وبلاگ

همانطورکه بیان شد آخرین هیاتی که اقدام به تدوین اهداف گزارشگری مالی نمود هیات استانداردهای حسابداری مالی بود. این هیات اهداف گزارشگری مالی را در بیانیه مفهومی شماره یک خود و با بهره گرفتن از تجربیات کمیته ها و هیاتهای قبلی تدوین و ارائه نموده است. هدفهای گزارشگری مالی که در زیر و به صورت خلاصه ارائه گردیده از این بیانیه اقتباس شده است:
گزارشگری مالی باید برای سرمایه گذاران واعتباردهندگان بالفعل و بالقوه وسایراستفاده کنندگان، اطلاعاتی را ارائه نمایدکه آنها بتوانند برآن اساس درمورد سرمایه گذاری، اعطای اعتبار و سایرموارد مشابه تصمیم های معقولی اتخاذ نمایند. این اطلاعات باید برای کسانی که درکی معقول از فعالیتهای اقتصادی و شرکتها دارند و می خواهند با آگاهی معقول این اطلاعات رامطالعه کنند جامع و فراگیر باشد. (FASB،۱۹۷۸، بند ۳۴)

صورتهای مالی باید اطلاعاتی را ارائه نمایندکه به اعتباردهندگان، سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه و سایراستفاده کنندگان کمک کند تا بتوانند درباره مواردی همچون مبلغ، زمان و میزان عدم اطمینان دریافت های نقدی آینده از محل سود تقسیمی، بهره وجوه حاصل از فروش یا بازخرید اوراق بهادار و سند وام در سررسید نهایی قضاوت نمایند. احتمال دریافت این وجوه نقد تحت تاثیر توانایی شرکت در ایجاد پول نقد کافی برای پرداخت بدهی ها، هنگام سررسید و تامین سایر نیازهای نقد عملیاتی، سرمایه گذاری مجدد در عملیات و پرداخت سودهای نقدی قرار می گیرد و نیز امکان دارد تحت تاثیر پنداشتهای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان در مورد توانایی شرکت قرارگیرد و این پنداشت ها می توانند بر قیمت بازار اوراق بهادار شرکت اثر بگذارند. بنابراین صورتهای مالی باید اطلاعاتی را ارائه نمایند که به سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر افراد کمک کنند تا آنها بتوانند بر این اساس مبلغ، زمان و میزان عدم اطمینان جریان های نقدی خالص ورودی به درون شرکت مربوطه را مورد ارزیابی و قضاوت قرار دهند.(FASB،۱۹۷۸، بند ۳۷)
گزارشگری مالی باید در مورد منابع اقتصادی-دارایی های شرکت و ادعای نسبت به این منابع، اطلاعاتی را ارائه نماید و نیز در مورد آثار رویدادها، موقعیتها ومبادلاتی که موجب تغییر در منابع دارایی ها و ادعای نسبت به این منابع می شوند، اطلاعاتی را ارائه نماید.(FASB،۱۹۷۸، بند۴۰)
گزارشگری مالی باید درباره عملکرد شرکت در طی یک دوره اطلاعاتی را ارائه نماید. اغلب سرمایه گذاران و اعتباردهندگان با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به گذشته شرکت می توانند درباره آینده شرکت قضاوت نمایند. از اینرو با وجود اینکه تصمیم های سرمایه گذاری و اعطای اعتبار به شرکت منعکس کننده ی انتظارهای سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان در باره ی عملکرد آینده ی شرکت است، ولی معمولا این انتظار ها دست کم تا حدی بر مبنای ارزیابی عملکرد گذشته شرکت قرار دارند .(FASB،۱۹۷۸، بند ۴۲)
تاکید اصلی صورت های مالی بر ارائه اطلاعاتی در مورد عملکرد شرکت مبتنی بر میزان سود و اجزای تشکیل دهنده ی آن است ( بند ۴۳ ). صورت های مالی باید برای موارد زیر اطلاعاتی را ارائه نمایند:
در باره ی شیوه ای که شرکت وجوه نقد به دست می آورد و به مصرف می رساند ، در باره وام و باز پرداخت وام، پرداخت سود نقدی و سایر پرداخت هایی که شرکت از محل دارایی ها به مالکان می نماید و سر انجام درباره سایر عواملی که میتواند بر قدرت نقدینگی و توان مالی شرکت اثر بگذارند . (FASB،۱۹۷۸، بند ۴۹)
