موضوع: "بدون موضوع"
اما لهو الحدیث و قول زور مفهوم وسیع و گسترده‌ای دارد که هر گونه سخنان یا آهنگ‌های سرگرم کننده و غفلت زا که انسان را به بیهودگی و گمراهی می کشاند دربر می‌گیرد، خواه از قبیل غناء و الحان و آهنگ‌های شهوت انگیز و هوس آلود باشد و خواه سخنانی که نه از طریق آهنگ بلکه از طریق محتوا انسان را به بیهودگی و فساد سوق میدهد و یا از هر دو طریق چنان که در تصنیف‌ها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمول است که هم محتوایش گمراه کننده است و هم آهنگش و یا مانند داستان‌های خرافی و اساطیر که سبب انحراف مردم از صراط مستقیم الهی می‌گردد و یا سخنان سخریه آمیز که به منظور محو حق و تضعیف پایه‌های ایمان مطرح میشود بنابراین هدف اصلی همان لهو و بیهودگی است و سخن وسیله‌ای برای رسیدن به آن است به هر حال می‌فهمیم که لهوالحدیث ارتباطی با گمراهی از راه خدا دارد یعنی هر چیز گمراه کننده از مصادیق آن میباشد اعم از این که غنا باشد و یا سخن کفرآمیز و هر کس در این زمینه فعالیت کند از جمله گمراه کنندگان و از مصادیق «لیضل عن سبیل الله» میباشد.
باطل بودن غناء از نظر عرف
در روایت یونس که امام رضا (ع) از قول امام باقر (ع) که حضرت به آن سائل فرمود:
یا فلان! اذا میّز الله بین الحق و الباطل فأین یکون الغناء؟
قال: مع الباطل، فقال: قد حکمت.
ای فلان! هر گاه خدای سبحان بین حق و باطل را جدائی اندازد پس غنا در کدامین سمت قرار می‌گیرد؟ عرض کرد:
با باطل. حضرت فرمودکه درست قضاوت کردی
(یعنی غناء در طرف باطل جای می گیرد).[۱۲۴]
از این روایت چنین استفاده می شود که غناء یک پدیده ای است که اگر بدست عرف مردم مسلمان هم بدهی می گویند باطل است؛ بنابراین آیا می توان گفت اگر یک قطعه موسیقی آوازی که محتوای آموزنده و سازنده ای دارد و از مقارنات حرام هم مبرّاست بدست عرف بدهید باز هم می گویند باطل است؟!
نتیجه
از مجموع این روایات یک تواتر اجمالی و معنوی راجع به موضوع غناء استفاده میشود که در هر حال غناء یا آواز لهوی از نظر اسلام مذموم و ناپسند و چه بسا حرام میباشد.
۱- اجماع
۱- شیخ طوسی در «خلاف» کتاب شهادات… مساله ۵۵- می‌فرماید
«الغناء محرم…. دلیلنا اجماع الفرقه و اخبارهم»
غنا حرام است، دلیل ما اجماع و اخبار شیعه میباشد.[۱۲۵]
۲- شیخ انصاری در مکاسب می‌فرماید
«لاخلاف فی حرمته فی‌الجمله»
اجمالا در حرمت غنا اختلافی نیست [۱۲۶]
۳- صاحب ریاض می‌گوید: همان گونه که از برخی فقها حکایت شده، بر حرمت غناء علمای اسلام است و این اجماع دارای ارزش و اعتبار است[۱۲۷]
۴- مرحوم نراقی در «مستند» می‌نویسد:
«و شاید بتوان گفت- عدم خلاف بلکه اجماع بر حرمت غناء به سرحد استفاضه رسیده است، بلکه میتوان گفت اجماع به گونه‌ای قطعی است و حرمت آن از ضروریات دین بشمار میآید»[۱۲۸]
۵- صاحب جواهر فرماید:
«من مخالفی در این مساله ندیدم، بلکه هر دو نوع اجماع یعنی منقول و محصّل وجود دارد، … و حتی ممکن است ادعا بشود که (حرمت غنا از جمله) ضروریات در مذهب است.
گفتار چهارم: دلایل حرمت لهو و لعب
آیات شریفه قرآن
آیه اول:
در قرآن کریم، آیه‌ای وجود ندارد که صراحتاً دلالت بر حرمت لهو (بما انه لهو) بکند، اما آیاتی هست که بعضاً در مذمت لهو و لعب و باطل وارد گردیده و مقارنت با عذاب الهی نیز دارند.
لکن این آیات اختصاص به کسانی دارند که دین و مقدسات را به بازی میگیرند و آن را وسیله سرگرمی خود می‌سازد و پاره‌ای از آیات ذامه هم در مورد مذمت دنیاست.
اول: «وَذَرِ الَّذِینَ اتَّخَذُواْ دِینَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیَاهُ الدُّنْیَا وَذَکِّرْ بِهِ أَن تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا کَسَبَتْ لَیْسَ لَهَا مِن دُونِ اللّهِ وَلِیٌّ وَلاَ شَفِیعٌ وَإِن تَعْدِلْ کُلَّ عَدْلٍ لاَّ یُؤْخَذْ مِنْهَا أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أُبْسِلُواْ بِمَا کَسَبُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِیمٍ وَعَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُواْ یَکْفُرُونَ».[۱۲۹]
«رها کن کسانی را که آئین و دین خود را بازی و سرگرمی گرفتند و زندگی دنیا آنها را مغرور ساخته است و به آنها یادآوری نما تاگرفتار (عواقب شوم) اعمال خود نشوند(در آن روز) جز خدا نه یار و یاوری دارند و نه شفاعت کننده‌ای (و چنین کسی) اگر هرگونه عوضی بپردازند از او پذیرفته نخواهد شد آنها کسانی هستند که گرفتار اعمالی شده‌اند که انجام داده‌اند شرابی از آب جوشان و عذابی دردناک برای آنهاست به خاطر اینکه کفر ورزیدند»
آیه دوم:
«الَّذِینَ اتَّخَذُواْ دِینَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیَاهُ الدُّنْیَا فَالْیَوْمَ نَنسَاهُمْ کَمَا نَسُواْ لِقَاء یَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا کَانُواْ بِآیَاتِنَا یَجْحَدُونَ ».[۱۳۰]
«آنکه دین و آئین خود را از باب هوسرانی و بازیچه گرفتند، و زندگی دنیا آنها را مغرور ساخت، پس امروز فراموششان کنیم همانسان که ملاقات چنین روزی را فراموش کردند و آیات ما را انکار نمودند»
آیه سوم:
بدانید : که زندگی دنیا بازیچه و لهو و زینت و تفاخر بین شما و تکاثر در اموال و اولاد است مثل آن (در بهجت و فریبند و سپس زوال و از دست رفتن) مانند بارانی است که به موقع می‌بارد و باعث روئیدن گیاهان و زراعت‌ها میشود و زراعتکاران از روئیدن آنها خوشحال میشوند و آن زراعت و گیاه همچنان رشد می‌کند تا به حدنهایی نموش برسد، و رفته رفته روی به زردی بگذارد و سپس گیاهی خشکیده و شکسته شود و بادها از هر سوی بسوی دیگرش ببرند.
