زیر رده (Sub Class): پیوسته گلبرگ
راسته (Order): Laminales
تیره (Family): Lamiaceae نعنائیان
جنس (Genus): Otostegia
گونه (Species): Boiss.(Burm)Otostegia persica
۲-۱-۳٫جنس Otostegia
Otostegiaجنس کوچکی است که حدوداً ۳۳ گونه گیاه را در خود جای می‌دهد. مناطق رشد گیاهان این جنس عمدتاً مناطق مدیترانه‌ای و آسیای میانه است. (۱) در ایران فقط ۳ گونه از این جنس یافت می‌شود:aucheri، michauxii, O. Persica ,O.O,که از بین این سه گونه، ۲ گونه آخر آندمیک ایران می‌باشد. (۲)
گیاهان این خانواده به صورت علفی، بوته‌ای، پایا، و خاردار و پوشیده از کرک‌های ساده بوده و به صورت وحشی می‌رویند. ساقه تا ارتفاع ۳۰ سانتیمتر تا ۱ متر، پوشیده از کرک، چهارگوش، منشعب، برگ‌ها ببضوی یا مدور یا تخم مرغی با پهنک منقسم به شبکه‌ای از برگ‌ها و گل‌ها در انتهای ساقه و در کنار برگ‌ها مجتمع می‌گردند. (۳)
هم اندازه و گاهی ۲تای خارجی از باقی آن‌ها بلندتر است. لبه‌ی بالایی کلاهک مانند بوده و لبه‌ی پایینی ۳ شکافه است. لب مرکزی از لب‌های جانبی بزرگ‌تر است. دارای ۴ پرچم بوده که به سمت لبه‌ی بالایی صعود می‌کند. بساک شکل منشعب مانند داشته و انشعاب بالایی کوتاه‌تر از انشعابات پایینی است. میوه‌های این جنس عموماً ۳ یا ۴ وجهی بوده پوشیده از کرک و گاهاً بدون کرک است. دارای ریشه‌ای وسیع است و ریشه‌های گیاه ۶ هفته‌ای آن در ابعاد ۷۰ سانتی متر اندازه‌گیری شده‌اند.
۲-۱-۴٫گونه‌ی Otostegia persica (Burm.) Boiss
O.persicaگیاهی است پایا، در بن و پایه چوبی، سبز کدر، خاردار، به ارتفاع ۱۵۰ـ ۸۰ سانتی‌متر.
ساقه‌ی آن متعدد، سخت –چوبی ،بسیار پرشاخه ،باشاخه‌های طویل، چهار پهلو ،سبز متمایل به سفید یامتمایل به زرد،کرکینه پوش است. برگ‌هاکوچک،دردوروسبز،باپهنک یاتیغه‌ای به ابعاد ۱۵- ۱۰×۱۵-۱۰ میلیمتر ،زبروخشن ، دردوروکرکپوش،واژتخم‌مرغی یا تقریباً مدور، در پشت دارای رگبرگ‌های برجسته و مشخص، در قاعده کنجی، در انتها دارای ۷-۵ دندانه خار مانند به طول ۲-۱ میلیمتر، در پایین باریک شده و منتهی به دمبرگ کوتاه؛ خارهای گوشوارکی سفید و کرکینه پوش، بسیار سخت، بلندتر از برگ‌ها هستند.
گل، سفید یا کرم متمایل به سفید، مجتمع در چرخه‌هایی شامل دو دسته کناری شامل سه گل؛ براکته‌ها درفشی، به درازی ۱۵-۱۰ میلیمتر، پایا و خار مانند و کوتاه‌تر از لوله‌ی کاسه؛ کاسه دارای لوله‌ی کرک‌پوش، به طول ۱۰-۸ میلیمتر، استوانه‌ای، دارای ۱۰ رگه طولی، در لبه وسیع، غشایی، دو لبه، مشبک، کمی کردار، لب بالایی آن پهن دراز –سرنیزه‌ای، کامل، هم‌قد باطول لوله ،درانتها دارای حلقه‌ای مشخص؛خودیا (کاسک) ایستاده، کرک‌پوش، با لب سه قسمتی ،قسمت میانی فرورفته وچاله‌دار ، پرچم‌هاراست ومانده درزیر (کاسک) خانه‌های بساک متعابد،خامه دو‌بخشی.
۲-۱-۵٫رویشگاه گونه‌ی Otostegia persica (Burm.) Boissدر ایران
انتشار جغرافیایی آن در جنوب: فارس: کتل کمارج، ده مورد، نیریز، بین کازرون و بوشهر، شیراز، بین شیراز و جهرم، کنگان، کوه خورموج، هویزه، چنار راه دار، کنار تخته؛ جنوب شرقی: بین آب باریک و درزین، بین شاه چغک و تاروم، بین جیرفت و ده بکری، تخت سلیمان، بین حاجی‌آباد و سیرجان، بین بم و جیرفت، بین بم و کرمان نزدیک نای بید، بافت سبزواران، گردنه مرغک، بین حاجی‌آباد و بندرعباس، طاهری بین بوشهر و بندرلنگه؛ بلوچستان: بین خاش و ایرانشهر، مکران، کارواندر، سرباز، تنگه سرخه، بشاگرد. (۴)
۲-۱-۶٫اثرات فارماکولوژیک و بیولوژیک جنس Otostegia
جنس Otostegia خواص بیولوژیک و درمانی مهمی را دارا می‌باشد. Otostegia Limbata در طب سنتی جهت درمان بیماری‌های لثه و زخم‌های مصرف می‌شود. (۵ و ۶) برگ‌ها و سرشاخه‌های هوایی O.saxatilisدر درمان کولیک، آسم، آنفلوآنزا، بی‌خوابی و هموروئید به کار می‌رود. جوشانده‌ی حاصل از برگ‌ها دارای خاصیت ضد زخم معده، ضد اسپاسم و آرام‌بخش می‌باشد و در اروپا از آن جهت ناراحتی‌های عصبی استفاده می‌شود. (۷).
O.africana در طب سنتی در درمان کولیک، مارگزیدگی، آسم، آنفلوانزا و بی خوابی کاربرد دارد. (۸) خواص ضدافسردگی و آرام‌بخشی قسمت‌های هوایی O.nigrو O.Larendaکه بومی ترکیه می‌باشند به اثبات رسیده است. برخی گونه‌های Otostegia در طب سنتی ترکیه به عنوان ضد زخم معده، ضداسپاسم و آرام‌بخش به کار می‌روند. O.nigraبطور گسترده‌ای در درمان زخم‌ها و سوختگی‌ها مصرف می‌شود. همچنین اثر چشمگیری در کاهش سرفه و بهبود التهابات سیستم تنفسی فوقانی دارد. (۹ و ۱۰)
از دی ترپنوئیدهای جدا شده از گونه‌های Otostegiaدر صنایع آرایشی به عنوان عامل کراتولیتیک بکار می‌رود. این ترکیبات برای پوست، مو و ناخن مفید بوده و تا حدی جهت بهبود عملکرد سیستم‌های حفاظتی پوست سودمنداند. (۱۱)

