وبلاگ

فصل دوم ۱۸
سیاستهای مالیاتی صفویان ۱۸
۱- ابزارها و سیاستهای مالی ۲۲
۲-سیاستهای مالیاتی شاهان صفوی ۲۲
۲-۱- سیاست مالیاتی شاه اسماعیل ۲۲
۲-۲- سیاست مالیاتی شاه طهماسب ۲۳
۲-۳- سیاست مالیاتی شاه اسماعیل دوم ۲۶
۲-۴- سیاست مالیاتی سلطان محمد خدابنده ۲۶
۲-۵- سیاست مالیاتی شاه عباس اول ۲۷
۲-۵-۱-سیاست مالیاتی شاه عباس و املاک خاصه ۲۹
۲-۶- سیاست مالیاتی جانشینان شاه عباس اول ۳۰
۳- سیاستهای مالیاتی فوق العاده ۳۱
۴- معافیت مالیاتی در عصر صفوی ۳۲
۵- پرداخت کنندگان مالیات ۳۴
۶- هزینه ها و مخارج صفویان ۳۶
فصل سوم ۳۸
نظام مالیاتی صفویان ۳۸
۱- انواع مالیات در دوره صفویه ۴۰
۱-۱- مالیات بر اراضی ۴۰
۱-۲-مالیات اغنام واحشام ۴۳
۱-۳- مالیات گمرکی ۴۳
۱-۴ - مالیات راهداری ۴۴
۱-۵-مالیات اصناف و پیشه وران ۴۵
۲- نحوه وصول مالیات ۵۰
۳- مراکز گرد آوری مالیات ۵۴
۴- چه کسانی وصول مالیات را بر عهده داشتند؟ ۵۶
فصل چهارم ۶۱
درآمدهای مالیاتی صفویان ۶۱
۱- سکه رایج در ایران عصر صفوی ۶۲
۲- درآمدهای مالیاتی ۶۴
۲-۱- درآمدهای مالیاتی شاه طهماسب ۶۴
۲-۲- درآمدهای مالیاتی شاه عباس اول ۶۴
۲-۳- درآمدهای مالیاتی شاه صفی ۶۵
۲-۴-درآمدهای مالیاتی شاه عباس دوم ۶۶
۲-۵- در آمدهای مالیاتی شاه سلیمان ۶۷
۲-۶-در آمدهای مالیاتی در اواخر دوره صفوی ۶۸
۲-۶-۱- در آمدهای مالیاتی بر اساس عواید ولایات ۶۹
۲-۶-۲-اوراجه ۶۹
۲-۶-۳- ولایات خاصه ۷۰
۲-۶-۴- ضابطه ۷۱
۲-۶-۵- معادن ۷۱
۲-۶-۶- ارباب تحاویل ۷۲
۳-تجزیه و تحلیل داده ها ۷۲
نتیجه ۷۵
منابع 
مقدمه
در اکثر کشورهای دنیا دولتمردان برای تامین بسیاری از خواسته های مردم نظیر امنیت، رفاه اجتماعی و … باید پاسخگو باشند و برای تامین این خواسته ها نیازمند منابع مالی هستند. امروزه مالیات از مهمترین منابع درآمد کشورهای مختلف محسوب می­ شود و به نوعی برای جبران هزینه دولتها به شمار می رود. در واقع مردم برای داشتن رفاه اجتماعی باید هزینه ای بپردازند که مالیات پرداخت این هزینه است. همواره در طول تاریخ از ابتدای تشکیل جوامع بشری وصول انواع مالیات وجود داشته هرچند تحت عناوین مختلفی رایج گشته است. دریافت مالیات همواره نقش بسزایی در تامین منابع مالی هر حکومت داشته است. البته با توجه به نوع حکومت و سیاستهای مالی دولتمردان مالیات انواع و عناوین مختلفی داشته و نحوه تشخیص و وصول آن متفاوت بوده است. در هر کشور داشتن یک نظام مالیاتی مطلوب می ­تواند نقش ویژه ای در افزایش میزان درآمدهای مالیاتی داشته باشد. صفویان که نخستین حکومت منسجم شیعی در ایران را پس از ورود اسلام به ایران تشکیل دادند و توانستند یک حکومت متمرکزی را بعد از حمله مغول در ایران به وجود آورند، در بررسی وقایع تاریخی جایگاه ویژه ای دارند. در دوره صفویه با وجود اینکه شالوده اقتصاد آن را دامداری و کشاورزی تشکیل می­داد، اما با وجود این همچنان مالیات بندی رواج و مالیات نقش بسزایی در پر کردن خزانه شاهان صفوی داشت.در این دوره برخی مالیاتهای جدید نیز وضع شد و تعیین مبنای مالیات بسته به اراده شاهان داشت. در این پژوهش با توجه به اینکه امروزه مالیات نقش مهمی در تامین منابع مالیاتی هر کشور دارد به بررسی نقش آن در دوره صفوی به عنوان یک منبع درآمد می پردازیم.

بیان مساله
مساله مورد بررسی در این پژوهش«بررسی مالیات عصر صفوی»است. در تاریخ نگاری دوره صفویه مشاهده می­کنیم بیشتر تاریخ نگاران به دنبال ثبت اوضاع سیاسی بودند و کمتربه مسائل مالی و ثبت وقایع مالی پرداخته اند. اگرچه دریافت مالیات به عناوین مختلف رواج داشت. اما در گذشته قوانین مالیاتی آنگونه که امروزه وجود دارد نبود.داشتن یک نظام مالیاتی مطلوب مستلزم داشتن تدوین اصول و قوانین مالیاتی متناسب با شرایط هر جامعه است.دغدغه پژوهشگر دراین پژوهش بررسی مبنای مالیات،نحوه و تشخیص مالیات و به طور کلی بررسی نظام مالیاتی صفویان و همچنین بررسی میزان درآمدهای مالیاتی در این دوره ازتاریخ است.
پرسش های پژوهش
این پژوهش شامل پرسش اصلی ودو پرسش فرعی می باشد.
سؤال اصلی
۱-اساس و شالوده نظام مالیاتی صفویان بر چه پایه ها و شالوده هایی استوار بود؟

این الگو جزئیات و ساختار لازم برای ارزیابی و تضمین مهارت‌های صحیح رهبری برای اطمینان از کنترل‌ها شامل ارزش گذاشتن به کارکنان را ارائه می‌کند.

