۲-۵-۵- فرضیه۲: نقش اطلاعاتی مدیران بر سرمایه اجتماعی موثر است.
با توجه به جدول فوق مقدار Sig کمتر از ۰۵/۰ است که نشان دهنده وجود رابطه خطی میان نقش ارتباطی مدیران و سرمایه اجتماعی است. ضمن اینکه مقدار R نشان دهنده آن است که ۸۴۲/۰ تغییرات سرمایه اجتماعی متاثر از نقش اطلاعاتی مدیران است.از آنجا که مدیران در نقش اطلاعاتی به گرفتن و نشر اطلاعات می پردازند، بنابراین تسهیم مناسب اطلاعات در سازمان می تواند سبب شفافیت و در نتیجه جو اعتماد گردد که از ملزومات سرمایه اجتماعی است.
۳-۵-۵- فرضیه ۳ :نقش تصمیم گیری مدیران بر سرمایه اجتماعی موثر است.
با توجه به جدول فوق مقدار Sig کمتر از ۰۵/۰ است که نشان دهنده وجود رابطه خطی میان نقش ارتباطی مدیران و سرمایه اجتماعی است. ضمن اینکه مقدار R نشان دهنده آن است که ۸۲۷/۰ تغییرات سرمایه اجتماعی متاثر از نقش تصمیم گیری مدیران است.تصمیمات صحیح مدیر در زمینه هایی نظیر تخصیص منابع می تواند از کشمکش افراد و واحدها بر سر منافع خود و بالتبع آن رفتارهای سیاسی کارکنان بکاهد و جوی توام همکاری و رقابت سالم پدید آورد که آنهم می تواند به توسعه سرمایه اجتماعی بینجامد.
۶-۵- بررسی مدل مفهومی تحقیق (سؤال اصلی تحقیق)
چنان که پیش تر بیان شد، سوال اصلی این تحقیق تاثیر نقش مدیران بر ارتقای سرمایه اجتماعی در آستان قدس رضوی می باشد. برای پاسخ به این سوال، مدلی تحلیلی تدوین و برای آزمون صحت این مدل نظری و محاسبه ضرایب تاثیر و برآورد پارامترها در حالت تعاملی از روش مدل یابی معادلات ساختاری بوسیله نرم افزار لیزرل (LISREL 8.8) استفاده شد. ابعاد نقش مدیران دارای سه متغیر به همراه ده شاخص و ابعاد سرمایه اجتماعی در سه بعد و نه شاخص مورد بررسی قرار گرفت .
گام نهایی در پاسخ به سوال اصلی تحقیق بررسی مدل نظری تحقیق بوده است. نتیجه برازش مدل مفهومی تحقیق نشان میدهد ابعاد چندگانه نقش مدیران به خوبی تبیین کننده میزان سرمایه اجتماعی در سازمان است. تصحیح هایی در مدل انجام شده اما الگوی اصلی تحقیق تایید شده است. شاخص RMSEA برابر با ۰۵۷/۰ برازش مطلوب و مناسب الگوی برآوردشده را تأیید میکنند. مقدار T.VALUE برای تمامی ضرایب و مسیرها معنادار بوده و در عمل هیچ متغیری از الگو حذف نشده است. ضریب مسیر تاثیر نقش مدیران بر ارتقای سرمایه اجتماعی۹۶/۰ بدست آمده است که تایید کننده فرض اصلی تحقیق، یعنی تاثیرنقش مدیران بر ارتقای سرمایه اجتماعی است.
برازش مناسب و مطلوب الگو نشان میدهد که انتخاب مفاهیم از دقت بالا و مناسبی برخوردار بوده است.
شکل شماره ۱-۵: مدل مفهومی پژوهش در حالت معناداری
شکل بالا، مدل برآورده شده برای پاسخ به سؤال اصلی پژوهش را نشان میدهد. در مدل ارائه شده نسبت خی دو (X2) به درجه آزادی (df) 385/1 یعنی کمتر از ۳ است که برازش بالای مدل را تأیید میکند. کوچکتر بودن RMSEA از ۰۸/۰ نشانگر برازش مطلوب و مناسب مدل است که در مدل کنونی چنین است.
۷-۵- محدودیتهای پژوهش
۱-عدم دسترسی سریع و آسان به منابع به روز در این زمینه
۲-عدم همکاری مدیران سازمان مریوطه
۳- محدودیت زمانی
۸-۵- پیشنهادات مربوط به تحقیق
شناخت وضع موجود در هر سازمان، مقدمه بهسازی و ارتقا بخشیدن آن است. پس از شناسایی نقاط قوت و نقاط ضعف سازمان و فرصتها و تهدیدهاست که میتوان به راه حلهای تغییر و اصلاح اندیشید. پیشنهادهای عملی برای ارتقای سرمایه اجتماعی درآستان قدس رضوی نیز از همین منظر، قابل مطالعه است:
۹-۵- پیشنهاداتی براساس یافته های تحقیق:
با توجه به یافته های تحقیق حاضر پیشنهاداتی در جهت ارتقای سرمایه اجتماعی ارائه می گردد:
۱-به منظور ارتقای سرمایه اجتماعی سازمان ها،خصوصا در حوزه نتایج کارکنان، مدیران باید سرمایه اجتماعی سازمان را ارتقا دهند که این مسئله از طریق توسعه شبکه اجتماعی، تقویت اعتماد، ارتقای هنجارهای مشترک، تعامل و همکاری در سازمان امکان پذیر است. البته میزان تاثیر سرمایه اجتماعی بر هملکرد سازمان تحت تاثیر انواع سرمایه از جمله سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی و مالی نیز قرار دارد.