«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَهٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الْآخِرَهِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَهٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ».[۱۳۱]
آیه چهارم:
«والذین لایشهدون الزور و اذامروا باللغو مرواکراما»
«و کسانی که بنا حق گواهی ندهند، هر گاه بر لغو و ناپسندی بگذرند بزرگوارانه بگذرند»
این آیه هم از صفات عبادالرحمن حکایت دارد، اگر چنین لغوی حرام میشود بنده مخلص خدانبایستی بزرگوارانه از کنار آن بگذرد، سزاوار است و بلکه حتم که بایستد و نهی از منکر نماید.
نهی از منکر حداقل در مرحله قلب و زبان از واجبات عمومی است.
روایات معصومین (ع)
۱- در رویات معروف «تحف العقول» آمده که سائلی از امام صادق(ع) راه های معیشت بندگان را پرسید، حضرت در بخشی از پاسخ خود به وی فرمود:
«خدای سبحان صنایعی را که منحصراً در فساد محض بکار گرفته میشوند حرام کرده است مانند: ساختن سازها، نی‌ها، شطرنج‌ها، و کلیه ابزارهای لهو و صلیبها و بتها امثال اینها نظیر ساختن نوشابه‌های حرام و (بطور کلی) هر چه فساد محض است و مصلحتی و مصرف سودمندی ندارد که مطلقاً یاد دادنش، و یادگرفتنش، و ساختنش، و مزد گرفتنش و نیز تمام تصرفات در آنها حرام است مگر اینکه صنعتی باشد که بسا در امور صنایع از آن استفاده میشود.
(ونفع حلالی داشته باشد) هر چند در معصیت نیز بکار رود و شاید به خاطر همان مصالح و منافعی که دارد آموختن و ساختنش حلال باشد و در این صورت تنها برای کسی که آن را نا به جا و ناروا بکار می‌گیرد حرام باشد»
دوم: در روایت «اعمش» که در شمارش گناهان کبیره وارد گردیده آمده است:
«والملاعی التی تصدعن ذکر الله عزوجل مکروهه کالغناء و ضرب الاوثار[۱۳۲]
«لهو یاتی و سرگرمیهایی که انسان را از یاد خدا باز می‌دارند، مثل خوانندگی (غناء) و نوازندگی (تار زدن) مکروه میباشند ملاهی در اینجا جمع (الملهی) مصدر میمی گرفته‌اند به معنی لهو کردنها.
سوم: فضل بن شاذان از امام رضا(ع) نقل می‌کند که حضرت در نامه‌اش به مامون مرقوم داشت:
-
- عوامل موثر بر نشاط کارکنان در شرکت آب و فاضلاب شهر تهران چیست؟
-
- کدام یک از عوامل تاثیر بیشتری بر نشاط کارکنان در شرکت آب و فاضلاب شهر تهران دارد؟
برای پاسخگویی به سوال مطرح شده میتوان به نتایج حاصل از مطالعه سوابق و ادبیات موجود و نظرات خبرگان اهل فن رجوع کرد. مقالات، کتب و تحقیقات گوناگونی درزمینه نشاط ارائه‌شده است که از آن جمله میتوان به تحقیقات زیر اشاره کرد:
فیلیپس (۱۹۷۶) پژوهشی را تحت عنوان «مشارکت اجتماعی و شادی « انجام داد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مشارکت اجتماعی موجب افزایش سطح شادی و سایر عواطف مثبت می‌گردد.
شی هی و لو (۱۹۹۷) پژوهشی را با عنوان « بررسی همبستگی عوامل شخصیتی با شادی» انجام دادند که نتایج آن نشان میدهد که روابط اجتماعی، بیشترین ارتباط با شادی افراد موردمطالعه دارد.
آرگیل و هیلز (۱۹۹۸) با انجام پژوهشی تحت عنوان «تجارت مذهبی و موسیقیایی» به این نتیجه دست یافتند که تجارب مذهبی و موسیقیایی تا حدودی در ارتباط آنها با شادی و ایجاد نشاط مؤثرند. یکی از نتایج این پژوهش این است که تأثیر مثبت موسیقی و مذهب بر نشاط به‌واسطه این است که روابط اجتماعی افراد را توسعه می‌دهند.
فلتون و گرهام (۲۰۰۶) به بررسی اثرات منفی نابرابری در مقولاتی چون ثروت، پایگاه، وضعیت استخدامی، تحصیلات، امکانات بهداشتی و … می‌پردازند و درنهایت محقق نتیجه می‌گیرد که نابرابری در امکانات فوق بر شادی افراد اثرات منفی بر جای می‌گذارد.
کجرالف (۲۰۰۷) یک مدل سه مرحله‌ای (سه حوزه) از فاکتورهایی که لازم است برای افزایش نشاط، در کار به‌حساب آیند معرفی نمود. این برگ خریدها عبارت بودند از: ۱- امنیت: برای نشاط حیاتی است؛ امنیت فراگیر، تنزیل جو کاری (کاهش جو خشک کاری محیط)، حقوق معقول و امنیت ازجمله مباحث این حوزه هستند؛۲- مزایای شغلی: منتج به شادی میشود؛ مزایای فراگیر، حقوق بازنشستگی، بیمه پزشکی/دندانپزشکی، اجلاس و پاداش سالانه مباحث این مرحله میباشند؛ ۳-انتخاب: به کارکنان حق انتخاب برای شاد بودن میدهد.
زارعی متین و همکاران (۱۳۸۸)، با بررسی تحقیقات گذشته، ۱۰ مؤلفه برای نشاط در محیط کاری ذکر کردند. نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نشان داد که در سازمان‌های منتخب استان قم مؤلفه‌های یادگیری سازمانی، خود گشودگی، مشارکت، عدالت، مثبت‌اندیشی و ساختار منعطف در وضعیت نامناسب و مؤلفه‌های معنادار بودن کار، علاقه به کار، امنیت در محیط کار و تعامل باهمکاران در وضعیت متوسط است.
نیک نام (۱۳۹۰) پایان‌نامه‌ای با عنوان «بررسی رابطه بین نشاط‌آفرینی و عملکرد کارکنان در ادارات دولتی شهر شیراز» انجام داده است. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که بین نشاط‌آفرینی کار و ابعاد عملکرد کارکنان رابطه معنی‌داری وجود دارد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در رتبه‌بندی، بیشترین تأثیر بر نشاط را بعد کیفیت زندگی کاری از ابعاد عملکرد داشته است. بعدازآن به ترتیب قابلیت اعتماد، نگرش مثبت، ابتکار عمل و همکاری مؤثر تأثیرگذارترین ابعاد عملکرد بر نشاط هستند.
گندومی و همکاران (۲۰۱۲) به بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و نشاط در محیط کاری بین کارکنان پست‌بانک استان قم پرداختند. آنان به این نتیجه رسیدند که رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و نشاط در محیط کاری در سطح اطمینان ۹۹% است. همچنین نتایج نشان‌دهنده رابطه خطی بین نشاط و نخبه‌گرایی و احساس‌گرایی بود، اما تحلیل رگرسیون حاکی از نقش مؤثرتر نخبه‌گرایی نسبت به احساس‌گرایی بر شادی در محیط کار است.
انصاری و همکاران (۱۳۹۲) به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر شادی در محیط کار شرکت ملی حفاری ایران پرداختند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شادی در محیط کار ناشی از رضایت شغلی و امنیت شغلی است. همچنین سن و تحصیلات پیش‌بینی کننده معنادار شادی در محیط کار میباشند.
