پ-کولونوسکوپی[۴۷] :کولونوسکوپی درحال حاضر بهترین و موثرترین روش تشخیصی و غربالگری است . در این روش علاوه بر تشخیص دقیق، امکان برداشتن توده و ضایعات پولیپ هم وجود داردبنابراین این روش علاوه بر اینکه یک روش تشخیص قطعی است، یک عمل پیشگیرانه نیز محسوب می شود.(انریکه کوینترو و همکاران[۴۸]،۲۰۱۲)همچنین در حین انجام کولونوسکوپی، سایر بیماری های روده از جمله بیماری های التهابی روده، پولیپ و غیره نیز تشخیص داده می شوند.
ت-سی تی اسکن : به منظور ارزیابی سرطان در روده و داخل شکم و سایر ارگان ها انجام می شود.با انجام این ازمون پزشک متوجه می شود بیماری در چه مرحله ایی بوده و کدام روش درمانی بهتر می باشد.
ج-ازمون های خونی : گاهی اوقات نشانه هایی از تومور در بدن است که به مارکرهای سرطان معروف اند.(محمدرضا زالی،۱۳۸۴)
۱-۳-۵ انواع ژنتیکی سرطان کولورکتال و تغییرات مولکولی در انها
بر اساس تغییرات عمده ژنتیکی و اپی ژنتیکی سه زیرگروه برای این سرطان پیشنهاد شده است :
)[۴۹]CIN الف-تومورهایی با بی ثباتی کروموزومی (
)[۵۰]MSIب-تومورهایی با بی ثباتی میکروستلایت(
)[۵۱](جی . پرا و همکاران [۵۲]،۲۰۱۱)CIMP متیلاتور (CpGپ-تومورهایی با فنوتیپ جزایر
البته اغلب سرطان های کولورکتال ویژگی های بیشتر از یک زیر گروه خاص را دارند که رایج تشیکل می دهند.(پاول پیتوله MSI+ و CIN+یا CIMP+و MSI+ترین ترکیبات را
وهمکاران[۵۳]۲۰۱۳،)
تومور هایی با بی ثباتی کروموزومی : شایع ترین نوع می باشد که در ۸۰ الی ۸۵ درصد از سرطان های کولورکتال یافت می شود.( ویلیام گرادی و جان کارترز[۵۴]،۲۰۰۸) که می توان ان را به عنوان تغییرات بزرگ در تعداد کروموزوم ها که با از دست دادن هتروزیگوسیتی همراه است توصیف کرد.از دست دادن تمام یا قسمتی ار یک کروموزوم منجر به از بین رفتن ۲۵ تا ۳۰ درصد از الل ها می گردد. چندین مکانیسم مختلف در پیشرفت بی ثباتی کروموزومی نقش دارند که شامل نقص در تفکیک کروموزوم ها ، اختلالات سانترومری و اختلال در عملکرد تلومرها می ها محصول APC باشد. ژن های سرکوبگر تومور که بیشترین میزان جهش را دارا می باشند
و اسکلتWnt/β- catenin پروتئینی این ژن تنظیم کننده عمده مسیرهای سیگنالینگ
، که یک تنظیم کننده رونویسی و پاسخ P53 سلولی می باشد( پاول پیتوله وهمکاران۲۰۱۳) ژن
استرس سولی می باشد(والنتینا ذاکرمن وهمکاران[۵۵] ،۲۰۰۹) و سه ژن که بروی بازوی بزرگ قرار دارند که از دست دادن الل بیشترین (SMAD4, SMAD2 و DCC) کروموزوم ۱۸
پروتئنی را کد می کند که شباهت قابل توجهی به خانوادهDCC تاثیر را براین ناحیه دارد..