۲-۱-۷٫موارد استعمال گونهOtostegia persica (Burm.) Boiss
در طب سنتی ایران از O. persicaدر درمان مالاریا، کاهش قندخون و درمان زخم استفاده می‌شود. همچنین از آن جهت درمان آلرژی –آرتریت واسپاسم استفاده می‌گردد. (۱۲) طبق بررسی‌ های انجام شده،فلانوئیدهای حاصل ازبخش هواییO. persicaدارای اثرات آنتی اکسیدان قوی می‌باشد. (۱۲) دی ترپنوئیدهای استخراج شده از O. persica دارای اثر چشم‌گیری در مهار آنزیم‌های بوتیریل کولین استراز و استیل کولین استراز می‌باشند که به عنوان عوامل موثری در درمان آلزایمر شناخته شده‌اند. (۱۳)
دی ترپنوئیدهای فوق همچنین از O.persica استخراج شده و بنابراین وجود اثرات ضدقارچی در O.persica قابل پیش‌بینی می‌باشد.
بخش دوم
مراحل تهیه عصاره های گیاهی
۲-۲-۱٫تعریف عصاره
عصاره یکی از اشکال دارویی است که به کمک حلال مناسب طی عمل ماسراسیون، پرکولاسیون و غیره تهیه می‌شود. عصاره‌ها یا به تنهایی به عنوان دارو مصرف می‌شوند و یا بخشی از دارو را تشکیل می‌دهند. اگر مواد موجود در سلول‌های گیاهی با حلال‌ها از گیاهان استخراج شوند، به این محصول عصاره گفته می‌شود. عصاره معمولاً از گیاهان خشک تهیه می‌شود.
عصاره تام: اگر عصاره با متانول یا اتانول استخراج شود با توجه به پلاریته آن‌ها حاوی کلیه مواد موجود در گیاه بوده و عصاره تام می‌گویند.
اگر حلال از عصاره جدا نشود، همه‌ی عصاره‌ها مایع هستند. اما اگر حلال جدا شود برحسب مواد موجود در گیاه، عصاره ممکن است خشک، نیمه جامد یا خمیری و یا مایع باشد.
۲-۲-۲٫عصاره‌گیری
گیاهانی که برای عصاره‌گیری در نظر می‌گیریم باید کاملاً سالم بوده زیرا در صورت آلودگی گیاه نه تنها مواد حاصل از میکروب‌ها از آن استخراج می‌شوند بلکه ممکن است عفونت سبب تغییر در متابولیسم عادی گیاه شده و مواد موثر گیاه را از بین ببرد. (۱۴)
به طور کلی عصاره‌گیری یعنی جداسازی مواد فعال گیاه از اجزای غیرفعال آن به وسیله حلال مناسب. البته این امر مطلق نیست زیرا مواد غیرفعال هم به مقدار بسیار ناچیز وارد عصاره می‌شود ولی با انتخاب روش و حلال مناسب می‌توان این مواد غیرفعال را در عصاره بسیار کاهش داد. (۱۴)
۲-۲-۳٫روش‌های عصاره‌گیری
۲-۲-۳-۱روش خیساندن یا Maceration
اصطلاح ماسراسیون از لغت یونانی macerareبه معنای غوطه‌ور شدن گرفته شده است. به فرایند ماسراسیون، خیساندن نیز می‌گویند. عمل خیساندن یک روش قدیمی است که بوسیله آب یا حلال‌های مختلف صورت می‌گیرد. گیاه مورد نظر را به صورت پودر یا خرد شده داخل یک ظرف بزرگی ریخته و مقدار مناسبی حلال افزوده تا حدی که حلال، کل پودر را بپوشاند و مقداری نیز روی پودر قرار گیرد. پس از دو تا چهار روز (برحسب نوع گیاه) محلول را صاف می‌کنند.
۲-۲-۳-۲٫روش پرکولاسیون Percolation
در این روش بافت‌های گیاهی مورد مطالعه را به صورت پودر درآورده و در ظرفی به نام پرکولاتور ریخته و عمل عصاره‌گیری را انجام می‌دهند.
باید توجه داشت که شکل و اندازه پرکولاتور در نوع عصاره حاصل از بافت گیاهی دخالت دارد. بدین ترتیب که اگر مقدار معینی از گرد را در سه شکل و اندازه مختلف از پرکولاتور ریخته و در شرایط یکسان عمل پرکولاسیون را انجام دهیم، سه نوع عصاره را با غلظت‌های مختلف به دست خواهد آمد (عصاره غلیظ، تنتور غلیظ، تنتور ضعیف).
پودر مورد استخراج نباید بیش از ظرفیت پرکولاتور را اشغال نماید.
درجه نرمی و زبری پودر را بسته به ساختمان فیزیکی ماده خام مورد آزمایش، باید در نظر گرفت. پودر گیاه مورد استخراج را قبل از ریختن در پرکولاتور با حلال مورد نظر مرطوب نموده تا بهتر حلال را در خود جذب نماید. قبل از این که گرد مورد نظر استخراج در پرکولاتور ریخته شود،‌ باید یک تکه پنبه یا پشم شیشه را در ته پرکولاتور قرار داد. گرد مورد استخراج باید کم کم و به صورت یکنواخت در پرکولاتور ریخته شود و با وارد کردن فشار یکنواخت بر سطح پرکولاتور، دستگاه از پودر پر شود. پس از این که گرد مورد استخراج در پرکولاتور ریخته شد، یک کاغذ صافی روی سطح گرد قرار داده و روی آن یک یا دو قطعه شیشه یا جسم سنگین فلزی گذاشته تا به هنگام اضافه نمودن حلال، یکنواختی گرد به هم نخورد.
اضافه کردن حلال باید طوری باشد که همیشه روی گرد را پوشانده و در طول عمل استخراج گرد خشک نگردد. میزان خارج شدن عصاره از پرکولاتور باید ۵ میلی لیتر در دقیقه برای یک کیلوگرم در نظر گرفته شود.
در طول استخراج مواد به وسیله پرکولاتور نباید اجازه داد پرکولاتور از حلال مربوطه خشک گردد،‌زیرا در اثر خشک شدن، در قسمت پودر مورد استخراج ایجاد شکاف گردیده و حلال بدون تماس با پودر مورد استخراج، خارج می‌گردد.
۲-۲-۳-۳٫انتخاب حلال مناسب
برای انجام عصاره‌گیری قسمت مورد استفاده‌ی گیاه را به قطعات مناسب تقسیم کرده و سپس با حلال مناسب عصاره‌گیری می‌نمائیم و در نتیجه عصاره مایع به دست می‌آید که مدت طولانی آن را نمی‌توان نگهداری کرد و بسته به نوع حلال باید عصاره جامد به دست آید.
درصد استخراج مواد بستگی به زمان تماس حلال با گیاه دارد که هرچه بیشتر باید مقدار بیشتری مواد را در خود حل می‌کند تعیین نوع حلال بستگی به نوع مواد استخراجی دارد، برای بدست آوردن عصاره تام گیاه می‌بایست حلال پلار استفاده شود. از بهترین آن‌ها الکل اتیلیک و الکل متیلیک ۸۰ درجه می‌باشد که مانع از اثر آنزیم‌های اکسید کننده هیدرولیز کننده موجود در بافت‌های گیاهی می‌شوند.
یک حلال مناسب شرایط ذیل را باید داشته باشد:
بدبو و مضر نباشد.
مقرون به صرفه باشد.
مواد غیرفعال را کم‌تر در خود حل کند.
حلال مواد موثره باشد.
باعث فساد مواد استخراجی نشود بلکه از فساد آن‌ها نیز جلوگیری کند. (۱۴)
۲-۲-۳-۴٫مزایای روش پرکولاسیون
مزایای پرکولاسیون عبارت است از کوتاهی مدت کار، صرفه‌جویی در مقدار مایع مصرف شده و به دست آوردن محلول‌های نسبتاً کامل بدون کمک حرارت از مزایای دیگر آن است که جریان ملایم و تدریجی مایع ابتدا بعضی مواد دارویی را در خود حل کرده و همین محلول هنگام عبور از قسمت‌های دیگر گرد، موجب سهولت انحلال مواد دیگر می‌گردد. یکی دیگر از مزایای آن این است که تنتورهایی که طبق این روش به دست می‌آیند از هیدرولیز دیاستازها مصون می‌باشند.
به طور کلی می‌توان مراحل عمل پرکولاسیون را به طور خلاصه چنین بیان نمود:

والدین بایست به تناسب رشد و درک کودکشان او را نصیحت کرده و به او بفهمانند که مسئول انجام کارهای خوب و بد خود است و به خاطر انجام کارهیا پسندیده به قدر کافی او را تشویق کرده و در مورد کارهای ناپسند به اندازه لازم توبیخ نمایند^[۶۱].

زیاده‌روی و ایجاد وابستگی

محبت بیش از حد به کودک باعث از بین رفتن اعتماد به نفس در کودک شده و حس استقلال‌طلبی را از او می‌گیرد. کودکانی که بیش از حد مورد محبت واقع می‌شوند دارای شخصیتی وابسته‌اند وهمواره خود را نیازمند به سرپرست می‌بینند و گویی همیشه نابالغ و بیمارند.
«بسیاری از متفکرین معتقدد، که بیش از نیمی از بیماریهای عصر حاضر به واسطه این است که هنوز بشر به حد رشد نرسیده و قدرت استقلال عمل را به دست نیاورده، یعنی احساس نیاز به سرپرست می‌کنند، دلیل وجود برخی از دیکتاتورها و پرستش بت‌ها و هنرپیشگان در پاره‌ای از ممالک جهان هم به همین خاطر است.»
کمک‌های نابجای والدین، شعله‌های استقلال را در وجود کودک خاموش کرده و مانع رشد و شخصیت او می‌باشد. زندگی انسانها همواره همراه با ناملایمات و مشکلات زیادی است اگر والدین بی‌جهت کودک را مورد نوازش قرار نداده و بی‌مورد حمایتش نکنند، خود به فکر چاره‌جوئی افتاده و فکر خود را به کار گرفته، با صبر و بردباری مشکلات را از سر راه خود بر می‌دارد و او در جوانی مردکار و فعالیت بوده و در مقابل سختی‌های طاقت‌فرسا مقاومت خواهد کرد. درست است که کودک از شیره جان مادر تغذیه می‌کند اما او ناگزیر است روزی مستقل شود پس بایست ریشه‌ها و شاخه‌های کوچکی را که او را به مادر متصل کرده تدریجاً قطع نماید تا این اتصال و وابستگی مانع از رشد او نگردد.
انسان، کمالات و استعدادهای بالقوه فراوانی دارد که اگر زمینه پرورش آنها فراهم آید می‌تواند به رشد حقیقی نائل گردد. حرکات و رفتار آدمی، افکار و عقائدی که ابراز می کند و حالتهای مختلفی که در برابر حوادث و پیشامدها از خود نشان می‌دهد نمایانگر شخصیت واقعی او نیست.
از کودکی که در خانواده پست و فرومایه بار آمده انتظار رفتار انسانهای بزرگ و بلند همت را نمی‌توان داشت. برآوردن نیازهای ابتدائی کودکان، پرکردن شکم آنان و فراهم آوردن لباس و مسکن آنها بخش کوچکی از وظایف والدین است. هرگز نباید با کودکان معامله مرغ و گوسفند نمود باید آنان را شناخت و با کشف استعدادهای درونی وجودشان ارزش واقعی آنان را درک کرده و بستر مناسبی برای بروز شخصتی حقیقی آنان فراهم کرد.