صورت های مالی باید درباره شیوه ی مدیریت واحد تجاری و طریقی که مدیران مسئولیت مباشرت( نسبت به مالکان یا سهامداران) را در جهت استفاده از دارایی هایی که به دست آنان سپرده شده است تا اداره کنند، اطلاعاتی را ارائه نمایند. (FASB،۱۹۷۸، بند ۵۰)
صورتهای مالی باید اطلاعاتی را ارائه کنند که در امر اتخاذ تصمیم به نفع مالکان ، مدیران و سرپرستان کمک کنند. (FASB،۱۹۷۸، بند ۵۲)
این بیانیه همچنین یادآور میشود که :
صورتهای مالی و گزارشگری مالی به خودی خود هدف نهایی نیستند، بلکه هدف ارائه اطلاعاتی است که برای تصمیم گیری های اقتصادی و تجاری مفید می باشند.(FASB،۱۹۷۸)
هدفهای گزارشگری مالی تغییر نا پذیر نیستند. آنها تحت تاثیر محیط اقتصادی، قانونی، سیاسی و اجتماعی که گزارشگری مالی در آن رخ میدهد، قرار می گیرند. هدفهای گزارشگری مالی همچنین تحت تاثیر ویژگی ها و محدودیتهای نوع اطلاعاتی قرار میگیرند که صورتهای مالی ارائه می نمایند. (بلکویی ،۱۳۸۱، ص ۲۰۵)
طبق استاندارد حسابداری شماره ۱ ایران هدف صورتهای مالی عبارت است از :
” ارائه اطلاعاتی تلخیص وطبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی وانعطاف پذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. اعتقاد براین است که هرگاه صورتهای مالی معطوف به تامین نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران باشد ، اکثر نیازهای سایر استفاده کنندگان رانیز در حد توان برآورده می کند بنابراین هدف اصلی گزارشگری مالی تهیه اطلاعات مفید جهت تصمیم گیری های سرمایه گذاری واعتباردهی می باشد.”
صورتهای مالی همچنین نتایج ایفای وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها را درقبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته است ، نشان می دهد . به منظور دستیابی به این هدف، در صورتهای مالی یک واحد تجاری اطلاعاتی درباره دارائیها، بدهی ها، حقوق صاحبان سهام، درآمدها، هزینه ها و جریان های نقدی ارائه می شود .این اطلاعات همراه با سایر اطلاعات مندرج در یادداشت های توضیحی ، استفاده کنندگان صورتهای مالی را در پیش بینی جریان های نقدی آتی واحد تجاری وخصوصاً در زمانبندی و اطمینان از توانایی آن در ایجاد وجه نقد کمک می کند. مسئولیت تهیه وارائه صورتهای مالی با هیات مدیره یا سایر ارکان اداره کننده واحد تجاری است. مجموعه ی کامل صورتهای مالی شامل اجزای زیر است: (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، ۱۳۹۱)
نقش صورتهای مالی در تحقق هدفهای حسابداری و گزارشگری مالی
صورتهای مالی ابزارهای اصلی هستند که که از طریق آنها اطلاعات مالی به اشخاص خارج از سازمان مخابره می گردد. این صورتها گذشته شرکت را که بر حسب پول و به صورت کلی درآمده، در اختیار قرار می دهند. صورتهای مالی که غالبا در اختیار قرا میگیرند، عبارتند از:
ترازنامه
صورت سود و زیان
صورت حقوق صاحبان سهام
صورت جریان وجوه نقد
مضافاً اینکه یادداشتهای توضیحی جزء لاینفکی از هر صورت مالی است.(چستین و همکاران،۱۳۸۰)
