وبلاگ

علم

علم عدد بین،فهم های پلید

 

عقلانیت

سموم سرد این عقل بی درد وبی دل،

 

 

بدین گونه دالهای گفتمان غیربا استفاده ازعبارات واستعارات حقارت آمیز به حاشیه رانده می شود وبانیان کتب درسی با بهره گرفتن از این متن ومتون مشابه درخلال کتب درسی کوشش می کنند تا استیلای گفتمان خود رابرجامعه تثبیت کنند ومخاطب را به پذیرش موقعیت خود قانع کنند.
تصور اجتماعی واسطوره:
همانگونه که درقسمت دستوری (ارزش های بیانی) اشاره شد استفاده نویسنده از زمان حال ساده برای افعال بکاررفته درمتن درس نشان دهنده حقیقت محض بودن مطالب ازدیدگاه اوست .نویسنده برای بیان اصول وارزشهای خود از زبان تمثیل استفاده می کند.بااین حال استفاده ازاین زمان برای بیان مطالبی عقیدتی وایدئولوژیک نشان از ادعای صحت مطالب عنوان شده توسط نویسنده است.ازطرف دیگر نویسنده پیروی از اصول وعقاید خود را وسیله دستیابی به سعادت می داندوچون هیچ محدودیتی ازنظرزمان ومکان برای عقایدش قائل نشده است بنابراین به طور ضمنی ادعای جهانشمولی می کند به بیان دیگر ارزش های خود را پاسخ گوی همه نیازها وتقاضاهای موجود در عالم می داندیعنی عقاید ایدئولوژیک گفتمان خود را تا حد یک تصور اجتماعی بالا می برد:«سرزمین آزادی ،نجات ،جایگاه بودن وزیستن،آغوش خوشبختی ،نزهتگه ارواح پاک، فرشتگان معصوم،میعدگاه انسان های خوب؛ازآن پس که از این زندان خاکی وزندگی رنج وبند وشکنجه گاه ودرد،با دست های مهربان مرگ ،نجات یابد»!

قابلیت دسترسی وقابلیت اعتبار:نویسنده متن برای اینکه همدلی خواننده رابرای پذیرش ادعاهای خود برانگیزد ازعبارات ساده ودرعین حال زیبا ونغز که برای مردم عامه قابل فهم باشد استفاده می کند واز طرف دیگر برای اعتبار دادن به گفته هایش از شخصیتهایی که درجامعه ما ویا درجامعه جهانی دارای اعتبار هستند استفاده می کند:«این شهادت را یک نویسنده رومانیایی داده است که برای شناختن محمد(ص)ودیدن صحرایی که آوازپر جبرئیل همواره درزیرغرفه بلند آسمانش به گوش می رسد وحتی درختش، غارش، کوهش، هرصخره سنگش وسنگ ریزه اش آیات وحی رابرلب دارد وزبان گویای خدا می شود ،به صحرای عربستان آمده است وعطر الهام را درفضای اسرار آمیز آن استشمام کرده است».«ناله های گریه آلود آن امام راستین وبزرگم را که همچون این شیعه گمنام وغریبش،درکنارآن مدینه پلید ودرقلب آن کویربی فریاد؛،سردرحلقوم چاه می برد ومی گریست. چه فاجعه ای است در آن لحظه که یک مرد می گرید».
دراین متن از میان جنبه های مختلف آزادی برجنبه درونی آزادی تاکید می شود که نقطه مرکزی آن خشنودی خداوند است.علاوه بر این آنچه که متن را منحصر به فرد می کند حاشیه رانی شدید آزادی فردی (آزادی که درگفتمان غیر برآن تاکید می شود)ونگاه تحقیر آمیز به آن است وهمچنین آزادی اجتماعی،هم آنگونه که ازمتن بر می آید اهمیت چندانی ندارد. تنها ازآن به عنوان وسیله ای برای رسیدن به آزادی درونی می توان استفاده کرد.
بنابر نظریه برلین آزادی که دراین رخداد ارتباطی برآن تاکید می شود آزادی مثبت ازنوع درونی-اخلاقی می باشد.
تحلیل متن ۵
کتاب ادبیات فارسی (۱) درس هجدهم :ناله مرغ اسیر
توصیف :
واژگان واجد کدام ارزش تجربی،رابطه ای وبیانی هستند؟
الف.ارزش های تجربی:
آن جنبه از ارزش های تجربی که بیش ازهمه درآثارفرکلاف مورد توجه واقع شده این است که چگونه تفاوتهای ایدئولوژیک بین متون دربازنمایی های مختلفی که ازجهان ارائه می دهند در واژگان آنها رمزگذاری می شود؟آنچه در نگاه اول در متن به چشم می آید استفاده ازبرخی کلمات وتکرارآنها در شعر مذکوراست :(آزادی ،اسیر،وطن،بیت حزن،ملک سلیمان، مرغ گرفتارقفس،غرقه به خون ،ملت ،همت،هم وطنان،خانه،اجانب،اهرمن ،آباد) استفاده ازاین کلمات تعلق شعر رابه گفتمان مشروطه نشان می دهد وغیرآن گفتمان استعمار واستبداد است که درشعربرای معرفی خود به حاشیه رانده می شود.شاعربرای برجسته سازی گفتمان خود وازطرف دیگر حاشه رانی گفتمان غیر ازتضاد معنایی استفاده می کندبه بیانی دیگردالهای متضادی را به خود وگفتمان غیر نسبت می دهد.
جدول۴-۱-۱۰:دال های گفتمان خود وغیرِدرس:ناله ی مرغ اسیر

 

دالهای گفتمان خود

دالهای گفتمان غیر

 

آزادی

اسیر،گرفتارقفس

 

همت ،آباد

ویران،بیت الحزن

 

کفن غرقه به خون(شهادت طلبی)

ننگ

 

وطن،ملک،خانه

اجانب،اهرمن

 

 

نکته دیگراستفاده ازکلمات هم آوا است البته باید یادآوری شوداستفاده ازآنهابرای شکل دهی وزن شعر امری متداول است اما نکته قابل توجه در شعراستفاده ازکلماتی هم آوایی است که ایجاد شور وهیجان در خواننده می کند .شاعرسعی دارد اینگونه مخاطب را از فردی منفعل تبدیل به انسانی فعال سازد:(اهرمن است،کفن است،بیت الحزن است،مثل من است،طرف چمن است،وطن است)استقاده ازاین کلمات به منظورایجاد هیجان درخواننده برای مبارزه با استعمار واستبداد است (حاشیه رانی گفتمان غیریت).
ب.ارزشهای رابطه ای :
در تمامی بیت های شعر نویسنده با بکاربردن کلماتی شور آفرین ووطن پرستانه سعی دارد که حس وطن خواهی خواننده را برانگیزد تا علیه گفتمان غیر(استبداد،استعمار)دست به عمل زند به بیانی دیگر شاعردرصدد ایجاد رابطه ای همدلانه با خواننده است تا علیه گفتمان غیردست به کار شود:
«فکری ،ای هموطنان درره آزادی خویش بنمایید که هر کس نکند مثل من است»
یکی از خصوصیات کلماتی که با ارزشهای رابطه ای سروکار دارند رسمی بودن است درتمامی ابیات شاعر سعی کرده به طوریکنواخت ازکلماتی رسمی استفاده کند.(گرفتار قفس به جای زندانی، هم وطنان به جای مردم ،اجانب به جای دشمن ، جامه به جای لباس ) شاعر خواسته با استفاده ازاین کلمات در شعرش نشان دهد که ملاحظه واحترام طرف مقابل رانگه می دارد.