این الگو مستلزم اجرای سیاست‌ها و استراتژی‌ها به جای توافق درباره یک برنامه اجرایی است. برنامه اجرایی در راهنمای اطمینان از کنترل رایج است.
دستورالعمل دولت را درباره مدیریت کارکنان در بر می‌گیرد و سازمان‌های مربوط به خدمات بهداشت ملی را تشویق می‌کند به مقایسه عملکردشان با بهترین‌ها بپردازند تا با سازمان‌های همتراز.
یک ساختار قوی برای ایجاد و ارزیابی همکاری‌های موثر و مدیریت ریسک تمام منابع در دسترس ارائه می کند.
سازمانها را تشویق می‌کند تاثیر مدیریت فرایند را بر نتایج سازمانی نشان دهند. به علاوه، این الگو بهبود مستمر را به دستیابی به استانداردها ترجیح می‌دهد که بیشتر در رویکرد اطمینان از کنترل‌ها مطرح است.(مجله تدبیر،۱۳۸۳، شماره ۱۴۵؛ بالدریج^[۴۹] ۲۰۰۵).
نقاط ضعف:
فرهنگ نتیجه‌گرایی را ترویج می‌دهد.
توجهی به فرهنگ‌سازی ندارد (مجیبی میکلایی، ۱۳۸۵، ص۲۸).
جامعیت آن در مقایسه با مدل‌هایی که بعدا ظهور کردند، کمتر است.
اجرای مدل زمان‌بر است (رفیع زاده، ۱۳۸۴، ص۲۱)
مدل جایزه کیفیت اروپا
مدل تعالی سازمانی کیفیت اروپایی ^[۵۰]در سال ۱۹۹۱ بعنوان مدل تعالی کسب و کار معرفی گردید که در آن چارچوبی برای قضاوت و خود ارزیابی سازمانی و نهایتا دریافت پاداش کیفیت اروپایی ارائه شد، این اقدام در سال ۱۹۹۲ عملی گردید. این مدل نشان دهنده مزیت‌های پایداری است که یک سازمان متعالی باید به آنها دست یابد. این مدل به سرعت مورد توجه شرکت‌های اروپایی قرار گرفت و مشخص شد که سازمان‌های بخش عمومی و صنایع کوچک هم علاقه دارند از آن استفاده کنند.
در سال ۱۹۹۵، بنیاد مدیریت کیفیت اروپا، گروه هدایت بخش عمومی را تاسیس کرد که شامل نمایندگانی از بهداشت و درمان، آموزش و دولت بود و وظیفه آن ارتقا و پشتیبانی از فرایند خود ارزیابی در بخش عمومی بود. گروه بهداشت و درمان بنیاد اروپایی در سال ۱۹۹۸ ایجاد شد تا رسالت خود را به انجام رساند که عبارت بود از: «عامل هدایت کننده برتری پایدار در سازمانهای بهداشتی درمانی اروپا. تقریباً در تمام کشورهای اروپایی رویکرد بنیاد اروپایی در سازمان‌های بهداشتی درمانی برای انجام خودارزیابی به کار می‌رود. خدمات بستری و سرپایی، درمانگاه‌های توانبخشی و مراقبت حاد، خدمات تخصصی و موسسات مراقبت اولیــه رویکرد را مورد استفاده قرار داده‌اند. در سال ۱۹۹۶ مدلی مربوط به سازمانهای کوچک توسعه داده شد .در سال ۱۹۹۹ مهمترین بازبینی مدل تعالی سازمانی کیفیت اروپایی^[۵۱] صورت گرفت . در سال ۲۰۰۱ مدل سرآمدی مدل تعالی سازمانی کیفیت اروپایی ویرایش سازمانهای کوچک و متوسط و درسال ۲۰۰۳ ویرایش جدیدتری از تعالی سازمانی ارائه شد که در زیر معیارها و نکات راهنما تغییرات قابل ملاحظه‌ای نسبت به ویرایش سال ۱۹۹۹ داشت .
مدل تعالی سازمانی کیفیت اروپایی در اصل به مدل مالکوم بالدریج بسیار شبیه است و تفاوت اصولی در مفاهیم و مبانی با مدل مالکوم بالدریج ندارد. هر دو این مدل‌ها در چارچوب مدیریت کیفیت جامع قرار میگیرند و ابزاری هستند برای استقرار سیستم در درون سازمان‌ها و نیز ابزاری هستند برای سنجش اینکه یک سازمان تا چه اندازه در جهت استقرار سیستم‌ها در چارچوب مدیریت کیفیت جامع موفق بوده است. تفاوت‌هایی که بین این دو مدل وجود دارد عمدتاًَ در حد تعداد معیارها، امتیازدهی و رویه‌های اجرائی است و چار چوب کلی هر دو مدل در واقع یکی است. از میان سه مدل دمینگ و مالکوم بالدریج و مدل تعالی کیفیت اروپایی که از معروف ترین مدلهای تعالی سازمانی هستند مدل تعالی کیفیت اروپایی عمومیت و استقبال بیشتری در سطح جهان یافته است .
