توزیع ناعادلانه و نامتوازن منابع ثروت و درآمد بین مناطق شهری و روستایی
گسترش فقر و بیکاری در محیط های روستایی
مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها
عدم پاسخگویی ظرفیت شهری به نیازهای مهاجرین
وجود باندهای نامشروع قدرت و ثروت و بورس بازی زمین
عدم جذب مهاجرین در نظام اقتصادی- اجتماعی شهر
عدم توانایی مهاجرین جهت تأمین فضای مناسب اسکان و رانده شدن آنها به حاشیه شهر
گسترش ناهمگون و شتابان شهرها
ایجاد و گسترش اسکان غیررسمی
جاذبه های اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی شهر
عوامل طبیعی همچون خشکسالی، سیل و زلزله
شکل شماره۱: روند شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی متأثر از عوامل مختلف
۱۰-۱- دیدگاه طرح های توسعه شهری در زمینه اسکان غیررسمی بندرعباس
۱-۱۰-۱- طرح های توسعه و عمران(جامع)شهری
۱-۱- ۱۰-۱- اولین طرح جامع شهر بندرعباس(سال۱۳۴۳)
اولین طرح جامع شهر بندرعباس در سال ۱۳۴۳ توسط مؤسسه دکتر علی ادیبی تهیه گردید. این طرح در سال پایه (۱۳۴۳) جمعیت افق طرح (سال ۱۳۷۰) را با توجه به نرخ رشد فزاینده جمعیت کشور و با فرض تأمین بندرگاه و توسعه صنایع، حدود ۶۰ هزار نفر پیش بینی کرده بود در حالیکه در سال ۱۳۵۵ جمعیت شهر بندرعباس به بیش از ۸۰ هزار نفر افزایش یافته است.
در این برنامه تفکیک زمین، ۴۸۰ مترمربع برای محله های کم درآمد و ۸۰۰ مترمربع برای محله های با درآمد بالا پیشنهاد شده است که یکی از معضلات و مشکلات این طرح به حساب می آید، برای اینکه این سیاست با مقدار زمین در اختیار مسکن در شهر بندرعباس و نیز با منابع مالی خانوارهای کم درآمد سازگار نمی باشد. همچنین این موضوع را باید درنظر گرفت که اغلب مهاجرین وارد شده به شهر بندرعباس بخصوص کسانی که برای زندگی و کار( نه صرفاً به قصد کار) به این شهر مهاجرت می کنند، از اقشار کم درآمد استان هرمزگان هستند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که این سیاست ها به رشد و گسترش اسکان غیررسمی در شهر دامن زده است. در این طرح برای برخورد با اسکان غیررسمی و حذف کپر و آلونک در شهر بندرعباس، پیشنهاد شده است که طی برنامه ای مدون و اجرایی، واحدهای مسکونی جدیدی با کمک دولت ( به صورت کمک های بلاعوض یا به صورت وام های دراز مدت) ساخته شود و ساکنین این سکونتگاه ها به تدریج و طی مراحل مختلف به این واحدها انتقال یابند. سپس کپرها و آلونک ها فوراً تخریب شده و زمین های آنها در اختیار دولت قرارگیرند. در واقع رویکرد این طرح به سکونتگاه های غیررسمی، رویکرد پاکسازی و پیشنهاد حل مسأله توسط دولت بوده است.
۲-۱-۱۰-۱- دومین طرح جامع شهر بندرعباس(سال۶۳-۱۳۶۲)
دومین طرح جامع شهر بندرعباس که توسط مهندسین مشاور شارستان در سال ۶۳-۱۳۶۲ تهیه شده بود، پیش بینی نهایی جمعیت را برای افق طرح(سال ۱۳۷۲) جمعیتی بالغ بر ۳۷۹۰۰۰ نفر درنظر گرفته بود که این پیش بینی با تأخیر ۱۳ ساله (سال۱۳۸۵) محقق گردید. این طرح نقش مهاجرت را در تحولات جمعیتی شهر بندرعباس از سال ۱۳۳۵ به بعد م‍‍ؤثر دانسته است. در این برنامه برای جلوگیری از پیدایش مسئله اسکان غیررسمی سیاست هایی مانند تشویق رشد داخلی شهر، تشویق رشد به طرف شمال و ساخت واحدهای مسکونی چند خانوادگی پیشنهاد شده است.