پیامبر اکرمe می‌فرمایند:
اَکْرِموا اَولادَکُم وَ أَحْسِنوا آدابَهُم یُغفِرلَکُمْ.
فرزندان خویش را گرامی بداریم و احترام کنید و آنها را نیکو تربیت نمایید (تا از پرتو آن) مورد آمرزش و بخشش (خداوند) قرار گیرید.
رفتار پیامبر گرامی با کودکان و فرزندان اصحاب خود عالی‌ترین درس تربیت و برترین برنامه زندگی است از چگونگی رفتار پیامبر با کودکان در بخشی جداگانه بحث کرده‌ایم که در همان قسمت به آن خواهیم پرداخت^[۶۲].

فصل سوم:

احیاء نسل پاک

پیش از تولد

وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً^[۶۳].
ما نبی آدم را گرامی داشتیم و در دشت و دریا حرکتشان دادیم و از غذاهای پاک روزی‌شان دادیم و در میان مخلوقات خود به آنها برتری دادیم.
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ^[۶۴].
نیافریدیم جن و انس را مگر اینکه پرستشم کنند.
همانطور که از آیات روشن قرآن کریم این کتاب آسمانی معلوم است هدف از خلقت انسان مشخص می‌باشد، آیات دیگری نیز در فضیلت و ارزش انسان آمده است که جایگاه و وظایف او را در میان سایر مخلوقات نشان می‌دهد.
اسلام برنامه‌هایی را برای پیروان خود در غالب آیات و روایات از حین انعقاد نطفه انسان تا روزی که به خانه ابدی و جاویدان می‌رود ارائه داده است. یک سلسله از آن برنامه‌ها شامل دوران کودکی انسان می‌شود که این برنامه‌ها شامل برنامه‌های تربیتی و فرهنگی می‌باشد.
اسلام برای اینکه پیروانش به سوی پرستش و تکمیل شدن در بعد روحی و جسمی حرکت کنند و بتوانند از عهده مسئولیت و پرستش برآینداز همان آغاز انعقاد نطفه‌ی کودک توجه و عنایت کرده است و دستوراتی به پیروانش داده است، بی‌توجهی به آن دستورات مساوی است با انحراف بشر از مسیر انسانیت و پرستش.
اسلام ریشه‌های اساسی تربیت انسان را در سه دوران (دوران انعقاد نطفه، تولد و کودکی، نوجوانی تا بلوغ) بیان کرده است سعادت و شقاوت انسان در دورانهای بعد وابسته به این سه دوره می‌داند.
قبل از پرداختن به مسائل دوران انعقاد نطفه لازم است به مسائلی که در شکل‌گیری کودک اهمیت دارد و موردنظر اسلام است پرداخت. از ناحیه دین اسلام رهنمودهای بسیاری در تربیت فرزندان ارائه شده است از جمله این رهنمودها در زمینه انتخاب زن و شوهر است و اینکه انسان با چه افرادی ازدواج کند که فرزندان پاک و صالحی بدنیا آورد^[۶۵].

دستورالعملهای قبل از ازدواج

قبل از ازدواج زن و شوهر باید بدانند برای چه می‌خواهند ازدواج کنند؟ هدفشان از ازدواج چیست؟ و چگونه فرزندی می خواهند؟
اگر هدف زن و مرد از ازدواج اطاعت از دستور خداوند و پیروی کردن از روش انبیاء و بوجود آوردن نسلی پاک و سالم باشد ثمره این ازدواج، نسلی پاک و الهی خواهد بود اما اگر هدف از ازدواج رسیدن به امور مادی و جاه و مقام و زیبایی چهره باشد، ثمره آن هم پاک و الهی نخواهد بود.
پیامبر اکرمe می‌فرمایند: تَخَرَّوا لِنُطْفَتِکُمْ فَانْکحوا الْاَکْماء وَ اَنْکحوا اِلَیهم.
برای نطفه‌های خود محل مناسب انتخاب کنید و از اشخاص هم شأن خود زن بگیرید و به آنها زن بدهید زیرا مادر خوب در شکل‌گیری شخصیت کودک مؤثر است و مادر از اساسی‌ترین اصولی است که کالبد کودک از آن شکل می گیرد^[۶۶].

انتخاب همسر

اسلام اجازه نمی‌دهد که آدمی با هر انسانی درآمیزد و تشکیل نسل دهد بلکه برای انتخاب همسر شرایطی را مدنظر دارد که با رعایت کردن این شرایط می‌توان نسل پاکی را بر جای گذاشت.
هریک از دوطرف باید از نظر خانوادگی دارای اصالت باشند و نباید از خانواده‌های معتاد یا شرابخوار باشند و همچنین والدین این حق را ندارد که فرزند خود را به همسری فردی فاسق درآورند.
در سخنی از پیامبرe آمده است: «اِیّاکُمْ وَ خَضْراءِ الدَمن… قیل وَ ما خَضْراءِ الدَمَن قَال المَراه الحَسنا فی مَنْبهِ السراءِ، از گیاه سبزی که در کنار مزبله‌های می‌روید، دوری کنید پرسیدند منظور از آن چیست؟ فرمود زن زیباروئی است که در خانواده‌ای بدکار بدنیا آمده باشد.»
در اسلام حرمتی برای ازدواج با ارقاب نیست ولی توصیه شده که با افرادی که از نظر خویشاوندی رابطه نزدیک دارند ازدواج نکنید و علت آن اینگونه بیان شده که فرزندانی از آنها به وجود می‌آید که دارای کمبود و نارسایی هستند و طب امروز حرفی را که اسلام سالیان پیش بیان کرده، اثبات کرده است.
از نظر جسمی توصیه شده با زنی ازدواج کنید که دارای توانایی جسمی باشد و برومند بوده و از نظر بنیه قوی باشد هنگامیکه حضرت علیu از برادرش عقیل درخواست انتخاب همسر کرد از او خواست که برای او همسری انتخاب کند که از نظر توانایی جسمی قوی باشد و بتواند فرزندان قوی و نیرومندی به دنیا آورد. و ضمناً همسر باید از زیبایی نسبی برخوردار بوده و از رشد کافی برخوردار باشد.
همسر از نظر اخلاقی می‌بایست دارای عفت و اصالت باشد هرچه انسان از نظر خلق نیکو باشد این خلق نیکش به صورت صفات ارثی به فرزند انتقال پیدا می‌کند. همسر از نظر روان بایست سالم بوده و کمبود ذهنی نداشته باشد.
«پیامبرe فرموند: از مزاوجت با همسر احمق خودداری کنید زیرا مصاحبت آن موجب بدبختی و گرفتاری است و فرزند او از نظر فکری، تباه است».
پیامبر اکرمe می‌فرماید: یُنکَحُ المراهُ لِمالها وَ جمالِها و حَسَبها وَ دینها فعلیک بذات الدین تَرَبَتْ یَداک؛ زن را یا برای مالش می خواهند یا جمالش یا حسبش و یا دینش بهتر است با آنکه دین دارد ازدواج کنید.
امام صادقu می‌فرماید: طوبی لِعَن کانَتْ اُمُّه عفیفهً. خوشا به حال کسیکه مادرش عفیفه باشد^[۶۷].
اینها فرمایشاتی است که در خصوص ازدواج با زنهای شایسته وارد شده و این قبیل دستورات در منابع اسلامی فراوان به چشم می‌خورد.
زن و شوهر در ساختار جسمی و روحی فرزند تأثیر دارند برای همین است که دین حساسیت فوق‌العاده‌ای را نشان می‌دهد و همان خصوصیاتی را که درباره زن بیان داشته در خصوص مرد نیز بیان کرده است. یکی از ویژگیهایی که در مورد مرد موردنظر است هم کفو بودن با همسرش است آن هم در مسائل و ابعاد گوناگون از جمله در دین، اخلاق، تحصیل و اصالت خانوادگی است. توجه اسلام بیشتر در خصوص دیندار بودن است.
نمونه‌ای از فرمایشان پیشوایان اسلام در این زمینه:
حضرت علیu می‌فرمایند: اِذا کَرَمَ الرَّجُلُ کَرُمَ مَغیبَهُ و مَحْضَرَهُ.
وقتی که مرد، کریم و خوب بود ظاهر و باطنش نیز خوب و کریم خواهد بود^[۶۸].