۲-در زمینه ارتقای سرمایه اجتماعی، توجه به کارکنان بیشتر شود چرا گه نتایج تحقیق نشان می دهد که سازمان ها صرفا به نتایج مشتریان و سهامداران خود توجه دارند و این در حالی است که کسب رضایت این دو ذی نفع از طریق کارکنان امکان پذیر است.
۱۰-۵- پیشنهادات برای پژوهشهای آینده
۱- در این تحقیق به تأثیر نقش مدیران بر ارتقتی سرمایه اجتماعی پرداخته شده است. اگر موضوع را وارونه بنگریم نیز دست مایه قابل توجهی برای پژوهش به نظر میرسد. این که: «تأثیر تحولات سرمایه اجتماعی بر عملکرد مدیران چگونه است؟
۲- بررسی عوامل مؤثر بر افزایش سرمایه اجتماعی سازمان ها در فرآیندهای تصمیمگیری و انتخاب مدیران
۳- تأثیر سرمایه اجتماعی در پیدایش و افول سازمانها
۴- بررسی مقایسهای سازمانهای دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی در شاخصهایی خاص از سرمایه اجتماعی و نقش مدیران.
۵- توصیه می شود پژوهشگران بعدی الگوی ارائه شده برای تاثیر نقش مدیران بر ارتقای سرمایه اجتماعی را در چند سازمان دیگر آزمون نمایند تا بتوان قضاوتی واقع بینانه تر درباره سازمان های دولتی داشت.
۶- مطالعه تطبیقی تاثیر نقش مدیران بر ارتقای سرمایه اجتماعی در ایران و یک یا چند کشور دیگر که از نظر عوامل مدیریتی و سرمایه اجتماعی در سطح بالایی هستند، می تواند موضوع پژوهشی دیگر باشد که محققان بعدی می توانند انجام دهند.
۱۱-۵- خلاصه فصل پنجم:
میان تمامی ابعاد نقش مدیران بر سرمایه اجتماعی ارتباط معنیداری از نوع مستقیم وجود دارد.
شاخصهای مهم برازش مدل اصلی تحقیق، برازش مطلوب و مناسب آن را تأیید نموده و نشان دهنده آن است که انتخاب مفاهیم از دقت بالا و مناسبی برخوردار بوده است.
در پایان این فصل محدودیتهای پژوهش، پیشنهادات مربوط به تحقیق و نیز پژوهشهای آینده، مورد بررسی قرار گرفته است.
منابع و ماخذ
الف) منابع فارسی:
آذر، عادل و مومنی، منصور(۱۳۷۹)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد دوم، تهران:انتشارات سمت.
افجه ای، سید علی اکبر،(۱۳۶۸)، ماهیت و مبانی مدیریت، مجله اقتصاد، شماره ۱٫
استونر، جیمز و دیگران؛ مدیریت: مقدمهای بر مدیریت در قرن بیست و یکم،برنامهریزی، علی پارساییان و سید محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۳، جلد اول، چاپ دوم، ص۲۱٫
الوانی، سید مهدی و شیروانی، علیرضا(۱۳۸۳)، سرمایه اجتماعی اصل محور توسعه، تدبیر،سال پانزدهم،شماره۱۴۷٫
الوانی،سید مهدی وسید نقوی ، میرعلی(۱۳۸۱)، سرمایه اجتماعی:مفاهیم و نظریه ها.مطالعات مدیریت،شماره ۳۳و۳۴،ص ۲۶-۳٫
- الرک، پاملا و ستل، رابرت(۱۳۸۰)، درسنامه پژوهش پیمایشی، ترجمه مهرانداخت نظام شهیدی، اردشیر امیدی صحنه و محمود متحد، تهران: انتشارات آگاه
- ایران نژاد پاریزی، مهدی و پرویز ساسان گر،(۱۳۷۱)، سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل، موسسه بانکداری ایران، چاپ اول.
- بازرگان، عباس و دیگران(۱۳۸۰)، روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، انتشارات آگه.
- حق شناس، علی اصغر و دیگران(۱۳۸۶)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه، ماهنامه تدبیر، شماره ۱۸۸٫
- دلاور، علی(۱۳۸۰)، مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات رشد.
- دلاور، علی(۱۳۸۶)، احتمالات و آمار کاربردی در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران:نشر رشد.
-ذاکر صالحی، غلامرضا، (۱۳۸۳)، دانشگاه ایرانی: درآمدی بر جامعه شناسی اموزش عالی، انتشارات کویر.
- رابینز، استیفن پی و دی سنزو، دیوید ای؛ مبانی مدیریت، سیدمحمد اعرابی و محمدعلی حمیدرفیعی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی ، ۱۳۷۹، چاپ اول، ص۲۳٫
- رابینز، استیفن پی؛ رفتارسازمانی: مفاهیم، نظریهها و کاربردها، علی پارساییان و سیدمحمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴، چاپ ششم، جلداول، ص ۹
زیاد
خلاقیت
متوسط
خلاقیت
کم
خلاقیت
خیلی کم
پراکندگی
۱۲۰ – ۱۰۰
۱۰۰ – ۸۵
۸۵ – ۷۵
۷۵ – ۵۰
۵۰ – ۰
تعداد آزمودنی در این شاخص
۳۸
۱۱
۱۰
۳۲
۹
نمره های اخذ شده
۸
۴۲
۰
۲۸
۲۲
چون برای محاسبه آلفای کرونباخ فقط ۴ گزینه لازم است. گزینه متوسط را در گزینه های زیاد و کم که تأثیری در کل آزمون نداشته باشد. ادغام کرده ایم.