اعضای کمیته مرکزی مدل تعالی کیفیت اروپایی از مدیران عامل شرکت‌های اروپایی هستند که برای چهار سال انتخاب و برای ۵ سال نیز بعنوان عضو ذخیره که هر سال یکبار انتخاب می‌شوند می‌باشند. کمیته اجرائی نیز مرکب از ۲۰ عضو از همان سازمان‌ها بوده که نه تنها بعنوان نماینده تام الاختیار در زمینه کیفیت جامع انجام وظیفه می‌نمایند بلکه گزارشات لازم را به کمیته مرکزی ارائه می‌نمایند. اعضای کمیته اجرائی مدل تعالی سازمانی کیفیت اروپایی در واقع نقش هدایت‌گر و پشتیبانی کننده استراتژی‌ها طرح‌های عملیاتی کسب و کار ، نظارت بر پیشرقت طرح‌ها و نهایت تدوین جهت کلی مناسب برای تحقق اهداف این سازمان‌ها را به عهده دارند. در حال حاضر ۱۹ کشور اروپایی با تعالی کیفیت اروپایی مشارکت می‌نمایند.
دیدگاه و ماموریت جایزه کیفیت اروپا
دیدگاه تعالی سازمانی کیفیت اروپایی از ابتدا کمک‌رسانی برای پدیدآوردن سازمان‌های اروپایی قدرتمند، که به اصول تعالی سازمانی در مسیر تجارتشان عمل می‌کنند بود، و درسال ۲۰۰۰ عبارت ”درخشش سازمان‌های اروپایی در جهان“ به عنوان دیدگاه مطرح شد.
مهمترین ماموریت تعالی سازمانی عبارتست از؛
برانگیختن سازمان‌ها و یاری رساندن به آنها در تمام اروپا برای مشارکت در فعالیت‌های بهبود جهت هدایت سریع آنها به سمت تعالی از جنبه‌های مختلف رضایتمندی مشتری، رضایتمندی کارکنان، اثرات روی اجتماع و نتایج کلیدی تجاری.
پشتیبانی مدیران سازمان‌های اروپایی در شتاب‌دهی به فرایندهای به‌ کارگیری تعالی سازمانی^[۵۲] به عنوان یک عامل قطعی و کلیدی برای دستیابی به برتری رقابتی جهانی.
در سال ۲۰۰۰ مأموریت تعالی سازمانی با عبارت ”نیروی محرکه برای تعالی پایدار در سازمان‌های اروپایی“ مطرح شد.
هدف‌های جایزه کیفیت اروپا
هدف‌هایی که بنیاد کیفیت اروپا تعیین کرده است،عبارتند از:
فراگیر کردن کیفیت
دستیابی به ضریب رقابتی بیشتر
افزایش مسئولیت اجتماعی برای سازمان‌ها
افزایش رضایت مردم از عملکرد سازمان‌ها(توکلی،۱۳۸۰، ص۲۳).
ارزش‌ها و مفاهیم بنیادی در الگوی اروپا
برتری به معنی عملکرد برجسته در اداره سازمان و دستیابی به نتایج بر اساس مفاهیم بنیادی زیرین می‌باشد:
الف – نتیجه گرایی:
برتری مستلزم متعادل کردن و ارضا نیازهای همه ذینفعان مرتبط می‌باشد (شامل کلیه کارکنان، مشتریان، عرضه‌کنندگان، جامعه و افراد دارای منافع مالی در سازمان)
ب – تمرکز بر مشتری:
مشتری قضاوت کننده نهایی کیفیت محصولات و خدمات است و وفاداری و ابقای مشتری و کسب سهم بازار از طریق تمرکز بر نیازهای مشتریان فعلی و بالقوه، بهینه می‌شود.
پ – رهبری و ثبات اهداف:
رفتار رهبران سازمان منتج به ایجاد نظم و وحدت در اهداف سازمان و محیط می‌شود به گونه‌ای که سازمان و کارکنانش بتوانند احساس برتری و مزیت نمایند (اسکیلدن و همکاران^[۵۳] ۲۰۰۲).
ت – مدیریت بر اساس فرایندها و حقایق:
وقتی که همه فعالیت‎ها مرتبط با هم شناخته شده و بطور نظام مند مدیریت شوند و تصمیمات مربوط به عملیات و فعالیت‌های جاری و بهبودهای برنامه ریزی شده با بهره گرفتن از اطلاعات معتبر که شامل برداشت‌ها و نظرات ذینفعان سازمان باشد اخذ شود، سازمان‎ها موثرتر عمل می‎کنند (مک آدم^[۵۴] ۲۰۰۱).
ح – توسعه و مشارکت کارکنان:
ظرفیت‌های بالقوه کارکنان در سازمان از طریق ارزش‌های مشترک و در یک فرهنگ حاکی از اعتماد و توانمندسازی، به بهترین نحو آزاد و بکار گرفته می‌شود و منجر به مشارکت همه افراد می‎شود (دیویز و بنسیتر^[۵۵] ۲۰۰۸).
خ – یادگیری مستمر، نوآوری و بهبود:
عملکرد سازمانی هنگامی به حداکثر مقدار ممکن می رسد که سازمان بر پایه مدیریت و تسهیم دانش و اطلاعات در یک فرهنگ یادگیری مستمر، نوآوری و بهبود بنا شده باشد (استید و همکاران^[۵۶] ۲۰۰۵)
ج – توسعه مشارکت:
هنگامی که سازمان با شرکایش دارای ارتباطات سودآور دوطرفه، مبتنی بر اعتماد، تسهیم دانش و اطلاعات بوده و این ارتباطات از انسجام و یکپارچگی برخوردار باشد، به طور موثری کار می‌کند.
چ - مسئولیت های عمومی:
منافع بلند مدت سازمان و کارکنان با اتخاذ یک رویکرد اخلاقی و فراتر رفتن از انتظارات و مقررات مورد انتظار جامعه، به خوبی تامین می‌شود (نبی لو، ۱۳۸۲، ص۸۶ )
نمای کلی معیارها مدل تعالی اروپا(کمپیتل و همکاران^[۵۷]، ۲۰۱۱)
توانمند سازها