همچنین در خصوص ساماندهی اسکان های غیررسمی و غیرمتعارف شهری نیز، با توجه به ازدیاد روند آن در سال های تهیه طرح جامع دوم، پیشنهاد شده بود که محدوده خدماتی و قانونی شهر کاملاً مشخص شده و توسط نهادهای کنترل کننده حمایت شود تا امکان ساماندهی این محلات و انتقال جمعیت ساکن در نواحی پر مسئله ( و پرخطر) به سایر محلات ایمن فراهم آید. در این برنامه، در بخش پیش بینی نیاز به مسکن شهر بندرعباس، به عامل حذف کپر و آلونک در محلات شمال شهر نیز توجه شده است، به طوری که در این پیش بینی ۲۵۰ واحد مسکونی به عنوان جایگزین برای حذف کپرها و آلونک ها درنظر گرفته شده است.
همانطور که توضیح داده شد دیدگاه هر دو طرح جامع اول بندرعباس به مسئله اسکان غیررسمی، حذف این سکونتگاه ها و انتقال ساکنین این مناطق به مناطق دیگر شهر بوده است.
در حالیکه امروزه ثابت شده است حذف اسکان غیررسمی و انتقال ساکنین آن نه تنها به حل این مسئله کمک نمی کند بلکه به افزایش آن نیز دامن می زند.
۳-۱-۱۰-۱- طرح ساختاری- راهبردی بندرعباس(سال۱۳۸۳)
بازنگری طرح ساختاری- راهبردی شهر بندرعباس (سال ۱۳۸۳) از دیگر طرح های فرادست مورد بررسی بود. این برنامه وسعت شهر را ۷۱۱۳ هکتار درنظر گرفته است و پیش بینی می کند که در سال ۱۳۹۴ (افق طرح)، جمعیت شهر بندرعباس به ۷۷۰۰۰۰ نفر خواهد رسید. از نظر این طرح تحولات اجتماعی، به ویژه از سال ۱۳۲۰ به بعد و شکل گیری تأسیسات بزرگ و تحولات کالبدی، سبب جذب جمعیت به این شهر شده است. این طرح با اشاره به موج شدید مهاجرت طی سال های ۷۵- ۱۳۴۵، این نکته را خاطر نشان می کند که با توجه به بروز مهاجرت های خانوادگی به ویژه از مناطق روستایی نیاز به مسکن افزایش یافته و اسکان غیررسمی به یکباره سطح وسیعی از شهر را دربرگرفته است. به عقیده این طرح مهاجران کم درآمد، که عمدتاً دارای منشأ روستایی از استان هرمزگان و یا استان های همجوار بوده اند، به تداوم حاشیه نشینی و گسترش سکونتگاه های غیررسمی دامن زده اند ( در حالی که طبق اولین پژوهش صورت گرفته در سال ۱۳۵۱، اکثریت حاشیه نشینان متولد شهر بندرعباس بوده اند). این طرح علیرغم اشاره ای مختصر به ضرورت توانمندسازی محلات غیررسمی، رویکردی صرفاً کالبدی به محلات هدف داشته است.
۱۸
۲-۱۰-۱- طرح جامع مسکن استان هرمزگان
از طرح هایی که در سطح منطقه ای به مسئله اسکان غیررسمی نگاهی هر چند گذرا داشته است طرح جامع مسکن استان هرمزگان که در سال ۱۳۸۵ تهیه شد، می باشد. این طرح بر پایه مطالعات جمعیتی به پیش بینی حجم تقاضای مسکن در سطح استان و برآوردهای لازم در زمینه مسکن پرداخته است. طرح جامع مسکن به اسکان های غیررسمی به عنوان مهمترین معضل تأمین مسکن در سطح استان هرمزگان توجه کرده و پیشنهاداتی را جهت ساماندهی حاشیه نشینی و سکونتگاه های فرودست در استان ارائه کرده است، مانند راهبرد اجتماعی برای مقاوم سازی بافت فرسوده و اسکان غیررسمی اشاره ای هر چند گذرا داشته است. بررسی این راهبردها نشان می دهد که رویکرد طرح فوق بیشتر بهسازی کالبدی بوده که با رویکرد توانمندسازی اجتماعی فاصله دارد.