توجه کنید که تعداد آزمودنی های جدا از نمرات آزمودنی ها هستند. زیرا ممکن است فردی دارای خلاقیت زیاد باشد ولی در انتخاب گزینه مثلاً گزینه ب را زده و با فردی که گزینه ج را زده در یک گروه است.
ملاک برای عملیات آماری نمره های اخذ شده است که از استخراج گزینه ها در افراد بدست می آید و در صفحات بعد تحت عنوان آلفای کروبناخ عملی شده و۰۲۸ / ۸ = ۲ X بدست آمده است.
فصل چهارم :
ø تجزیه و تحلیل یافته ها
تحلیل یافته ها :
در تحقیق حاضر چون قصد محقق بررسی و تحلیل داده های رفتاری و پاسخی کودکان حدود سنی ۸ ساله در ابهر بود. اجرای پرسشنامه و یا مصاحبه و حتی پرونده تحصیلی در استخراج داده ها اعتباری نداشت. زیرا داشن آموزان و کودکان ۸ ساله شناخت و درک درستی از سوالات ما نداشتند و نمی دانستند که رفتار اجتماعی چه شاخص هایی دارد؟
رفتار اجتماعی چه ویژگی هایی دارد؟
رفتار اجتماعی چه تبعات و اثراتی دارد؟
حتی رفتار اجتماعی چه لزومی دارد؟
در مقابل رفتارهای منزوی و انزوایی را هم نمی شناسند.
رفتارهای گوشه گیرانه را درک نمی کنند.
رفتارهای دوری جو را نمی شناسند.
هرچند ممکن است خودشان به شدت اجتماعی و یا منزوی باشند. بنابراین با هماهنگی والدین و مدیران به مشاهده رفتارهای آنان اقدام کردیم و با کمک مربی و مدیران و معاونان پرورشی و محقق در طول یک هفته رفتارهای اجتماعی و انزوایی آنان را که در فصل قبل تعریف کرده ایم ثبت و ضبط کردیم.
در مقابل هر دانش آموز در طول هفته اعدادی از صفر تا ۲۰ را به عنوان تعداد رفتارهای انزوایی و یا اجتماعی گزارش کردیم. و در مقابل همان دانش آموز تعداد رفتارهای خلاقانه را ثبت کردیم. رفتار خلاقانه ایجاد و کشف یک اختراع جهانی نبوده بلکه همین که در بازی گروهی مدلی را پیشنهاد می کند. و یا در کلاس درس در نحوه پاسخ دادن روش خاصی را به کار می بندد و یا در ارتباط با همسالان و دیگران و در لباس پوشیدن و … روش و شیوه نسبتاً متفاوتی را ارائه می کند به عنوان رفتار خلاقانه تعریف و ثبت و گزارش شده است.
دانش آموزان منزوی و اجتماعی که در کل ۱۰۰ نفر بودند به دو دسته ۵۰ نفری تقسیم شده اند. و نرخ رفتارهای اجتماعی و انزوایی هر دو گروه ثبت شده است.
در نمودار شماره ۱ تعداد و نرخ فراوانی رفتارهای اجتماعی و انزوایی هر دو گروه آمده است.
منبع:رهنما،۱۱۹:۱۳۷۵
۲-۱۸- تجارب بهسازی و تجدید حیات بافت های قدیمی در ایران :
مساله نوسازی و بهسازی مراکز شهری در واقع معلول تحول نظام اجتماعی،اقتصادی به ویژه سابقه صنعتی شدن، دگرگونی روابط شهری و روستایی و نظام فئودالیسم، ورود ماشین به شبکه حمل و نقل شهری، بهبود شرایط اجتماعی- اقتصادی به ویژه توسعه خدمات بهداشتی- درمانی، کاهش مرگ و میر و افزایش جمعیت، برقراری نظام جدید سیاسی مبتنی بر ساختار بروکراتیک و تکنوکراتیک (دولت)، توسعه روابط با کشورهای صنعتی، تغییر نقش و کارکرد شهرها از صورت سیاسی- اداری به شکل تجاری- خدماتی، صنعتی و غیره می باشد . این دگرگونی ها در ایران در اواخر دوره قاجاریه (صدور فرمان مشروطیت ۱۲۸۵)و به ویژه با روی کارآمدن سلسله پهلوی (کودتای ۱۲۹۹ رضاخان) در ایران آغاز شده است. بنابراین مساله نوسازی و بهسازی شهرها به ویژه مراکز شهری در ابعاد مختلف قانونی، حقوقی، تشکیلاتی، اداری و آموزشی ، فرهنگی و اجرایی را باید در گذر زمانی ۷۰ سال گذشته و به ویژه ۳۰ ساله اخیر جست و جو کرد(مهدیزاده،۹۴:۱۳۷۹).
شهرنشینی در ایران دارای سابقه طولانی است و با مهاجرت آریایی ها به فلات ایران و تاسیس حکومت مادها و پایه گذاری اولین شهرها به ویژه «هگمتانه» به عنوان پایتخت در حدود ۷۰۰ ق.م آغاز می گردد. با ظهور حکومت هخامنشی و احداث شهر- معبد هایی چون تخت جمشید در حدود ۵۰۰ ق.م شهرنشینی به حد بالایی از تکامل می رسد . ولی این حرکت با حمله اسکندر و نفوذ فرهنگ یونانی در ایران باعث احداث شهرهای خودگردانی چون «شوش» در دوره سلوکیان به شیوه «پارسی- هلنی» می گردد که در واقع ترکیبی از فرهنگ «ایرانی و یونانی» می باشند. بعضی از این شهرها مانند شوش حتی بعد از روی کارآمدن حکومت پارتیان و ساسانیان در مقابل قدرت قاهر حکومت مرکزی مقاومت نموده که با خاک یکسان می شوند(حبیبی،۱۳۸۷: ۲۸-۵).