۲-۴-۱)تعریف واژه تعارض
واژه تعارض از نظر تعریف هیچ کسر و کمبودی ندارد، ولی با وجود این که واژه مزبور به صورتهای گوناگون و مختلف معنی ، تعبیر و تفسیر شده است، بسیاری از این تعریف ها دارای وجوه مشترک هستند. بنابراین می توان تعارض را بدین گونه تعریف کرد: فرایندی که بدین گونه آغاز می شود که دسته یا گروه چنین می پندارند که گروه دیگر اثرات منفی برجای می گذارد، یا قرار است اثرات منفی به بار آورد، البته درمورد همان چیزهایی که مورد توجه طرف یا گروه اول است. دامنه این تعریف بسیارگسترده است، بیانگر حالتی است که کارمستمر وجود دارد و برخوردی بین دوگروه به وجود می آید که می تواند به تعارض منجر شود(رابینز، ۱۳۸۹،ص۲۳).

۲-۴-۱-۱) تعارض نقش
تعارض نقش زمانی رخ می دهد که تن دادن به مجموعه ای از الزامهای شغلی با پذیرش مجموعه دیگری از الزامهای شغلی، مغایر و یا به کل ناممکن باشد. در بررسیهایی که تاکنون انجام شده چهارگونه تعارض نقش شناخته شده است.
نخستین آنها به تعارض درون فرستنده^[۸۸] موسوم است. این تعارض هنگامی روی می دهد که شخص درخواستهای متعارضی از شما به عمل می آورد از قبیل:
«برایم اهمیتی ندارد که چگونه کار را انجام بدهی، صرفا آن را انجام بده لیکن درجریان کار هیچ مقرراتی را نقص مکن». گاهی افراد مختلف شما رامتفاوت می بینند. مثال قدیمی، سرپرست کارگاه است که ممکن است از میان کارگران عادی انتخاب شود و متصدی آن شغل شود. آیا این شغل جزئی از مدیریت است یا وفاداری وی نسبت به کارگران کارگاه است؟این شغل به داشتن تعارض درون نقش^[۸۹] زیاد توصیف شده است، یعنی خود نقش از انتظارات متعارض تشکیل شده است. (همان منبع،ص۲۳).
گونه دیگر تعارض هنگامی روی می دهد که دو یا چند نقش متعارض را یک شخص برعهده داشته باشد. این گونه تعارض موسوم به تعارض میان نقش^[۹۰] است و چنین می نماید که با افزایش پیچیدگیها و وابستگیهای متقابل که امروزه در سازمانها وجود دارد این تعارض رو به افزایش است. سرانجام تعارضی وجود دارد که موسوم به تعارض نقش شخص^[۹۱] است، جایی که نگرش ها و ارزشهای شخصی ما با شرایط و ملزومات نقش متباینند(میچل،۱۳۷۵،ص۶۷).
۲-۴-۲) سیرتکاملی اندیشه تعارض
شاید کارمعقول این باشد که بگوییم موجودیت تعارض به سبب تعارض در نقشی است که گروه ها و سازمانهای مختلف برعهده می گیرند. دریکی از مکتب های فکری چنین استدلال می شود که باید از تعارض اجتناب کرد، چون از دیدگاه مزبور تعارض موجب ویرانی گروه و سازمان می شود.این دیدگاه دیدگاه سنتی نام دارد. یکی دیگر از مکتب های فکری، به دیدگاه روابط انسانی مربوط می شود، یعنی چنانچه از این دیدگاه به تعارض نگاه شود، نتیجه طبیعی و غیرقابل اجتنابی به دست می دهد که در گروه به وجود می آیدو الزاما زیانبار و ویرانگر نیست و درمورد عملکرد گروه می تواند نیروی خلاق ، مثبت و سازنده داشته باشد. سومین دیدگاه که به تازگی ارائه شده است براین اساس قرار دارد که تعارض نیرویی مثبت است و موجب بهبود عملکرد گروه و سازمان می شود. این مکتب اندیشه را مکتب تعامل می نامند. اینک در زیر هر یک از دیدگاه های نامبرده مورد بررسی قرار داده می شود : (همان منبع،ص۶۷).
۲-۴-۲-۱) دیدگاه سنتی
اساس دیدگاه سنتی^[۹۲] بر این فرض گذاشته می شد که تعارض بد است. تعارض بار منفی داشت و مترادف واژگانی چون سرکشی، تمرد، ویرانگری و بی منطقی بود که بدین صورت بارمنفی آن افزونی می یافت. باتوجه به تعریفی که از تعارض ارائه می شد، زیانبار بود می بایست از آن اجتناب می شد. دیدگاه سنتی تعارض، هماهنگ با نگرش هایی بود که در دو دهه ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ درباره گروه رواج داشت. نتیجه بررسی هایی که در این زمینه انجام شد نشان دادکه اصولا تعارض زیانبار است و نبودن ارتباطات مناسب و اعتماد بین افراد باعث پدیدآمدن تعارض و اختلاف نظر بین آنها می شودو این که مدیران دربرابر نیازها و خواسته های کارکنان و اعضای سازمان کوتاهی می کنند. این دیدگاه که تعارض بد است، منجر به ارائه روشی ساده می گردد و برآن اساس باید رفتار افرادی را مورد توجه قرارداد که باعث بروز تعارض می­شوند. از آنجا که باید از هر نوع تعارضی پرهیز کرد، بنابراین تنها باید به علتهایی توجه کرد که موجب بروز تعارض می شود و برای بهبود عملکرد، سازمان باید این شیوه های ویرانگر را اصلاح نماید(میچل،۱۳۷۵،ص۷۶).
۲-۴-۲-۲) دیدگاه روابط انسانی تعارض
کسانی که از دیدگاه روابط انسانی^[۹۳] به پدیده تعارض نگاه می کردند، چنین استدلال می نمودند که وجود تعارض در گروه ها و سازمانها یک امر طبیعی است. از آنجا که پدیده تعارض یک منشاء طبیعی داشت و غیرقابل اجتناب بود، بنابراین مکتب مزبور توصیه می کردکه باید موجودیت آن را پذیرفت. طرفداران مکتب مزبور در جهت موجودیت آن داد سخن می دادند و دلیل و برهان می آوردند؛ آنها براین باور بودند که از بین بردن تعارض غیرممکن است و نیز این که موارد زیادی وجود دارد که تعارض به نفع گروه است و عملکرد را بهبود می بخشد(همان منبع،ص۹۰).
۲-۴-۲-۲) دیدگاه تعامل
در حال حاضر تئوری تعارض حول محور دیدگاهی می­گردد که آن را دیدگاه تعامل^[۹۴] می­نامند. اگرچه از دیدگاه روابط انسانی باید تعارض را پذیرفت، ولی در دیدگاه تعامل بدین سبب پدیده تعارض مورد تایید قرار می گیردکه یک گروه هماهنگ، آرام و بی دغدغه مستعد این است که به فطرت طبیعی خویش (رخوت و بی حرکتی) برگردد؛ یعنی احساس خود را ازدست بدهد، تنبلی و سستی پیشه کند و در برابر پدیده های تغییر، تحول و نوآوری هیچ واکنشی از خود نشان ندهد. نقش اصلی این شیوه ی تفکر درباره تعارض این است این پدیده رهبران گروه را وادار می کند که در حفظ سطح معینی از تعارض بکوشندو مقدار تعارض را درحدی نگه دارند که بتواند گروه را زنده ، باتحرک، خلاق و منتقد به خود نگه دارد. پس از پذیرفتن این دیدگاه ، بدیهی است که گفتن این که تعارض چیز خوب یا بدی است حرف معقول یا گفتار درستی نخواهد بود(همان منبع،ص۹۳).
۴-۲-۳) تعارض: سازنده یا ویرانگر
در دیدگاه تعامل ، نظر یا مقصود این نیست که هر نوع تعارضی ناپسند است ، بلکه برخی از تعارض ها هدف گروه را تایید و تقویت می کنند و عملکرد آن را بهبود می بخشند؛ این نوع تعارض ها را تعارض سازنده می نامند. از سوی دیگر، تعارض هایی هم هستند که مانع از عملکرد خوب گروه می شوند؛ که آنها را ویرانگر می نامند. وجه تمییز بین سازنده یا ویرانگر بودن نمی تواند به صورت یک خط مشخص ، روشن و دقیق باشد. هیچ سطحی از تعارض نمی تواند در همه شرایط قابل قبول یا مردود باشد. امکان دارد یک نوع یا یک مقدار از تعارض که در یک گروه موجب بهبود عملکرد می شود، درگروهی دیگر ( یا در همین گروه در زمانی دیگر) بسیار ویرانگر باشد(رابینز، ۱۳۸۹،ص۹۴).
۴-۲-۴) فرایند تعارض
فرایند تعارض از پنج مرحله تشکیل شده است: (همان منبع،ص۹۴).

