برای این کار تعداد ۶ بوته به طور تصادفی انتخاب شدند و ریشه آنها توسط سیلندری با قطر ۶ سانتیمتر و ارتفاع ۹ سانتیمتر از خاک خارج گردید. تعداد گره های آنها شمارش شد و سپس از آنها میانگین گرفته شد.
۳-۵-۶- تعیین درصد پوشش علف های هرز در هر کرت
برای این کار با بهره گرفتن از کوآدرات به ابعاد ۵۰×۵۰ سانتیمتر به طور تصادفی در هر کرت مقدار پوشش علف هرز تعیین گردید.
۳-۵-۷- درصد رطوبت نسبی خاک
برای این کار از هر کرت ۱ نمونه خاکی توسط سیلندر با قطر ۶ سانتیمتر و ارتفاع ۵/۴ سانتیمتر تهیه شد و به آزمایشگاه منتقل گردید. وزن تر آنها توسط ترازو اندازه گیری شد. سپس بعد از قرار دادن سیلندر خاک در آون به مدت ۲۴ ساعت در دمای ۱۰۵ درجه سانتیگراد وزن خشک آنها اندازه گرفته شد. سپس با کم کردن وزن تر از وزن خشک، وزن آب موجود در خاک حساب شد که با حاصل تقسیم مقدار وزن آب موجود در خاک بر وزن خشک ضرب در ۱۰۰، مقدار رطوبت نسبی خاک محاسبه گردید.
× ۱۰۰
۳-۵-۸- عملکرد غلاف خشک
برای این کار تعداد ۶ بوته در مرحله رسیدگی به طور تصادفی انتخاب شدند. وزن غلاف خشک آنها با ترازوی دارای دقت یک صدم گرم اندازه گیری گردید و سپس از آنها میانگین گرفته شد. رطوبت غلاف ها حدود ۱۶ درصد بود.
۳-۵-۹- عملکرد دانه خشک
برای این کار تعداد ۶ بوته در مرحله رسیدگی به طور تصادفی انتخاب گردید. سپس وزن دانه های خشک آنها توسط ترازوی دارای دقت یک صدم گرم اندازه گیری شد. سپس میانگین به دست آمده به عنوان عملکرد دانه استفاده شد. رطوبت دانه ها در زمان برداشت حدود ۱۶ درصد بود.
۳-۶-۱۰- عملکرد بیولوژیک
برای تعیین این صفت تعداد ۶ بوته به طور تصادفی انتخاب شدند سپس میانگین هر کدام از قسمت های هوایی( دانه، غلاف و شاخ و برگ) را به صورت مجزا با ترازوی دیجیتال با دقت یک صدم گرم اندازه گیری شد. سپس کل قسمت های بوته های برداشت شده به غیر از ریشه ها در داخل آون در دمای ۷۰ درجه سانتیگراد به مدت ۴۸ ساعت خشک شدند پس از آن با بهره گرفتن از ترازوی دیجیتال با دقت یک صدم گرم عملکرد بیولوژیک در واحد سطح محاسبه گردید.
۳-۵-۱۱- شاخص برداشت
برای تعیین این صفت از تقسیم عملکرد غلاف بر عملکرد بیولوژیک بدست آمد که حاصل آن در ۱۰۰ ضرب شد.
۳-۵-۱۲- درجه باردهی
برای اندازه گیری این صفت از مجموع عملکرد غلاف عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت استفاده گردید.
۳-۵-۱۳- تعداد غلاف خشک در هر بوته
برای این کار تعداد ۶ بوته به طور تصادفی انتخاب شدند و تعداد غلاف رسیده آنها شمارش گردید. سپس از آنها میانگین گرفته شد.
۳-۵-۱۴- وزن صد دانه
برای تعیین این صفت از دانه های مربوط به هر تیمار ۱۰۰ عدد شمارش گردید. سپس در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد به مدت ۱۵ ساعت در آون نگهداری شد. پس از آن با ترازوی دارای دقت یک صدم گرم وزن صد دانه محاسبه گردید.