به عنوان یکیSMAD4 مولکول های چسبنده سلولی دارد(فارون و وگلستین[۵۶]،۱۹۹۰)پروتئین
در پاسخ به پیام های فاکتور رشد تومورتوسط گیرنده های SMAD از اعضای خانواده
سرین- تروئونین کینازمتصل به غشای سلولی، فسفریله شده و فعال می شود. این پروتئین ها با وارد هسته شده و با شناسایی توالیهای تکراری ۸ تایی بهSMAD دیگر اعضای خانواده
متصل می شوند و بیان ژن های هدفشان راتنظیم می کند. (احسان عارفیان و همکارانDNA
۱۳۹۰) این ژن در برخی از پروسه های سلولی از قبیل تکثیر و تمایز سلولی ، اپوپتوز و مهاجرت سلولی نقش دارد (الکساندرا نیکولیک و همکاران[۵۷]،۲۰۱۰) در میان انکوژن ها،رایج ترین جهش را که نقش مهمی در تومورزایی سرطان β-catenin که پروتئین CTNNB1 های ژنی ،
PIK3CA وKRAS کولورکتال دارد را کد می کند،(برایان وایت و همکاران[۵۸]،۲۰۱۲) و
که هر دو نقش هایی را در بقا و تکثیر سلولی بازی می کنند.تکرار جهش ها حاکی از ان است که این دو رایج ترین جهش های ژنی را در سرطان های انسانی دارا می باشند.(یاردنا سامولز و ها درسرطان های مختلف شایع بوده ونقش مهمی در مراحلKRASوالدمن ،۲۰۱۰) جهش ژن
مختلف پیشرفت تومور، رشد، گسترش، متاستاز و پاسخگویی به درمان بیماران دارد.بنابراین شناسایی جهش این ژن در مطالعات سرطان شناسی امری ضروری می باشد.این ژن بروی باشد.در ۲۰ تا ۵۰ درصد می GTPase بازوی کوتاه کروموزوم ۱۲ قرار داشته و یک پروتئین
سرطان های کولون جهش این ژن در سه کدون ۱۳،۱۲و۶۱ اتفاق می افتد(لاری و همکاران۱۳۹۰)
مثبت سبب ارجاع مسیر بی ثباتی کروموزمی CIN وجود این جهش ها به همراه پس زمینه
در گسترش سرطان کولورکتال می گردد. با وجود تلاش های زیادی جهت برقراری ارتباط جهش های انفرادی با نتایخ تشخصی،هنوز هیچ یک به عنوان فاکتورتشخیصی در کارهای بالینی استفاده نمی شوند ( پاول پیتوله و همکاران،۲۰۱۳) .به طور کلی بی ثباتی کروموزمی .مثبت نتایج دارد.MSI نامطلوب تری نسبت به سرطان های کورکتال
ناپایداری میکروستلایت : سرطان کولورکتال با ناپایداری میکروستلایت ۱۵ درصد از تمام سرطان های کولورکتال را تشکیل می دهد.عامل عمده گسترش این ناپایداری غیر فعال شدن مکانیسم ، که به وسیله جهش یا مهار بیان ژن های تعمیری که(MMR) DNA mismatch تعمیری
از طریق هایپر متیلاسیون پروموتر ایجاد می شود ، می باشد(سورایده و همکاران،[۵۹]۲۰۰۵) مسیر
را که به وسیله اشتباه در همانندسازی DNAسیستم پیچیده ایست که تغییرات تصادفیMMR
می شوند( پگی هسیه و DNAبه وجود می ایند را تعمیر می کند و سبب حفظ یکپارچگی
،MLH1 کازوهیکو یامانه[۶۰]،۲۰۰۸) مهمترین پروتئین های مسیر بی ثباتی میکروستلایت
می باشند که جهش اینها نقش مهمی در گسترش نوع شناختهMSH6 و MSH2،PMS2
شده ایی از سرطان کولورکتال موروثی بنام سندرم لینچ ایفا می کند(پاول پیتوله وهمکاران پروتئین های اولیه مسئول شناسایی طیف وسیعی از MSH6 و MSH22013) پروتئین های
وMLH1 می باشند.( پگی هسیه و کازوهیکو یامانه،۲۰۰۸)DNA هایmismatch
هستند که در فرایتد نوترکیبی میوزی در MutL هومولوگهای اصلی خانوادهPMS2
تغییر درMMRپستانداران نقش دارند.(انتون اسوتلانو و پائولاکوهن[۶۱]،۲۰۰۴) شکل غیر فعال
طول ناحیه میکروستلایت را شامل می شود که یک،دو و یا سه نوکلئوتید تکراری در بسیاری از ژن ها یافت می شود.فعال نشدن این سیستم مجر به جهش سوماتیک در ژن هایی که دارای ناحیه میکروستلایت هستند می شود که در اغلب موارد موجب جهش از نوع فرم شیفت و تولید پروتئین TGFβRII و PTEN، BAX کوتاه و یا غیرعملکردی می شود .برخی از این ژن هااز قبیل
نقش مهمی در توسعه سرطان کولورکتال ایفا می کنند.(بری لاکوپتا و همکاران[۶۲]،۲۰۱۰)
شکل ۱-۹ مکانسیم ناپایداری میکروستلایت(سورایده وهمکاران،۲۰۰۵)