• • مخالفتهای بالقوه

• • شناسایی

• • قصد یا نیت

• • بروز رفتار

• • نتایج

مرحله یکم) مخالفتهای بالقوه
در فرایند تعارض ، نخستین مرحله وجود شرایطی است که زمینه ایجاد تعارض را فراهم می آورند. این شرایط نباید الزاما به تعارض منتهی شوند، ولی وجود یکی از آن ها از جمله شرایطی است که برای بروز تعارض لازم است.این شرایط به سه گروه عمده تقسیم می شوند: ارتباطات، ساختار و متغیرهای شخصی.

• • ارتباطات:

ارتباطات ضعیف دلیل اصلی تعارض هاست؛ یعنی اگر بتوانیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم یا اگر زبان یکدیگر را بفمهمیم ، اختلاف ها از بین می رود. با توجه به مدت زمانی که هریک از ما صرف ارتباطات می کنیم ، یک چنین نتیجه گیری نامعقول نمی باشد. ولی بدیهی است که ارتباطات ضعیف نمی تواند منبع یا منشا همه تعارض ها باشد؛ اگرچه به اندازه کافی مدارک و شواهد وجود دارد تا بتوان ثابت کرد که مسائل و مشکلات موجود در فرایند ارتباطات موجب ایجاد سوء تفاهم ها، تضعیف همکاریها و تشریک مساعی افراد می­ شود. بررسی نتایج تحقیقات نشان می دهد که مشکلات موجود در تعبیروتفسیر گفتار،مبادله اطلاعات نارسا و وجود سرو صدا در کانال ارتباطی هریک به صورت سد یا مانعی بر سر راه ارتباطات قرار می­گیرند و از پیش درآمدهای بروز پدیده تعارض به شمار می­روند. به ویژه نتیجه تحقیقات نشان می دهد که موارد زیر موجب بروز مشکلاتی در تعبیر و تفسیر گفتار می شود: اختلاف در آموزش، متفاوت بودن پنداشت ها و برداشتهای فردی و نارسا بودن اطلاعات؛ یعنی اگر اطلاعات به مقدار زیاد یا برعکس ، به مقدار بسیار کم ، برقرار گردد، زمینه افزایش تعارض فراهم می شود(رابینز، ۱۳۸۹،ص۹۵).

• • ساختار

تحقیقات نشان می دهد که اندازه یا بزرگی گروه و تخصصی بودن کاری که باید انجام شود به عنوان نیروها یا عواملی عمل می کنند که موجب تشدید تعارض می گردند. هرقدر گروه بزرگتر و هرقدر کارهایش تخصصی تر باشد، احتمال بروز تعارض بیشتر خواهد شد. همچنین نتیجه تحقیقات نشان داده است که سابقه خدمت و تعارض باهم رابطه معکوس دارند، یعنی هرقدر اعضای گروه جوان تر و جابجایی کارکنان بیشتر باشد، امکان بروز تعارض افزایش می یابد. همچنین هرقدر حدود و مرز مسئولیت ها و وظایف مبهم تر باشد، احتمال بروز تعارض بیشتر خواهد شد. وجود یک چنین ابهامی در تعیین مرز مسئولیتها و نامشخص بودن وظیفه ها موجب بروز نزاع و کشمکش بین اعضای گروه در سازمان بر سرکنترل منابع و حوزه می شود(همان منبع،ص۹۶).

• • متغیرهای شخصی

نتیجه تحقیقات نشان می دهد که برخی از شخصیتها موجب بروز تعارض می شوند. برای مثال افرادی که بیش از اندازه خودکامه هستند ، اندیشه جزمی دارند و از نظر مناعت طبع در سطح بالایی نیستند. متفاوت بودن سیستم های ارزشی از مهم ترین متغیرهایی است که در فرایند تحقیق و مطالعه برروی تعارض اجتماعی مورد توجه قرار نگرفته و به دست فراموشی سپرده شده است. برای مثال اختلاف ارزشی می توانند مسائلی چون تعصب، عدم توافق در مورد نقش فرد در گروه و میزان پاداش متناسب برای شخص را توجیه کند. اختلاف در سیستم های ارزشی از جمله منابع مهمی هستند که زمینه های بالقوه ای را برای بروز تعارض فراهم می آورند(رابینز، ۱۳۸۹،ص۹۷).
مرحله دوم) بروز تعارض
اگر شرایطی را که در مرحله اول برشمردیم موجب استیصال گردند، درآن صورت در مرحله دوم زمینه فعال شدن مخالفتها فراهم می­ شود. تنها زمانی این شرایط به تعارض منجر خواهد شد که چند گروه در معرض پدیده تعارض قرار گیرند. تعارض مستلزم وجود پنداشت یا ادراک است. ولی این که تعارض باید پنداشته یا ادراک شود، به معنی این نیست که پدیده مزبور بروز کند. تنها به هنگام بروز احساسات است که افراد به صورت عاطفی درگیر مساله می شوند و طرفین نوعی اضطراب ، تنش ، استیصال، دشمنی یا کینه توزی را تجربه می کنند. نقشی که احساسات و عواطف در نوع پنداشت یا برداشت طرفهای مخالف دارند دارای اهمیت است. برای مثال مشاهده شده است که وجود احساسات منفی باعث می شود که فرد موضوع یا مساله را بیش از حد ساده بپندارد، اعتماد او کاهش یابد و رفتار طرف دیگر را به شیوه ای منفی تفسیر و تعبیر نماید. همچنین مشاهده شده است که وجود احساسات مثبت موجب می گردد که فرد بین اجزای تشکیل دهنده مساله یک رابطه بالقوه مشاهده کند، موضوع یا مساله را از دیدگاهی گسترده تر مورد توجه قرار دهد و در پی راه حلهای خلاق و تازه برآید(همان منبع،ص۹۸).
مرحله سوم) قصد یا نیت
نیت و قصد^[۹۵] انجام کار یعنی فاصله ای که بین پنداشت و احساس فرد از یک سو و از رفتار آشکار او از سوی دیگر قرار دارد. در این متن ، قصد یا نیت یعنی تصمیم به انجام کار به شیوه ای مشخص و معین.
شیوه های حل تعارض با توجه به قصد و نیت فرد به شرح زیر می باشد:

• رقابت

۵۹۲۰۱۳/۲

با توجه به جدول ۴-۶ ملاحظه می‌شود مقدارسطح معنی‌داری آماره F کمتر از ۵ درصد می‌باشد.
( ۰۵/۰ > P- value) ،پس فرض مخالف صفر بودن حداقل یکی از ضرایب رگرسیون یا شیب خط تایید می‌شود و حاکی از معنادار بودن رگرسیون است.
جدول۴-۶ نتایج تخمین ضریب تعیین وضریب تعیین تعدیل شده را نشان می‌دهد.با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده به دست آمده از خروجی آزمون ۸۳/ ۲۹درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل موجود در مدل توجیه می‌شود..
آماره دوربین واتسون برای این آزمون ۵۹۲/ ۲می‌باشد که در بازه قابل قبول برای تائید استقلال خطاها وجود دارد.

