وبلاگ

۳-۳ ابزار جمع آوری داده ها:
در تکمیل مباحث مطروحه در اینجا می توان گفت از روش پیمایش به عنوان روش اصلی پژوهش و جهت انجام تحقیق از پرسشنامه استفاده نمودیم. در جهت تدوین و اجرای هرچه بهتر پرسشنامه در مطالعات جامعه شناختی و علوم اجتماعی ابتدا مراحلی طی می‌شود. یکی از مهمترین مراحل در این قسمت تعریف نظری متغیرها از جمله متغیر وابسته و متغیرهای مستقل مهم و سپس عملیاتی کردن و مشخص نمودن سطح سنجش این متغیرهاست که در ادامه به این مباحث پرداخته می‌شود. همچنین به دلیل اهمیت انتخاب نمونه مناسب و سپس سنجش اعتبار و پایایی ابزار پژوهش در مرحله جمع آوری داده ها ( رجوع به واقعیت ) این مباحث نیز در ادامه مورد توجه واقع می‌شود.
مفاهیم و متغیرهای مورد بررسی موضوع سنجش این مطالعه محسوب می شوند. بر این مبنا یکسری متغیر مورد مطالعه واقع شده اند. این متغیرها در چهار قالب مختلف قرار می گیرند. متغیر وابسته، متغیرهای مستقل، متغیرهای مداخله گر ومتغیرهای زمینه ای.
منظور از متغیر وابسته متغیری است که هدف غایی این مطالعه شناخت حدود، تغییرات و عوامل و موانع آن در میان جامعه آماری است. از این لحاظ متغیر میزان مشارکت ورزشی متغیر وابسته تحقیق محسوب می‌شود.
متغیرهای مستقل به آن دسته از متغیرهایی اطلاق می‌شود که شناسایی و مطالعه متغیر وابسته مستلزم شناخت سطوح و حدود آنها و بررسی میزان تاثیراتشان بر متغیر وابسته است. بر این مبنا چندین متغیر مستقل در این مطالعه مورد توجه واقع شده است.
همچنین متغیرهای نظیر سن، سطح تحصیلات و … که ویژگی های مشخصی هستند و سطوح متغیرهای وابسته و مستقل را به صورتی دقیقتر شناسایی می‌کنند، متغیر زمینه ای خوانده می‌شود و در این مطالعه خصوصا به منظور شناسایی سطوح مختلف متغیر وابسته مورد استفاده واقع شده اند.
در این پژوهش، از پرسشنامه با سوالات بسته جهت گردآوری داده ها استفاده شده است . سوآلات بسته سوآلاتی هستند که محقق با بهره گرفتن از مقیاس عددی یا اسمی وبراساس پاسخ های فرضی تنظیم می کند و پاسخگو از بین آنها پاسخ مورد نظر خود را انتخاب نموده، علامت می زند( حافظ نیا، ۱۳۸۲: ۱۸۱). همچنین از دو سوال باز برای تببین بیشتر موضوع بهره جستیم.

پرسشنامه این تحقیق شامل گویه های مربوط به متغیرهای زمینه ای و مداخله گر، متغیر مستقل و متغیر وابسته است.
در تحقیق حاضر با بهره گیری از طیف پنج قسمتی لیکرت تعداد ۳۲ گویه جهت سنجش متغیر مستقل یعنی اعتماد بین همسران و ۲۹ گویه جهت سنجش متغیر وابسته تحقیق یعنی احساس امنیت بین همسران طراحی و تنظیم گردید. به گویه ها از ۵- ۱ نمره داده شد. برای تحلیل و بررسی گویه هایی که در مقیاس لیکرت طراحی شده بود به شرح ذیل نمره گذاری شد:
گویه های مثبت: کاملا موافقم موافقم نظری ندارم مخالفم کاملا مخالفم
نمره هر گویه: ۵ ۴ ۳ ۲ ۱
گویه های منفی: کاملا موافقم موافقم نظری ندارم مخالفم کاملا مخالفم
نمره هر گویه: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵
به دلیل این که ۱۳ گویه از متغیر اعتماد بین شخصی سوالات مثبت را در بر می گرفتند به حالت گویه های مثبت نمره گذاری شدند و به ۱۵ گویه به صورت منفی نمره گذاری شدند. در متغیر اعتماد اقتصادی ۱ گویه به صورت مثبت نمره گذاری و ۲ گویه نیز به صورت منفی نمره گذاری شدند. متغیر اعتماد جنسی نیز یک گویه را در برمی گرفت که به صورت مثبت نمره گذاری شد. یعنی کسی که با هرکدام از این گویه ها کاملا موافق بود نمره ۵ ، و در صورت مخالفت کامل نمره ۱را دریافت کرد.