مطالعات انجام شده نشان می دهد در سطوح ملی و منطقه ای، به استثنای سند ملی توانمندسازی و طرح جامع مسکن استان هرمزگان، در سایر برنامه ها (مانند طرح آمایش سرزمین، سند توسعه استان هرمزگان، طرح توسعه و عمران(جامع) ناحیه بندرعباس، سند توسعه شهرستان بندرعباس) به دلیل سطح مطالعاتی و اجرایی آن ها، معمولاً سیاستگذاری و برنامه ریزی خاصی برای اسکان غیررسمی صورت نگرفته است. اغلب راهبردها و سیاست هایی که در این برنامه ها ذکر شده به تقویت شهر بندرعباس به عنوان یکی از مراکز منطقه ای ارائه خدمات برتر و توسعه امکانات اقتصادی در آن تأکید می کنند، در حالیکه اجرای این سیاست ها باعث جذب مهاجرین به این منطقه خواهد شد و از آنجا که در این برنامه ها تدبیری برای اسکان این مهاجرین اندیشیده نشده است، اجرای این سیاست ها خود نیز بر توسعه اسکان غیررسمی در شهر دامن خواهد زد.
۱۹
در واقع می توان گفت هر چند پیدایش و بروز اسکان غیررسمی در شهر بندرعباس معلول برخی از سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها در سطح فرامحلی است اما متأسفانه در برنامه های سطوح ملی و منطقه ای توجه زیادی به اسکان غیررسمی و راهکارهای جلوگیری از آن نشده است و این امر تنها در سطوح محلی صورت گرفته است، که در سطوح محلی نیز با بکارگیری سیاست ها و برنامه های نادرست و مغایر با واقعیت، نه تنها در جهت ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی اقدامی صورت نگرفته بلکه زمینه توسعه و رشد این سکونتگاه ها فراهم گردیده است.
با سلام / پرسشنامه ای که در پیش رو دارید به منظور انجام کار پژوهشی در دست مطالعه، در دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز تهیه و تنظیم شده است و اطلاعات جمع آوری شده کاملاً محرمانه و صرفاً در جهت تجزیه و تحلیل آماری می باشد. لذا خواهشمند است ضمن مطالعه دقیق، به سؤالات مطرح شده پاسخ مناسب داده تا از این طریق ما را در دستیابی به اهداف تحقیق یاری نمایید. قبلاً از همکاری و دقت نظر شما در پاسخ به سؤالات کمال تشکر را دارم.
-
- اطلاعات جمعیتی محله سورو
جنسیت: زن مرد سن تحصیلات شغل:
۱- تعداد اعضای خانواده شما چند نفر است؟
۲- اهل کدام شهر هستید؟ بومی غیربومی
۳- از کدام شهرستان یا استان یا روستا به این محله مهاجرت کرده اید؟
۴- علت مهاجرت شما به شهر بندرعباس چه بوده است؟
تحصیل کار کار و زندگی استفاده از امکانات
۵- سابقه سکونت شما در محله چند سال است؟
کمتر ار۱۰سال ۲۰-۱۰ ۳۰-۲۰ ۴۰-۳۰ ۵۰-۴۰ بیشتر از ۵۰ سال
۶- چرا این محله را برای سکونت انتخاب کرده اید؟
نزدیکی به محل کار قیمت زمین نزدیکی به قوم و خویشاوندان سایر
۷- آیا این خانه را برای مدت خاصی درنظر گرفته اید؟ چند سال؟ (موقتی یا دائمی)
-
- بافت فیزیکی محله
فرم در حال بارگذاری ...