سرطان های کولورکتالی که ناپایداری میکروستلایت دارند شکل متفاوتی از دیگر زیرگروها می باشد که دارای تعداد بیشتری از لنفوسیت هایی می باشند که تومور به انها نفوذ کرده و به طور عمده تمایل دارند در بخش ابتدایی روده بزرگ به وجود ایند.(سورایده و همکاران ،۲۰۰۵ ۀ بری لاکوپتا و همکاران،۲۰۱۰ ۀ ریچارد بولند و اجای گوئل[۶۳]،۲۰۱۰) در حال حاضر وضعیت ناپایداری میکروستلایت برای پیش بینی و یا تشخیص بیماری استفاده نمی شود اما بر اساس منفی MSIمثبت نسبت به بیمارانMSIتومورهای اطلاعات ازمایشگاهی موجود، بیمارانی با
بقای بهتری را نشان می دهند(پاول پیتوله وهمکاران،۲۰۱۳) حضور ناپایداری میکروستلایت را می توان به عنوان یک مارکر مهم جهت غربالری سندرم لینچ به خصوص در بیماران جوانتر مبتلا به سرطان کورکتال یا در خانواده هایی که بارژنتیکی شناخته شده ایی دارند استفاده کرد.(لین اسچافیلد و همکاران[۶۴]،۲۰۰۹)
شکل۱-۱۰ تفاوت های پاتولوژی بین تومورهایی که ناپایداری کروموزومی و میکروستلایت را نمایش می دهند(سورایده و همکاراران،۲۰۰۶،)
متیلاتور : مشخصه ی سومین زیرگروه سرطان کولورکتال، وجود شکل متیلاتور CpGجزایر
است که نتیجه متیلاسیون نابجای این جزایر می باشد .این جزایر توالی های CpGجزایر
کوچک غنی از سیتوزین و گوانین بوده که در بیش از نیمی از ژنوم انسان در نواحی پروموتری و یا اولین اگزون قرار دارند.(مونیرو و همکاران[۶۵]،۱۹۹۹،پاول پیتوله و همکاران،۲۰۱۳) به طور های دی نوکلئوتیدی که در خارج از نواحیCpGطبیعی این جزایر متیله نمی باشند (در تضاد با
پروموتری قرار دارند) به جز انهایی که به ژن های حک متصل اند و یا جایگاه ژنی انها بروی غیر فعال قرار دارد.(الیسون کاتن و همکاران[۶۶] ،۲۰۱۱) در سرطان های کولورکتالXکروموزوم
تقریبا ۵ درصد از ژن ها در مقایسه با بافت نرمال متیلاسیون نابجای این جزایر را دارند
۱-۳-۶ عوامل خطرزا در ابتلا به سرطان کولورکتال
افرادی که دارای یک یا بیشتر از یک نفر مبتلا به سرطان روده بزرگ در بستگان درجه یک خود هستند، خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری دارند که این مسئله بیانگر تعامل فاکتورهای متعدد ژنتیک و مواجهات محیطی می باشد. بر همین اساس، راهکارهای بالینی متعدد، پیشنهاد کرده اند که اشخاص دارای سابقه فامیلی برای یک سرطان مشخص، نیازمند انجام برنامه های غربالگری خاص و غربالگری در سنین پایین می باشند.(ازاده صفائی و همکاران،۱۳۹۱)در واقع بعد از سن ، سابقه فامیلی ممکن است به عنوان مهمترین فاکتور خطر برای سرطان کولورکتال در نظر گرفته شود.(دریس ایت اواکریم و همکاران[۶۷] ؛۲۰۱۳) لازم به ذکر می باشد که مطالعات متعددی در خصوص رابطه بین رژیم غذایی وسرطان کولورکتال انجام شده است اما هنوز رابطه بین رژیم غذایی با سرطان کولورکتال به طور کامل معلوم نیست. تغییر رژیم غذایی عامل بالقوه ای درکاهش اساسی مرگ ناشی از سرطان کولورکتال است. مطالعات مختلفی نشان داده اند که با تغییر رژیم غذایی می توان در جهت کاهش بروز بیماری گام برداشت.(کامران مشفقی وهمکاران، ۱۳۸۹) مصرف گوشت به خصوص گوشت قرمز و فراوری شده با افزایش خطر ابتلا به سرطان کورکتال همراه می باشد.دلیل بالقوه ارتباط بین مصرف گوشت های قرمز و فراوری شده و خطر سرطان کلورکتال ، محنوای گوشت (پروتئین ،هم) و ترکیبات تولید شده توسط فرایند پخت ) می باشد .این فاکتورها می توانند مخاط رودهheterocyclicamines وN-nitrosoوپز(
۵۸/۰
۹۸/۴
۱۲/۰
۵۹/۰
با توجه به جدول فوق برای مسیر ۱ مقدار قدرمطلق آماره t برابر ۶۵/۰ و کوچکتر از مقدار ۱/۹۶ است ، بنابراین محیط فیزیکی بر اعتماد تاثیر معنیداری ندارد؛ از طرفی برای مسیر ۲ مقدار قدرمطلق آماره t برابر ۹۸/۴ و بزرگتر از مقدار ۱/۹۶ می باشد، بنابراین اعتماد بر تمایلات رفتاری تاثیر معنیداری دارد.
جدول۴٫۵٫۳۲٫ برای آزمون sobel
Z آماره آزمون
S.E
p سطح معناداری
اثر غیر مستقیم
اثر غیر مستقیم استاندارد
۶۷۳/۰
۰۵۹/۰
۵۰۱/۰
۰۳۹/۰
۰۴۱/۰
از طرفی با توجه به آماره آزمون سبل (۶۷۳/۰) و سطح معناداری (۵۰۱/۰) که بزرگتر از ۰۵/۰ می باشد و فرض صفر رد نمیشود بنابراین در سطح اطمینان ۹۵% محیط فیزیکی از طریق اعتماد بر تمایلات رفتاری تاثیر نمی گذارد.