۳-۵-۱۵- محتوای نسبی آب برگ
برای بدست آوردن این صفت به طور تصادفی از هر کرت ۶ بوته انتخاب شدند آنگاه سومین سه برگچه ای آنها در مرحله رشد غلاف ها برای تعیین محتوای نسبی آب برگ برداشت شدند که در دو تاریخ(۳ و ۹ تیر) برداشت انجام گرفت و به آزمایشگاه منتقل شد. اولین برداشت به ترتیب ۶۴، ۵۸ و ۴۹ روز بعد از تاریخ های کاشت اول، دوم و سوم بود و دومین برداشت به ترتیب ۷۰، ۶۴ و ۵۵ روز بعد از تاریخ های کاشت اول تا سوم بود. به تعداد ۲۰ عدد از هر بوته دیسک زده و وزن تر آنها توسط ترازو دیجیتال با دقت یک صدم گرم اندازه گیری شد. دیسک های برگ به داخل پتری دیش انتقال یافت و در حد اشباع آب مقطر اضافه گردید، به مدت ۲۴ ساعت در محیط آزمایشگاه قرار گرفت. سپس دیسک برگها را از آب خارج کرده و رطوبت آنها را توسط دستمال گرفته و وزن آماس آن اندازه گیری شد. و در نهایت دیسکها در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد در آون به مدت ۱۵ ساعت خشک گردیدند.
×۱۰۰
۳-۶- محاسبات آماری
برای تجزیه تحلیل داده ها و انجام کلیه تجزیه های آماری از نرم افزار SAS و رسم نمودار ها از نرم افزار Excel استفاده شد. مقایسه میانگین ها نیز با آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد انجام شد.
فصل چهارم
نتایج و بحث
۴-۱- اثر تاریخ کاشت و مالچ بر تعداد غلاف سبز در هر بوته لوبیا
نتایج تجزیه واریانس تعداد غلاف سبز نشان داد که اثر تاریخ کاشت و اثر متقابل تاریخ کاشت × مالچ معنی دار نشد، اما اثر مالچ بر این صفت معنی دار بود(جدول ۴-۱) بیشترین مقدار این صفت در شرایط استفاده از مالچ مشاهده گردید(نمودار ۴-۱). تعداد غلاف در بوته متغیرترین صفت در بین اجزای عملکرد می باشد. از آنجایی که پتانسیل حبوبات از جمله لوبیا در تشکیل جوانه های گل بسیار بالا است اما دستیابی به این پتانسیل به شرایط داخلی بوته به خصوص شرایط محیطی مانند رطوبت قابل دسترس در خاک بستگی دارد. مالچ کاه و کلش از طریق حفظ رطوبت خاک، کاهش دمای خاک و نیز با جلوگیری از برخورد مستقیم تابش نور خورشید می تواند باعث کاهش تبخیر آب از خاک شود. که این امر نیز می تواند از طریق تأمین رطوبت قابل دسترس بوته های لوبیا به حفظ بیشتر گلها روی بوته و جلوگیری از ریزش آنها کمک کند زیرا لوبیا در منطقه به صورت دیم کاشته می شود و هر گونه بر هم خوردن پتانسیل آب در این گیاه باعث ریزش شدید گلها می شود. نتایج حاصل از بررسی تأثیر مقادیر مختلف مالچ بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا محلی گیلان بیانگر این بود که تعداد غلاف در بوته در شرایط استفاده از مالچ افزایش می یابد(قنبری و همکاران، ۱۳۹۲). نتایج این تحقیق با یافته های(اوسوم و میتسنجوا[۲۸]، ۲۰۰۷) نیز منطبق است.
۹۶/۰=LSD
نمودار ۴-۱- اثر مالچ بر تعداد غلاف سبز تشکیل شده در هر بوته لوبیا
۴-۲- اثر تاریخ کاشت و مالچ بر تعداد دانه سبز در هر بوته لوبیا
نتایج تجزیه واریانس تعداد دانه سبز در هر بوته لوبیا نشان داد که اثر مالچ و اثر متقابل تاریخ کاشت × مالچ معنی دار نشد، ولی اثر تاریخ کاشت براین صفت اثر معنی داری را داشت(جدول ۴-۱).