کشاورز و وفاییان (۱۳۸۶) مقاله‌ای با عنوان «بررسی عوامل تأثیرگذار بر میزان شادکامی»انجام دادند. هدف از این پژوهش، بررسی عوامل تأثیرگذار بر روی میزان شادکامی است. نتایج پژوهش، حاکی از آن است که بین سن، جنس، تحصیلات، فعالیت هنری، فعالیت ورزشی و فعالیت مذهبی با شادکامی، رابطه مثبت و بین بیکاری و شادکامی، ارتباط منفی وجود دارد. همچنین بین سلامت جسمی و روانی، روابط اجتماعی و خانوادگی، خوش‌بینی نسبت به آینده و نگرش نسبت به شادی با نمرات شادکامی، ارتباط مثبت وجود دارد.
نیک نام ( ۱۳۹۰ ) پایان نامه ایی با عنوان بررسی رابطه بین نشاط آفرینی و عملکرد کارکنان در » ادارات دولتی شهر شیراز« انجام داده است. روش پژوهش توصیفی _ پیمایشی است و جامعه آماری تحقیق را کارکنان ادارات دولتی ستادی شهر شیراز تشکیل می دهند. حجم نمونه ۳۷۷ نفر است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده از بین افراد جامعه آماری انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری دو پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت پنج گزینه ای شامل سوال های نشاط و عملکرد کارکنان بوده و ضریب پایایی پرسش نامه نشاط /.۹۲۳ و عملکرد /.۷۶۴ برآورد شده است. داده های آماری با بهره گرفتن از روش های آمار توصیفی جداول فراوانی، درصد، میانگین نمودار) و آمار استنباطی( آزمون ضریب همبستگی در محیط نرم افزار spss پردازش شده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که بین نشاط آفرینی در محیط کار و ابعاد عملکرد کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد. بر اساس نتایج بدست آمده در رتبه بندی، بیشترین تأثیر بر نشاط را بعد کیفیت زندگی کاری از ابعاد عملکرد داشته است . بعد از آن به ترتیب قابلیت اعتماد، نگرش مثبت، ابتکار عمل و همکاری مؤثر تأثیرگذار ترین ابعاد عملکرد بر نشاط هستند.
موسویان ( ۱۳۸۶ ) پژوهشی با عنوان عوامل اجتماعی مؤثر بر شادی در بین شهروندان شهر اصفهان انجام داده اند. در این تحقیق متغیرهای مستقلی چون جنسیت، تحصیلات، اوقات فراغت، پایگاه اقتصادی اجتماعی، پاره فرهنگها مورد نظر بوده که نتایج وجود رابطه معناداری بین میزان شادی شهروندان و پایبندی بر مذهب و مدرک تحصیلی نشان می دهند، اما بین شادی شهروندان، جنسیت، اوقات فراغت، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، پاره فرهنگها رابطه معناداری وجود ندارد. جامعه آماری کلیه شهروندان اصفهانی ۱۸ سال که شامل ۱۶۳۵۲۳۶ نفر بوده است. روش پژوهش نمونه گیری از نوع خوشه ای بوده که ابتدا از بین مناطق شهر اصفهان با توجه به قشر بندی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، چهار منطقه مرداویج، آتشگاه، زنبییه، بزرگمهر انتخاب و سپس تعداد نمونه ه ا از این مناطق به صورت تصادفی انتخاب گردیدند.
درنتیجه مطالعات انجام شده عوامل اثرگذار بر نشاط کارکنان به شرح زیر می باشند :
۱- احساس محرومیت
۲- مقبولیت اجتماعی
۳- امنیت اجتماعی
۴- احساس عدالت اجتماعی
۵- پایبندی به اعتقادات دینی
۶- عوامل روانشناختی
۷- میزان امید به آینده
۸- کار با محتوا
اما با بررسی سوال دوم که به نوعی رتبه بندی عوامل موثر مطرح شده است، نتایج رتبه بندی عوامل موثر با توجه به نتایج تکنیک در فصل چهارم موارد ذیل را نشان میدهد:
از بین ۸ عامل موثر بر نشاط کارکنان، در رتبه اول کار با محتوا و در رتبه دوم، احساس عدالت اجتماعی در کارکنان و در رتبه سوم، عوامل روانشناختی، در رتبه چهارم مقبولیت اجتماعی، در رتبه پنجم میزان به امید آینده
در رتبه ششم احساس محرومیت، در رتبه هفتم امنیت اجتماعی و نهایتا پایبندی به اعتقادات دینی در رتبه هشتم قرار گرفته است.
۱- کار با محتوا
با توجه به اینکه کار با محتوا در نشاط کارکنان بیشترین درجه اهمیت را در بین گزینه های ذکر شده دارد ، در نتیجه بخشی اعظمی از آنچه که نشاط کارکنان را بالا می برد ناشی از کار با محتوا است، در نتیجه وجود مشاغلی چالشی و جذاب که در عین حال موجبات رضایتمندی و بالندگی کارکنان فراهم کنند و مسیر دستیابی به موفقیت را برای آنان هموار نماید تاثیر به سزایی در ارتقای سطح نشاط کارکنان دارد.
۲- احساس عدالت اجتماعی
احساس عدالت اجتماعی بعنوان دومین عامل موثر بر نشاط کارکنان شناسایی گردیده است. در این راستا سازمان از طریق استفاده از مشاوران مجرب و دلسوز در سازمان برای حل مشکلات کارکنان، ایجاد رضایتمندی در کارکنان از مزایای ارائه شده از طرف سازمان، برگزاری برنامه های شاد و متنوع در مناسبت های مختلف برای کارکنان توسط سازمان، تهیه کارت های تبریک و تسلیت در سازمان به مناسبت هابی مختلف به کارکنان و دعوت از افراد موفق ، محبوب ، هنری و ورزشی در سازمان به مناسبت های مختلف، همگی از مواردی هستند که امکان ارتقای سطح نشاط کارکنان را فراهم می آورد.
۳- عوامل روانشناختی
در رتبه سوم عوامل روانشناختی قرار می‌گیرد که شامل مواردی همچون احساس با ارزش بودن، برخورداری از شایستگی، عدم تمایل به احساس شکست خوردگی ، احساس توانمند بودن و به خود بالیدن و داشتن نگرشی مثبت نسبت به خود است. سازمان با اتخاذ تدابیری برای ایجاد بستری مناسب برای کارکنان، امکان ارتقای سطح نشاط کارکنان از این طریق را فراهم می‌آورند.
۴- مقبولیت اجتماعی
چهارمین عامل اثرگذار بر سطح نشاط کارکنان مقبولیت اجتماعی است. بهبود شاخص‌هایی همچون هویت سازمانی مناسب در میان مردم، مقبولیت کار و ارزشمندی و احترام سازمان ، ایجاد تصویری مناسب از سازمان، احساس افتخار به کار در سازمان؛ به ارتقای سطح نشاط کارکنان کمک می‌کند.
۵- امید به آینده
در پنجمین رتبه میزان امید به آینده، قرار گرفته است. سازمان با ایجاد فضای تفریحی ورزشی مناسب در سازمان، ایجاد بستری برای ارتقا و رشد در مسیر شغلی براساس شایستگی و فرصت برای بهبود عملکرد کارکنان در سازمان به افزایش میزان امید به آینده و نهایتا به افزایش میزان نشاط کارکنان کمک می نماید.