فصل پنجم
نتیجهگیری
و
پیشنهادات
۵٫۱٫ مقدمه
پس از ارائه یافتهها محقق میتواند به ارزیابی و تفسیر آنها بپردازد. این بخش با گزارشی مختصر از مسأله تحقیق و یافته های مربوط به سؤالات و یا فرضیه های پژوهشی آغاز میشود.
تحقیق حاضر به بررسی تأثیر سیستم مدیریت برند بر عملکرد شرکت میپردازد. لذا در ابتدا خلاصهای از تحقیق بیان میشود و در ادامه نتایج حاصل از فرضیه های تحقیق، محدویتها و پیشنهادات تحقیق بیان میگردد.
۵٫۲٫ مروری مختصر بر هدف، مسأله و چگونگی انجام کار
یکی از انواع سازمانهایی که کیفیت خدمات ارائه شده در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است، بیمارستان ها و مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی هستنند. در کشور ما نیز طبق نظرات بیماران (مشتریان بیمارستانها) در ضمینه کیفیت خدمت ارائه شده از سوی بیمارستان ها به مشتریان مشکلات زیادی وجود دارد بخشی از این مشکلات کیفیتی به رفتار های داوطلبانه و سازمانی پرستاران باز می گردد. می توان گفت کیفیت شامل دو بعد است: بعد فنی و بعد عملکردی. کیفیت عملکردی به جنبه های غیر محسوس خدمات اشاره دارد و اینکه چگونه خدمات عرضه می شود به طور خاص کیفیت عملکردی به رفتار کارکنان ارائه کننده آن خدمت و چگونگی تعامل میان کارکنان و مشتریان در طول فرایند ارائه خدمات اشاره دارد (سید جوادین و همکاران،۱۳۹۲،۱۰۵). همچنین، سرمایه اجتماعی شامل نهادها، روابط، گرایشها، ارزشها و هنجارهایی است که بر رفتار و تعاملات بین افراد حاکم است (طغرایی و رضوانی،۱۳۹۱،۸۹). همچنین از آنجایی که مشتریان از مهمترین داراییها و سرمایه های هر سازمان هستند سازمانها برای جلب رضایت مشتریان خود باید همواره در پی بهبود سطح کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریانشان باشند.
از آنجایی که این تحقیق به بررسی تأثیر ارزش ادراک شده مشتری و اعتماد بر خروجی های کلیدی خدمات پرداخته است، بنابراین هدف کلی از تحقیق حاضر بررسی تأثیر ارزش ادراک شده مشتری و اعتماد بر خروجی های کلیدی خدمات در مرکز تحقیقات پیشگیری از سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان میباشد.
نمونه آماری تحقیق حاضر ۱۷۸ نفر از مراجعین به مرکز پیشگیری از سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان میباشند. پس از گردآوری پرسشنامه و نیز پس از تجزیه و تحلیل داده ها توسط نرم افزارهای مربوطه، داده ها توسط روش های آماری مربوطه مورد تحلیل قرار گرفتند. سپس با توجه به آزمونهای انجام شده نتایجی به دست آمده است که بر اساس آن پیشنهادات ارائه گردیده است.
۵٫۳٫ نتایج حاصل از فرضیه ها و سؤالات تحقیق
فرضیه یک: بررسی تأثیر منابع سازمانی از طریق ارزش ادراک شده مشتری بر رضایت
نتیجه آزمون فرضیه:این فرضیه با توجه به رابطه مستقیم بین منابع سازمانی از طریق ارزش ادراک شده مشتری و رضایت در جامعه مورد بررسی به تأیید رسیده است.
۲-۲-۳ نوترینوهای اتمسفری
قرائن تغییر طعم در خانواده نوترینو از مطالعه اشعه کیهانی بدست آمده است. زمین بطور پیوسته توسط اشعه کیهانی بمباران می شود که شامل پروتون ها و الکترون های پر انرژی است. پروتون ها در برخوردهایشان با هسته ها مانند نیتروژن و اکسیژن در بالای اتمسفر واکنش کرده و مزون های و تولید می شوند. مزون در بالای اتمسفر واپاشی می کند.
