و خانه پیامبر ما نماز می‌خوانی. رسول خدا| که دوست می‌داشتند که خداوند قبله را به سمت کعبه برگردانند نظر به آسمان انداختند و منتظر امر خدا بودند پس خداوند بر او نازل کرد.»[۵۴]
در حدیثی دیگر حضرت علی× می‌فرمایند:
«جاء نفر من الیهود الی رسول الله| فسأله اعلمهم عن مسائل فکان فیما سأله انه قال له : لای شیء فرض الله الصوم علی امتک بالنهار ثلاثین یوما و فرض الله علی الامم اکثر من ذلک؟ فقال النبی|: ان آدم لما اکل من الشجره بقی فی بطنه ثلاثین یوما ففرض الله علی ذریته ثلاثین الجوع والعطش والذی یأکلونه باللیل تفضل من الله علیهم و کذلک کان علی آدم، ففرض الله ذلک علی امتی، ثم تلا هذه الایه {یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون} قال الیهودی: صدقت یا محمد| …
یک نفر یهودی به نزد رسول خدا آمد و درخواست کرد تا او را از این مسائل آگاه کنند و به ایشان گفت: برای چه خداوند روزه را بر امت تو سی روز واجب کرد و بر امت‌های دیگر بیشتر از این واجب نمود؟ پس پیامبر| فرمودند: هنگامی که آدم از درخت خورد اثر آن سی روز در بدنش باقی ماند پس خداوند بر ذریه‌اش سی روز گرسنگی و تشنگی را واجب کرد در حالی که شب‌های آن می‌توانند بخورند و این تفضل خداوند است بر آن‌ها و این چنین بر آدم × بود و خداوند آن را بر امت من واجب کرد سپس حضرت این آیه را تلاوت کردند
«اى کسانى که ایمان آوردهاید، روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود، باشد که پرهیزگارى کنید. پس یهودی گفت: راست می‌گویی، ای محمد…»[۵۵]
از آنچه گفته شد می‌توان بدست آورد که در شریعت حضرت موسی × مسایل فراوانی تشریح شده که بعضی از آن‌ها تنها مخصوص بنی اسرائیل بوده آن هم به خاطر ظلم و ستم فراوانی بوده که انجام می‌دادند. ما در اینجا تنها به برخی از این مسائل اشاره کردیم.
۲ـ۱ـ۴ـ شریعت حضرت عیسی×
مسیحیت شریعت حضرت عیسی × است که بیش از یک میلیارد نفر پیرو در جهان دارد. به عبارت دیگر مسیحیت نیز به عنوان یک دین الهی دارای شریعت است. دینی که حضرت عیسی آورد علاوه بر آن که دارای آموزه‌های اعتقادی درباره خداوند، انسان و طبیعت بود، آموزه‌هایی در باب اخلاق و احکام عبادی نیز داشت. وی بر انجام شریعت و احکام گسترده‌ای که آیین یهود داشت تاکید کرد. در واقع مسیح × شریعت جدیدی نیاورد و همواره بر شریعت موسی تاکید می‌نمود و مردم را به انجام آن امر می‌فرمود. فقط در برخی موارد تغییراتی جزئی ایجاد نمود. حضرت عیسی نه تنها احکام و قوانین موسی رارد نکرد بلکه تماما آن را پذیرفت و فقط مردم را به روح و معنای باطنی احکام و شریعت موسی متوجه کرد:
فرم در حال بارگذاری ...
