وبلاگ

این عوامل از دو طریق عوامل هندسی و تسهیلات جاده‌ای می‌توا نند بر تصادفات موثر باشند: الف- وضعیت جاده از نظر طرح هندسی نظیر شیب، پیچ، تقاطع، میدان، پل، تونل، عدم توجه کافی به یکپارچه بودن جاده، روسازی جاده‌ها و طراحی آنها و… ب- وضعیت جاده از نظرکیفیت جاده و امکانات وتسهیلات مورد نیاز نظیر نقایص علائم جاده، وجود دست انداز، فقدان حفاظ کناری و میانه راه، فقدان تسهیلات مجزا، لغزندگی جاده و… ۲-۳-۴- عوامل محیطی این عوامل شامل عوامل جوی مانند بارندگی و یا عواملی نظیر روشنایی می‌باشند. به طورکلی رانندگی در شرایط بد آب و هوائی و نیز ساعات دیر وقت شب بر احتمال تصادفات می افزاید. ۲-۴- تاریخچه کاربرد دوربین‌های کنترل سرعت تاریخچه تولید دوربین‌های کنترل سرعت درجهان به دهه ۱۹۵۰ در هلند برمی‌گردد. موریس گتسونیدز، راننده مسابقات اتومبیل رانی، نخستین مخترع این دوربین‌ها بود(۲۰۰۹، nibby). در اواخر دهه ۶۰سامانه‌هایی با دوربین‌های فیلم خور برای گرفتن عکس به بازار عرضه شد. از اواخر دهه ۹۰دوربین‌های دیجیتالی که به مودم یا دیگر وسایل الکترونیکی مجهز بودند رواج یافتند تا تصاویر به صورت خودکار به سایت پردازش اصلی منتقل و تحلیل شوند که مزایایی از جمله تسریع صدور جریمه و همچنین نظارت عملیاتی را شامل می‌شدند. سیستم‌های حدید مبتنی بر فیلم کماکان مورد استفاده‌اند. یکی از نخستین تحقیقات در زمینه دوربین‌های ثبت سرعت در سال ۱۹۸۹ در ایالت متحده توسط فریدمن وهمکارانش بود. که بعدها توسط دیگران بسط و گسترش یافت. ما در این رساله در پی بسط نتایج تحقیقات و همچنین محاسبه میزان تاثیرگذاری آن در کشورمان هستیم (۲۰۰۴، crashes coused by speed). ۲-۵-کنترل سرعت: ۲-۵-۱-روش‌های قدیمی از زمان کشف وسیله نقلیه تاکنون بشر همواره در پی افزایش سرعت و تسریع مسافرت بوده است. این در حالیست که همگام با افزایش سرعت، خطر حوادث رانندگی افزایش یافته است. ضابطین امر همواره کوشیده‌اند تا سرعت وسایل نقلیه را در حد مطمئنه نگه دارند. در ادامه این پایان نامه به پیشرفت و گسترش روش‌های کنترل سرعت از قبل تا امروز اشاره شده است (۲۰۰۴، cohen). ۲-۵-۲- تجهیزات جدید امروزه همگام با گسترش فناوری، سیستم‌های جدید ثبت تخلف به بازار عرضه می‌شوند که در کنترل وثبت تخلفات سرعت کارآیی بالایی دارند. در ذیل چند نمونه از این تجهیزات بیان شده‌اند. ۲-۵-۲-۱- سامانه‌های ثبت تخلفات سرعت با حسگر لیزری این نوع سرعت سنج‌ها به منظور کنترل سرعت خودرو معینی استفاده می‌شوند. به این صورت که نور لیزر به خودرو می‌تابد و سرعت آن به دست می آید. اصول کار سرعت سنجی این سامانه‌ها بر مبنای تشخیص فاصله بین تابش اشعه‌های متوالی لیزری است و بایستی محل تابش همیشه ثابت باشد. کاربرد این نوع سامانه‌ها در سرعت سنج‌های دستی است و در سرعت سنج‌های ثابت جواب گو نیست. این سامانه‌ها در شب جوابگو نمی‌باشند (۲۰۰۶، stefan). شکل ۲-۱- سامانه ثبت تخلفات سرعت با حسگر لیزری ۲-۵-۲-۲- سامانه‌های ثبت تخلفات سرعت با حسگر مغناطیسی این سامانه‌ها شامل حسگر‌های مغناطیسی است و