(۲-۳۵)
(۲-۳۶)
نوترینو و آنتی نوترینو در ارتفاع میانگین km20 با انرژی که تا چند GeVمی رسد تولید می شوند. در این فرایندها دو نوع نوترینوی میوانی و یک نوع نوترینوی الکترونی تولید می شود. بنابراین نسبت برابر با دو می شود. این نوترینوهای اتمسفری از میان زمین عبور کرده به آشکار ساز می رسند. در این فرایندبرخی از نوترینوها تنها ۱۰ تا ۳۰ کیلومتر حرکت کرده در حالی که برخی دیگر که از سوی دیگر زمین به آشکار ساز می رسند فاصله ای در حدود ۱۳۰۰۰ کیلومتر را می پیمایند. اگر فرضیه امکان نوسان در طعم نوترینوها صحیح باشد در این سیر طولانی نوسان طعم را عوض خواهد کرد. در آشکارساز آبی مثل Super Kamiokande لپتون های باردار در واکنش هایی به فرم زیر تولید می شوند:
(۲-۳۷)
(۲-۳۸)
(۲-۳۹)
(۲-۴۰)
لپتون های باردار تولید شده تابش چرنوکوف می کنند حلقه چرنوکوف تولید شده توسط الکترونهای پر انرژی در مقایسه با حلقه های روشن تابش های چرنوکوف تولید شده توسط میوان متفاوت است ( الکترون ها بیشتر از میون ها در عبور از آب پراکنده می شود). داده های بسیار دقیقی از Superkamiokande را برابر با یک میدهد که نشانه روشنی از نابودی نوترینوی میوانی و تعدادی بیشتری از مقدار مورد انتظار از نوترینوی الکترونی است. یک تفسیر محتمل این است که نوترینو به نوترینو نوسان کرده که آنان نیز به علت آنکه انرژیشان خیلی کم است نمی توانند لپتون را تولید و بنابراین مشاهده شوند. علاوه بر این فرونشانی زیاد در شار نوترینوی با ماکزیمم زاویه مخلوطی سازگار است که نشان دهنده طول نوسانی از مرتبه قطر زمین است.
۲-۳ شکل طیف بتا و نیمه عمر
۲-۳-۱فضای فاز فرایندهای دو سه جسمی
در فرایند واپاشی یک نوترون به یک پروتون تبدیل و یک الکترون و یک آنتی نوترینو منتشر می شود. میزان گذار از رابطه زیر بدست می آید:
(۲-۴۱)
که تابع موج هسته مادر و حاصلضرب توابع موج است .
در هسته مادر و دختر نوکلئون ها با مختصات موجود هستند اما یکی از
نوترون ها از طریق هامیلتونی بر هم کنش به پروتون تبدیل می شود. در همان زمان یک الکترون با تابع موج از هسته منتشر می شود. این تابع موج کولنی درحالت غیر نسبتی است. تابع موج آنتی نوترینو می باشد . با در نظر گرفتن بر هم کنش به عنوان بر هم کنش نقطه ای از g با قدرت g استفاده می کنیم که انتگرال گیری را در محاسبه عناصر ماتریس گذار آسان می سازد . مقدارλ را به فرم زیر می نویسیم:
(۲-۴۲)
در مکانیک کوانتومی نشان داده شده است که برای یک ذره با یک درجه آزادی مقید در فاصله )تعداد سطوح برای یک ذره با تکانه در فاصله عبارت است از
(شکل (۲-۱)):
(۲-۴۳)
شکل (۲-۱) مقایسه بسط فضای فاز کلاسیکی (a) و مکانیک کوانتومی (b) برای حرکت ذره تک بعدی در مختصات .
بنابراین درحالت سه بعدی:
(۲-۴۴)
با چگالی حالت ها
(۲-۴۵)
برای حالت نسبیتی و است بنابراین:
(۲-۴۶)
یا
(۲-۴۷)
در فرایند سه جسمی مانند واپاشی تنها دو ذره آزاد و غیر وابسته با شرایط زیر ظاهر می شود
(۲-۴۸)
(۲-۴۹)
بنابراین چگالی حالت ها از چگالی های مستقل حالتهای نهایی الکترون و نوترینو بدست می آید:
(۲-۵۰)
که المان زاویه فضایی است. اگر چگالی حالت ها برای الکترون منتشر شده با انرژی بین و را محاسبه کنیم ، و متناظر ثابت می ماند و بدست می آوریم :
(۲-۵۱)
و از آنجایی که است و انرژی پس زنی هسته که بسیار کوچک است، را نادیده گرفته ایم برای ثابت
(۲-۵۲)
با ترکیب نتایج بالا برای چگالی حالتهای نهایی الکترون منتشر شده با انرژی در فاصله و و تکانه در فاصله و معادله زیر حاصل می شود ( انتگرال گیری روی زاویه و است.)
(۲-۵۳)
۲-۳-۲ شکل طیف بتا
احتمال واپاشی جزیی یعنی احتمال انتشار الکترون با انرژی در فاصله وو تکانه در فاصله و برابر است با
(۲-۵۴)
در حالت کلی
(۲-۵۵)
تابع موج نوترینو به فرم زیر می نویسیم :
(۲-۵۶)
در مورد الکترون تفاوت تابع موج آن از تابع موج تخت به دلیل بر هم کنش با میدان الکترواستاتیکی هسته را در نظر می گیریم:
(۲-۵۷)
شکل ۱-۲-۹: اندازه دولت (نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی) در سال ۲۰۱۱
منبع: داده های بانک جهانی
با توجه به آنچه که در ارتباط با سهم بخش کشاورزی در اقتصاد کشور، اشتغال بخش وسیعی از شاغلان کشور در این بخش، لزوم توجه به بهرهوری این بخش، و مخارج دولت آورده شد و نهایتاً با توجه به مطالعات نظری و تجربی که بر اثرات متفاوت مخارج دولت بر بهرهوری بخشهای مختلف اقتصادی تأکید دارند در این تحقیق به بررسی تأثیر مخارج جاری و عمرانی دولت بر بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی کشور با بهره گرفتن از داده های سالانه ایران طی دوره ۱۳۸۷-۱۳۵۲ میپردازیم.
ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
بخش کشاورزی به لحاظ دارا بودن قابلیتها و ظرفیتهای قابل توجه از اهمیت خاصی در اقتصاد کشورها برخوردار است. نقش بخش کشاورزی در تأمین مواد غذایی و تهیه مواد اولیه برخی از صنایع قابل توجه است. این موضوع زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار میگردد که ویژگی چندگانه این بخش و تأثیری که در تأمین توسعه روستایی ایفا مینماید نیز مدنظر قرار گیرد. بخش کشاورزی در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه از جمله ایران به عنوان یکی از بخشهای قدیمی در اقتصاد مطرح میباشد و در زمینه تولید، اشتغال، امنیت غذایی، مبادلات خارجی و مزیتهای نسبی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و دارای نقشهای کلیدی در جریان توسعه اقتصادی است (نصابیان و خلج، ۱۳۸۲).
از سوی دیگر مطابق مطالعات اقتصادی دستیابی به رشد اقتصادی از طریق افزایش بهرهوری از مهمترین اهداف اقتصادی هر کشور به شمار میرود. در سطح جهانی دستیابی به توسعه و لزوم افزایش بهرهوری در تعامل با یکدیگر قرار دارند، به طوریکه افزایش بهرهوری به عنوان مقدمهای برای دستیابی به توسعه اقتصادی مطرح میگردد. از این رو و با توجه به سهم عمده بخش کشاورزی در اقتصاد ایران شناسایی عوامل مؤثر بر بهرهوری در این بخش ضروری به نظر میرسد. از سوی دیگر با توجه به سهم عمده دولت در اقتصاد کشور شناسایی اثرات مخارج دولت بر جنبه های مختلف اقتصاد کشور حائز اهمیت است. با توجه به مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف پیرامون اثرات مخارج دولت بر بهرهوری بخشهای اقتصادی و از جمله بخش کشاورزی، چگونگی این رابطه ممکن است مثبت، منفی و یا بی معنی باشد. شرایط اقتصادی کشور ما تا حدود زیادی متفاوت از کشورهایی است که مطالعاتی در این زمینه در آنها صورت گرفته است. با توجه به شواهد اقتصادی به نظر میرسد که مانند آنچه که در کشورهای توسعه یافته دیده می شود بخش دولتی و بخش خصوصی در ایران مکمل همدیگر نیستند. از طرف دیگر وضعیت ما با آن دسته از کشورهای در حال توسعه که مخارج دولت از مالیاتهای بخش خصوصی تأمین میگردد تفاوت دارد، زیرا مخارج بخش دولتی تا حدود زیادی از محل درآمدهای نفتی تأمین میگردد. با توجه به شرایط فوق چگونگی تأثیر مخارج دولتی بر بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی نامشخص به نظر میرسد. همچنین به منظور مطالعه دقیقتر این ارتباط لازم است مخارج عمرانی و مصرفی بخش دولتی تفکیک گردد.
اهداف تحقیق
بررسی تأثیر مخارج جاری دولت بر بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران.
بررسی تأثیر مخارج عمرانی دولت بر بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران.
فرضیات تحقیق
مخارج جاری دولت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
مخارج جاری دولت در بلندمدت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
مخارج جاری دولت در کوتاهمدت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
رابطه علیت از مخارج جاری دولت به رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران در بلندمدت وجود دارد.
رابطه علیت از مخارج جاری دولت به رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران در کوتاهمدت وجود دارد.
مخارج عمرانی دولت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
مخارج عمرانی دولت در بلندمدت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
مخارج عمرانی دولت در کوتاهمدت دارای تأثیر معناداری بر رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران است.
رابطه علیت از مخارج عمرانی دولت به رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران در بلندمدت وجود دارد.
رابطه علیت از مخارج عمرانی دولت به رشد بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی ایران در کوتاهمدت وجود دارد.
تعریف واژگان و اصطلاحات کلیدی
بهرهوری عوامل تولید:
مفهوم بهرهوری در کلیه نظامهای اقتصادی و اجتماعی مطرح بوده به شیوه های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است. در سال ۱۹۵۰ سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی (OECD) به طور رسمی بهرهوری را بدین شرح تعریف کرد که “بهرهوری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می آید و بر این اساس میتوان از بهرهوری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد". این مفهوم به تدریج تکامل یافته است و مفاهیم کارائی و اثربخشی را نیز شامل گردیده است.