۶- احساس محرومیت
ششمین عامل احساس محرومیت است که از طریق توجه سازمان به عواملی همچون منصفانه بودن حقوق و دستمزد، برخورد منصفانه با کارکنان بدون توجه به سطح کارکنان، تخصیص عادلانه و منصفانه منابع بین همه کارکنان، تخصیص منصفانه و عادلانه منابع بین همه کارکنان به ارتقای سطح نشاط کارکنان کمک می نماید.
۷- امنیت اجتماعی
هفتمین عامل اثرگذار بر نشاط کارکنان عامل امنیت اجتماعی می باشد. سازمان با در نظر داشتن عواملی همچون احساس امنیت شغلی، رضایت از کار کردن برای سازمان، اطمینان از دستیابی به آرزوها در زمینه توسعه مسیر شغلی، احساس شناخت و قدردانی از همکاری و مشارکت فرد در سازمان، اجازه مدیریت به کارکنان در بیان نگرش ها و احساسات خود در زمان ارزیابی عملکرد، می توانند به ارتقای سطح نشاط کارکنان کمک کنند.
۸- پایبندی به اعتقادات دینی
هشتمین و آخرین عامل پایبندی به اعتقادات دینی است. ترویج رفتارهایی همچون خوش خلقی و گشاد رویی، مشورت در انجام امور، سخاوتمندی و بخشندگی، پرهیز از نزاع و آزار دیگران، صبر و شکیبایی در انجام کارها، به ارتقا و بهبود سطح نشاط کارکنان کمک می نماید.
ب ) ضمان معاوضی از منظر مقررات بیع بین المللی کالا
مسئله خسارت آواری یا به عبارت دیگر خطر صدمه دیدن کالا در اثنای حمل آن و همچنین تلف و
نقصان کالا در زمان حمل و نقل در بیع بین المللی بیشتر از بیع داخلی است ، به همین منظور
مسئله چگونگی انتقال ضمان یکی از مسائلی است که فکر تجار بین المللی را به خود مشغول کرده
است و سعی می کنند شرایط انتقال ضمان را به صورت صریح در قرارداد درج نمایند . لذا در صورت بروز اختلاف در درجه اول اراده مشترک طرفین اعمال می شود و در غیر این صورت طبق مقررات عرفی اقدام و چنانچه عرف نیز در خصوص آن مسئله ساکت باشد به مقررات تکمیلی کنوانسیون رجوع می شود .
کنوانسیون بیع بین المللی سال ۱۹۸۰ زمان انتقال ضمان را از لحظه تسلیم کالا یا انتقال مادی آن می داند . (۱) لذا بر اساس مقررات کنوانسیون بیع بین المللی ضمان معاوضی قبل از تسلیم بر عهده فروشنده می باشد و هنگامی به خریدار منتقل می شود که کالا به خریدار تسلیم شده یا مطابق قرارداد ، جهت ارسال برای خریدار به اولین متصدی حمل تحویل شود و در صورتی که فروشنده ملزم به تسلیم کالا به متصدی حمل در محل معین باشد ، زمانی که کالا در همان محل معین به متصدی حمل تسلیم شود ضمان معاوضی نیز به خریدار منتقل می شود . (۲)
در پایان باید گفت با توجه به ماهیت حقوقی عقد بیع از حیث تملیکی و معاوضی بودن و با توجه به عرف معمول بازار داخلی و بین المللی بنظر می رسد قاعده ضمان معاوضی بایع ناشی از تلف مبیع قبل از قبض و تسلیم کالا به خریدار مطابق اصول و قواعد حقوقی دارای مبنای عقلایی بوده و صرفاً یک امر استثنایی و خلاف قاعده و ناشی از تعبد و تسلیم محض محسوب نمی شود و نشانه
های کلیت این قاعده را می توان در مواد مختلف قانون مدنی از قبیل اجاره ، قرض ، جعاله و تعهدات مشاهده کرد .
—————————-
۱ ) کاشی ، کریم ، مقاله مطالعه تطبیقی انتقال ضمان در بیع بین المللی کالا ، مجله حقوق دادرسی ، بهمن و اسفند ۷۹ شماره ۲۴
۲ ) سلطان نژاد ، هدایت الله ، پیشین
فصل سوم :
شروط متضمن عدم
انتقال مالکیت مبیع
طرح بحث :
همانطور که بیان شد شرط عدم انتقال مالکیت مبیع به خریدار به صورت مطلق ، به عنوان شرط مخالف با مقتضای ذات عقد بیع باطل و موجب بطلان عقد می گردد لیکن در خصوص شروط محدود کننده مالکیت و شروطی که موجب تاخیر یا تعلیق زمان انتقال مالکیت میباشند وماهیت و شرایط صحت و بطلان اینگونه شروط که در ضمن عقد بیع مورد توافق متبایعین قرار می گیرد در میان حقوقدانان تحت تاثیر مبانی فقهی و سنتی و مطالعات تطبیقی با سایر نظام های حقوقی نظرات مختلفی بیان شده است عده ای شرط عدم انتقال مالکیت مبیع به خریدار در معاملات اقساطی تا پرداخت کامل ثمن مبیع را در قالب شرط تاًخیردر انتقال مالکیت مبیع به خریدار و برخی نیز به بررسی این شرط در قالب شرط حفظ و بقای مالکیت بایع مورد بررسی قرار دادند که هر یک از نظرات فوق به نوبه خود دارای ارزش مطالعاتی و تحقیقاتی بوده و در اصلاح قوانین سنتی و تصویب قوانین جدید مطابق با نیازمندی های اقتصادی و اجتماعی جامعه تاًثیر بسزایی دارد . البته قانونگذار ایران در برخی مواد قانون مدنی و تجارت در جهت تضمین پرداخت ثمن از سوی خریدار و جلوگیری از تخلف مشتری از انجام تعهد مقرراتی را وضع کرده است و به نوعی حکایت از این دارد که علیرغم انتقال مالکیت مبیع به مشتری از زمان عقد تحت شرایطی این قاعده کلی را تحت شعاع قرارداده و آن را استثناء نموده است . اگر چه این نهادهای قانونی کلی نبوده و هریک تحت شرایط خاصی به اصل کلی انتقال ملکیت مبیع از زمان عقد تخصیص وارد نموده است لیکن از آنجایی که این مقررات قانونی نیز به نوعی متضمن عدم انتقال قطعی مالکیت مبیع به خریدار در جهت تضمین پرداخت ثمن محسوب می شوند در این فصل از تحقیق قبل از آنکه به بررسی شروط قراردادی عدم انتقال مالکیت بپردازیم بدوا پیرامون شروط ضمن عقد ، ماهیت ، آثار و اقسام آن به شر ح مختصر مطالبی عنوان میشود . سپس نهادهای قانونی تضمین کننده ثمن را تحت عناوین خیار تاخیر ثمن ، حق حبس و خیار تفلیس را مورد مطالعه قرار داده ،در پایان به شروط قراردادی متضمن عدم انتقال مالکیت می پردازیم .