روی کار آمدن حکومت ساسانیان باعث به وجود آمدن شهرهای طبقاتی (کهندژ،شارستان، و…) می گردد.علی رغم توسعه نسبی شهرنشینی ، مدارک چندانی از چگونگی مداخله در فرایند احیاء و نوسازی شهرها در این دوره در دست نیست و شرایط زندگی در این دوره نیز چنین اقداماتی را طلب نموده است. انقراض حکومت ساسانیان و پیروزی مسلمانان و نفوذ همه جانبه فرهنگ اسلامی در کالبد شهرهای ایرانی باعث دگرگونی اساسی در ساخت و بافت زندگی شهری و کالبد فیزیکی شهرهای ایرانی گردید . عناصر جدیدی از فرهنگ اسلامی از قبیل مسجد ، آدینه ، محلات ، بازار ، مدارس دارالخلافه و … وارد کالبد شهرهای ایرانی گردید(همان:۲۸-۵).
نتایج نشان داد که بین دانشآموزان دختر و پسر و همچنین بین پایه های مختلف تحصیلی در مؤلفه تعامل رفتاری تفاوت معنادار وجود دارد که این تفاوت به نفع پسران بوده و همچنین حاکی از آن بود که عملکرد دانش آموزان پایه اول راهنمایی بهتر از عملکرد دانش آموزان پایه دوم و سوم راهنمایی در مؤلفه تعامل رفتاری است. به علاوه، تعامل بین جنسیت و پایه تحصیلی نیز معنادار بود. در مورد تعامل رفتاری و عاطفی بیشتر پسران به نسبت دختران در این پژوهش میتوان گفت که این یافتهها با یافته پژوهشهای (واندن آکر و لی، ۲۰۰۱)، (پانسرو و واندل، ۱۹۹۱) که عنوان میکنند پسرها به نسبت دخترها به میزان بیشتری در فعالیتها درگیر میشوند همسو میباشد. اما یافته پژوهش حاضر ناهمسو با پژوهشهایی است که از افزایش تعامل رفتاری دختران نسبت به پسران (ویگ فیلد، ایسلس، اسکیفیل، راسرو و ویس کن، ۲۰۰۶ ، محمدی و اخوان،۱۳۸۶) صحبت کردهاند. در تبیین این یافته میتوان گفت که از آنجا که دختران بلوغ و علائم آن را زودتر تجربه میکنند لذا درگیری بیشتری نسبت به این مساله پیدا میکنند ( به قیافه خود حساستر میشوند، همسالان و خواسته های آنان در اولویت قرار میگیرد، خانواده و اطرافیان انتظارات بیشتری از آنها پیدا میکنند) که از آن طرف باعث میشود در وفق دادن خود با شرایط جدید دچار مشکل شده و به کاهش تعامل رفتاری آنان در کلاس منجر شود. همین استنباط در مورد پایه های تحصیلی دوم و سوم نیز صادق است چرا که دانشآموزان سالهای دوم وسوم راهنمایی در آستانه نوجوانی و بلوغ میباشند که این دوره درگیری های ذهنی و عاطفی خاص خود را می طلبد، همچنین در این دوره به نسبت دانش آموزان پایه اول راهنمایی گروه همسالان برای آنها مهمتر بوده و به خواسته های دوستان وهمسالان خود بیشتر ارج مینهند که این امر در برخی موارد میتواند با اهداف تحصیلی مغایرت داشته باشد.
در مؤلفه تعامل عاطفی نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین نمرات تعامل عاطفی بین دختران و پسران و در پایه های مختلف تحصیلی وجود ندارد. این یافته در جهت پژوهش (کرکهآبادی، ۱۳۷۴) است که از عدم تفاوت دو جنس در نمرات تعامل عاطفی خبر داده است. اما یافته پژوهش حاضر ناهمسو با پژوهشهایی است که از برتری تعامل رفتاری - عاطفی دختران در مقایسه با پسران (ویگ فیلد، ایسلس، اسکیفیل، راسرو و ویس کن، ۲۰۰۶) صحبت کردهاند. در توجیه این مطلب میتوان گفت در پژوهش حاضر، داشتن شور و شوق، لذت و علاقه نسبت به فعالیتهای کلاسی و همسالان و معلمین که از ملاکهای تعامل عاطفی است در میان دختران و پسران و پایه های تحصیلی مختلف تفاوتی ندارد شاید بتوان گفت که این نوع تعامل به عوامل مؤثر دیگری از قبیل احساس تعلق به مدرسه، آشنایی با مدرسه، ارتباط با مدرسه، پیوند و دلبستگی با مدرسه و کلاس مرتبط است، (لی، ۲۰۱۰) که این اصطلاحات نیز به نوبهی خود متاثر از نگرش والدین و همسالان نسبت به مدرسه و فعالیتهای کلاسی است و در بین دختران و پسران و پایه های مختلف تحصیلی آنان تفاوتی ندارد.