در کف جاده کار گذاشته می‌شوند. خروجی این حسگر‌ها به دستگاهی متشکل از دوربین و کنترل وصل می‌شوند. معایب این سامانه‌ها شامل کندن آسفالت، تعمیر و نگهداری دشوار حسگر و مشکلات جابجایی عمدتا در موارد خاص نظیر پارکینگ‌ها، کنترل چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و کنترل سرعت در پیچ‌ها کاربرد دارند. با ورود سامانه‌های جدید این نسل سامانه‌ها منسوخ شده‌اند (۲۰۱۲، Avenoso). ۲-۵-۲-۳- سامانه‌های ثبت سرعت با حسگر ویدیویی پیشرفت‌های اخیر در زمینه دوربین‌های فیلمبرداری و عکس برداری دیجیتالی دانشمندان را به سمت ساخت سامانه ثبت تخلفات سرعت ویدیویی سوق داد. اصول کار این نوع سامانه‌ها عکسبرداری متناوب از خودرو‌هاست. با محاسبه جابجایی خودرو در بین فاصله زمانی دو عکس، سرعت محاسبه می‌شود. مشکل عمده این سامانه‌ها ایجاد همزمانی دقیق بین عکس‌هاست. از مشکلات دیگر این نوع سامانه‌ها به اختلالات ایجاد شده در اثر عوامل محیطی نظیر نور چراغ خودروها، برف و باران و نظایر آن میتوان اشاره نمود که محدوده استفاده از این سامانه‌ها را مختص کنترل چراغ راهنمایی، پلاک خوانی و محاسبه کنترل سرعت میانگین ترافیک نموده است (۲۰۱۲، Sutton). شکل ۲-۲- سامانه ثبت تخلفات سر عت با حسگر ویدیوئی ۲-۵-۲-۴- سامانه‌های ثابت ثبت تخلفات سرعت با حسگر راداری این سامانه‌ها امروزه متداول ترین سامانه‌ها هستند و در کشورهای توسعه یافته عمومیت یافته‌اند. اصول کار این سامانه‌ها بر مبنای پدیده داپلر است. زمانی که خودرویی در محدوده امواج رادار سرعت سنج قرار می‌گیرد، اگر به سامانه نزدیک شودفرکانس امواج برگشتی زیادمی‌شود و اگر از سامانه دور شود این فرکانس کم می‌شود. با بهره گیری از این پدیده میتوان در سامانه‌های ثبت تخلف سرعت راداری با دقت بالا سرعت خودرو را اندازه گیری کرد که به سه صورت ثابت، دستی و خودرویی وجود دارد (۲۰۰۸، federal highway adminstration). شکل ۲-۳- سامانه ثبت تخلفات سرعت با حسگر راداری ۲-۵-۳- کنترل سرعت متوسط یکی از معایب دوربین‌های کنترل سرعت قدیمی ناتوانی این دوربین‌ها در ثبت تخلف رانندگانی که سرعتشان را در زیر دوربین‌ها به حد مجاز می‌رساندند بود. دوربین‌های کنترل سرعت متوسط قابلیت گزارش کردن متوسط سرعت عبوری وسیله نقلیه در مسافتی بین ۲۰۰متر تا ۱۰ کیلومتر را دارند. وقتی اتومبیلی از دوربین اول عبور می‌کند عکس گرفته شده از آن در مدت زمان دقیق عبورش از دوربین به مرکز رایانه گزارش می‌شود. وقتی اتومبیل دوربین دوم را رد می‌کند عکس بعدی در زمان عبورش گرفته می‌شود و برای تحلیل مسافت طی شده در زمان بین این دو گذر به رایانه گزارش می‌شود. سپس رایانه با محاسبه سرعت متوسط، خودرو متخطی را شناسایی و اعلام می‌کند. در چنین شرایطی احتمال فرار متخلفان از قانون تا حد زیادی کاهش می یابد (۲۰۰۸، federal highway adminstration). شکل ۲-۴- سامانه ثبت تخلفات سرعت متوسط ۲-۶- تاثیر سرعت در تصادفات سرعت یک عامل خطر اصلی در مصدومیت‌های سوانح ترافیکی می‌باشد که هم روی بالا رفتن خطر بروز تصادفات جاده‌ای و هم روی شدت