مبحث اول : شرط ضمن عقد
گفتار اول : مفهوم واقسام شرط ضمن عقد
الف ) مفهوم و ماهیت شرط ضمن عقد
۱)مفهوم شرط ضمن عقد
شرط در لغت به دو معنی استعمال میشود ،چنانچه معنی شرط از نظر اسم بودن مورد نظر باشد به معنی عهد و پیمان است ولی اگر منظور از شرط از جهت استعمال مصدری آن باشد به معنی گرو بستن ،لازم گردانیدن و لازم گرفتن چیزی در بیع و امثال آن میباشد . (۱)
در اصطلاح حقوق نیز شرط به یک تعبیر عبارت است از امری که در پیدایش و تحقق امر دیگری که مشروط نامیده میشود موثر است ،در این معنی از عدم شرط عدم مشروط لازم میآید ولی از وجود شرط همیشه وجود مشروط لازم نمیگردد . بلکه شرط ممکن است یکی از شرایط صحت عقد باشد . مفهوم اصطلاحی دیگر شرط عبارت از عهد و پیمان میباشد ،به عنوان مثال در روایت معروف « المومنون عند شروطهم »که در فقه مو رد استناد فراوان قرار می گیرد شرط به معنی لزوم عقود و تعهدات بکار گرفته می شود .
در قانون مدنی شرط به معانی ومفاهیم گوناگونی بکار رفته است :
اول : گاهی شرط به معنی بیان حدود تعهدات است ، مثلاً در ماده ۳۴۴ و ۳۹۴ قانون مدنی شرط بیان کننده توافق طرفین عقد بیع در خصوص چگونگی تسلیم مبیع و تادیه ثمن و موعد و محل پرداخت آن میباشد .
دوم : گاهی شرط در قانون مدنی بیان کننده عناصر اصلی تشکیل دهنده قرار داد است که بدون آن اصولاً قرارداد ایجاد نمی شود مانند شرایط ماده ۱۹۰ قانون مدنی که چهار عنصر اصلی یعنی قصد و رضای طرفین ، اهلیت ، موضوع معین مورد معامله و مشروعیت جهت معامله را به عنوان شرایط صحت هر معامله ای ذکر کرده است (۲)
سوم : تعبیر دیگر قانون مدنی از شرط به معنی تعهد تبعی است که با توافق صریح یا ضمنی
طرفین عقد به نفع یکی از آنان ویا به نفع شخص ثالثی علاوه بر تعهد اصلی ایجاد میشود که این تعبیر از شرط همان مفهوم شرط ضمن عقد است که مورد نظر ما در این تحقیق میباشد .
در تعریف شرط ضمن عقد گفته می شود « شرطی که در ضمن عقد دیگر قرار دارد و تعهد مستقل دیگری همراه با ایجاب و قبول بوجود آید و در اثر این امر نسبت به آن ، جنبه تبعی به خود گیرد آن را شرط ضمن عقد گویند . » (۳)
——————————
۱ ) دهخدا ، علی اکبر ، لغتنامه ، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ اول ، ۱۳۳۸، ج ۲۶ ، ص ۳۸۳
۲ ) جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، پیشین ، شماره ۳۰۴۳ ، ص ۳۸۰
۳ ) امامی ، سید حسن ، پیشین ، فصل چهارم ، ص ۲۷۱ و بعد
۲) ماهیت حقوقی شرط ضمن عقد
در ارتباط با ماهیت حقوقی شرط ضمن عقد دو نظر وجود دارد :
اول : عده ای از حقوقدانان عقیده دارند شروط ضمن عقد در مرحله پیدایش تابع عقد اصلی می باشند و بر خلاف عقد اصلی بطور مستقل انشاء نمیشوند لذا وقتی عقد اصلی با دارا بودن شرایط
صحت عقد تشکیل میشود برای تحقق شرط ضمن عقد لازم نیست آن شرط را نیز بطور جداگانه از
نظر شرایط صحت معاملات مورد بررسی قرار دهیم و همین که شرطی در ضمن عقد اصلی
گنجا نده شود واز شروط باطل ومبطل عقد نباشد با رعایت مواد ۲۳۲و ۲۳۳ قانون مدنی صحیح وبه تبع عقد اصلی لازم الاجراء بوده و رعایت شرایط مندرج در ماده ۱۹۰ قانون مدنی بطور جداگانه برای شرط ضمن عقد ضرورت ندارد .
دوم : گروه دیگر از حقوقدانان عقیده دارند همانطور که در تعهد اصلی شرایط صحت معاملات لازم است ،شروط ضمن عقد نیز در صورتی صحیح میباشند که دارای شرایط صحت معاملات موضوع ماده۱۹۰ قانون مدنی باشند زیرا شرایط ضمن عقد را تعهد جداگانه ای میدانند که به دلیل وجود
وابستگی وارتباط با عقد اصلی در کنار عقد اصلی قرار میگیرند.
به نظر استاد فقید دکتر شهیدی در تایید نظر اول میتوان گفت قانون مدنی ایران در مواد ۲۳۲ و۲۳۳ شرایطی را برای صحت و اعتبار شروط ضمن عقد مقرر کرده است ولی با آنکه قانون در مقام بیان بوده است شرایط دیگری را برای صحت شروط ضمن عقد ذکر نکرده است ، لذا با توجه به این امر وظاهر ماده ۱۹۰ قانون مدنی و مواد بعدی میتوان نتیجه گرفت که شرایط اساسی صحت معامله مذکور در آن مواد مربوط به قرار داد هایی است که مستقلاً انشاء میشوند و از شرایط ضمن عقد منصرف است ، بنابر این جز شرایطی که در مواد مربوط به شروط ضمن عقد بر صحت و اعتبار این شروط ذکر شده است رانمی توان به عنوان شرایطی برای صحت شروط مزبور دانست (۱)
نظریه مشورتی اداره حقوقی
موضوع : اعتبار شرط ضمن عقد
شماره نظر مشورتی : ۵۵۵۸/۷ مورخ ۳/۱۲/۱۳۶۲
« هرگاه در ضمن عقد اجاره شرط شود که چنانچه مستاجر در موعد مقرر ، مورد اجاره را تخلیه
ننماید علاوه بر مال الاجاره مبلغی به موجر بپردازد چنین شرطی با توجه به قانون راجع به موجر و مستاجر مصوب مجلس شورای اسلامی نافذ است . » (۲)
——————————
۱ ) شهیدی ، مهدی ، جزوه درسی ، همان منبع پیشین ، ص ۶۰-۵
۲) رویه قضایی ایران در ارتباط با دادگاههای تجدید نطر استان ( حقوقی ) جلد دوم ، معاونت آموزش قوه قضاییه ، انتشارات جنگل ۱۳۸۷ ص ۲۹۲ به نقل از مجموعه نظر های اداره حقوقی در زمینه مسلئل مدنی ص ۳۰۶
۳) مفهوم شروط شروط ابتدایی و تبانی
۳ . ۱) شرط ابتدایی
داده‌های مقطعی صرف و سری زمانی صرف، ناهمسانی‌های فردی[۴۵] را لحاظ نمی‌کنند لذا ممکن است که تخمین های تورشداری به دست دهند، در حالی که در داده‌های تابلویی میتوان با لحاظ کردن متغیرهای ویژه فردی[۴۶] این ناهمسانی‌ها را لحاظ نمود.
داده‌های تابلویی دارای اطلاعات بیشتر، تغییرپذیری بیشتر، همخطی کمتر، درجه آزادی بالاتر و کارآیی بالاتر نسبت به سری زمانی و داده‌های مقطعی میباشند. به خصوص این که یکی از روش‌های کاهش همخطی، ترکیب داده‌های مقطعی و زمانی به صورت داده های تابلویی میباشد.