۵-۲- کاربردهای نظری و عملی
کاربرد این مطالعه که به بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان پرداخته است، از دو جنبه نظری و عملی قابل بررسی است. در قلمرو نظری، این پژوهش را با توجه به عدم وجود تحقیقات پیشین در زمینه ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان میتوان تلاشی هر چند ناچیز در جهت ارتقا علم موجود دانست. در عرصه عمل یافته های این پژوهش میتواند اطلاعات مهمی برای مربیان، مسئولان آموزش و پرورش و افراد دستاندرکار در امر تعلیم و تربیت داشته باشد. با توجه به اینکه مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری – عاطفی دانشآموزان اکتساب پذیر و آموزش پذیر است، نتایج این پژوهش میتواند مسؤلین آموزش و پرورش را در بهبود مشکلات یادگیری و اجتماعی دانش آموزان از طریق سوق دادن شرایط کلاس به سمت تعامل و مشارکت با در نظر گرفتن و تعدیل ویژگیهای شخصیتی آنها یاری کند. همچنین با توجه به پژوهش حاضر که درآن دانش آموزان برون گرا تعامل رفتاری و عاطفی نداشتند می توان بر این اساس تمهیداتی اندیشید که بتوان دانش آموزان برونگرا را به سمت فعالیتهای فوق برنامه، کاردستی های خلاقانه جهت داد تا این دانش آموزان بتوانند به طرق مطلوب و پذیرفته شده مدارس انرژی و علائق خود را بروز دهند و از این راه موجبات افزایش توجه و تمرکز و پشتکار آنها را در کلاس درس فراهم آورد. چرا که فضای فیزیکی کلاسهای مدارس ایران طوری است که مجال به بروز این دانش آموزان را نمی دهد و آنها را به عدم توجه و تمرکز و بازیگوشی در کلاس درس متهم میکند.
از طرف دیگر فهم ارتباط میان متغیرهای مورد پژوهش (ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری – عاطفی دانش آموزان) باعث میشود که دانشآموزان به سمت مقررات و برنامههایی که به عملکرد مؤثر آنها منجر شده و آنها را موفقتر میکند پیش روند به این صورت که ابتدای هر سال آموزشی توسط مشاور آموزشی یا معلم، آن دسته ویژگیهای شخصیتی که بیشتر دانشآموزان دارا هستند مشخص شود و بعد از آن اقدامات لازم جهت آموزش مهارتهای اجتماعی و افزایش تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان صورت گیرد.
۵-۳- محدودیتها
اگرچه بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان رابطه روشنی به دست آمده است، اما مبنای نتایج این تحقیق اطلاعاتی بود که به صورت مقطعی جمعآوری شده بود و به ما اجازه نمیدهد که در مورد روابط علت و معلولی نتیجهگیری کنیم.
دیگر محدودیت این طرح این بود که مبنای همبستگی و تحلیل رگرسیون مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی بر ویژگیهای شخصیتی دانشآموزان، آن ارزیابی بود که افراد از خود داشتند و این امر ممکن است باعث برخی نتیجهگیریهای یک طرفه شده باشد.
پایایی مقیاسهای مورد استفاده در این پژوهش تنها به روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. امکان استفاده از سایر روش های بررسی پایایی (مانند بازآزمایی) در پژوهش حاضر میسر نبود.
۵-۴- پیشنهادات
پیشنهاد میشود در تحقیقات آتی در این زمینه از چندین نوع اندازه گیری از جمله نمرهگذاری معلمان، والدین و مشاهده مستقیم استفاده شود.
پیشنهاد میشود این تحقیق بر روی دانشآموزان ابتدایی و دبیرستان نیز انجام پذیرفته تا علاوه بر مقایسه این دانشآموزان در مقاطع تحصیلی متفاوت، روند رشد و تاثیر آن بر ویژگیهای شخصیتی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموز نیز مشخص شود.
در مطالعه ویژگیهای شخصیتی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان در فرهنگ کشورمان عوامل تاثیرگذار دیگری چون عوامل انگیزشی، شیوه های فرزندپروری و طبقه اجتماعی و اقتصادی میتواند مورد بررسی قرار گیرد.
در رابطه با تعامل رفتاری - عاطفی پیشنهاد میگردد که تحقیقاتی به صورت آزمایشی نیز انجام شود و تاثیر تعامل رفتاری - عاطفی بر روی یادگیری و پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرارگیرد.
فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسی
اسلاوین، رابرت ایی، روانشناسی تربیتی؛ (ترجمه یحیی سید محمدی ۱۳۸۷). تهران: انتشارات روان.
اتکینسون، ریتا ال؛ اتکینسون، ریچاردسی؛ اسمیت، ادوارد ای؛ داریل جی، نولن- هوکسما، سوزان (۱۳۸۱). زمینه روانشناسی هیلگارد (جلد اول). ترجمه محمد تقی براهنی و همکاران. تهران: انتشارات رشد.
بخشیزاده، فاطمه (۱۳۸۵). مقایسه مهارتهای اجتماعی دانشآموزان دبیرستانی شهر و روستا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
پوریاسین، زهرا (۱۳۸۷). پیش بینی رضایت شغلی دبیران بر اساس الگوی پنج عاملی شخصیت و هوش عاطفی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
پروین ،لارنس اِ، روانشناسی شخصیت؛ (ترجمه محمد جعفر جوادی، پروین کدیور ۱۳۸۱). تهران موسسه خدمات فرهنگی رسا.
جزایری، زبیده؛ نعامی، عبدالزهرا، شکرکن، حسین؛ تقی پور، منوچهر (۱۳۸۵). بررسی روابط ساده و چندگانه ویژگیهای شخصیتی با تعهد حرفه ای در پرستاران برخی از بیمارستانهای شهرستان اهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دوره سوم، سال سیزدهم، شماره۳،صص۲۰۸-۱۸۹.