متغیر احساس امنیت روانی با ۶ گویه مثبت، به صورت مثبت و ۱۶ گویه منفی، به صورت منفی نمره گذاری شدند و متغیر احساس امنیت مالی با ۴ گویه به دلیل مثبت بودن، به صورت گویه های مثبت نمره گذاری شدند و گویه های احساس امنیت نسبت به تداوم زندگی زناشویی، با داشتن ۱ گویه مثبت به صورت مثبت و ۲ گویه منفی، به صورت منفی نمره گذاری شدند. این متغیرها در سطح فاصله ای سنجیده شدند.
بقیه سوالات این پرسشنامه در رابطه با وضعیت جنس، سن خود و همسر، محل تولد خود و همسر، مدت شهرنشینی، میزان تحصیلات خود و همسر، وضعیت فعالیت خود و همسر ، میزان درآمد، مدت ازدواج، نوع ازدواج، تعداد دفعات ازدواج، محل سکونت، داشتن بیماری خاص در خود و همسر، روی دادن حادثه خاص در زندگی مشترک، تغییر محل سکونت در یک سال گذشته، روی دادن تغییر مهم در موقعیت شغلی خود و همسر، ارتقای سطح تحصیلات خود و همسر، روی دادن شکست مهم در زندگی خود و همسر به صورت چند گزینه ای در سطح سنجش اسمی، ترتیبی و فاصله ای تدوین گردید. سوال سن خود و همسر کد گذاری مجدد شد و به متغیری در سطح سنجش ترتیبی با پنج گروه سنی تبدیل شد به این ترتیب که به گروه سنی ۳۰-۲۰ کد ۱، به گروه سنی ۴۰-۳۱ کد ۲ ،به گروه سنی۵۰-۴۱ کد ۳، به گروه سنی ۶۰-۵۱ کد ۴ و به گروه سنی ۶۰ به بالا کد ۵ داده شد. همچنین سوال مدت شهرنشینی در صورت شهرنشین بودن کدگزاری مجدد شد و به متغیری در سطح ترتیبی با ۵ گروه سالی تبدیل شد به این ترتیب که به گروه ۲۰-۱۰ سال کد ۱، به گروه ۳۰-۲۱ سال کد ۲، به گروه ۴۰-۳۱ سال کد ۳، به گروه ۵۰-۴۱ کد ۴ و به گروه ۵۰ سال به بالا کد ۵ داده شد.
سوال درآمد متوسط خانواده کدگذاری مجدد شد و به متغیری در سطح ترتیبی با ۶ گروه درآمدی تبدیل شد به این ترتیب که به گروه زیر ۲۰۰ هزار تومان کد۱، به گروه ۴۰۰-۲۰۰ هزار تومان کد ۲، به گروه ۶۰۰- ۴۰۱ هزارتومان کد ۳، به گروه ۸۰۰-۶۰۱ هزار تومان کد ۴، به گروه ۸۰۱ تا ۱ میلیون تومان کد ۵ و به گروه ۱ میلیون به بالا کد ۶ داده شد. سوال مدت ازدواج نیز مجددا کدگزاری گردید و به متغیری در سطح ترتیبی با ۶ گروه سالی تبدیل شد به این ترتیب که به گروه ۱ سال کد۱، به گروه ۱۰-۱ سال کد ۲، به گروه ۲۰-۱۱ سال کد ۳، به گروه ۳۰-۲۱ سال کد ۴، به گروه ۴۰-۳۱ سال کد ۵ و به گروه ۴۰ سال به بالا کد ۶ داده شد. همچنین سوال ازدواج بیش از یک بار، مجدد کدگزاری شد و به متغیری در سطح ترتیبی به ۳ گروه تبدیل شد به این ترتیب که به گروه ۲ بار کد ۱، به گروه ۳ بار کد ۲، به گروه ۴ بار کد ۳ و به گروه ۵ بار به بالا کد ۴ داده شد.
۳-۴ اعتبار( Validity)
منظور از اعتبار یک تحقیق میزان دقت شاخص ها ومعیارهایی است که در راه سنجش پدیده مورد نظر تهیه شده اند ( ساروخانی،۱۳۷۲ : ۲۹۸ ). اعتبار به مطابقت داده های جمع آوری شده پژوهشگر با دنیای واقعی اشاره دارد. هر چقدر داده های جمع آوری شده به شکل طبیعی تر ارائه شوند، اعتبار آنها بیشتر خواهد بود، برای مثال اگر پاسخگویان انتخاب شده به دلایلی جواب واقعی را اظهار نکنند، داده هایی را که محقق جمع آوری کرده است منعکس کننده جهان واقعی نخواهد بود ( پژوهش و سنجش شماره ۱۹ و ۲۰: ۴۴۴ ).
