وبلاگ

نتایج نشان داد که بین دانشآموزان دختر و پسر و همچنین بین پایه های مختلف تحصیلی در مؤلفه تعامل رفتاری تفاوت معنادار وجود دارد که این تفاوت به نفع پسران بوده و همچنین حاکی از آن بود که عملکرد دانش آموزان پایه اول راهنمایی بهتر از عملکرد دانش آموزان پایه دوم و سوم راهنمایی در مؤلفه تعامل رفتاری است. به علاوه، تعامل بین جنسیت و پایه تحصیلی نیز معنادار بود. در مورد تعامل رفتاری و عاطفی بیشتر پسران به نسبت دختران در این پژوهش میتوان گفت که این یافتهها با یافته پژوهشهای (واندن آکر و لی، ۲۰۰۱)، (پانسرو و واندل، ۱۹۹۱) که عنوان میکنند پسرها به نسبت دخترها به میزان بیشتری در فعالیتها درگیر میشوند همسو میباشد. اما یافته پژوهش حاضر ناهمسو با پژوهشهایی است که از افزایش تعامل رفتاری دختران نسبت به پسران (ویگ فیلد، ایسلس، اسکیفیل، راسرو و ویس کن، ۲۰۰۶ ، محمدی و اخوان،۱۳۸۶) صحبت کردهاند. در تبیین این یافته میتوان گفت که از آنجا که دختران بلوغ و علائم آن را زودتر تجربه میکنند لذا درگیری بیشتری نسبت به این مساله پیدا میکنند ( به قیافه خود حساستر میشوند، همسالان و خواسته های آنان در اولویت قرار میگیرد، خانواده و اطرافیان انتظارات بیشتری از آنها پیدا میکنند) که از آن طرف باعث میشود در وفق دادن خود با شرایط جدید دچار مشکل شده و به کاهش تعامل رفتاری آنان در کلاس منجر شود. همین استنباط در مورد پایه های تحصیلی دوم و سوم نیز صادق است چرا که دانشآموزان سالهای دوم وسوم راهنمایی در آستانه نوجوانی و بلوغ میباشند که این دوره درگیری های ذهنی و عاطفی خاص خود را می طلبد، همچنین در این دوره به نسبت دانش آموزان پایه اول راهنمایی گروه همسالان برای آنها مهمتر بوده و به خواسته های دوستان وهمسالان خود بیشتر ارج مینهند که این امر در برخی موارد میتواند با اهداف تحصیلی مغایرت داشته باشد.

در مؤلفه تعامل عاطفی نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین نمرات تعامل عاطفی بین دختران و پسران و در پایه های مختلف تحصیلی وجود ندارد. این یافته در جهت پژوهش (کرکهآبادی، ۱۳۷۴) است که از عدم تفاوت دو جنس در نمرات تعامل عاطفی خبر داده است. اما یافته پژوهش حاضر ناهمسو با پژوهشهایی است که از برتری تعامل رفتاری - عاطفی دختران در مقایسه با پسران (ویگ فیلد، ایسلس، اسکیفیل، راسرو و ویس کن، ۲۰۰۶) صحبت کردهاند. در توجیه این مطلب میتوان گفت در پژوهش حاضر، داشتن شور و شوق، لذت و علاقه نسبت به فعالیتهای کلاسی و همسالان و معلمین که از ملاکهای تعامل عاطفی است در میان دختران و پسران و پایه های تحصیلی مختلف تفاوتی ندارد شاید بتوان گفت که این نوع تعامل به عوامل مؤثر دیگری از قبیل احساس تعلق به مدرسه، آشنایی با مدرسه، ارتباط با مدرسه، پیوند و دلبستگی با مدرسه و کلاس مرتبط است، (لی، ۲۰۱۰) که این اصطلاحات نیز به نوبهی خود متاثر از نگرش والدین و همسالان نسبت به مدرسه و فعالیتهای کلاسی است و در بین دختران و پسران و پایه های مختلف تحصیلی آنان تفاوتی ندارد.
۵-۲- کاربردهای نظری و عملی
کاربرد این مطالعه که به بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانش‌آموزان پرداخته است، از دو جنبه نظری و عملی قابل بررسی است. در قلمرو نظری، این پژوهش را با توجه به عدم وجود تحقیقات پیشین در زمینه ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانش‌آموزان میتوان تلاشی هر چند ناچیز در جهت ارتقا علم موجود دانست. در عرصه عمل یافته های این پژوهش میتواند اطلاعات مهمی برای مربیان، مسئولان آموزش و پرورش و افراد دستاندرکار در امر تعلیم و تربیت داشته باشد. با توجه به اینکه مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری – عاطفی دانشآموزان اکتساب پذیر و آموزش پذیر است، نتایج این پژوهش میتواند مسؤلین آموزش و پرورش را در بهبود مشکلات یادگیری و اجتماعی دانش آموزان از طریق سوق دادن شرایط کلاس به سمت تعامل و مشارکت با در نظر گرفتن و تعدیل ویژگیهای شخصیتی آنها یاری کند. همچنین با توجه به پژوهش حاضر که درآن دانش آموزان برون گرا تعامل رفتاری و عاطفی نداشتند می توان بر این اساس تمهیداتی اندیشید که بتوان دانش آموزان برونگرا را به سمت فعالیتهای فوق برنامه، کاردستی های خلاقانه جهت داد تا این دانش آموزان بتوانند به طرق مطلوب و پذیرفته شده مدارس انرژی و علائق خود را بروز دهند و از این راه موجبات افزایش توجه و تمرکز و پشتکار آنها را در کلاس درس فراهم آورد. چرا که فضای فیزیکی کلاسهای مدارس ایران طوری است که مجال به بروز این دانش آموزان را نمی دهد و آنها را به عدم توجه و تمرکز و بازیگوشی در کلاس درس متهم میکند.