جمشیدی، عفت؛سیف نراقی، مریم (۱۳۸۴). مقایسه مهارتهای اجتماعی
دانشآموزان مبتلا به نارساییهای ویژه یادگیری و دانشآموزان عادی ۸ تا ۱۲ ساله، مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، شماره پانزدهم، سال پنجم، شماره اول.
حسین چاری، مسعود؛ محمد، دلاورپور (۱۳۸۵). آیا افراد کمرو فاقد مهارتهای ارتباطیاند. مجله روانشناسان ایرانی. شماره ۱۰، صص ۱۳۶-۱۲۳.
حقیقی، جمال؛ خوش کنش، ابوالقاسم؛ شکر کن، حسین؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ نیسی، عبدالکاظم (۱۳۸۵). رابطه الگوی پنج عامل شخصیت با احساس شادکامی در دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شهید چمران، مجله علوم تربیتی و روانشناسی،دوره سوم، سال سیزدهم، شماره۳، ۸۸-۱۶۳.
خرمائی ، فرهاد (۱۳۸۵). بررسی مدل علی ویژگیهای شخصیتی ،جهت گیریهای انگیزشی و سبک های شناختی یادگیری. پایان نامه دکترا، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
خوش اندام ، محمد (۱۳۸۶). مقایسه ابعاد مهارت اجتماعی و احساس تنهایی دختران و پسران در سه گروه دانش آموزان با مشکلات شنوایی ، بینایی و دانش آموزان مقاطع راهنمایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
راس، آلن.ا (۱۳۷۵). رفتار سازمانی مفاهیم، نظریه ها، کاربردها. (ترجمه: علی پارساییان و محمد اعرابی). جلد اول. تهران : انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی.
زکی، محمد علی (۱۳۸۶). اعتبار یابی مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی دانش آموزان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره ۱۳، شماره اول.
شاملو، سعید(۱۳۸۴). مکتبها و نظریهها در روانشناسی شخصیت، تهران: انتشارات رشد.
شولتز، دوآن؛ سیدنی، شولتس، نظریههای شخصیت؛ (ترجمه یحیی سید محمدی ۱۳۸۴). تهران، نشر ویرایش.
شعاری نژاد، علی (۱۳۷۴). نقش فعالیت فوق برنامه در تربیت نوجوانان، تهران، نشر اطلاعات، چاب پنجم.
شهیم، سیما(۱۳۷۷). بررسی روائی وپایایی مقیاس روش درجه بندی مهارتهای اجتماعی در گروهی از کودکان دبستانی شیراز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز ، دوره سوم ، شماره های سوم و چهارم، ص ۲۹-۱۷.
شهیم، سیما(۱۳۷۸). بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از کودکان ناتوان ذهنی آموزش پذیر با بهره گرفتن از نظام درجه بندی مهارتهای اجتماعی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، دوره جدید ،شماره یک ،ص۳۲-۱۸.
شهیم، سیما(۱۳۸۱). بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از دانش آموزان نابینا از نظر معلمان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران،شماره یک ،ص ۱۳۹-۱۲۱.
فانی، داریوش (۱۳۸۸). بررسی رابطه بین راهبردهای شناختی تنظیم عواطف، مهارتهای اجتماعی و پرخاشگری در دانش آموزان دوره ابتدایی شهر شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
فرنج، درک؛ ساورد، هثیر (۱۳۷۱). فرهنگ مدیریت.(ترجمه: محمد صایبی). تهران.
کاکویی، ساره (۱۳۸۵). بررسی خوشتنداری و رابطه ان با ابعاد مختلف مهارتهای اجتماعی در کودکان ناتوان ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
کرکهآبادی،حببیبه(۱۳۷۴). بررسی عوامل مؤثربرمیزان مشارکت دانشآموزان در فعالیتهای مدارس راهنمایی شهرتهران. پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه علامه طباطبایی تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
گرمارودی، غلامرضا؛ وحدانی نیا، مریم(۱۳۸۵). سلامت اجتماعی؛ بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان. فصل نامه پاریش، سال پنجم، شماره دوم، صفحه ۱۵۳-۱۴۷.
لطیفیان، مرتضی و شیخالسلامی، راضیه (۱۳۸۱). بررسی رابطه ابعاد رضایت از زندگی با سلامت عمومی و مؤلفه های آن در دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز، دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ۱۳۸۳.
گروسی فرشی، میرتقی (۱۳۸۰). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد و تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت)، تبریز: انتشارات جامعه پژوه.
هارجی، اون (۱۳۷۷). مهارت اجتماعی در ارتباطات میان فردی (ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت)، تهران، انتشارات ابجد.
یوسفی، فرید؛ خیّر، محمد (۱۳۸۱). بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش مهارتهای اجتماعی ماتسون و مقایسه عملکرد دختران و پسران دبیرستانی در این مقیاس. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره هجدهم، شماره دوم، ۱۴۷- ۱۵۸.
منابع انگلیسی
Alport, G.W., & Odbert, H. S. (1936). Trait-names: A psycho-lexical study. Psychological Monographs, 47, N .211.
Amirkhan, J. H . (1990). A factor analytically derived measure of coping. The coping strategy indicator. Journal of Personality & Social Psychology, 59, 1066-1674.
Anderman, L. H., & Anderman, E. M. (1999). Social predictors of changes in students’ achievement goal orientations. Contemporary Educational Psychology, ۲۴, ۲۱-۳۷.