در ﻣﻮرد ﻓﺮﺿﻴﻪدوم، ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪهﻣﻲﺷﻮد، ﺑﺎﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ جدول فوق سطح معناداری آزﻣـﻮن و آمارهt برای متغیر فرصت رشد برابر ( ) و آماره t برای متغیر به موقع بودن برابر ( ) می‌باشد واین به معنای انست که معناداری متغیر فرصت رشد به لحاظ آماری تایید می‌شود اما حضور متغیر به موقع بودن به دلیل داشتن سطح معناداری بیش از ۰۵/۰ مورد تائید قرار نمی‌گیرد در صورتیکه در مدل مربوط به فرضیه اول متغیر به موقع بودن دارای تاثیر معنادار بر متغیر وابسته بود که با وارد شدن متغیر فرصت رشد این تاثیر بی‌معنی گردید در نتیجه با اطمینان ۹۵ درصدی می‌توان گفت فرصت رشد بر روابط بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر گذار است.
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱- مقدمه
اساسی ترین و مهمترین بخش در فرایند هر تحقیق، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات می‌باشد که از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا می‌تواند مبنایی برای رفع مشکل های موجود یا بهبود وضعیت موجود به سوی وضعیت مطلوب باشد. البته دستیابی به نتایج بهینه تنها از طریق دسترسی به اطلاعات و محاسبات درست صورت می گیرد.
در این بخش پژوهشگر بر اساس اطلاعات آماری که به دست می‌آید می‌تواند نسبت به پژوهشی که انجام داده اظهار نظر و نتیجه گیری کند. این نتیجه گیری آخرین تأثیر را، هم از حیث سبک نگارش هم از جهت محتوا باید به خواننده القا نماید. نتیجه گیری، باوری مبتنی بر استدلال و بر مبنای شواهد حاصل از پژوهش است که پژوهشگر در اختیار خوانندگان پژوهش، علاقه مندان به اجرای پژوهش های آتی مبتنی بر پژوهش کنونی و در نهایت استفاده کنندگان کاربردی، قرار می‌دهد.
۵-۲- ارزیابی و تشریح نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها
این پژوهش در قالب، دو فرضیه اصلی آزمون شده‌است. با بهره گرفتن از داده‌های جمع آوری شده شرکت‌ها، آزمونF لیمر، آزمون هاسمن، آزمون ریشه واحد، ضریب همبستگی، ضریب تعیین، مقادیر دوربین – واتسون، معناداری هر یک از این ضرایب، معنادار بودن کل مدل، بررسی و تحلیل شده‌است. در ادامه به نتایج حاصل از تخمین فرضیه اشاره نموده و سپس به نتیجه گیری کلی در خصوص یافته های این پژوهش می پردازیم.
۵-۲-۱ نتیجه گیری آزمون فرضیه اول
فرضیه اول این تحقیق به شرح زیر بوده است:
بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه ایران رابطه وجود دارد.
باتوجه به مطالعات انجام شده در بازه زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ و یافته های بدست آمده از تحقیق ، نتایج نشان داد، احتمال آزمون F لیمر برای مدل اول تحقیق کوچکتر از ۵% شد بنابراین فرض مدل تلفیقی تائید نگردید. یعنی، اثرات فردی و یا گروهی وجود نداشت و از روش داده‌های تابلویی برای برآورد مدل ها استفاده شد. همچنین احتمال آزمون هاسمن، برای تعیین استفاده از مدل اثرات ثابت در مقابل اثرات تصادفی، کمتر از ۵% شد. بنابراین اثرات ثابت مورد تائید قرار می گیرد.سپس فرضیه اول تحقیق بر مبنای تخمین های به دست آمده بر اساس مدل رگرسیونی مورد آزمون قرار گرفت. تخمین های به دست آمده و آزمون های انجام گرفته در فصل چهارم، نشان داد که اولاً احتمال آزمون t برای متغیرمستقل به موقع بودن کوچکتر از ۱۰% است لذا، ضریب متغیر به موقع بودن بکارگرفته شده در مدل رگرسیونی معنی دار می‌باشد.
ثانیاً بررسی مقدار ضریب تعیین تعدیل شده مدل، نشان دهنده توان توضیح دهندگی مدل به منظور تشریح متغیر وابسته یعنی عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. لذا نتایج حاصل شده از شاخص ضریب تعیین تعدیل شده مدل نشان می‌دهد، متغیر توضیحی به موقع بودن تقریباً ۷۸/۲۸ درصد از نوسانات ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی را توضیح می‌دهد. همچنین با توجه به اینکه احتمال آماره F کوچکتر از ۱۰% شد یعنی اینکه که کل مدل از لحاظ آماری معنی دار می باشد
افزون بر آن بر اساس علامت ضریب متغیر توضیحی به موقع بودن که در جدول ۴-۵ به صورت مثبت نشان داده شده‌است، چنین استنباط می‌شود که افزایش در این متغیر، آثار افزایشی بر عدم تقارن اطلاعاتی دارد لذا نتیجه آزمون‌های انجام شده به تأیید فرضیه اول انجامید. یعنی ارتباط و همبستگی بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه تهران وجود دارد
۵-۲-۲ نتیجه گیری آزمون فرضیه دوم
فرضیه دوم این تحقیق به شرح زیر بوده است :
فرصت رشد بر روابط بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر گذار است.