در محاسبه واریانس جامعه با توجه به مشاهدات مربوط به سری زمانی، واریانس به دست آمده از مشاهدات بر تعداد داده ها منهای تعداد پارامترها تقسیم می شود.
(۹٫۳)
در حالی که در داده های تلفیقی داریم:
(۱۰٫۳)
که معمولاً در این حالت مخرج بزرگ تر است و بنابراین واریانس محاسبه شده کوچکتر از واریانس به دست آمده از داده های سری زمانی صرف می باشد و بنابراین کارآیی تخمین افزایش می یابد.
به همین دلیل چنانچه آزمون (آزمون معنی دار بودن کل رگرسیون) را در دو حالت، یعنی سری زمانی و تلفیقی مقایسه کنیم خواهیم داشت:
در الگو سری زمانی تنها:
(۱۱٫۳)
در صورتی که در الگو تلفیقی به صورت زیر محاسبه می گردد:
(۱۲٫۳)
به وضوح مشخص است که مقدار در الگو تلفیقی می تواند بزرگ تر از الگو سری زمانی باشد، لذا احتمال معنی دار بودن کل رگرسیون یعنی وجود متغیرهایی توضیحی در الگو تلفیقی بیشتر خواهد بود.
مطالعه مشاهدات به صورت داده های تابلویی ، وضعیت بهتری برای مطالعه و بررسی پویایی تغییرات نسبت به سری زمانی و داده‌های مقطعی دارد.
الگو های داده های تابلویی میتواند اثراتی که به سادگی توسط سری زمانی و داده‌های مقطعی آشکار نمیشوند را اندازه‌گیری کند.
الگو های داده های تابلویی ما را قادر می‌سازد تا مشکل‌ترین الگو های رفتاری پیچیده را مطالعه کنیم. به طور مثال صرفه‌های اقتصادی و تغییرات تکنیکی بهتر میتواند توسط داده های تابلویی بررسی و آزمون شوند.
۲٫۴٫۳٫ فرم کلی داده‌های تابلویی
در این قسمت با ارائه یک مثال کلی به توضیح داده های تابلویی می پردازیم، فرض کنیم که واحد تصمیم مجزا وجود دارد که با شاخص i از ۱ تا شماره‌گذاری میشوند همچنین دوره زمانی متوالی که با شاخص از ۱ تا شماره‌گذاری میشوند وجود دارد. بنابراین، مجموع مشاهده خواهیم داشت. متغیرها عبارتند از:
: ارزش متغیر وابسته برای واحدi ام در دوره t ام.
: ارزش متغیر توضیحی j ام برای واحد i ام در دوره t ام.
رگرسیون خطی این داده های تابلویی ، عبارت است از:
( ۱۳٫۳)
در این رگرسیون دستگاه عمومی پارامترهای تمام واحدها در تمام زمان‌ها بیان گردیده است. یکی از معمولی‌ترین اشکال سازمان‌دهی داده‌ها در رابطه (۴-۱۳) براساس واحدهای تصمیم‌گیری است. بنابراین داریم:
(۱۴٫۳)
همچنین داده‌ها می‌توانند به شکل انباشته به صورت زیر بیان گردند:
(۱۵٫۳)
به طوری که Y دارای رتبه ۱×n، X دارای رتبه k×n و e دارای رتبه ۱×n میباشد. همچنین ممکن است رابطه (۴-۹) به صورت زیر بیان گردد:
(۱۶٫۳)
به طوری که i یک بردار ۱×n از واحدها، اسکالر و میباشند. اختلاف بین مقاطع (بنگاه‌ها، کشورها، مسیرها، استان‌ها و …) در نشان داده میشود و در طول زمان ثابت فرض می‌گردد. اگر فرض ما این باشد که برای تمام بنگاه‌ها ثابت است، روش OLS تخمین‌های کارا و سازگاری از به دست خواهد داد. ولی اگر فرض کنیم که در بین مقاطع مختلف اختلاف وجود دارد، باید از روش‌های دیگری برای تخمین استفاده شود.
اگر مشاهدات مربوط به تک تک مقاطع در دوره‌های یکسان و ثابت قرار داشته باشد (یعنی تعداد مشاهدات هریک از آنها با هم برابر باشند) در این حالت می‌گوییم که الگوی داده های تابلویی تعادلی است. ولی اگر مشاهدات مربوط به تک تک مقاطع با هم متفاوت و در دوره‌های مختلفی نیز باشند، هرچند ممکن است تعداد مشاهدات یکسان باشد، اما چون در دوره‌های متفاوت هستند به این حالت الگوی داده های تابلویی غیرتعادلی می‌گویند[۴۷].
۳٫۴٫۳٫ الگو اثرات ثابت و تصادفی
برآورد روابطی که در آنها از داده‌های تابلویی (مقطعی ـ سری زمانی) استفاده میشود، غالباً با پیچیدگی‌هایی مواجه است. فرض میشود جمله اختلال دارای میانگین صفر و واریانس ثابت است. پارامترهای مجهول الگو هستند که واکنش متغیر وابسته نسبت به تغییرات k امین متغیر مستقل در i امین مقطع را در زمان t اندازه‌گیری می‌کند. در حالت کلی فرض میشود که این ضرایب در میان تمامی واحدهای مقطعی و زمانی مختلف متفاوت است، ولی در بسیاری از مطالعات پژوهشی متغیر بودن این ضرایب، هم برای تمامی مقاطع و هم برای تمامی زمان‌ها محدود کننده است و پژوهشگر خود باید نسبت به ماهیت موضوع مورد مطالعه و سایر شرایط، فرض‌های مقتضی را در خصوص پارامترها تعیین کند.
الگوی خطی داده های تابلویی (۴-۶) را میتوان به پنج حالت تقسیم کرد:
تمامی ضرایب ثابتند و فرض میشود که جمله اخلال قادر است تمام تفاوت‌های میان واحدهای مقطعی و زمان را دریافت کند و توضیح دهد.
(۱۷٫۳)
ضرایب مربوط به متغیرها (شیب‌ها) ثابتند و تنها عرض از مبدأ برای واحدهای مختلف مقطعی متفاوت است.
(۱۸٫۳)
ضرایب مربوط به متغیرها (شیب‌ها) ثابتند و تنها عرض از مبدأ در زمان‌ها و واحدهای مختلف مقطعی تغییر می‌کند.
(۱۹٫۳)
همه ضرایب برای تمام واحدهای مقطعی متفاوت است.
(۲۰٫۳)
تمام ضرایب هم نسبت به زمان هم نسبت به واحدهای مقطعی متفاوت است.
(۲۱٫۳)
این پنج مورد در دو قالب کلی الگو های اثرات ثابت[۴۸] و اثرات تصادفی[۴۹] قابل بیان و بررسی میباشند. به طور کلی در الگو های نوع اول (اثرات ثابت) فرض میشود که اختلاف میان واحدها میتواند در عرض از مبدأ خود را نشان دهد. بنابراین هر واحد میتواند دارای یک جزء عرض از مبدأ باشد که تخمین زده میشود. اما در الگو های نوع دوم (اثرات تصادفی) برخلاف الگو های نوع اول که فرض می‌کنند تفاوت میان واحدها سبب انتقال تابع رگرسیون میشود و به عناصر خارج از الگو توجهی نمی‌نمایند، جزء عرض از مبدأ را دارای توزیع تصادفی می‌داند. طبعاً باید حجم نمونه به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتوان چنین فرضی را در نظر گرفت. لذا جزء عرض از مبدأ در این الگو دارای یک قسمت ثابت و یک قسمت تصادفی میباشد و فروض حاکم بر این جزء تصادفی شبیه فروض حاکم بر جزء اخلال بوده و این دو، جزء اخلال جدیدی به وجود می‌آورند.