مراقبتهای قبل از تولد

اکنون همسری با رعایت شرایط یاد شده انتخاب گردیده و قرار است زمینه ازدواج فراهم شود از لحظه مزاوجت تا تولد کودک مسائلی مطرح است که به بیان آنها می‌پردازیم.
اولین مسأله‌ای که مطرح است مسأله همبستری زن و مرد می‌باشد، زن و مرد در هنگام همبستری کردن نکاتی را باید مدنظر قرار دهند از جمله اینکه: پس از خواندن ۲ رکعت نماز و خواندن دعاهای وارد شده در این زمینه، اگر قصد آمیزش داشتند بسم‌ا… بگویند زیرا اگر آن را به زبان نیاورند شیطان شریک در اولادشان می‌شود. در قرآن کریم آمده است: وَشَارِکْهُمْ فِی الأَمْوَالِ وَالأَوْلادِ^[۶۹].
مسئله بعد این است که در هنگام آمیزش، زن و شوهر در فکر شهوت دیگری نباشند.
«مادر حجاج‌بن یوسف ثقفی یک زن عیاش بود این زن عاشق نذربن‌حجاج بود. نذربن حجاج یک جوان باجمال و مشهوری بود که در تاریخ نامش برده شده، روزی عمر رد می‌شد دید که این زن در حال شعرخوانی است و عمر متوجه شد که این زن عاشق نذر است و می‌گوید: کجاست نذزبن حجاج که ما به او دسترسی پیدا کنیم عمر به محض اطلاع نذربن حجاج را خواسته و سرش را تراشید و او را تبعید نمود. این زن وقتیکه شوهرش یعنی یوسف ثقفی با او همبستر شد ظاهراً به فکر نذربن‌حجاج بوده است و آن فکر روی این بچه اثر گذاشت و این بچه حجاج‌بن یوسف شد که در تاریخ آدم به این جنایتکاری کم داریم^[۷۰].»
از امور دیگری که در هنگام آمیزش باید در نظر گرفت اوقات آمیزش است. مثلاً دوشنبه باعث می‌شود فرزند حافظ قرآن و راضی به آنچه خداوند برای او قرار داده، باشد. آمیزش در شب سه‌شنبه باعث می‌گردد فرزند جوانمرد بوده و زبانش از غیبت و تهمت پاک بماند. شب پنج شنبه باعث می‌شود فرزند حاکمی از حکماء و یا عالمی از علماء شود اگر در روز پنج شنبه هنگام زوال باشد شیطان به کودک نزدیک نشده تا پیر شود و سلامتی دین و دنیا روزی او گردد. اگر در شب جمعه باشد فرزند خطیب و سخنور می‌شود و اگر در روز جمعه عصر باشد فرزند از دانایان مشهور می گردد.
زن و شوهر در هنگام آمیزش باید با تمام وجود به هم سرگرم باشند و افکار و اندیشه‌ ناصواب نداشته باشند و برای داشتن نسلی صالح و پاک دعا کنند^[۷۱].

دوران حمل

به اعتقاد راجرز^[۸۴] خویشتن پنداری فرد از اضطرب یا تجربه ارگانیزمی او ناهماهنگ و در تضاد است. هر موقع که ادراک یک فرد از تجربه خودش تحریف یا انکار شود، تا حدودی حالت ناهماهنگی میان «خود» و تجربیات فرد، یا حالت ناسازگاری روانی و آسیب پذیری به وجود می‏آید و موجب پیدایش مکانیزم‏های دفاعی می‏شود. در حقیقت فرد در مقابل تهدیدهای حاصل از ناهماهنگی میان تجربه و خویشتن پنداری، احساس اضطراب می‏کند و سپس با بهره گرفتن از یکی از مکانیزم‏های دفاعی در مقابل تهدید و اضطراب حادثه به دفاع از خود می‏پردازد. انسان روان نژند و ناسازگار با مشکل مواجه است زیرا ارتباطش‏را با خود و دیگران از دست داده است و روابطش نامطلوب است (شفیع آبادی و ناصری، ۱۳۷۷).
دیدگاه انسان گرایی
بر طبق مدل‏های انسان گرایی ـ هستی گرایی، رشد شخصیتی تحریف شده یا سد شده، به عنوان عامل عمده‏ای است که سلامت روان را تحت تأثیر قرار می‏دهد. در این مدل تأکید روی انگیزه رشد در مقابل ایستایی لزوم بودن و شکل‌گیری خود است. اگر شخصی از فرصت‏های رشد محروم شود اضطراب، ناامیدی و ناکامی را تجربه خواهد کرد. تحریف طبیعت بشری به وسیله نیروهای محیطی نامطلوب به ناسازگاری منجر خواهد شد (رستمی،۱۳۸۰).
بر طبق نظر مزلو افرادی که بیشترین سازگاری را دارند آنهایی هستند که در سراسر مراحل زندگی خود به طور موفقیت آمیزی رشد کرده‏اند و به بالاترین مرحله کمال یعنی خود شکوفایی رسیده‏اند. انسانی که به مرحله خود شکوفایی ارتقاء پیدا کرده، نیروهای بالقوه اساسی خویش را به کامل‏ترین صورت تحقق بخشیده است. شخص ممکن است تکانه‏های درونی را بازداری یا تعدیل کند و یا بکوشد تا خواست محیطی را به طریقی تغییر دهد تا تعارض را دفع نماید. پیاژه^[۸۵] به فرایند سازگاری اهمیت زیادی می‌داد. او اصطلاحات درون سازی ^[۸۶]و برون سازی^[۸۷] را به کار برد. منظور از این دو واژه به ترتیب تغییر نسبی خود شخص یا تغییر محیط است. هم درون سازی و هم برون سازی به حل تعارض‏ها می‏انجامد (رستمی، ۱۳۸۰).
دیدگاه روان شناسی شناختی
در دیدگاه روان شناسی شناختی، انسان سازگار به کسی گفته می‏شود که توانایی و قدرت پردازش صحیح اطلاعات را داراست و چون قادر به چنین کاری است لذا یک نظام ارزشی واقع بینانه برای خود تنظیم می‏نماید تا تحت تأثیر نوسانات روانی دردناک و اختلاف با دیگران دچار آسیب نشود. این روند به او کمک می‏کند تا به احساس بهتری دست یابد (رستمی، ۱۳۸۰).