مصدومیت‌های ناشی ازسوانح ترافیکی تاثیرگذار است. سرعت بالا منجر به افزایش خطر بروز سوانح و افزایش احتمال مصدومیت‌های شدید در صورت بروز سانحه خواهد شد، زیرا با افزایش سرعت مسافت طی شده در مدت زمان عکس العمل راننده و نیز فاصله مورد نیاز تا توقف وسیله نقلیه افزایش می یابد. همچنین در سرعت بالا اشتباهات رانندگی بیشتر خواهد بود. در یک سانحه هر چه سرعت بالاتر باشد مقدار انرژی جنبشی که باید به وسیله ضربه جذب شود بالاتر می‌رود از این رو احتمال صدمات شدیدتر بیشتر می‌شود. بر طبق تحقیقات انجام شده صدمات در اثر تبادل انرژی به وجود می آید. در یک تصادم، مصدومیت در اثر انتقال انرژیی که به ساختمان سلولی، عروق خونی وسایر قسمت‌های بدن آسیب می‌رساند، ایجاد می‌شود. این انرژی، انرژی جنبشی است، مانند برخورد سریکی از سرنشینان به شیشه خودرو. در میان انواع مختلف انرژی، انرژی جنبشی مهمترین عامل در ایجاد آسیب است. نیروی وارده توسط انرژی جنبشی بر بدن حاصل جرم و شتاب است. انرژی جنبشی جذب شده برابر با نصف جرم ضربدر مجذور سرعت است، که نشان می‌دهد افزایش سرعت تاثیر قابل توجهی در فرمول بالا خواهد داشت. میزان آسیب بدن به شکل و سختی سطح برخورد یک شی به بدن بستگی دارد، اما شتاب معمولا مهمترین نقش را ایفا می‌کند. اغلب متخصصان ایمنی راه‌هااتفاق نظر دارند که انتخاب سرعت نامناسب یکی از مهمترین عوامل مستعد کننده مرگ و میر جاده‌ای در دنیا است که از آن به سرعت نامتناسب با وسیله نقلیه یا تندرانی تفسیر می‌شود (۲۰۱۰، Oxley). اطلاعات گزارش شده توسط پلیسNSW نشان داد که در سال ۱۹۹۴ سرعت در ۲۱ درصد از تصادفات مرگبار، ۷ در صد از تصادفات منجر به جرح نقش داشته است. همچنین این تحقیقات نشان داد که ۳ در صد کاهش در سرعت باعث کاهش ۳۴۲ تصادف جرحی شدید، ۱۱۹۱ تصادف جرحی با میزان کم، ۲۳۳۵ تصادف خسارتی در یک سال می‌شدند (۱۹۹۴، Norish). فیلد و لی در تحقیقات خود نشان دادند که سرعت غیر مجاز در ۱۲ تا ۱۶ درصد از تمام تصادفات نقش داشتند و سرعت غیر مجاز فاکتور اصلی در ۳۰ در صد از تصادفات مرگبار در استرالیا در سال ۱۹۹۱-۹۲ بود (۱۹۹۳، Fielde & lee). کروفت با تحقیقاتش نشان داد که سرعت غیر مجاز در مناطق روستایی ۴۰ در صد باعث تصادفات مرگبار و در مناطق شهری ۳۰ در صد باعث تصادفات مرگبار می‌گردد(Croft,1993). تحقیقات صورت گرفته در اروپا نتایج بدست آمده توسط فیلد و کرافت را تایید نمود برای مثال نشان داد که در کشور فرانسه تجاوز از سرعت مجاز باعث ۵۰ در صد از تصادفات مرگبار می‌گردد (ECMT,1995). ۲-۶-۱- ارتباط سرعت و تصادفات همواره سرعت با ایمنی ارتباط ناگسستنی دارند که نشانگر ارتباط بین سرعت خودرو، توانایی‌های فردی راننده و محدودیت‌های محیطی از قبیل دید ناکافی، طرح هندسی مسیر و غیره می‌باشد. هرچه سرعت وسیله نقلیه افزایش یابد، راننده زمان کمتری برای واکنش خواهد داشت و به تبع آن احتمال بروز خطر افزایش می یابد و در طرف مقابل نیز دیگر وسایل نقلیه، عابران پیاده و در کل کاربران دیگر جاده نیز فرصت کمتری برای جلوگیری از بروز تصادف پیدا