باتوجه به مطالعات انجام شده در بازه زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ و یافته های بدست آمده از تحقیق ، نتایج نشان داد، احتمال آزمون F لیمر برای مدل اول تحقیق کوچکتر از ۵% شد بنابراین فرض مدل تلفیقی تائید نگردید. یعنی، اثرات فردی و یا گروهی وجود نداشت و از روش داده‌های تابلویی برای برآورد مدل­ها استفاده شد. همچنین احتمال آزمون هاسمن، برای تعیین استفاده از مدل اثرات ثابت در مقابل اثرات تصادفی، بیشتر از ۵% شد. بنابراین مدل اثرات تصادفی مورد تائید قرار می گیرد.سپس فرضیه دوم تحقیق بر مبنای تخمین های به دست آمده بر اساس مدل رگرسیونی مورد آزمون قرار گرفت. تخمین های به دست آمده و آزمون های انجام گرفته در فصل چهارم، نشان داد که اولاً احتمال آزمون t برای متغیر فرصت رشد کوچکتر از ۱۰% است، لذا ضریب متغیر فرصت رشد بکارگرفته شده در مدل رگرسیونی معنی‌دار می باشد.
ثانیاً بررسی مقدار ضریب تعیین تعدیل شده مدل، نشان دهنده توان توضیح دهندگی مدل به منظور تشریح متغیر وابسته یعنی عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. لذا نتایج حاصل شده از شاخص ضریب تعیین تعدیل شده مدل نشان می‌دهد، متغیر تعدیلی فرصت رشد تقریباً ۸۳/۲۹ درصد از نوسانات ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی را توضیح می‌دهد.
افزون بر آن بر اساس علامت ضریب متغیر توضیحی فرصت رشد که در جدول ۴-۶ به صورت مثبت نشان داده شده‌است، چنین استنباط می‌شود که فرصت رشد کاملا بر روابط بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر گذار است.
۵-۳- پیشنهادها
۵-۳-۱ پیشنهادهایی در راستای یافته های پژوهش
در این مرحله با توجه به یافته‌های حاصل از تحقیق، پیشنهاداتی در دو بخش جداگانه به شرح زیر ارائه می‌گردد:
۵-۳-۱-۱ پیشنهاد به سازمان حسابرسی و حسابداران رسمی
همانطور که نتایج تحقیق نشان می‌دهد شرکت‌ها اقدام به ارائه به موقع سود می نمایند این موضوع می بایست از دو منظر مد نظر قرار گیرد، اول آنکه به هنگام حسابرسی شرکت‌ها، جهت صدور گزارش، به خطر تحریف صورتهای مالی با بهره گرفتن از ابزارهای هموارسازی سود توجه ویژه داشته باشند، و دوم آنکه، هنگام تدوین استانداردهای حسابداری توسط سازمان حسابرسی، اقدامات لازم را جهت به حداقل رساندن ابزارهای تحریف سود به کار گیرند.
۵-۳-۲ پیشنهاد‌هایی مبنی بر نتایج پژوهش
با توجه به نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه اصلی اول در مجموع می‌توان گفت بهبود ویژگی به موقع بودن اطلاعات مالی که منجر به افزایش عدم تقارن اطلاعات می‌گردد، می‌تواند در ارزیابی عملکرد برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران اثر گذار باشد.
با توجه به نتایج آزمون فرضیه دوم مبنی بر فرصت رشد بر روابط بین به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی تاثیر گذار است.، می‌توان به سرمایه‌گذاران و مدیران مالی که به دنبال سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار هستند، این مدل را پیشنهاد کرد که می‌توانند با بهره گرفتن از فرصت‌های رشد در مدل تصمیم‌گیری خود به بازده بالاتری دست یابند.
همچنین با توجه به این که در بین سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ بورس ایران به عنوان یکی از بورس های موفق در نظر گرفته شد، پیشنهاد می‌شود که در این بازار پر فراز و نشیب تحت شرایط مختلف اقتصادی از مدل های دیگراندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی استفاده گردد. زیرا با توجه به یافته های تحقیق می‌تواند تطبیق بیشتری با بازده موردانتظارآینده سرمایه‌گذاران داشته باشد.
با توجه به رابطه معنادار میان به موقع بودن با عدم تقارن اطلاعاتی، پیشنهاد می‌گردد در مباحث ارزش گذاری شرکت‌ها ، در کنار سایر عوامل، به این ویژگی نیز پرداخته شود و در صورتی که شرکت‌های بورسی در زمان مناسب صورتهای مالی خود را افشا نمایند، سرمایه‌گذاران می‌توانند نسبت به انتخاب سهام شرکت‌هایی اقدام نمایند که اطلاعات آنها ارائه و شفاف سازی شده‌است. همچنین با توجه به تایید فرضیه فوق به نظر می رسد سرمایه‌گذاران باید تاکید بیشتری بر روی این موضوع داشته باشند.
۵-۳-۳ پیشنهادات برای پژوهش های آتی
با انجام هر پژوهش ، راه به سوی پژوهش های آتی باز می‌شود و لزوم انجام پژوهش های بیشتری احساس می‌گردد . موضوعات زیر برای انجام پژوهش توسط سایر پژوهشگران پیشنهاد می‌گردد:
۱- بررسی ارتباط بین روش های تامین مالی با فرصت‌های رشد با توجه به هموارسازی سود
فرضیات پیشنهادی:
الف: بین روش های تامین مالی با فرصت‌های رشد در شرکت‌های هموار ساز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
ب: بین روش های تامین مالی با فرصت‌های رشد در شرکت‌های غیر هموار ساز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
۲- بررسی ارتباط بین سود قابل پیش بینی، عدم تقارن اطلاعات و نقدینگی بازار
فرضیات پیشنهادی :
الف: بین سود قابل پیش بینی با نقدینگی بازار رابطه معنی‌داری وجود دارد.
ب: بین سود قابل پیش بینی با عدم تقارن اطلاعات رابطه معنی‌داری وجود دارد.
تاثیر به موقع بودن واکنش بازار اوراق قرضه به اخبار بد سود حسابداری
آزمون مدل اطلاعات نامتقارن خطی برای به موقع بودن سود
بررسی نقش تورم و رکود بازار بر فرصت‌های رشد
محاسبه متغیرهای پژوهش به صورت ماهیانه و هفتگی و طولانی تر کردن بازده زمانی