اگر چه تعاریف نخستین بهرهوری عمدتاً در برگیرنده مفهوم بهرهوری جزئی عوامل تولید بود، لیکن از دیدگاه سیستمی بهرهوری عبارت است از نسبت مجموع خروجیهای یک سیستم به مجموع ورودیهای آن، که خروجیها می تواند شامل حجم و مقدار محصول تولید شده تعداد افراد فارغالتحصیل شده و امثالهم بوده و مخرج کسر یعنی نهادهها نیز در برگیرنده کلیه عوامل تولید نظیر مواد اولیه، ساعات کار (تعداد) نیروی انسانی، ماشینآلات و غیره باشد و یا این که بر حسب معیارهای ارزش مالی یا واحد پول رایج کشورها اندازه گیری شود.
بنابراین بهرهوری مقدار تولید یا ستانده نیست بلکه اندازهای است که نحوه ترکیب و به کارگیری عوامل تولید در راستای اهداف بنگاه، به نحوی که بیشترین نتایج و بازدهی با کمترین هزینه حاصل شود را ارائه میدهد. بر این اساس بهرهوری به صورت نسبت ستانده به نهاده است و می تواند نهادههای بسیاری را شامل شود؛ این نهادههای متعدد و مؤثر، در هر کدام از این نسبتها، می تواند متضمن کیفیت، گستردگی عملیات، میزان مصرف مواد اولیه، موجودی و ظرفیت تولید تجهیزات سرمایهای، میزان مهارت نیروی کار و غیره باشد (عباسیان و مهرگان، ۱۳۸۶).
روش و ابزار گردآوری اطلاعات
تحقیق حاضر از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نظر هدف کاربردی است. دراین تحقیق برای جمعآوری مباحث تئوریک، از روش کتابخانهای (کتب و مقالات)، اسنادکاوی و فیشبرداری استفاده شده است.
منبع گردآوری داده های تحقیق به صورت زیر است:
تولید ناخالص داخلی: آمار و داده ها، بانک مرکزی
تولید بخشهای اقتصادی: آمار و داده ها، بانک مرکزی
مخارج جاری و عمرانی دولت: بانک اطلاعات سریهای زمانی اقتصادی بانک مرکزی
صادرات بخش کشاورزی: بانک اطلاعات سریهای زمانی اقتصادی بانک مرکزی
بهرهوری کل عوامل تولید بخش کشاورزی: محاسبات تحقیق؛ در این تحقیق این متغیر با بهره گرفتن از مقاله مهرآرا و احمدزاده (۱۳۸۸) محاسبه شده است. به این صورت که از کشش عامل کار و کشش عامل سرمایه در مقاله مذکور برای بخشهای اقتصادی کشور محاسبه شده است، برای بخش کشاورزی کشش عامل نیروی کار و سرمایه هر دو برابر ۴/۰ برآورد شده است. در تحقیق حاضر مقادیر مذکور در تابع تولید کاب-داگلاس جاگذاری شده و بهرهوری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی محاسبه شده است.
ضریب مکانیزاسیون بخش کشاورزی: داده های بانک جهانی
(۳‑۱۵)
که در آن :
(۳‑۱۶)
و با بهره گرفتن از اصل جمع آثار برای تعداد J چاه خواهیم داشت:
(۳‑۱۷)
در این رابطه میزان تغییر تراز (افت یا خیز) در چاه k در انتهای دوره زمانی n، یا ضریب پاسخ واحد که عبارتست از تغییر تراز در چاه k در انتهای دوره زمانی n در اثر تحریک (پمپاژ یا تغذیه) واحد در چاه j در دوره زمانی t، و میزان تحریک (پمپاژ یا تغذیه) چاه j در دوره زمانی t می باشد. ضریب تابعی است از فاصلهی بین چاهها، شعاع چاه، قابلیت انتقال آبخوان، ضریب ذخیره آبخوان، شرایط مرزی، و شرایط اولیه آبخوان [۳۱]. رابطه فوق برای سیستمهای چند آبخوانی نیز قابل استفاده است [۴۶].
شکل ۳‑۲ مفهوم ضریب پاسخ را برای منابع تحریک کننده و تحریک شونده نقطهای نمایش میدهد. رابطه ۳-۱۷، معادله اصلی روش ماتریس پاسخ واحد است. جهت استفاده از این رابطه لازم است ضرایب پاسخ واحد تولید گردند. این ضرایب را ضرایب تأثیر[۲۲]، کرنلهای گسسته[۲۳]، و توابع جبری تکنولوژیکی[۲۴] نیز نامیدهاند.