۴٫۴٫۳٫ آزمون F (حداکثر درست نمایی)
آنچه به طور کلی در الگو های داده های تابلویی مطرح می‌گردد این است که فرضاً واحد تصمیم مجزا وجود دارند که با شاخص i از ۱ تا شماره‌گذاری میشوند و همچنین دوره زمانی متوالی وجود دارد که در مجموع مشاهده خواهیم داشت. اگر رگرسیون خطی داده های تابلویی ، به صورت زیر باشد:
(۲۲٫۳)
متغیرها عبارتند از:
۲- درمان افزایش انگیزه (Motivational Enhancement Therapy= MET)
که درمان شناختی رفتاری متداول تر از درمان افزایش انگیزه است. (۱۲)
یکی از مشکلاتی که همواره متخصصین با آن دست به گریبان بوده‌اند اینست که افراد معتاد به اینترنت علاقه ای به ارتباط چهره به چهره با درمانگر ندارند و اغلب متمایلند تداخلات درمانی را از طریق اینترنت دریافت کنند. در حال حاضر سایتهایی توسط این متخصصین در اینترنت راه اندازی شده مانند :
www. internetaddichion. Com
www. netaddiction. com
طبق عقیده Orazack، متخصصین همگام با درمان باید به پیشگیری از این اختلال نیز توجه کنند. به این منظور در مورد کودکان نسلهای جدید که در شروع راه استفاده از رایانه هستند باید این نکته لحاظ شود که ساعات کمی‌را صرف استفاده از این ابزار نمایند. (۱۳)
متاسفانه در حالی که تعداد زیادی از معتادان به اینترنت و خانواده‌های آنها از این مسأله رنج می‌برند به علت نبود گروه های حمایتی و سطح آگاهی پایین متخصصین در مورد اعتیاد به اینترنت و اثرات آن بر سلامت روان مشکل این افراد جدی گرفته نمی‌شود و اختلال آنها ناشناخته باقی می ماند. بنابراین درمانگاهها و مراکز بازپروری بهداشت روانی باید کاری کنند که تاثیر این اختلال کمرنگ جلوه نکند و خدمات درمانی اثربخشی را نیز برای آن ارائه دهند. (۲۵)
عوارض اعتیاد به اینترنت :
مشکلات جسمی :
تاکنون در مورد عوارض وابستگی به مواد مانند سیروز کبدی ناشی از الکلیسم یا افزایش احتمال سکته مغزی ناشی از کوکائین توضیحات زیادی داده شده اما در مورد خطرات و عوارض اعتیاد به اینترنت تحقیقات کمی انجام شده است. مواردی که تاکنون در تحقیقات به آنها اشاره شده است شامل :
تغییر الگوی خواب به علت استفاده شبانه از اینترنت که استفاده از قرصهای کافئین دار رابدنبال خود دارد وهمچنین باعث خستگی شدید ومختل شدن فعالیتهای روزمره میشود که خود باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی و مستعد کردن فرد به بیماری میشود.
بعلاوه نشستنهای طولانی روبروی رایانه باعث کم شدن فعالیتهای فیزیکی، سندرم تونل کارپال، کمر درد و خستگی چشم میشود. (۷)
علاوه بر آن تاکنون گزارشهایی از مرگهای مربوط به اینترنت وجود داشته که به علت ایست قلبی ناشی از کمبود خواب و همچنین خودکشی های به دنبال اضطراب ناشی از اینترنت بوده است. (Imer , Dewitt ,1997 ; Rheingold 1994 ) (19)
مشکلات خانوادگی :
طبق تحقیقات Young در سال ۱۹۹۶، ۵۳ درصد از معتادان به اینترنت مشکلات جدی در روابط با افراد مهم زندگی خود داشتند. اعتیاد به اینترنت بر تمام روابط مهم مانند روابط زن و شوهر، والد و فرزند و روابط دوستی تاثیرات سوء می‌گذارد. یکی از دلایل این مشکل، اختصاص دادن زمان طولانی وابستگان اینترنت به آن و در نتیجه غفلت از وظایف روزمره در قبال خانواده، همسر و دوستان است. از طرف دیگر وجود قابلیت‌های روابط عاطفی و جنسی در اینترنت، روابط زناشویی را تهدید می‌کند. بطوری که دادگاههای خانواده اعلام کرده آمار طلاق در این گروه در حال افزایش است. (Quittner، ۱۹۹۷)
مشکلات تحصیلی :
اعتیاد به اینترنت اغلب باعث ایجاد تاثیرات سوء بر نتایج تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان میشود. بطوریکه در ۸۵ درصد از معتادان مشکلات تحصیلی ایجاد کرده است. (Young، ۱۹۹۶)
که از بین آنها میتوان به افت شدید در نمرات، از دست دادن کلاسها و کاهش ساعات مطالعه اشاره کرد. (۷)
Anderson در سال ۱۹۹۷ در تحقیقی که بر ۲۰۰ دانشجو انجام داد، دریافت یک سوم مشکلات تحصیلی دانشجویان مربوط به استفاده بی رویه آنان از اینترنت است.(۱۲)
مشکلات شغلی :
ایترنت برای ۵۵ درصد از معتادان شاغل مشکلات جدی ایجاد کرده است. (۷) مشکلاتی چون :
۱- کاهش تولید
۲- کاهش رضایت شغلی
۳- کاهش سود دهی
۴- کاهش کیفیت محصولات
۵- افزایش احتمال از دست دادن کار(۱۵)
اینترنت و ویژگیهای شخصیتی :
علیرغم اینکه آگاهی نسبت به اختلال اعتیاد به اینترنت به عنوان یک حقیقت بالا رفته است، اما تحقیقات کمی‌درباره ویژگیهای شخصیتی که افراد دارنده آنها را مستعد این اعتیاد می‌کند، از سوی محققین انجام شده است. (Loytsker، Aiello 1997 ) مطالعاتی که این دانشمندان انجام دادند نشان داد احساس تنهایی(Loneliness)، فوبی اجتماعی(Social Phobia) و کناره گیری از اجتماع در معتادان به اینترنت در سطوح بالایی وجود دارد.
در مطالعه ای که Young در سال ۱۹۹۸ انجام داد، دریافت در معتادان به اینترنت سطوح بالایی از این ویژگیها وجود دارد : منزوی بودن، محدود کردن تعاملات اجتماعی، راحت نبودن در اجتماع و عکس العملهای احساسی نشان دادن نسبت به دیگران.
همچنین نتایج نشان داده وابستگان به اینترنت اغلب انسانهای حساس و گوش به زنگ و مرموز هستند. (۶)
مطالعات دیگر نشان میدهد کسانی که دارای ویژگیهایی چون خیالپردازی، خجالتی بودن، فوبی اجتماعی، فقدان موقعیت اجتماعی یاتوجه اجتماعی دارند برای معتاد شدن به اینترنت مستعد هستند. (۱۹)
Kraut در سال ۱۹۹۹ باتحقیقی که بر ۱۶۹ نفر از افرادی که قبل و ۱ تا ۲ سال بعد از استفاده از اینترنت انجام داد، بیان کرد، نوجوانانی که از جامعه کناره گیری می‌کنند به علت فرار از واقعیت به اینترنت پناه می‌برند.