مقایسه میانگین تعداد دانه سبز در هر بوته در تاریخ کاشت های مختلف نشان داد بیشترین تعداد دانه تشکیل شده در هر بوته در تاریخ کاشت اول مشاهده شد و پس از آن به ترتیب تاریخ کاشت دوم و سوم کمترین مقادیر این صفت را داشتند(نمودار۴-۲).
در آزمایشی تعداد دانه در غلاف در تاریخ های مختلف کاشت(۲۷ اردیبهشت، ۱۶ و ۲۵ خرداد) دارای اختلاف زیادی می باشد به طوری که بین تاریخ اول و دوم اختلاف معنی داری مشاهده شد و تاریخ دوم به عنوان بهترین تاریخ کاشت بیان شد(محمدی و مجد نصیری، ۱۳۹۰). در گزارشی دیگر نیز تعداد دانه در غلاف تحت تأثیر تاریخ کاشت قرارگرفت. به طوری که تأخیر در آن سبب کاهش میانگین تعداد دانه در غلاف می شود. بیشترین تعداد دانه در غلاف در تاریخ کشت ۲۹ مرداد(کشت زودتر) و کمترین تعداد در تاریخ کشت ۲۸ شهریور(دیرترین کشت) مشاهده شد(شفارودی و همکاران، ۱۳۹۱). نتایج تجزیه واریانس تعداد دانه در بوته در بررسی مشابه نشان داد که اثر تاریخ کاشت در این صفت اثر معنی دار داشته است. به طوری که مقدار تعداد دانه در بوته در تاریخ کاشت اول نسبت به تأخیر در کاشت روند کاهشی داشت(صالحی و همکاران،۱۳۸۷؛ قنبری مطلق، ۱۳۹۰؛ گلچین و همکاران، ۱۳۸۷). هم چنین محققین دیگر بیان کردند که بیشترین تعداد غلاف در بوته از تاریخ کاشت ۳۰ اردیبهشت(تاریخ کاشت اول) حاصل شد و با تأخیر در کاشت از مقدار آن کاسته شد. تاریخ کاشت نامناسب منجر به برخورد رشد رویشی و زایشی گیاه با شرایط نامناسبی از طول روز و درجه حرارت می گردد. کاهش دوره رشد یا برخورد مراحل حساس رشد گیاه با شرایط نامساعدی نظیر دمای بالا می تواند سبب کاهش رشد رویشی و اجزاء عملکرد شود(قنبری و طاهری مازندرانی، ۱۳۸۲). با توجه به اینکه اجزاء عملکرد مستقل از یکدیگر نبوده و دارای اثرات جبرانی هستند بنابراین افزایش در یک جزء سبب کاهش در دیگر از اجزاء خواهد شد(مشتطی و همکاران، ۱۳۸۹). به طور کلی کاهش تعداد دانه سبز تشکیل شده در هر بوته را می توان ناشی از نامساعد شدن شرایط آب و هوایی برای تشکیل گل در بوته های لوبیا و همچنین رشد غلافهای این گیاه دانست.
۴-۳- اثر تاریخ کاشت و مالچ بر تعداد دانه خشک در هر بوته لوبیا
با توجه به نتایج تجزیه واریانس تعداد دانه خشک تشکیل شده در هر بوته مشاهده می شود که اثر تاریخ کاشت بر این صفت معنی دار گردید اما استفاده از مالچ و اثر متقابل آنها بر این صفت معنی دار نبود(جدول ۴-۱).