روش معمول تولید ضرایب پاسخ، استفاده مکرر از یک مدل شبیهسازی پارامتر گسترده است. ابتدا مدل شبیهسازی، با بهره گرفتن از داده های میدانی سیستم مورد بررسی، کالیبره می شود. نتیجه این کالیبراسیون تعیین خصوصیات یا ضرایب هیدرودینامیک در گسترهی مکانی آبخوان میباشد. سپس یکبار مدل شبیهسازی بدون اعمال هیچگونه تحریکی اجرا شده و پاسخها ثبت میگردند (شرایط صفر). این کار برای در نظر گرفتن اندرکنشهای طبیعی بین اجزای سیستم انجام می شود تا پاسخی که به دست می آید فقط ناشی از تحریک (مصنوعی) اعمال شده به سیستم باشد. آنگاه هربار تحریک واحدی برای یکی از عوامل تحریک کننده در نظر گرفته شده و مدل شبیهسازی مجدداً اجرا می شود. در هر اجرا، پاسخ عامل (یا عوامل) تحریک شونده به ازای تحریک واحد اعمال شده ثبت میگردد. این پاسخ عبارتست از تغییر در تراز آب زیر زمینی یا تبادل جریان بین رودخانه و آبخوان در دوره های متوالی. پاسخ خالص حاصل از تحریک مورد نظر به تنهایی، از تفاضل این مقدار و مقدار نظیر در شرایط صفر حاصل می شود. ماتریس پاسخ هر عامل تحریک شونده، از کنار هم گذاشتن پاسخ خالص تک تک عوامل تحریک کننده، حاصل میگردد.
شکل ۳‑۲: مفهوم ضریب پاسخ برای منابع تحریککننده و تحریک شونده نقطهای[۲]
جهت استخراج ضرایب پاسخ در این تحقیق، از نرمافزارMODFLOW Visual استفاده گردیده است.این نرمافزار معادله جریان در محیط متخلخل (رابطه(۳‑۱۳)) و اندرکنش رودخانه- آبخوان را به روش تفاضل محدود حل مینماید. بنابراین کلیه فرضیاتی که در این نرمافزار به کار رفته، در این مطالعه نیز صادق است. در این بخش به معرفی مختصری از مدلMODFLOW میپردازیم. توضیحات کامل پیرامون این نرمافزار در پیوست شماره ۳ ضمیمه شده است.
معرفی مدل MODFLOW
مدل MODFLOW اولین بار در سال ۱۹۸۴ تحت عنوان مدل جریان سه بعدی تفاضلهای محدود[۲۵] ارائه گردید. Harbauh و McDonald پس از ایجاد تغییراتی در این مدل سرانجام آن را با عنوان MODFLOW ارائه کردند. پس از آن هم با افزوده شدن بستههای مختلف شبیهسازی به وسیله افراد مختلف، مدل MODFLOW کاملتر شد.
نسخه اصلی این مدل تحت DOS است. اما نرمافزارهای دیگری همچون PMWIN، GMS، GWV، Visual MODFLOWو… توسعه یافتهاند که علاوه بر MODFLOW، سایر مدلهای شبیه سازی آب زیرزمینی مانند مدلهای کیفی را در خود دارند. این نرمافزارها به دلیل دارا بودن واسط گرافیکی[۲۶] کاربر، کاربر پسند بوده و بر خلاف نسخه تحت DOS وارد کردن و مدیریت دادهها در آن ساده است. مدل MODFLOW در شرایط اشباع، برقراری قانون دارسی و با فرض ثابت بودن چگالی آب زیرزمینی عمل میکند. مدل مورد نظر دارای مزایای زیر میباشد.
این مدل برای حل معادلات، از روش تفاضل محدود استفاده میکند که به آسانی قابل درک است.
نسخه تحت DOS آن و نرم افزارهایی که این مدل را درون خود قرار دادهاند، در بسیاری از رایانهها و سیستمعاملها قابل استفاده هستند.
در حالت یک، دو و شبه سهبعدی کاربرد دارد. منظور از حالت شبهسهبعدی این است که تغییرات شرایط آبخوان برای هر لایه در دو بعد شبیهسازی میشود. و این تغییرات برای لایه های مختلف آبخوان به شکلی جدا شبیهسازی میشود.
همچنین مدل MODFLOW قابلیت شبیهسازی پارامترهای مختلف آبخوان و عوارض مختلف مؤثر بر آبخوان را داراست که شامل موارد زیر میشود: (شکل ۳‑۳)
آبخوانهای آزاد و تحتفشار
گسلها
لایه های تحت فشار که با مواد ریزدانه محصور شده اند.
لایه های تحت فشار- جریان آب زیرزمینی و تغییرات ذخیره
رودخانههایی که با آبخوان در تبادل هستند.
زهکشها و چشمههایی که آب را از آبخوان تخلیه می کنند.
جریانهای زودگذری که با آبخوان در تبادل هستند.
مخازنی که با آبخوان در تبادل هستند.
تغذیهی حاصل از بارش و آبیاری
تبخیر و تعرق
چاههای تخلیه و تغذیه
با توجه به مزایای این مدل برخی از معایب آن به شرح زیر میباشد:
این مدل در شرایط اشباع، برقراری قانون دارسی و با فرض ثابت بودن چگالی آب زیرزمینی عمل میکند.
بیشترین تعداد لایههایی که مدل قابلیت شبیه سازی را دارد، ۸۰ لایه میباشد.