علاوه براین، تحقیقات نشان داده اند که روابط بین والدین و سبک های دلبستگی بر سازگاری اجتماعی نوجوانان اثرگذار است. مفهوم سازگاری اجتماعی از عناصر متعددی مانند حل مسئله، حل تعارض و اعتماد به نفس تشکیل شده است (مارش و همکاران ، ۲۰۰۳).
رابین و رزکراسنر^[۸۸] (۲۰۰۰)، سازگاری اجتماعی را به عنوان توانایی رسیدن به اهداف مشخص در تعامل اجتماعی و حفظ رابطه اجتماعی با دیگران در طی زمان و مکان های مختلف تعریف کرده اند (مارش و همکاران ، ۲۰۰۳) .
۲-۳- پیشینه پژوهشی
۲-۳-۱- پیشینه داخلی
جهانگیر (۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان مقایسه عملکرد خانواده و رضایت مندی زناشویی در زنان متأهل شاغل و غیرشاغل شهر تهران نشان داد که بین عملکرد خانواده در زنان متأهل شاغل و غیرشاغل تفاوت معنی داری وجود دارد. بین عملکرد خانواده و رضایت مندی زناشویی در زنان شاغل و غیر شاغل رابطه معنی داری وجود دارد.
شاه آبادی (۱۳۹۰)، در پژوهشی تحت عنوان سنجش میزان سازگاری اجتماعی در نوآموزان نشان داد که الف) بین ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻫﺎﻯ ﭘﻴﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﻭ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻌﻨﻰ ﺩﺍﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺑﻬﺘﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ. ب) ﺑﻴﻦ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﺭﺓ ﭘﻴﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﺪ، ﺑﺎ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻌﻨﻰ ﺩﺍﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ، ﺑﻴﻦ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ج) ﺑﻴﻦ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﭘﺪﺭ، ﺷﻐﻞ ﭘﺪﺭ، ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﻣﺎﺩﺭ، ﺷﻐﻞ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯﺍﻥ، ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻌﻨﻰ ﺩﺍﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
شهرکی ثانوی (۱۳۹۰)، در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده بر کیفیّت زندگی نوجوانان نشان دادند الگوی ارتباط خانوادگی، قوی ترین پیش بینی کننده ی بعد رابطه خانوادگی بود.
مردانی حموله، مرجان و همکاران (۱۳۸۹)، در پژوهشی با عنوان ارتباط خوش بینی و سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی در کارکنان بیمارستان به این نتیجه رسیدند که خوش بینی و سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی دارای رابطه معنی دار بوده است.
ﺟﻮادی، ﺣﺴﻴﻨﻴﺎن و ﺷﻔﻴﻊآﺑﺎدی (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آﻣﻮزش ﺗﺤﻠﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﺎوره ای ﺑﻪ ﻣﺎدران ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﺎن نشان دادند که روش آموزش تحلیل محاوره ای ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎدران ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ آﻣﻮزش ﺗﺤﻠﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﺎوره ای، «ﻧﻘﺶﻫﺎ»، «ﺣﻞﻣﺴﺌﻠﻪ» و «اﺑﺮاز ﻋﻮاﻃﻒ» آﻧﺎن را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ.
شکرکن و همکاران(۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان بررسی ویژگی های شخصیتی، مهارت های اجتماعی، سبک های دلبستگی و ویژگی های جمعیت شناختی به عنوان پیش بین های موفقیت و شکست رابطه زناشویی در زوج های متقاضی طلاق و عادی در اهواز نشان دادند شکست و موفقیت در رابطه زناشویی را می توان از روی متغیرهای ویژگی های شخصیتی، مهارت های اجتماعی، سبک های دلبستگی و ویژگی های جمعیت شناختی پیش بینی نمود.
شریفی، عریضی و نامداری (۱۳۸۴)، در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین عملکرد خانواده و سرسختی روان‌شناختی در دانش آموزان نشان دادند که بین عملکرد خانواده و سرسختی در کل گروه های دختر و پسر رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
اﺻﻼﻧﻲ (۱۳۸۳)، ﻧﻴﺰ در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﻲ، ﻛﺎراﻳﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺘﺄﻫﻞ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ.
کدیور، اسلامی و فراهانی (۱۳۸۳)، در پژوهشی نشان دادند که بین عملکرد خانواده و انتخاب سبک های مقابله رابطه معنی داری وجود دارد. بین استفاده دختران و پسران از سبک های مقابله با عملکرد خانواده رابطه معنی‌دار وجود دارد. بین از بین ابعاد ۱۵ گانه عملکرد خانواده ، ۱۲ بعد آن با سبک های مقابله افراد رابطه معنی‌دار وجود دارد.
رضازاده (١٣٨١)، با بررسی رابطه سبک های دلبستگی و مهارت های ارتباطی با هم ساز زناشویی نشان داد که بین سبک های دلبستگی زوجین هم خوانی وجود دارد و بین زوج های ناایمن و ایمن در سه مقیاس از ١٢ مقیاس آزمون هم ساز زناشویی تفاوت معنی داری وجود داشت.
جنانی (۱۳۸۰)، در پژوهشی رابطه تعاملات درون خانواده را با سلامت روان دانش آموزان بررسی کرد. نتایج نشان داد که بین تعامل افراد خانواده با سلامت روان دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بین میزان اجتماعی دلبستگی و همبستگی در خانواده و سلامت روان دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد.
گلچین، نصیری، نجمی و بشردوست (۱۳۸۰)، در پژوهشی با عنوان ارتباط عملکرد خانواده با برخی ویژگی‌های روانی نوجوانان دختر و پسر نشان دادند که بین عملکرد خانواده و ویژگی های روانی نوجوانان رابطه مثبتی وجود دارد.
بشارت (۱۳۸۰)، در پژوهشی که با عنوان بررسی رابطه سبک های دلبستگی با مشکلات زناشویی در زوجین نابارور بر روی ۳۰ زوج نابارور انجام داد نشان داد که میزان مشکلات زناشویی علاوه بر سبک دلبستگی شخص نابارور با سبک دلبستگی همسر وی نیز همبستگی دارد.
ثنایی و امینی (۱۳۷۹)، در پژوهشی با عنوان مقایسه عملکرد خانواده در دو گروه دانش آموزان دختر مستقل و وابسته به دیگران نشان دادند که دانش آموزان وابسته در ابعاد ارتباط، مشارکت عاطفی، کارایی عمومی و همچنین کل مقیاس، عملکرد خانوادگی ضعیف تری نسبت به دانش آموزان مستقل دارند.
نتایج پژوهش بشارت (۱۳۷۹)، نشان داد که رفتار اجتماعی یک متغیر پیش بین قوی در مورد ناسازگاری اجتماعی دوران بزرگسالی است .
مظاهری (۱۳۷۹)، در یک بررسی روی ۵۲ زوج ایرانی نشان داد که رابطه قوی بین سبک دلبستگی و ساختار خانواده وجود دارد، به نحوی که نشان دهنده اهمیت دلبستگی زوجین به عنو ان مولفه ای مهم در شکل گیری روابط خانوادگی است.
مظاهری (١٣٧٩)، هم چنین در پژوهش دیگر خود مشخص ساخت که زوجین ناایمن ضعیف ترین و پایین ترین سازگاری و زوج های ایمن بالاترین سازگاری را نشان می دهند.
نتایج تحقیقات آقا محمدیان (۱۳۷۳)، نشان دهنده مثبت بودن روابط دلبستگی والد- کودک با سازگاری اجتماعی میان کودکان و نوجوانان است.
۲-۳-۲- پیشینه خارجی
تحقیق مک ویلیامز و بایلی^[۸۹] (۲۰۱۰)، نشان می دهد که سبک دلبستگی اجتنابی و سبک دلبستگی اضطرابی دوسوگرا رابطه‌ای قوی با سلامتی پایین و سازگاری اجتماعی دارد.
کرایتون^[۹۰] (۲۰۱۰)، در پژوهشی با عنوان سبک دلبستگی در دانشجویان کالج، همبستگی عوامل خانوادگی و سازگاری اجتماعی به طبقه بندی سبک های دلبستگی و رفتارهای دلبستگی پرداخت وی همچنین عوامل خانوادگی موثر بر سبک دلبستگی و همبستگی سازگاری اجتماعی با سبک دلبستگی فردی افراد را مورد بررسی قرار داد. در نتایج پژوهش وی سه نوع دلبستگی، بروندادهای سازگاری فردی متفاوتی را نشان دادند. همچنین نشان داده است با وجود این که سبک های دلبستگی با سازگاری اجتماعی و میزان رضایت از زندگی در سال‌های بعد همبستگی دارد، عواملی از متغیرهای دیگری نیز وجود دارد که با سازگاری اجتماعی و سبک های دلبستگی رابطه دارد، از جمله این عوامل، متغیرهای خانوادگی می باشند.
ریگس و هان^[۹۱] (۲۰۰۹)، نمونه ای ۳۱۷ نفری از دانشجویان را مورد بررسی قرار دادند. آن ها دریافتند که سبک دلبستگی اضطرابی دوسوگرا اضطراب مزمن را به صورت مستقیم و غیرمستقیم پیش بینی می‌کند. همچنین افراد با سبک دلبستگی نا ایمن عزت نفس پایین تر، افکار غیرمنطقی را گزارش دادند که به نوبه خود اضطراب را پیش بینی می کنند. همچنین سبک دلبستگی اجتنابی به طور مستقیم افسردگی را پیش بینی می کند و به طور غیرمستقیم با میانجی‌گری اضطراب مزمن، افسردگی، رفتارهای بزهکارانه را پیش بینی می کند.
در مطالعه کاپانی و راو (۲۰۰۷) مشخص شد که سبک دلبستگی ایمن با سطح پریشانی پایین‌تر و سطح بالای ابعاد تطابقی عملکرد خانواده ارتباط دارد.
نتایج پژوهش هاشمی^[۹۲] و دیگران (۲۰۰۷)، که در مورد زنان پاکستانی انجام گرفت، نشان داد که زنان با سطح تحصیلات بالا که عمدتا زنان شاغل بوده اند، سازگاری و رضایت بالاتری نسبت به زنان با تحصیلات پایین که عمدتا زنان خانه دار بوده اند، داشتند.
پژوهش رایس و میرزاده^[۹۳] (۲۰۰۷)، از رابطه سبک های دلبستگی با عملکرد خانواده و رفتار سازگارانه در مدرسه حاکی بوده است.
لویکس^[۹۴] و همکاران (۲۰۰۷)، هم به این نتیجه رسیدند که سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری در دانشجویان با سازگاری آن ها رابطه دارد.
نتایج پژوهش روزن اشتاین و هروویتز^[۹۵] (۲۰۰۶)، نشان دهنده رابطه میان سبک های دلبستگی نوجوانی و آسیب‌های روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت ضداجتماعی و اختلال سازگاری اجتماعی بوده است.
تحقیقات تایجل و وین (۲۰۰۶)، نشان داده است سطوح پرخاشگری و ناسازگاری اجتماعی در مراحل گوناگون کودکی بین جمعیت های طبیعی ثابت است.
ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻟﻮرﻧﺰ^[۹۶] (۲۰۰۶)، در ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﻮداﻓﺸﺎﻳﻲ اﺣﺴﺎﺳﻲ در ﺑﻴﻦ ﻫﻤﺴﺮاﻧﻲ ﻛﻪ اﻟﮕﻮی ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺳﺎزﻧﺪه دارﻧﺪ، ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد دارد و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ زوﺟﻴﻦ از ﺗﻌﺎرﺿﺎت زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ.
در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﺎﻧﻮاده، ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻨﮓ^[۹۷] (۲۰۰۵) در ﻳﻚ دوره ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ، ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮ روی دو ﮔﺮوه زوج، ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻟﮕﻮی ارﺗﺒﺎط ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ، ﻳﻜﻲ ازﺣﻔﺎﻇﺖﻛﻨﻨﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺮس و زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز اﻳﺠﺎد رﺿﺎﻳﺖ، اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺜﺒﺖ، ﺣﻞ ﺗﻌﺎرض و ﭘﺎﻳﺪاری زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ اﺳﺖ.
آدامز و همکاران (۲۰۰۵)، در بررسی ارتباط سبک های هویت و مشکلات رفتاری مشاهده کردند که افراد با سبک هویتی سردرگم/ اجتنابی بیش از دارندگان دو سبک دیگر مشکلات سازگاری مانند بزهکاری و اختلال‌های سلوکی نشان می دهند.
ﺍﺷﻨﺎﻳﺪﺭ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ (۲۰۰۵)، ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
پالی^[۹۸] و همکاران( ۲۰۰۵)، نیز در تحقیقی به بررسی رابطه بین دلبستگی و رضایت زناشویی پرداخته اند و نشان داده اند که دلبستگی ایمن با رضایت زناشویی زوجین همبستگی مثبت داشته است.
نارایانان و راو^[۹۹] (۲۰۰۴) دریافتند، ۴۸% درصد گروه نمونه پریشانی بالایی را گزارش کردند و درصد بسیار زیادی از گروه نمونه سبک دلبستگی ناایمن داشته اند.یافته های این تحقیق نیاز به فهم سبک های دلبستگی و ارتباط آن ها را با عملکرد خانواده و پریشانی روان‌شناختی را برجسته می‌سازد.
مطالعات براونفیلد و تامپسون (۲۰۰۳)، رابطه ابعاد سازگاری اجتماعی را بررسی نموده و نتایج نشان دهنده وجود رابطه مثبت بین سبک های دلبستگی و عملکرد بین مادر- کودک و سازگاری اجتماعی بود. همچنین آن‌ها در مطالعه خود، ارتباط میان دلبستگی ناایمن با گروه همسال و رفتار بزهکارانه ناسازگارهای اجتماعی را گزارش داده اند.
نتایج تحقیق مارش^[۱۰۰] و همکاران (۲۰۰۳)، از ارتباط سبک دلبستگی ناایمن با ناسازگاری های اجتماعی نظیر مشکلات رفتاری و نشانه های رفتار پرخطر در سالهای بعدی زندگی حکایت می‌کند.
ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻨﮓ^[۱۰۱] ﻭ ﺑﺎﻟﺒﯽ (۲۰۰۳) ﺑﻴﺎﻥ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﻃﻼﻕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺭﻭﺍﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.
در تحقیق مقایسه ای لدوکس^[۱۰۲] و همکاران (۲۰۰۲)، که ساختار خانواده و روابط والدین- جوان را در فرانسه و انگلستان در رابطه با مصرف مواد بررسی کرد، این نتایج بدست آمدک فرزندانی که رابطه ای رضایت آمیز با پدر و مادر نداشتند و آن هایی که کنترل و نظارت کمتری بر آن ها بود، به سوی استفاده از مواد مخدر کشیده می شدند.
در مطالعه ای که توسط داکوف^[۱۰۳] و همکاران (۲۰۰۱)، در امریکا انجام شد، رابطه خانواده و معتاد جوان مورد بررسی قررار گرفت. نتایج نشان داد که درگیری خانوادگی در این خانواده ها بیشتر از خانواده های عادی است.
در پژوهش نایجل و ساندین^[۱۰۴] (۲۰۰۱)، میان سبک دوسوگرا در زنان بیوه و کاهش میزان سازگاری اجتماعی، ارتباطی معنادار گزارش شده است.
بررسی اسلس نیچ^[۱۰۵] و همکاران (۲۰۰۰)، نشان داد که فرار نوجوانان به دلیل آشفتگی های خانوادگی بوده است.
یافته های مطالعه نیکلسون ^[۱۰۶] (۲۰۰۰)، از ارتباط الگوهای رفتاری سازش نایافته و کنش‌وری روانی- اجتماعی با سبک دلبستگی ناایمن حکایت داشت.
دویلی و مارکی ویکزیک^[۱۰۷] (۲۰۰۰)، تحقیق طولی در مورد سبک های دلبستگی و عملکرد خانواده و اثرات آن برسازگاری اجتماعی انجام دادند. آن ها دلبستگی مشاهده شده بین والدین و نوجوانان در سن ۱۳ سالگی و ابعاد مختلف سازگاری اجتماعی در ۱۵سالگی (مانند نشانه های افسردگی، اعتماد به نفس و نمرات درسی، پرخاشگری به دیگران) را اندازه گرفتند و نتایج به دست آمده نشان داده است که دلبستگی ایمن بدون تردید با سازگاری اجتماعی با توجه به سطوح مشکلات درون زاد، عزت نفس^[۱۰۸] و پیشرفت تحصیلی دو سال بعد رابطه دارد. بنابراین، چنین استنباط می شود که دلبستگی والدین بر سازگاری اجتماعی نوجوانی موثر است.