Anderson, A., Christenson. L., Sinclair. F., Lehr. A. (2004). Check & Connect: The importance of relationships for promoting engagement with school, University of Minnesota, USA. Journal of School Psychology, 42, 95–۱۱۳.
مقدمه :
مرگ سرنوشت محتوم هر فرد انسانی است واز آنجا که جانشینی اعضای جامعه باید تضمین شوداین نیاز تا حدودی به وسیله تولید مثل طبیعی که میراث ژنتیکی جامعه را تداوم می بخشد ،بر آورده می شود .
اما اگر جامعه ای خواهان بقای خود باشد ،باید میراث فرهنگی آن جامعه تداوم یابد ،این امری است که تنها در فر آیند جامعه پذیری یا اجتماعی شدن امکان پذیر می گردد . پذیرش اجتماعی فر آیندی استکه به انسان ،شیوه های زندگی کردن در جامعه را می آموزد ،وبه او شخصیت می دهد وتوانائیهایش را در جهت ایفای وظایف فردی می آموزد وبه او شخصیت می دهد وبه عنوان عضو جامعه تو سعه می بخشد .«کوئن ۱۳۷۱»
فرد در خلال اجتماعی شدن هویت یا من اجتماعی خود را می یابد وشناخت لازم برای ایفای نقشهای اجتماعی را یاد می گیرد ،این روند بسیار گسترده وپیچیده که در طول زندگی فرد تداوم می یابد شامل آموزش زبان ،باورها ونگرشها وارزشهای جامعه می باشد وبا فراگیری رفتارهای متناسب با هنجارهای پذیرفته شده جامعه منجر می گردد. بنیادی ترین بخش جامعه پذیری در دوران کودکی رخ می دهد ،اما این روند در سراسر عمر آدمی ادامه می یابد هیچ بحثی از پذیرش اجتماعی نیست که اهمییت سرشت وپرورش را در رشد جسمانی ،عقلانی ،اجتماعی وشخصیتی نادیده گرفته باشد .
سرشت آدمی اصطلاحی است که برای ساخت ژنتیکی انسان یا وراثت بیولوژیکی او به کار می رود وپرورش به محیط وتجربه های متقابلی که هر فرد در زندگی خود به دست می آورداشاره می کند وهر کس شخصیتی دارد وشخصیت شما به مشخص کردن میزان موفقیت ،خشنودی،در رضایت خاطر در زندگی شما کمک می کند که تمام اینهاباعث قبول ویا پذیرش اجتماعی در فرد می شود واینکه سعی در جمع بندی کردن مجموعه ای از ویژگی های شخصیت یک نفر با بهره گرفتن از واژه های مبهمی چون عالی ووحشتناک کار آسانی است و شخصیت به قدری پیچیده است کهن می توان آن را به سادگی توصیف کرد زیرا انسانها در موقعیت های مختلف ودر ارتباط با افراد متفاوت ،بسیار پیچیده وتغییر پذیر هستند وبرای اینکه شخصیت رادرست توصیف وتعریف کنند دقیق تر درمورد شخصیت وارزیابی آن در اجتماع بحث می کنند.
رشد مغز انسان برای این نکته تاکید دارد که ویژگی های ژنتیکی از محیط جدا شدنی نیست وبه وسیله ساخت ژینتکی ،ما انسانها در می یابیم که کورتکسی مغز «قسمت تفکر وادراک مغز اعمالی مانند خاطر آوردن ،فهمیدن یا ادراک کردن را در خود جای می دهد که تمام اینها باعث تقلید وتکراری می شود وتمام این موارد در نوع اجتماعی شدن وقبول جامعه در تاثیر بسزایی دارد».«هدایت ستوده ص۵۰ سال ۱۳۸۵»
اهمیت ضرورت تحقیق :
جامعه پذیری در دوران کودکی به پایان نمی پذیرد ولی به هر حال در سراسرزندگی آدمی ادامه یابد .بزر گسالان هم دوباره درباره اجتماعی (باز پذیرش اجتماعی )میشوند وهنجارها،ارزشهای وانتظارات جدیدرامی آموزد در هرگروه یاسازمان جدیدی که عضومی شویم ویا هر رابطه دوستی برقرارمی کنیم یا در هر تجربه ای که در زندگی به دست می آوریم ،ناچاریم که هدایت های جدیدی راسلب کنیم وبرای هنجارهای وارزشهای جدیدی اجتماعی می شویم برای برخی شغلهای خاص اجتماعی شدن دوباره به ما کمک می کند که انتظارات قبلی خود را کنار گذارده و برداشت واقع بینانه تر ی رااز این شغلها به دست می آوردیم وپذیرش اجتماعی گاهی اوقات شخصیت فرد را تحت تأثیر قرار میدهد وگاهی ایجاد یک ویژگی های منفی در شخصیت آدمی یاعث ازبین رفتن پذیرش اجتماعی فرد به طور مثبت است وامید است که با انجام این تحقیقات بتوانیم پذیرش اجتماعی رادر بین اقشارمختلف جا بیندازیم وسعی کنیم با شخصیت افراد هماهنگی داشته باشیم که این برعهده نهادهای خانواده ونهادهای جامعه است که به دانشجویان این اجازه را بدهند که برای تکمیل شخصیت خود در جامعه به تجربه هایی دست پیدا کنند.