اعتبار بیرونی به تعمیم پذیری یافته ها اشاره دارد و برای حصول بدان نتیجه باید از روش های نمونه گیری تصادفی استفاده شود. بدین معنی که اگر نمونه انتخابی ما در پژوشی تصادفی انتخاب شده باشد (یعنی شانس مساوی و برابر برای همه اعضای جامعه آماری وجود داشته باشد) فرض می‌شود که ویژگی های جامعه آماری به طور متناسبی به دست خواهد آمد، بنابراین یافته های حاصل از پژوهش را می توان به جامعه آماری مربوطه تعمیم داد و اذعان داشت که کار دارای اعتبار بیرونی است. با توجه به این موضوع که پژوهش حاضر با بهره گرفتن از روش های نمونه گیری تصادفی انجام شده، می توان گفت که نتایج نمونه مورد بررسی در این پژوهش قابل تعمیم به کل زوج های شهر تهران است که یک سال از ازدواج آنها گذشته است.
به منظور تعیین اعتبار مقیاس سنجش این تحقیق ابتدا پرسشنامه را با تعدادی گویه تدوین و سپس برای تعیین روایی صوری آن تعداد پنج پرسشنامه به اساتید بخش علوم اجتماعی دانشگاه شهید باهنر کرمان داده شد وپس از جمع آوری به اصلاح گویه هایی که در مورد اصلاح آن توافق نظر وجود داشت اقدام نمودیم .مجموعا ۸۵گویه مورد تایید قرار گرفت.
۳-۵پایایی (Reliability)
منظور از تعیین پایایی وسیله اندازه گیری این است که معلوم شود پرسشنامه تا چه حد از اشتباه منظم و تصادفی مبراست. به عبارت دیگر آیا این وسیله اندازه گیری اگر بار دیگر روی همان پاسخگویان یا پاسخگویانی مشابه با یک فاصله زمانی منطقی آزمون شود نتایج یکسانی بدست خواهد داد یا نه. هرچه میزان انطباق بین نتایج حاصل از مطالعات مکرر یک گروه از پاسخگویان با مطالعه پاسخگویان مشابه بیشتر باشد، پایایی آن بالا می رود. روش های متعددی برای تعیین پایایی وسیله اندازه گیری وجود دارد. در این پژوهش برای سنجش پایایی داده ها از روش توافق داخلی (Internal consistency)
استفاده شده است. مهمترین شاخص توافق داخلی آزمون آلفای کرونباخ (Cronbach coefficient) می‌باشد. این آزمون همسانی درونی یا ثبات درونی را اندازه گیری می کند و نشان می‌دهد که سوالات آزمون تا چه اندازه توانایی یا خصیصه واحدی را اندازه گیری می‌کنند. مقدار آلفای کرونباخ بین صفر و یک نوسان دارد چنانچه یک باشد نشان دقت کامل ابزار اندازه گیری است و برعکس چنانچه صفر باشد، بیانگر عدم دقت و تکرارپذیری اندازه گیری است. این آزمون در مورد سوالاتی به کار می رود که مجموعا یک مفهوم را اندازه گیری می‌کنند. از این جهت برای اندازه گیری پایایی نتایج حاصل از گویه های طیف لیکرت بسیار مناسب است.
همانگونه که مشخص است آزمون پایایی جهت حذف گویه های نامناسب انجام می‌شود. از آنجا که چند متغیر مستقل نظیر حمایت اجتماعی، نگرش جنسیتی و … بر مبنای طیف تجمعی لیکرت سنجیده شده است، لذا در اینجا جهت حذف گویه های نامناسب، پایایی گویه ها و متغیرهای پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
طیف لیکرت یا طیف مجموع نمرات مبتنی بر جمع امتیازات پاسخهای افراد نسبت به هر گویه است. مجموع نمره ای را که هر پاسخگو بر روی طیف بدست آورده بیانگر وضعیت فرد در آن شاخص و در مقایسع با سایر پاسخگویان می‌باشد. در این طیف امتیاز فرد به هر گویه در یک پیوستار ۵ درجه ای مشخص می‌شود و در انتها با هم جهت کردن گویه ها مجموع امتیازات هر فرد محاسبه می‌شود.
جهت انجام آزمون پایایی تعداد ۳۰ پرسشنامه مقدماتی را تکمیل نمودیم و بااستفاده از نرم افزار spss
ضریب همبستگی درونی گویه ها را محاسبه کردیم با انجام پرسشنامه مقدماتی به صورت مصاحبه متوجه شدیم که تعداد زیاد سوالات باعث کاهش پاسخگویی درست به سوالات می‌شود . با توجه به ضریب همبستگی درونی گویه ها معلوم شد که ۴ گویه باید حذف شود به این ترتیب سوالات پرسشنامه این تحقیق به ۸۱ سوال کاهش یافت و منسجم تر شد. در آزمون نهایی از پرسشنامه اصلاح شده استفاده نمودیم.
جدول ۳-۱
جدول ضریب آلفای کورنباخ پرسش های چند گویه ای