می‌کنند. بر طبق قوانین اینرسی و جرم در می یابیم که با افزایش سرعت خودرو، انرژی برخورد بیشتر شده و شدت تصادف و تلفات آن افزایش می یابد (۲۰۱۰، Oxley). ۲-۶-۲- ارتباط سرعت با احتمال وقوع تصادفات در سال ۱۹۶۴، سولومون درمطالعه‌ای که در باره سرعت و تصادفات راه‌های برون شهری آمریکا انجام داد، به ارتباطی U شکل بین سرعت وسیله نقلیه و تصادفات دست یافت که کاهش نرخ تصادفات در سرعتی نزدیک به سرعت متوسط حرکت ترافیک را بیان میکرد (NHTSA,2002). در تحقیقی دیگر که اوایل دهه ۹۰ توسط فیلد انجام گرفت بیان کرد که نرخ تصادفات برای سرعت‌های بیش از سرعت میانگین در هر دو شرایط برون شهری و شهری افزایش داشته است. در تحقیق بعدی در سال ۱۹۷۱، ‌هاور ابراز داشت که حداقل میزان سبقت در سرعت متوسط رخ داده است که باعث حداقل تصادف می‌شود (۱۹۷۰، Research triangle institute). در همین راستا در سال ۱۹۸۵، لاو مسیله انحراف از سرعت میانگین را به عنوان یک فاکتور مؤثر در وقوع تصادفات مطرح کرد و اعمال حداکثر سرعت مجاز را به عنوان راهی در کنترل تغییرات سرعت، مؤثر دانست (۱۹۹۱، Fielde et al). تحقیقات کاربر و کادیراجو در سال ۱۹۸۸ نشان داددر صورتی که حداکثر سرعت مجاز که بر روی تابلو نمایش داده می‌شود در حدود ۱۵ کیلومتر کمتر از سرعت طرح مسیر انتخاب گردد، تغییرات سرعت حداقل می‌شود و به تبع آن ایمنی افزایش می یابد (۱۹۷۱، Hauer). این تحقیقات نشان داد که میزان تصادفات تابع مستقیمی از سرعت، انحراف معیار سرعت‌ها و فاکتورهای تاثیر گذار بر روی انحراف معیار سرعت از قبیل حداکثرسرعت مجاز مناسب می‌باشد (۱۹۸۵، Lave؛ ۱۹۹۱، Garber) ۲-۶-۳- بررسی آماری سهم سرعت در تصادفات مهمترین پیامد هر تصادف تلفات نیروی انسانی است و متاسفانه این آمار در کشور ما بسیار بالا است، طوری که روزانه بطور متوسط تعدادافراد کشته شده در سال ۹۱، ۵۲ نفر می‌باشد (آمار ثبت شده در سالنامه آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، ۱۳۹۱). متوسط رشد سالیانه تصادفات منجر به فوت سوانح جاده‌ای در دهه اخیر ۱۳٫ /۰ بوده است. البته کاهش تعداد مجروحین و کشته‌ها همگام با افزایش تعداد تصادفات بیانگر سیاست‌های صحیح کنترلی که باعث کاهش شدت تصادفات گردیده است می‌باشد. مهمترین عامل در ایجاد تصادفات، عامل انسانی می‌باشد که ما را به کشف عامل مؤثر در ایجاد خطای انسانی و بروز تصادفات ناشی از آن سوق می‌دهد. در این میان سرعت نقش مهمی‌در ایجاد خطای انسانی بازی میکند و بررسی آمار تصادفات بر اساس سرعت امری ضروری است (منوچهر پارسا، ۱۳۸۸). مجموع تلفات ناشی از حوادث رانندگی که سهم عامل تجاوز از سرعت مجاز را در آن‌ها مشاهده می‌کنیم۳۰ تا ۳۵ در صد کل تصادفات را در بر می‌گیرد. در کشورمااین نرخ به ۲۵ تا۴۰ در صد میرسدکه اهمیت رسیدگی به مقوله کنترل و مدیریت سرعت در راه‌ها را دو چندان می‌کند. در جدول زیر میزان تلفات کشورهای مختلف بررسی شده است (۲۰۰۴، Avenoso). جدول ۲-۱- در صد عامل تجاوز سرعت از کل تلفات در کشورهای مختلف کشور در صدی از کل تلفات تصادفات آمریکا ۳۰-۳۳ استرالیا