-
عوامل موثر در توسعه فیزیکی شهرها
-
- عوامل طبیعی و توسعه ی شهر
-
این نظریه، بر مبنای ویژگیهای جغرافیایی شهر استوار است. بدین صورت که مشخصات طبیعی شهر و خصیصه های فرهنگی مردم، ساخت حوزه طبیعی شهر را معلوم می نمایند. این نوع شهرها معمولا تابع کامل فرم و خصوصیات فرهنگی آب و هوایی و مسائل و عوامل اجتماعی بوده و در حقیقت، طبیعت و انسان ها در فرم گیری شهر دخالت مستقیم داشته اند (شیعه، ۱۳۸۶: ۶۶-۶۵).استقرار و توسعه ی فیزیکی شهرها، در وهله ی اول، تاریخ شرایط محیطی و جغرافیای آن هاست. فضاهای مجاور شهری در ارتباط با عوامل گوناگون محیط طبیعی، از جمله شکل ناهمواریها، و همجواری آن ها با عوارض طبیعی، مانند کوه، دشت، رودخانه، جلگه و سواحل دریا و شرایط اقلیمی حاکم برآن ها در چگونگی توسعه ی شهرها نقش تعیین کننده ای دارند، به طوری که شهرها به تبعیت از این شرایط شکل می گیرند و ضمن برقراری ارتباط با یکدیگر، به رشد و توسعه ی خود ادامه می دهند. . (حسن زاده دلیر: شماره ی ششم،بهار و تابستان ۱۳۸۵، ۲۱۷) . بسیار اتفاق می افتد که یک تپه و یا یک دره مسیر گسترش شهر را متوقف کرده و در نتیجه، آن را به جهت دیگر که ممکن است. عوارض کمتری داشته باشد سوق دهد. از بهترین نمونه های نقش تحدید گسترش شهر را می توان در بروجرد مشاهده کرد که اراضی شمالی و شمال شرقی شهر به دلیل دارا بودن شیب زیاد، با محدودیت طبیعی مواجه شده است(رهنمایی، ۱۳۷۱:۱۰۱).
-
-
- عوامل اقتصادی
-
علل پیدایش،توسعه و رونق شهرها قبل از هر چیز دیگر اقتصادی است. شهرهایی که در سر راه های اصلی ارتباطی (جاده ابریشم) قرار گرفته اند،شهرهای بندری و شهرهایی که در کنار مراکز کشاورزی و صنعتی به وجود آمده اند، پیدایش و رونق خود را صرف از نظر نوع فعالیت اقتصادی (خدماتی،کشاورزی یا صنعتی) مدیون عامل یا عواملی هستند که موجب ایجاد درآمد برای محل می شود. زیرا تولید کالا و خدمات اشتغال به وجود می آورد و وجود زمینه های اشتغال موجب جذب افراد به محل خواهد گردید. (بحرینی، ۱۳۷۷: ۱۴۸). آگاهی و اطلاع از ساختمان و طرز کار اقتصاد یک شهر، برای برنامه ریزی شهری و تجزیه تحلیل استفاده از زمین ضرورت دارد. مطالعه در مبانی اقتصادی این فعالیت ها و اینکه چگونه یک شهر توسعه پیدا کرده و در حال حاضر در چه شرایطی است و در آینده چگونه خواهد بود، راهنمای موثری میباشد. به طور کلی فعالیتهای اقتصادی موجد اشتغال بوده و موجب جذب جمعیت به اینگونه مراکز میشوند. پس میتوان گفت اقتصاد یک شهر، عامل موثری برای توسعه اراضی میباشد(شیعه،۱۳۹۰: ۱۸۳). در کشورهای جهان سوم تحت نظام سرمایهداری پیرامونی و بر پایه توسعه برون زا، شبکه شهری موزون از بین رفته و تبدیل به شبکه زنجیرهای و یا شبکه شهری ناهمگون شده است (پیران، ۷۹:۱۳۶۹). در ایران در دوره حکومت رضا شاه، یکپارچگی روز افزون بازار داخلی شرط حیات شیوه سرمایه داری است، به عبارت دیگر سرمایه داری در مرحله جنینی خود با یکپارچه کردن دائمی بازار داخلی، زمینه ازادی نیروی کار را فراهم اورد. یکپارچه شدن بازار داخلی از نظر فیزیکی یا فضائی بیش از هر چیز مستلزم وجود ارتباطات میان بازارهای محلی است که نیازمند گسترش ارتباطات و راه های میان شهری است. (نظریان، ۱۳۸۸ : ۱۳۱- ۱۳۰ )
- عوامل اجتماعی
اصولا عوامل انسانی واجتماعی در گسترش فیزیکی شهرها نقش عمده ای ایفا می نمایند. زیرا جمعیت و کارکردهای آن به عنوان اصلی ترین عامل توسعه کالبدی شهر به شمار می رود. (ابراهیم زاده و همکاران ، فصلنامه جغرافیا و توسعه، پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱۹ ص۳۶ ) بنابراین میتوان گفت تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی در شهرسازی و برنامه ریزیهای شهری، آنچنان گسترده است که هیچ یک از عناصر شهری را نمی توان بدون تأثیر چنین عواملی دانست. مطالعات متعدد در مقیاس جهانی نشان از تأثیر قطعی این عوامل در تکوین شهر و کانون زیستی دارد (حبیبی، ۴:۱۳۸۴). بنابراین در ارائه و تدوین هر برنامه ریزی برای شهر، لزوم مطالعات جمعیت و عوامل اجتماعی، دارای اهمیت است. در این مورد، مطالعه در توزیع سنی و جنسی وساخت و ترکیب جمعیت، مهاجرت ها، رشد متوسط سالانه جمعیت، تولد، مرگ و میر، ازدواج و طلاق، خصوصیات خانوارها و نوع اشتغال و درآمد آنها، نحوه تصرف واحدهای مسکونی توسط خانوارها، وضع سواد و تحولات جمعیتی بین سالهای مختلف ضروری می باشد. (شیعه،۱۳۹۰: ۱۸۲). آنچه که به طور کلی در بیشتر کشورهای کمتر توسعه یافته حاصل می آید، یعنی رشد یابی طبقات میانی ، موجب می شود که اراضی شهری مرغوب و باغها و فضاهای طبیعی به گونه ای سخت و نابهنجار به زیر ساخت و ساز برود . مناطق مرکزی و بافتهای کهن و هستههای اصلی شهر ، زیر فشار الگوهای جدید مصرف ، به ویژه حمل و نقل قرار میگیرد. وسایل حمل و نقل در مناطق مرکزی یا در اطراف آن افزایش مییابد، مظروف از ظرفیت ظرف به مراتب بیشتر می شود و آلودگیهای فضایی(هوا و زمین) در واقع نهادی می شود( رئیس دانا،۱۳۸۱: ۲۱۸).
- نگرش به شهر
فرم در حال بارگذاری ...