برای تحقق هدف های حسابداری و گزارشگری مالی باید اطلاعات بسیار متنوعی درباره واحدهای تجاری فراهم آید که این نیز مستلزم تهیه و ارائه چندین صورت مالی است. به بیان دیگر، هدف های گزارشگری مالی ایجاب میکند که مجموعه کاملی از چندین صورت مالی مجزا و در عین حال مرتبط با یکدیگر ارائه شود. هر یک از صورتهای مالی اساسی به طور جداگانه و همچنین صورتهای مالی اساسی در مجموع، در تحقق هدفهای گزارشگری مالی نقش دارند. علاوه بر این، نقش اجزای متشکله هر یک از صورتهای مالی اساسی را در تامین هدف های مزبور نباید نادیده گرفت. هر یک از صورتهای مالی اطلاعات خاص و متفاوتی را ارائه میکنند و مجموعه ی این اطلاعات گوناگون را نمیتوان در صورت های کمتری ترکیب و به گونه ای ارائه کرد که به پیچیدگی اطلاعات ارائه شده منجر نشود.(امیری،۱۳۸۳)
در حال حاضر برای تحقق هدف های حسابداری و گزارشگری مالی صورتهای مالی اساسی به شرح زیر تهیه و ارائه میشود:
ترازنامه :
وضعیت مالی یک واحد تجاری ، در برگیرنده منابع اقتصادی تحت کنترل آن ، ساختار مالی آن، میزان نقدینگی وتوان بازپرداخت بدهی ها وظرفیت سازگاری آن با تغییرات محیط عملیاتی است. اطلاعات درباره وضعیت مالی در ترازنامه ارائه می شود(کمیته تدوین استانداردهای حسابداری،۱۳۹۱). ترازنامه باید در یک مقطع زمانی ثروت شرکت را نشان دهد. ثروت عبار ت است از ارزش فعلی همه دارائی ها منهای ارزش فعلی همه بدهی ها.(شرودر،۱۳۸۸)
صورت سود وزیان :
عملکرد مالی واحد تجاری در برگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است. اطلاعات درباره
عملکرد مالی در صورت سودوزیان وصورت سودوزیان جامع ارائه می شود. صورت سود وزیان که گزارش سود یا زیان خالص ناشی از فعالیتهای عملیاتی را بر عهده دارد، به عنوان مبنایی برای تصمیمات سرمایه گذاری و سایر تصمیمات محسوب می شود. صورت سود و زیان همواره یکی از با اهمیت ترین صورتهای مالی اساسی محسوب شده است و در آینده نیز محسوب خواهد شد. اهمیت این صورت مالی در این است که امکان پیش بینی گردش
وجوه نقد در آینده و همچنین ارزیابی عملکرد مدیریت را فراهم می آورد. اجزای اصلی صورت سود و زیان، درآمد فروش، هزینه و سود و زیان غیر عملیاتی می باشد.(امیری،۱۳۸۳)
صورت سود وزیان جامع :
صورت سود وزیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی ، باید کل درآمدها وهزینه های شناسایی شده طی دوره را که قابل انتساب به صاحبان سرمایه است ، به تفکیک اجزای تشکیل دهنده آنها نشان دهد. به عبارت دیگر تمام اقلامی که حقوق صاحبان سهام را تغییر می دهند بغیر از آورده و ستانده صاحبان سهام در آن نمایش داده می شود.
صورت جریان وجه نقد:
اطلاعات در مورد جریان های نقدی در صورت جریان وجوه نقد ارائه می شود. این اطلاعات از جنبه ای دیگر، عملکرد مالی واحد تجاری را از طریق انعکاس مبالغ و منابع اصلی جریان های ورودی وخروجی وجه نقد به نمایش می گذارد.
اجزای تشکیل دهنده صورتهای مالی به هم وابسته هستند زیرا آنها جوانب متفاوتی از معاملات یا دیگر رویدادهای همسان را منعکس می سازند. گر چه هر کدام ازصورتها اطلاعاتی را فراهم میکنند که با بقیه متفاوت است، ولی هیچ کدام از آنها احتمالاً به تنهایی در خدمت تنها یک مقصود قرار ندارند، یا تمام اطلاعات لازم برای نیازهای خاص استفاده کنندگان را فراهم نمی کنند. برای مثال حساب سود و زیان، اگر در وابستگی با ترازنامه و صورت گردش وجوه نقد منتشر نشود، نمیتواند تصویر کاملی از نتایج عملیات را فراهم سازد.(مکرمی،۱۳۷۴)
اقلام اصلی صورتهای مالی در سند مفاهیم حسابداری مالی شماره۶ (SFAC NO.6) هیئت استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر تعریف گردیده است:
دارایی : منافع اقتصادی محتمل که در آینده کسب میشوند یا تحت کنترل یک واحد تجاری قرار میگیرند، ناشی از رویدادهای مالی یا رویدادهای غیر مالی گذشته.