مقایسه میانگین اثر تاریخ کاشت بر تعداد دانه خشک در هر بوته در نمودار ۴-۳ نشان داده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده تعداد دانه خشک تشکیل شده در هر بوته از تاریخ کاشت اول تا تاریخ کاشت سوم روند کاهشی دارد. با تأخیر در کاشت تعداد دانه در هر غلاف ساقه اصلی و فرعی و تعداد دانه در هر ساقه اصلی و فرعی کاهش می یابد(خواجه پور و باقرییان نایینی، ۱۳۸۰). در گزارشی اثر تاریخ کاشت بر روی تعداد دانه در غلاف در سطح احتمال ۵% معنی دار شد؛ در واقع تعداد دانه در غلاف در تاریخ های مختلف کاشت(۴ و ۱۹ خرداد، ۳ تیر) به طور معنی دار متفاوت بود. بیشترین مقدار این صفت در تاریخ ۱۹ خرداد و کمترین آن در ۳ تیر بدست آمد(قنبری و همکاران، ۱۳۸۴). در بررسی اثرات تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز در منطقه بروجرد نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها بر صفت تعداد دانه در غلاف اثر تاریخ کاشت و رقم در سطح ۱% معنی دار شده و مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین تعداد دانه در غلاف مربوط به تاریخ کاشت اول است. علت کاهش تعداد دانه در غلاف در تاریخ کاشت سوم را می توان به برخورد رشد رویشی با گرمای شدید تیر ماه که باعث کاهش رشد، طول رشد رویشی و اندام های رویشی و در نتیجه کاهش آسیمیلاسیون نسبت داد(ثابتی و همکاران، ۱۳۹۲). در واقع تأخیر در کاشت سبب برخورد دوران دانه بندی با هوای گرم شده و تعداد دانه در هر غلاف کاهش می یابد(صالحی و همکاران، ۱۳۸۷).
۴-۴- اثر تاریخ کاشت و مالچ بر تعداد گل در هر بوته لوبیا در مرحله R2
نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفت تعداد گل در هر بوته نشان داد که اثر مالچ و اثر متقابل تاریخ کاشت × مالچ معنی دار نشد، ولی تاریخ کاشت اثر بسیار معنی داری بر این صفت داشت(جدول ۴-۱).
مقایسه میانگین اثر تاریخ کاشت بر تعداد گل در هر بوته نشان داد که تعداد گل در تاریخ کاشت اول بیشتر بوده و پس از آن به ترتیب در تاریخ کاشت دوم و سوم مقادیر این صفت کاهش می یابند(نمودار۴-۴).
افزایش طول دوره رشد، بهتر بودن شرایط محیطی و خنک بودن دمای هوا با توجه به نمودار دما(۳-۲) در تاریخ کاشت اول و نیز مناسب بودن شرایط طول روز باعث شد با تأخیر در کاشت اثر منفی این موضوع بر لوبیا که گیاهی روز کوتاه است بیشتر شود. در تاریخ کاشت اول گیاه در زمان مناسب تعداد زیادی گل تولید کرد که این گلها به غلاف تبدیل شدند ولی بوته های حاصل از تاریخ کاشت سوم زیر فشار طول روز با رشد رویشی کم، تعدادی کم گل تولید کردند به عبارت دیگر گل انگیزی در این بوته به سرعت اتفاق افتاد و این امر باعث شد فقط تعداد گل و نه تعداد غلاف در بوته ها افزایش یابد و رشد زایشی به عنوان مخزن قوی مانع از انتقال مواد فتوسنتزی به سمت قسمتهای رویشی می شود.
در مطالعه رابطه بین تراکم بوته و عملکرد دانه سه رقم لوبیا چیتی در تاریخ های مختلف بیان شد با تأخیر در کاشت تعداد روز تا گلدهی کاهش می یابد. بیشترین میانگین تعداد روز تا گلدهی مربوط به تاریخ کاشت اول و کمترین آن مربوط به تاریخ کاشت سوم است. در تاریخ کاشت اول دمای محیط پایین و طول روز نیز نسبت به مراحل بعدی کوتاهتر بوده بنابراین گیاه برای دریافت ضریب حرارتی مورد نیاز برای رسیدن به این مراحل مدت زمان بیشتری نیاز دارد. در تاریخ کاشت دوم و سوم به تدریج دمای هوا افزایش یافته و طول روز بیشتر می شود و همین امر باعث گردیده که گیاه در زمان کمتری ضریب حرارتی مورد نیاز خود را برای رسیدن به گلدهی دریافت کند( گلچین و همکاران، ۱۳۸۷).
۶۹/۵=LSD
نمودار ۴-۲- اثر تاریخ کاشت بر تعداد دانه سبز تشکیل شده در هر بوته لوبیا
۴۲/۵LSD=
نمودار ۴-۳- اثر تاریخ کاشت بر تعداد دانه خشک تشکیل شده در هر بوته لوبیا
۱۵/۲LSD=
نمودار ۴-۴- اثر تاریخ کاشت بر تعداد گل تشکیل شده در هر بوته لوبیا
فرم در حال بارگذاری ...