شکل ۳-۲: نمونه سوال پرسشنامه در مورد متغیر دوست داشتن
در نهایت نیز با پرسشی باز، نظرات آن‎ها را جویا شدیم و از همکاریشان قدردانی کردیم.
۳-۶- پایایی^[۱۵۱] (قابلیت اعتماد) پرسشنامه
پایایی یکی از ویژگی‌های فنی ابزار اندازه‌گیری است. مفهوم یاد‎شده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به‌دست می‌دهد. (سرمد و همکاران، ۱۳۷۷) در این تحقیق برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری، از جمله پرسشنامه‌‎ها یا آزمون‎هایی که خصیصه‌‎های مختلف را اندازه‌گیری می‌کنند، به‌کار می‌رود. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش‌نامه برابر ۸۳۶/۰ محاسبه گردید که با توجه به این‌که ضریب آلفای کرونباخ از حد قابل قبول برای مقاصد کاربردی که ۷/۰ است (دیک، ۱۹۹۷) بیشتر می‌باشد، لذا می‌توان ادعا نمود که پرسشنامه مورد نظر دارای پایایی قابل قبول است.

۳-۷- روایی^[۱۵۲] پرسشنامه
مفهوم روایی به این سوال پاسخ می‎دهد که ابزار اندازه گیری تاچه حد خصیصه مورد نظر را می‎سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقت داده‎های حاصل از آن اطمینان داشت. (سرمد،‌ ۱۳۸۰)
برای آزمون درستی و خوب‌ بودن سنجه‎ها انواعی از آزمون‌‎های روایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که یکی از این آزمون‎ها روایی محتوا است. روایی محتوا نوعی روایی است که برای بررسی اجزای تشکیل‌دهنده‌ی یک ابزار اندازه‌گیری به‌کار برده می‌شود. روایی محتوای یک ابزار اندازه‌گیری به پرسش‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن بستگی دارد. اگر پرسش‎های پرسشنامه معرف ویژگی‌‎ها و مهارت‌‎های ویژه‌ای باشد که پژوهشگر قصد اندازه‌گیری آن‎ها را دارد، آزمون دارای روایی محتوا است. برای اطمینان از روایی محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که پرسش‌های تشکیل‌دهنده‌ی ابزار اندازه‌گیری معرف قسمت‎های محتوای انتخاب‎شده باشد. بنابراین روایی محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه‌گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. روایی محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۸۷).
با توجه به این که مدل انتخاب‎شده در این پژوهش، بار‎ها توسط سایر محققان به منظور ارزیابی تبلیغات مورد استفاده قرار گرفته است، سوالات پرسشنامه‎ی این پژوهش را از پژوهش‎هایی که قبلا انجام شده، استخراج کردیم. از این رو، اعتبار آن مورد اطمینان است. از طرف دیگر، این پرسشنامه را در اختیار جمعی از اساتید و دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیریت جهانگردی قرار دادیم تا به عنوان کارشناس در خصوص مناسب بودن پرسشنامه اعلام نظر نمایند و در نهایت مورد تایید قرار گرفت.
۳-۸- روش تجزیه و تحلیل داده‎ها
در بیشتر پژوهش‌ها، علاقه‌مند به آگاهی از میزان تکرار رخ‌دادن پدیده‌ها (فراوانی)، میانگین یا متوسط مجموعه‌ای از ارقام و همین‌طور میزان تغییرپذیری درون مجموعه (برای مثال میزان تمایل به مرکز و پراکندگی متغیرهای وابسته و مستقل) هستیم. این موضوعات به عنوان آمار توصیفی مشهور هستند. علاوه بر آن ممکن است بخواهیم از نحوه‌ی ارتباط متغیر‎ها با یکدیگر و تفاوت‌‎های بین دو گروه یا چند گروه مطلع شویم. این موضوعات آمار استنباطی نامیده می‌شوند. برای هر دو نوع آمار توصیفی و استنباطی می‌توان از برنامه‌هایی رایانه‌ای که برای نتیجه‌گیری و تفسیر انواع مختلف داده‎ها طراحی شده‌اند، استفاده کرد (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۸۷).
برای تجزیه و تحلیل داده‎های پژوهش، با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS ضمن استفاده از جدول‎های فراوانی و نمودارهای دایره‌ای، برای توصیف وضعیت شاخص‌های جمعیت شناختی و برای تحلیل داده‎ها از آزمون t استیودنت تک نمونه‎ای و آزمون فریدمن استفاده گردید.
از آن جایی که، جامعه نرمال می‎باشد (طبق قضیه‎ی حد مرکزی؛ با حجم نمونه بیشتر از ۳۰)، آزمون‎های پارامتری را انتخاب کردیم، زیرا نسبت به آزمون‎های ناپارامتری از قدرت بهتری برخوردار هستند. از طرف دیگر، هدف ما مقایسه میانگین می‎باشد و از این رو آزمون t استیودنت تک نمونه‎ای را برای تحلیل داده‎های مرتبط با تاثیرگذاری مورد استفاده قرار دادیم. در طیف ۵ گزینه‎ای لیکرت، میانگین را ۳ گرفتیم و نتایج را با این عدد مقایسه کردیم. در این حالت، زمانی که نتیجه مورد نظر در مورد تاثیرگذاری تبلیغات بر متغیری از مدل، از ۳ بیشتر شود، فرض پذیرفته و اگر از ۳ کمتر شود، فرض رد می‎شود.
برای رتبه‎بندی نیز از آزمون فریدمن استفاده شد چرا که داده‎ها کمی و در مقیاس فاصله‎ای بودند، و هدفمان مقایسه میانگین بود.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل آماری یافته‎های تحقیق
مقدمه
در این فصل سعی شده‎است با بهره‌گیری از تکنیک‌های مناسب آمار استنباطی فرضیه‌های پژوهش را، با توجه به داده‌های جمع‌ آوری‌شده از پرسشنامه‌ها، مورد آزمون قرار دهیم اما در ابتدا به توصیف داده‌های جمع‌ آوری‌شده از پرسش‌نامه می‌پردازیم. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب مشخصات پاسخگویان (شامل جنسیت، سن، میزان تحصیلات و تعداد دفعات بازدید از ایران) در قالب جدول و نمودار ستونی به نمایش گذاشته شد. پس از توصیف داده‌های متغیرهای جمعیت‌شناختی، وضعیت تأثیرگذاری پنج ابزار تبلیغات اینترنتی با بهره گرفتن از آزمون t استیودنت بررسی و سپس این ابزار با بهره گرفتن از آزمون فریدمن رتبه‌بندی گردید که این کار برای شش متغیر اصلی پژوهش به صورت مجزا انجام می‌گیرد. در نهایت با بهره گرفتن از آزمون فریدمن به گروه‌بندی شش متغیر پژوهش و هم‌چنین پنج ابزار پژوهش به طور کلی پرداخته می‌شود.
۴-۱- توصیف داده‎ها
در این بخش به توصیف داده‌ها طی جدول‌های ۴-۱ تا ۴-۵ پرداخته می‌شود.
جدول ۴-۱ و شکل ۴-۱، توزیع فراوانی جنسیت پاسخگویان را نشان می‌دهد. همان‎طوری که مشاهده می‎کنید، عمده‎ی گردشگران پاسخگو (۵۸%) را مردان تشکیل می‎دهند.
شکل ۴-۱: توزیع فراوانی جنسیت گردشگران پاسخگو (درصد)
جدول ۴-۱: توزیع فراوانی جنسیت گردشگران پاسخگو