بدهی : احتمال از دست دادن منافع اقتصادی آینده به سبب تعهدات کنونی یک واحد تجاری ناشی از رویدادهای گذشته.
ارزش ویژه : منافع باقی مانده در دارائی های یک واحد تجاری پس از کم کردن بدهی ها.
درآمد : جریان ورودی یا جریان دیگری که موجب افزایش ارزش دارائی های یک واحد تجاری و تسویه بدهی های آن طی یک دوره حسابداری بشود، به سبب تحویل دادن یا تولید کالا، ارائه خدمات یا فعالیتهای دیگری که کار اصلی و جاری واحد تجاری یا از عملیات عمده آن باشد.
هزینه : عبارت است از جریان خروجی یا جریان دیگری که بموجب استفاده از دارائیها یا متحمل شدن بدهی (یا ترکیبی از هر دو) طی یک دوره حسابداری بوجود می آید. (شرودر،۱۳۸۸)
استفاده کنندگان از صورتهای مالی و نیازهای اطلاعاتی آنان
بیانیه هیئت استانداردهای حسابداری انگلستان ، گروه های استفاده کننده از صورتهای مالی را به شرح زیر طبقه بندی نموده است :
الف) سرمایه گذاران (به عنوان تامین کنندگان سرمایه ومشاورین آنان)
ب) اعطا کنندگان تسهیلات مالی ،
ج) تامین کنندگان کالا و خدمات وسایر بستانکاری تجاری ،
د) مشتریان ،
ه) کارکنان واحد تجاری ،
و) دولت وموسسات تابع آن ،
ز) عموم مردم
و همچنین بیان میدارد در عین حال که صورتهای مالی نمی تواند پاسخگوی تمام نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان پیشگفته باشد، نیازهایی وجود دارد که بین همه استفاده کنندگان مشترک است. به طور ویژه همه آنها کم وبیش به وضعیت مالی، نتایج عملیات و سازگاری مالی واحد تجاری به عنوان یک کل علاقمند هستند. تهیه صورتهای مالی به گونه ای است که نیازهای سرمایه گذاران را بپوشاند، از آنجا که سرمایه گذاران تامین کنندگان سرمایه ای هستند که با مخاطره همراه است. همچنین می تواند بیشتر نیازهایی را که صورتهای مالی برای سایر استفاده کنندگان تامین میکند، برآورده سازد. در اولویت قرار دادن سرمایه گذاران به معنی آن نیست که سایر استفاده کنندگان نادیده گرفته شوند. اطلاعات تهیه شده برای سرمایه گذاران میتواند در حد مرجع اصلی برای سایر استفاده کنندگان مفید واقع شود.(مکرمی،۱۳۷۴)
اطلاعات حسابداری و تصمیم گیری
تصمیم گیری نیازمند اطلاعات است و اطلاعات یعنی ارقام و حقایقی که به صورت منظم و با قاعده (طبق یک سیستم) انتخاب شده، پرورش یافته و برای تصمیم گیری آماده گردیده است. سیستم ها در اینجا به معنی ایجاد نظام هایی به منظور پیوستگی کلیه ی فعالیتهای موسسه از طریق تبادل اطلاعات است. در تصمیم های سرمایه گذاری، اطلاعات نقش بسیار موثری ایفا میکند. سرمایه گذاران با بهره گرفتن از اطلاعات ارائه شده، میتوانند جزئیات بیشتری را درباره شرکت و وضعیت مالی آن به دست آورند. اطلاعات در این رابطه مبنای هر نوع تصمیم گیری عقلایی است که از اهمیت ویژه ای نیز برخوردار است. زیرا بدون تکیه بر اطلاعات جامع و موثق کلیه پیش بینی ها و برنامه ریزی ها بر پایه و اساس حدس و گمان خواهد بود که در این صورت، محقق شدن برنامه ریزی ها همراه با شانس و تصادف خواهد بود. بدین ترتیب آشکار میشود که آنچه موفقیت تصمیم گیری ها را تضمین میکند، بیش از هر چیز دسترسی به اطلاعات، جامعیت، صحت و دقت آنها است. حسابداری از جمله ابزارهای کارآمد جهت تهیه اطلاعات در راستای پاسخگویی به نیازهای اطلاعات مالی در مراحل مختلف تصمیم گیری است که می تواند اطلاعات مربوط و قابل اتکایی را در اختیار قرار دهد.(نوروزی و جمشیدی،۱۳۹۰)