اهداف تحقیق:
هدف از تحقیق این است که آیابین ویژگی های شخصیتی وپذیرش اجتماعی رابطه ای وجود دارد وآیا شخصیت وویژگی های اخلاقی ورفتاری آن در ایجاد پذیرش اجتماعی و جامعه پذیری دانشجویان ،نقش بسزایی دارد یا نه بین شخصیت وپذیرش اجتماعی رابطه ای وجود ندارد وآیا بین ویژگی های شخصیتی مانندعوامل اضطراب آور ،افسردگی وانحرافات اجتماعی و… وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد وآیا عوامل اضطراب زا وافسردگی در نوع برخورد جامعه وپذیرش آن تأثیر بسزایی خواهد داشت یانه .
بیان مسله
وظیفه ای هر جامعه باز تولید خواهد است برای خلق اعضایی که رفتارها ،آروزها وهدفهایشان با رفتار ها ،خواسته ها وهدفهایی که از طرف جامعه مناسب تشخیص داده می شود تطبیق کند .از طریق فرایند نیرومند وهمه جا حاضر پذیرش اجتماع است که نیازهای جامعه به نیازهای فرد تبدیل می کردوپذیرش اجتماعی فرایند یادگیری است .این فرایند وسیله ای است که از طریق آن ،مهارتهای اجتماعی مثل رانندگی وغذا خوردن با قاشق را می آموزیم وهمچنین پذیرش اجتماعی وسیله ای است که در خلال آن یادمی گیریم که چگونه دنیای خود را بشناسیم وچگونه با دیگران رابطه متقابل برقرار کنیم ویا این مرد بودن یعنی وزن بودن یعنی چه ودیگر اینکه در هر شرایطی چه باید کرد وچه نباید کرد مردم اغلب چنین می پندارند که پذیرش اجتماعی مترادف است با ترتیب کودک واین حقیقت دارد که آموزش سازنده اصلی در مراحل ابتدایی زندگی رخ می دهد وبه همین دلیل کودکان باید ارزشهای اساسی دانشها وباور های فرهنگی جامعه خود رایاد بگیرند که تمام اینها به شخصت وویژگی های رفتاری فرد بستگی دارد وهر کدام نسبت به شخصیت خودباید رفتار کند.
سؤال مسله :
آیا بین ویژگی های شخصیتی وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد
فرضیه های تحقیق:
۱-بین ویژگی های شخصیتی وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد .
۲.بین افسردگی وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد .
۳.بین هیپوکندریا وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد .
۵.بین انحرافات وپذیرش اجتماعی رابطه وجود دارد .
متغییرهای تحقیق :
ویژ گیهای شخصیتی =متغییر وابسته
پذیرش اجتماعی = متغییر مستقل
مقیاس های ویژگیهای شخصیتی =متغییر مستقل در فرضیه های بعدی
تعاریف نظری وعملیاتی واژه ها ومفاهیم
پذیرش اجتماعی :
عبارت است جامعه پذیری فرد که شکوفا کردن استعدادهای بالقوه فراهم آوردن امکانات رشد شخصیت وتبدیل فرد با شخص (فرد اجتماعی )است .
در واقع ،فرد انسانی در طی اجتماعی شدن به کسب هویت اجتماعی نایل می گردد وبا پذیرش ارزشها ،هنجارها وآرمانها وشیوه های زندگی تحت شرایط مطلوب قادر به تحقیق استعدادهای بالقوه خود می گردد .
«صبوری سال ۸۴ص۲۱)
وبالاخره عبارت است از نمره ای که آزمودنی از آزمون پذیرش اجتماعی به دست می آورد .
ویژگیهای شخصیتی :
شخصیت عبارتند از اینکه شخصیت از واژه لاتینی Personaگرفته شده وبه نقابی اشاره دارد که هنر پیشه ها در نمایش استفاده می کردند وبه راحتی می توانیم درک کنیم که چگونه پرسونا (نقاب )به ظاهر بیرونی ،ظاهر علنی که به افراد دوروبر فرد نشان می دهیم (بالاخره تمایلات ونفرتها ) ترسها وامتیازات وتوانمندیها وضعفهای خود است وواژه من همان چیزی است که فرد را از فرد دیگر مجزا می کند .
وبالاخره عبارتند از نمره ای که آزمودنی از آزمون شخصیتی مینه سسوتا بدست آورده است .«منصور ۱۳۸۶ص۳۸»
فصل دوم
پیشینه وادبیات تحقیق
منابع فصل دوم :
روان شناسی اجتماعی
تألیف :دکتر هدایت الله ستوده ،چاپ هفتم – ویرایش دوم ،انتشارات آوای نور ،تهران -۱۳۸۲،استفاده از فصول ۳و۴ صفحات ۵۱الی ۸۸
نظریه های شخصیت
تألیف دوان پی شرلتز –سیدنی اِلن شرلتز ترجمه یحیی سید محمدی ،نوبت چاپ دهم ،تابستان ۱۳۸۶،(ویراست هشتم )،انتشارات نشر ویرایش ،استفاده از صفحات ۳۴الی ۴۱ و۴الی ۱۲
شیوه های جامعه پذیری :
جریان جامعه پذیری به دو صورت به پیش می رود :
گاه گروه عملاًبه جامعه پذیر کردن فرد می پردازد ،چنانکه خانواده ومدرسه آگاهانه هنجارهای زندگی را به کودک می آموزند .
گاه زندگی گروهی ،خود به خود فرد را جامعه پذیر می گرداند ،چنانکه رفتار پدران ومادران ،بی آنکه خود آنان متوجه باشند ،سر مشق رفتار کودکان قرار می گیرد .
دو نقش اساسی جامعه پذیری :
جامعه پذیری دارای دو نقش اساسی است :