۱-۵) سوال های تحقیق:
۱-۵-۱) سؤال اصلی:
به چه میزان مدیریت تبادل اطلاعات بر فرایند کشف جرایم نقش دارد؟
۱-۵-۲) سؤال های فرعی:
۱-نقش تبادل و دسترسی مناسب به اطلاعات مردمی بر فرایند کشف جرم چگونه است؟
۲-نقش تبادل و دسترسی مناسب به اطلاعات ادارات پلیس کشف جرائم بر فرایند کشف جرم، چگونه است؟
۳-نقش تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی پلیس های تخصصی همرده پلیس آگاهی بر فرایند کشف جرم چگونه است؟
۴-نقش تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی برون سازمانی بر فرایند کشف جرم چگونه است؟
۵-نقش تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی فضای مجازی بر فرایند کشف جرم چگونه است؟
۶-اولویت بندی تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی چگونه است؟
۱– ۶) فرضیه ها:
۱-۶-۱)فرضیه اصلی :
بین مدیریت تبادل اطلاعات و فرایند کشف جرم در ناجا رابطه وجود دارد.
۱-۶-۲)فرضیه های فرعی :
بین تبادل و دسترسی مناسب، به اطلاعات مردمی و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد.
بین تبادل و دسترسی مناسب به اطلاعات ادارات پلیس کشف جرایم و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد.
بین تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی پلیس های تخصصی همرده پلیس کشف جرایم و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد.
بین تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی برون سازمانی و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد.
بین تبادل و دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی فضای مجازی و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد.
بین ابعاد مدیریت تبادل اطلاعات و فرایند کشف جرم رابطه مستقیمی وجود دارد
۱– ۷) انگیزه انتخاب موضوع:
با عنایت به اینکه محقّق بیش از یک دهه از خدمت خود را در ادارات مختلف معاونت فن آوری اطلاعات و ارتباطات فا. ا. کرمان طی نموده و مجری و ناظر پروژه ها و طرحهای مختلف امنیتی و ایجاد بستر های ارتباطی مختلف برای توسعه شبکه ارتباطی به منظور تحقق تبادل و به اشتراک گذاشتن اطلاعات بوده و از نزدیک ضمن نشست های متعدد مشکلات و معضلات یگان های اجرایی خصوصا پلیس آگاهی و عدم امکان دسترسی مناسب به منابع اطلاعاتی داخل و خارج سازمان را لمس نموده، و نیز به دلایل زیر تصمیم به تحقیق در خصوص تاثیر موئلفه ها و شاخص های مختلف مدیریت تبادل اطلاعات بر فرایند کشف جرم شده است.