همانطور که Shotton در سال ۱۹۹۱ بیان کرد معتادان به رایانه تمایل به جداکردن خود از جامعه دارند و با اینکه مدت طولانی جلوی رایانه بنشینند و از جامعه دور باشند مشکلی ندارند، در معتادان به اینترنت هم که بصورت طولانی مدت وقت خود را صرف اینترنت می‌کنند و در تمام این مدت تنها هستند به همین صورت است. با این تفاوت که آنها با وجود اینکه جسمشان تنهاست اما از مزیت پذیرفته شدن از طرف جمع نیز برخوردارند. ویژگی ناشناخته بودن در اینترنت به افراد منزوی این فرصت را میدهد که در اینترنت برای خود شخصیت خیالی جدیدی بسازند و از این طریق نیازهای اجتماعی خود را تامین کنند. ناشناخته بودن به کسانی که در ملاقاتهای اولیه در دنیای واقعی احساس خطر می‌کنند و کسانی که به سختی به دیگران اعتماد می‌کنند، اجازه میدهد تا به راحتی و بدون کنترل و مهار در اینترنت رابطه برقرار کنند.
و همچنین به اشخاصی که عقاید خشک و متعصبانه دارند و مدافع تابوهای اجتماعی هستند و در دنیای حقیقی نمی‌توانند عقاید خشک متعصبانه خود را بیان کنند. امکان آن را میدهد تا بدون مهار ابراز وجود و عقیده کنند.
همچنین طغیان خشم و میل جنسی که در اجتماع جایی برای ابراز ندارد براحتی در اینترنت دیده میشود. بنابراین نتایج این تحقیقات بیانگر آنست که ویژگیهای شخصیتی خاص قادرند افراد را مستعد اختلال اعتیاد به اینترنت سازند. هر چند که هنوز جای این سؤال باقی است که آیا ویژگیهای شخصیتی خاص افراد را مستعد به اعتیاد به اینترنت می‌کند یا اعتیاد به اینترنت باعث بوجود آمدن این ویژگیها در این افراد میشود. (۱۹)
تاثیر اینترنت بر عواطف :
سطح خلق معتادان به اینترنت اغلب با دسترسی و عدم دسترسی آنها به اینترنت تغییر می‌کند. بطوریکه اغلب آنها احساسات خود را هنگام عدم دسترسی به اینترنت اینگونه توصیف می‌کنند:
احساس تنهایی، نگرانی، احساس پوچی و احساس منع شدگی. و در مقابل زمانی که به اینترنت وصل هستند، اغلب احساس هیجانی بودن، خوشحالی، آزادی، جذاب بودن، حمایت شدن و احساس خوب بودن دارند.
تاثیر اینترنت بر شناخت :
نگرانی و پیش بینی کردن منفی حوادث، ویژگیهایی هستند که در افراد معتاد به اینترنت نسبت به افراد عادی جامعه بیشتر دیده میشوند. یانگ رو آوردن به اینترنت را در این افراد مکانیسم روانی فرار از مشکلات می‌داند. (۷)
اینترنت و سلامت روان :
کسانی که سوء مصرف اینترنت دارند بیشتر از سایرین در طول زندگی از اختلالات روانپزشکی دیگر مانند افسردگی (, Young Rodgers ,1998(2) ;Orazack 1999 (7)) اختلال دوقطبی Gold smith , ,Shapira Mec Elroy, Keck Khosla ,2000 – ۱۹۹۹)(۲) رفتار جنسی تکانه ای ( Cooper و همکاران، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۰ )
بعلاوه، در معتادانی که بیشتر به فعالیتهای مانند قماربازی و مسائل جنسی در اینترنت می پردازند اختلالات دیگر بیشتر قابل مشاهده است.
( Green field، ۱۹۹۹ ; Morahan Martin ,Schumker , 2000 ; ,Young 1997)
اما هنوز بر سر این مسائل تفاهمی وجود ندارد:
۱- آیا اعتیاد به اینترنت، نشانه ای از اختلالات است؟
۲- علت و اثر ارتباط بین مصرف بیش از حد اینترنت و این اختلالات چیست؟
ویژگیهای اینترنت بیان کننده آنست که چگونه این اختلالات گسترش پیدا می‌کند، برای مثال اینترنت میتواند مجرایی تازه برای کسانی باشد که اختلال تکانه ای جنسی دارند. اینترنت برای این افراد، براحتی قابل دسترسی است و میتواند برای آنها انواع ابزارهای جنسی فراهم کند. ناشناخته بودن، دسترسی ۲۴ ساعته بدون هیچگونه کنترل ومهاری، قابلیت انتخاب بالا و آزادانه در مورد پیدا کردن شریک جنسی راهی جدید است برای تعاملات جنسی کسانی که فشارهای جنسی را احساس می‌کنند.
این امکان وجود دارد که کسانی که اعتیاد جنسی به اینترنت دارند از قبل اختلالات زمینه ای داشته‌اند. اما در بعضی افراد در خارج از محیط اینترنت این اختلال وجود ندارد. (Cooper و همکاران، ۱۹۹۹ )
بطور مشابه، قماربازی مرضی در اینترنت نوع جدیدی از رفتار قدیمی است اما الگوی قماربازان مرضی در اینترنت با نوع سابق آن فرق دارد. که اینجا هم قابل دسترس بودن و دریافت پاسخ آنی، تسهیلاتی برای فرد فراهم می‌کند.
تاکنون تحقیقات کمی‌در زمینه ارتباط اختلالات روانی قبل از اعتیاد به اینترنت انجام شده است.
هنوز علت و اثر ارتباط بین استفاده بی رویه از اینترنت و افسردگی و تنهایی قطعی نیست.
این ارتباط ممکن است دوطرفه باشد. افرادی که تنها یا افسرده هستند برای اینکه از احساس دردناک خود کم کنند به اینترنت پناه می آورند. چون آنها از این طریق ارتباطات دوستانه و حمایتهای انسانهای دیگر را بدست می آورند و اینها دقیقا چیزهایی است که آنها در زندگی واقعی از دست داده‌اند.
(Morahan Maythin ,1999 ; Morahan Marthin , Schumker , 2000 و ۲۰۰۳)
تحقیقات نشان داده که معتادان به اینترنت برای این به اینترنت روی می آورندکه احساسهای منفی خود را کم کنند. فرار از فشارها، بهتر کردن روحیه خود وقتی خلق پائین دارند یا مضطرب هستند یا از جامعه کناره گیری کرده‌اند از جمله آنها هستند. ( Anderson 1999; Morahan Marthin ,Schumker , 2000 )
این یافته ها مهر تاییدی است بر تئوری کسانی که بیان می‌کنند اعتیاد به اینترنت از نشانه‌های اختلالات دیگر این افراد است.
افسردگی اغلب همراه تعدادی از اختلالات مانند سوء مصرف مواد، قمار بازی مرضی، اختلالات خوردن(Eating Disorder)، اختلالات اضطرابی و اختلال شخصیت(Personal Disorder) فردی دیده میشود.