۱-محدودیت های دسترسی مأمورین عملیاتی و اجرایی در پلیس ها و واحدهای تخصصی و اجرایی خصوصا پلیس کشف جرائم به اطلاعات مردمی.
۲- محدودیت های دسترسی مأمورین عملیاتی و اجرایی در پلیس ها و واحدهای تخصصی و اجرایی خصوصا پلیس کشف جرائم به اطلاعات داخل سازمان(اطلاعات ادارت داخلی و اطلاعات سایر پلیس های تخصصی)
۳- محدودیت های دسترسی مأمورین عملیاتی و اجرایی در پلیس ها و واحدهای تخصصی و اجرایی خصوصا پلیس کشف جرائم به اطلاعات خارج از سازمان(اطلاعات سایرسازمان ها و منابع اطلاعاتی اینترنتی)
۴-موازی کاری در برخی از واحدهای اجرایی و پلیس های تخصصی در ذخیره سازی اطلاعات و قایل بودن حق مالکیت معنوی بر اطلاعات، بانک های اطلاعاتی و زیر سیستم ها و عدم همکاری در تجمیع بانک های اطلاعاتی.
۵-کم توجهی به بحث آموزش کلاسیک و کاربردی مدیران، مسئولین، مأمورین اجرایی در خصوص نحوه استفاده از سامانه های جامع اطلاعاتی در محیط مجازی برای پی جویی متهمین و جرائم.
با توجه به موارد فوق و سایر مسایلی که در ادامه مطرح خواهد شد، عواملی بودند تا تعیین موضوع پژوهش ضرورت و انگیزه انتخاب من به عنوان موضوع پایان نامه باشد.
۱-۸) قلمرو تحقیق :
بیان قلمرو تحقیق از آن جهت اهمیّت دارد که خواننده با توجه به مقطع زمانی و محل تحقیق انجام شده، قادر خواهد بود در رابطه با تحلیل ها و استنتاج های مربوط به فرضیه ها، ارزیابی مطلوب تری داشته باشد. در تحقیق حاضر پس از تصویب موضوع مربوطه در شهریور ماه ۱۳۹۲مراحل اولیه شامل تهیه طرح تحقیق، ادبیات تحقیق با توجه به حجم زیاد انجام شد و در بهمن ماه ۱۳۹۲ پرسشنامه تهیه و پس از چند نوبت تست اولیه، رفع اشکالات و اطمینان از روایی و پایایی به مورداجرا گذاشته شد. عملیات تجزیه و تحلیل داده ها، نتیجه گیری، پیشنهاد و نهایتأ تدوین گزارش انجام و در مجموع این طرح طی مدت ده ماه با کار گسترده به سرانجام رسید
۱-۸-۱)محدوده زمانی :
این تحقیق در ارتباط با مدیریت تبادل اطلاعات به منظور اجرای مطلوب مأموریت های پلیسی خصوصا کشف جرم مطرح و چون نقش و تأثیر مؤلفه هایی از آن در اولویت بندی عوامل مؤثر بر این مدیریت باید مورد بررسی قرار گیرد، لذا سال ۱۳۹۱ در نظر گرفته شده است. تا بهتر بتوان برابر آخرین وضعیت تبادل اطلاعات موجود در ناجا به تدوین تحقیق پرداخت.
۱-۸-۲) محدوده مکانی :
هرچند فضای تبادل اطلاعات از نظر اندیشمندان این علم به دهکده ای تشبیه شده است و مدیریت آن در تمام نقاط کشور با توجه به سطح امنیتی و انتظامی مطرح است، اما از آنجا که کلیه برنامه های راهبردی و برنامه ریزی های عملیاتی در سازمان در سطوح عالیه انجام می گیرد و از طرفی در کلیه پلیس های تخصصی در ناجا واحدهای عملیاتی و اجرایی نیز فعال می باشند، برای درک بهتر تحقیق، از لحاظ مکانی، تحقیق در محدوده پلیس کشف جرایم، معاونت فاوا و سایر پلیس های تخصصی فرماندهی انتظامی استان کرمان و فاوای سازمان ها و نهادهای خارج از آن انجام گرفته است.
۱-۹) تعاریف و مفاهیم نظری:
۱-۹-۱) مدیریت:
مدیریت، فرایند بکارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول، صورت می گیرد. اصول مدیریت شامل برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و سرپرستی و کنترل می باشند (رضائیان, ۷:۱۳۸۷).
۱-۹-۲)اطلاعات:
واژه اطلاعات به معنی اطلاع از فعل لاتین به معنی شکل دادن به چیزی است. واژه اطلاعات از نظر علم بیان،ساخت بخشیدن به توده یا ماده نامنظم را تداعی می کند.ساخت بخشیدنی که به ماده بدون ثبات و نامرتب معنی وحیات بدهد. مناسب ترین واژه برای تمام داده هایی که برای کاربراز طریق نوعی نظم بخشیدن به آنها فراهم می شود، واژه اطلاعات است (رضائیان،۴۴:۱۳۸۰).
۱-۹-۳)مدیریت تبادل اطلاعات:
مدیریت تبادل یا توزیع اطلاعات عبارت است از: شناسایی محل استقرار سامانه ها، اطلاعات و محل استفاده از آنها ونیز مکان توسعه آنها که در عملکرد کلی موثر است . برای مثال یک سازمان بین المللی ممکن است به منظور پیروی از مقررات ملی ایمنی و پشتیبانی یک بانک اطلاعاتی متمرکز در اداره اصلی مستقر کند در مقابل یک سازمان محلی ممکن است در هر اداره یک بانک اطلاعاتی قرار دهد بطوریکه کاربران بتوانند سریع به اطلاعات دسترسی یابند وآن را به هنگام سازند (حسن زاده،۸۱:۱۳۸۵).
۱-۹-۴)جرم^[۸]:
جرم عبارت است از عمل یا ترک عملی که قانون آنرا پیش بینی نموده و برای ترک یا ارتکاب آن مجازات تعیین
نموده باشد. به عبارت دیگر جرم عمل یا خودداری از عملی است که مخالف نظر، صلح و آرامش اجتماع بوده و از همین حیث مجازاتی برای آن تعیین نموده باشند.ویا به عبارتی هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشدجرم محسوب می شود (شامبیاتی،۲۰۵:۱۳۷۱).
۱-۹-۵)فرایند کشف جرم^[۹]:
فرایندی است که پس از طی مراحل ۸ گانه ذیل منجر به تشخیص جرم و هویت مجرم می گردد.
مراحل کشف جرم:
۱-تحقیقات : که عبارت است ازمشاهده یا تفحص صبورانه گام به گام، بررسی دقیق و ثبت شواهد و مدارک یا ثبت تحقیق و تفحص های قانونی
۲-عکس برداری، ترسیم کروکی و بازسازی صحنه جرم
عکس برداری نقش مهمی در مستند کردن شواهد و مدارک و طرح دعاوی در دادگاه ایفا می کند. اگر چه مسئولیت اولیه مأموران به محض ورود به صحنه جرم رسیدگی به موارد اضطراری و سپس حفاظت از صحنه می باشد.
۳-یادداشت ها و گزارش ها :
یادداشت ها نه تنها به یاد آوری های آتی کمک می کند بلکه برای تهیه کروکی ها و گزارش ها هم استفاده می شوند.
۴-جستجو و بازرسی:
بازرسی یعنی باز بینی و بررسی به منظور یافتن چیزی است. جستجو و بازرسی امر تصادفی و اتفاقی نیست بلکه کاملاً هدایت شده و سازمان یافته است.
۵-مدارک عینی:
هر چیز واقعی است که در تشخیص حقایق یک پرونده کمک می کند.

با توجه به مطالبی که در مورد هویت نقش جنسیتی و مؤفقیت تحصیلی بیان شد، تحقیق حاضر مدعی است همان‌طور که هویت نقش جنسیتی بر مؤفقیت تحصیلی دانش‌آموزان تأثیرگذار است، این متغیر می‌تواند بر مشارکت در آموزش عالی نیز مؤثر باشد. اگرچه در گذشته زنان، بیشتر تشویق می‌شدند در خانه بمانند و به بزرگ کردن فرزندانشان بپردازند تا این که به شغل خاصی بپردازند، اما در سه دهه گذشته نسبت به قبل، این نگرش‌ها تقریباً تغییر یافته است. دخترها از برابری جنسی صحبت می‌کنند و پیشرفت فردی را ارزشمند تلقی می‌نمایند، بیشتر زنان پیشرفت‌های آموزشی را در دنیای امروز ضروری می‌دانند
همچنین با توجه به نظریه سرمایه فرهنگی بوردیو، این سرمایه در افزایش مشارکت جوانان در آموزش عالی مؤثر است. مفهوم سرمایه فرهنگی بر اساس مدل بازتولید فرهنگی بوردیو، در زمینه‌های مختلفی مورد آزمون قرار گرفته، که یکی از این زمینه‌ها مقایسه روند تحصیلی فرزندان خانواده‌های مرفه و محروم اجتماعی در دسترسی به آموزش عالی است. با توجه به فرضیه سرمایه فرهنگی بوردیو، می‌توان گفت که سرمایه فرهنگی خانواده‌ها بر موفقیت تحصیلی فرزندان تأثیرگذار است. به این صورت که، خانواده‌هایی که منابع فرهنگی زیادی در اختیار دارند به کودکانشان کمک می‌کند، در مدارس، بر برنامه درسی، نسبت به خانواده‌هایی که از سرمایه فرهنگی کمتری برخودار هستند، تسلط بیشتری داشته باشند. همچنان که سرمایه فرهنگی خانواده‌ها رابطه‌ای دو سویه با آموزش عالی دارد، هویت نقش جنسیتی نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای روشن شدن مطلب می‌توان گفت که سرمایه فرهنگی خانواده، از یک سو زمینۀ حضور فرزندان را در آموزش عالی فراهم می‌کند و از سوی دیگر آموزش عالی نیز باعث افزایش و ارتقای سرمایه فرهنگی آنها می‌شود. همچنین هویت نقش جنسیتی از یک سو، باعث گرایش جوانان به آموزش عالی و دانشگاه می‌شود و از سوی دیگر آموزش عالی، شکل‌گیری هویت جنسیتیِ جدیدی را در آنها رقم می‌زد. لذا با توجه به مطالب فوق می‌توان رابطۀ گرایش به آموزش عالی، سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی را به صورت مدل زیر نشان داد.

شکل ۳٫ مدل تحقیق
۲-۱۲-۱ فرضیه‌های تحقیق
فرضیه یک: رابطه معناداری بین متغیر درونی و بیرونی نگرش به آموزش عالی و سرمایه فرهنگی با توجه به جنسیت وجود دارد.
فرضیه دو: رابطه معناداری بین متغیر درونی و بیرونی نگرش به آموزش عالی و هویت نقش جنسیتی با توجه به جنسیت وجود دارد.
فرضیه سه: رابطه معناداری بین سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی با توجه به جنسیت وجود دارد.
فرضیه چهار: ابعاد سرمایه فرهنگی در بین دختران پیش بینی کننده متغیر درونی و بیرونی نگرش به آموزش عالی است.
فرضیه پنجم: ابعاد سرمایه فرهنگی در بین پسران پیش بینی کننده متغیر درونی و بیرونی نگرش به آموزش عالی است.
فرضیه ششم: ابعاد هویت نقش جنسیتی در بین دختران پیش بینی کننده نگرش درونی و بیرونی به آموزش عالی است.
فرضیه هفتم: ابعاد هویت نقش جنسیتی در بین پسران پیش بینی کننده نگرش درونی و بیرونی به آموزش عالی است.
فرضیه هشت: آیا سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی پیش بینی کننده نگرش درونی به آموزش عالی است.
فرضیه نه: آیا سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی پیش بینی کننده نگرش بیرونی به آموزش عالی است.
فصل سوم: روش شناسی تحقیق (متدولوژی)
۳-۱روش
روش‌شناسی وسیله شناخت هر علم است. روش‌شناسی در مفهوم مطلق خود به روش‌هایی گفته می‌شود که برای رسیدن به شناخت علمی از آن‌ها استفاده می‌شود و روش‌شناسی هر علم نیز روش‌های مناسب و پذیرفته آن علم برای شناخت هنجارها و قواعد آن است. روش‌های شناخت را باید از روش‌ها و فنون اجرای آن‌ها متمایز دانست، چرا که اجرای هر قاعده پس از شناخت آن قاعده ممکن می‌گردد (ضیائی‌بیگدلی، ۱۳۸۴: ۷).
این پژوهش به روش پیمایشی و با بهره گرفتن از ابزار پرسش‌نامه صورت گرفته است. داده‌های مورد نیاز با تکنیک‌های چندگانه گردآوری و با بهره گرفتن از تکنیک‌های کمی مورد تحلیل قرار گرفته است، به طوری که با بهره گرفتن از تکنیک‌های تحلیل چند متغیری از جمله تحلیل رگرسیون، سهم هر یک از دو متغیر مستقل تحقیق در تبیین و پیش‌بینی تغییرات متغیر وابسته تعیین و مشخص شده است.
۳-۱-۱ جامعه آماری
دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر یزد درسال تحصیلی ۱۳۹۳-۱۳۹۴ جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهند. تعداد دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر یزد ۶۳۷۳ نفر است.
۳-۱-۲ حجم نمونه
تعداد نمونه پژوهش ۳۶۲ نفر از دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی شهر یزد هستند که از این تعداد به نسبت برابر ۱۸۱ نفر مرد و ۱۸۱ نفر زن پرسشنامه پژوهش را تکمیل کردند.
۳-۱-۳ نمونه‌گیری
روش نمونه گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای است؛ ابتدا از میان کل ناحیه‌های آموزش و پرورش شهر یزد تعدادی به صورت تصادفی انتخاب شدند، سپس در درون هر ناحیه چند دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب گردید^[۱۶۰] و سپس در درون دبیرستان‌های منتخب ۳۶۲ نفر از آنان (تعداد ۱۸۱ نفر دختر و ۱۸۱ نفر پسر) به عنوان نمونه انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند.

T = 1.96
P = 50%
q = 50%
N = 6373
d = 0.05% خطای نمونه گیری
۳-۲ تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی
۳-۲-۱ نگرش
نگرش عبارت است از نظم معینی در احساسات، افکار و آمادگی فرد برای تاثیر گذاشتن در برخی از جنبه های محیط خود. بر اساس روش فوق، می توان گفت که نگرش شامل سه قسمت احساسات، افکار و آمادگی برای عمل است که هر کدام به ترتیب در حوزه های عاطفی، شناختی و رفتاری، جای دارند. نگرش یا گرایش ذهنی عبارت است از احساس موافق یا مخالفی که آدمی بنا به احساس و اندیشه اکتسابی پیشین خود نسبت به شخصی، شیئی و یا امری نشان می دهد. هر آنچه که خوب یا بد، زشت یا زیبا تلقی می شود. خواه شیئی مادی، یک شخص، گروهی افراد، یک موسسه، شیوه رفتار، راه و رسم یا ویژگی های مربوطه به آن باشد، آن را موضوع یا مورد نگرش می نامند (پارسا، ۱۳۷۵: ۱۸۶).
۳-۲-۲ آموزش عالی
آموزش عالی به بالاترین سطحی از آموزش گفته می‌شود که در دانشگاه‌ها، کالج‌ها و موسسات فن‌آوری، ارائه می‌شود. آموزش‌عالی در ایران در حال حاضر زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی (برای علوم مربوط به درمان و بهداشت) اداره و سازماندهی می‌شود. آموزش عالی در حال حاضر در ایران، شامل آموزش‌های دانشگاهی منتهی به مدارک کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. امروزه دانشگاه‌ها و مؤسسه آموزش عالی فراوانی در ایران در حال فعالیت هستند.
آموزش عالی نهادی اجتماعی است که از دیرباز برای انجام سه رسالت آموزش، پژوهش و خدمات پدید آمده و در سال های اخیر رسالت های جدیدی از جمله کارآفرینی نیز به آن افزوده شده است. در بین تمامی عناصر و خرده نظام های آموزش عالی، از برنامه های درسی به عنوان مهم ترین عنصر و به منزله قلب این نظام یاد می شود زیرا بنیاد ی ترین ابزار فراهم آورنده دانش، تجربه و مهارت های دانشجویان برای عرضه خدمات به جامعه است. نهاد اجتماعی اموزش عالی به عنوان موتور محرکه اقتصادی جوامع و یکی از اساسی ترین عوامل توسعه فرهنگی و اجتماعی کشورها قلمداد می شود. (نیلی، ۱۳۸۹: ۵۸- ۵۷) لذا وقتی از آموزش عالی سخن به میان می‌آید، مقصود از آن وجود نهاد‌های اجتماعی لازم برای پرورش و تولید افرادی دانشمند^[۱۶۱] در امور مختلف علمی، فنی، پزشکی و اجتماعی است که هر کدام از آنان بتوانند به طور بالقوه این چرخ را بگردانند یا به عرصۀ جامعه وارد شوند. (اعتماد امامی، ۱۳۸۲: ۲۷۹)
دو نگرش کلی نسبت به آموزش عالی وجود دارد یکی انگیزش درونی یا فرامادی و دیگری بیرونی و مادی. انگیزش درونی یا فرامادی به عزت نفس، رشد شخصی، تحقق ذات و… مربوط می شود در حالی که انگیزش بیرونی و مادی به کسب پایگاه اجتماعی، پذیرش اجتماعی، نیازهای ارتباطی و… می پردازد. (رستگار خالد، ۱۳۹۰: ۱۴۱)
۳-۲-۳ سرمایه فرهنگی
واژۀ سرمایه، تأکید بر این امر دارد که مولد است و «شما را قادر می‌سازد تا ارزشی به وجود آورید، کاری انجام دهید، به هدفی نایل شوید، مأموریتی را در زندگی انجام داده و نقشی در جهان ایفا کنید» (شارع پور خوش‌فر، ۱۳۸۱: ۶۶) واگت^[۱۶۲] بر این عقیده است که «سرمایه ثروتی مولد است که شخص می تواند برای ایجاد درآمد یا منابع اضافی دیگر به کار برد» (واگت، ۱۹۳۳: ۲۹)
برداشت بوردیو^[۱۶۳] از سرمایه، از معنای پولی سرمایه در اقتصاد وسیع‌تر است. در حقیقت، سرمایه منبعی عام است که می‌تواند شکل پولی و غیرپولی و همچنین ملموس و غیرملموس به خود گیرد (انهییرر و گرهاردز^[۱۶۴]، ۱۹۹۵: ۸۲۶).
ترنر^[۱۶۵] سرمایه فرهنگی^[۱۶۶] را مجموعۀ نمادها، عادات، منش‌ها، شیوه‌های زندگی که به طرز غیررسمی بین افراد شایع است، تعریف می‌کند. کالینز^[۱۶۷]، سرمایه فرهنگی را شامل «منابعی نظیر مکالمات از پیش اندوخته در حافظه، شیوۀ زبانی، انواع خاص دانش یا مهارت، حق ویژۀ تصمیم‌گیری و حق دریافت احترام می‌داند» (ملاحسنی، ۱۳۸۱: ۳۰۰) سرمایه فرهنگی شامل گرایش‌ها و عادت‌های پابرجا و تثبیت‌شده در طول فرایند جامعه‌پذیری و نیز صلاحیت‌های تحصیلی و فرهیختگی است. (نوغانی، ۱۳۸۳: ۱۷) همچنین سرمایه فرهنگی قدرت شناخت و قابلیت استفاده از کالاهای فرهنگی در هر فرد تعریف شده است. (فکوهی، ۱۳۸۱: ۳۰۰)
کاتسیلین و رابینسون^[۱۶۸] (۱۹۹۰) سرمایه فرهنگی را قابلیت افراد در فرهنگ پایگاهی بالای جامعه و رفتارها، عادت‌ها و نگرش‌های وابسته به آن تعریف می‌نمایند. آنها سرمایه فرهنگی را با حضور افراد در تئاترها و سخنرانی‌ها و بازدید از موزه‌ها و گالری‌های هنری سنجیدند. (لری و واینینگر^[۱۶۹]، ۲۰۰۳: ۶۰۶).
به تعبیر بوردیو^[۱۷۰] «اگر در صدد فهم جهان اجتماعی هستیم، باید ایده سرمایه، انباشت آن و تأثیرات آن را مجدداً به جهان اجتماعی معرفی کنیم» (شارع پور حوش‌فر، ۱۳۸۱: ۱۳۴)
پیر بوردیو و ژان کلود پاسرون^[۱۷۱]، در تحقیقی که بر اساس فرضیه عدم تساوی سرمایه فرهنگی انجام داده اند، چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که نابرابری فرهنگی فقط با رفتار و اعمال فرهنگی که برای افراد و گروه ها مقدور است، مشخص می‌شود. تئاتر رفتن، مجله و روزنامه خواندن، سینما رفتن، دوربین عکاسی داشتن و امثال آنها می‌توانند به عنوان نشانه ها و امکانات سرمایه فرهنگی به شمار آیند که به طور یکسان در دسترس همه نیست. بوردیو معتقداست که سرمایه اقتصادی می‌تواند برای صاحب خود، سرمایه فرهنگی و اجتماعی ایجاد کند و سرمایه فرهنگی نیز با کارکرد خود، سرمایه اقتصادی را به وجود آورد. (روح الامینی، ۱۳۷۷: ۱۱۷)
.بوردیو سرمایه فرهنگی را شکل غالب سرمایۀ نمادین در جوامعی می‌داند که در آنها نظام مدرسه و هنرِ نوشتن گسترش یافته است. در چنین جوامعی، سرمایه نمادین دارای مشخصاتی پایدار است و در قالب کتاب‌ها، عناوین نهادینه شده مثل مدارک تحصیلی و غیره ترسیم می‌گردد. (جانعلیزاده و چوب‌بستنی، ۱۳۸۹: ۲۳۸- ۲۱۷)