از طرف دیگر فهم ارتباط میان متغیرهای مورد پژوهش (ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری – عاطفی دانش آموزان) باعث میشود که دانش‌آموزان به سمت مقررات و برنامههایی که به عملکرد مؤثر آنها منجر شده و آنها را موفقتر میکند پیش روند به این صورت که ابتدای هر سال آموزشی توسط مشاور آموزشی یا معلم، آن دسته ویژگیهای شخصیتی که بیشتر دانشآموزان دارا هستند مشخص شود و بعد از آن اقدامات لازم جهت آموزش مهارتهای اجتماعی و افزایش تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان صورت گیرد.
۵-۳- محدودیتها
اگرچه بین ویژگیهای شخصیتی، مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان رابطه روشنی به دست آمده است، اما مبنای نتایج این تحقیق اطلاعاتی بود که به صورت مقطعی جمعآوری شده بود و به ما اجازه نمیدهد که در مورد روابط علت و معلولی نتیجهگیری کنیم.
دیگر محدودیت این طرح این بود که مبنای همبستگی و تحلیل رگرسیون مهارتهای اجتماعی و تعامل رفتاری - عاطفی بر ویژگیهای شخصیتی دانشآموزان، آن ارزیابی بود که افراد از خود داشتند و این امر ممکن است باعث برخی نتیجهگیریهای یک طرفه شده باشد.
پایایی مقیاسهای مورد استفاده در این پژوهش تنها به روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. امکان استفاده از سایر روش های بررسی پایایی (مانند بازآزمایی) در پژوهش حاضر میسر نبود.
۵-۴- پیشنهادات
پیشنهاد میشود در تحقیقات آتی در این زمینه از چندین نوع اندازه گیری از جمله نمرهگذاری معلمان، والدین و مشاهده مستقیم استفاده شود.
پیشنهاد میشود این تحقیق بر روی دانشآموزان ابتدایی و دبیرستان نیز انجام پذیرفته تا علاوه بر مقایسه این دانشآموزان در مقاطع تحصیلی متفاوت، روند رشد و تاثیر آن بر ویژگیهای شخصیتی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموز نیز مشخص شود.
در مطالعه ویژگیهای شخصیتی و تعامل رفتاری - عاطفی دانشآموزان در فرهنگ کشورمان عوامل تاثیرگذار دیگری چون عوامل انگیزشی، شیوه های فرزندپروری و طبقه اجتماعی و اقتصادی میتواند مورد بررسی قرار گیرد.
در رابطه با تعامل رفتاری - عاطفی پیشنهاد میگردد که تحقیقاتی به صورت آزمایشی نیز انجام شود و تاثیر تعامل رفتاری - عاطفی بر روی یادگیری و پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرارگیرد.
فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسی
اسلاوین، رابرت ایی، روانشناسی تربیتی؛ (ترجمه یحیی سید محمدی ۱۳۸۷). تهران: انتشارات روان.
اتکینسون، ریتا ال؛ اتکینسون، ریچاردسی؛ اسمیت، ادوارد ای؛ داریل جی، نولن- هوکسما، سوزان (۱۳۸۱). زمینه روانشناسی هیلگارد (جلد اول). ترجمه محمد تقی براهنی و همکاران. تهران: انتشارات رشد.
بخشیزاده، فاطمه (۱۳۸۵). مقایسه مهارتهای اجتماعی دانشآموزان دبیرستانی شهر و روستا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
پوریاسین، زهرا (۱۳۸۷). پیش بینی رضایت شغلی دبیران بر اساس الگوی پنج عاملی شخصیت و هوش عاطفی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
پروین ،لارنس اِ، روانشناسی شخصیت؛ (ترجمه محمد جعفر جوادی، پروین کدیور ۱۳۸۱). تهران موسسه خدمات فرهنگی رسا.
جزایری، زبیده؛ نعامی، عبدالزهرا، شکرکن، حسین؛ تقی پور، منوچهر (۱۳۸۵). بررسی روابط ساده و چندگانه ویژگیهای شخصیتی با تعهد حرفه ای در پرستاران برخی از بیمارستانهای شهرستان اهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دوره سوم، سال سیزدهم، شماره۳،صص۲۰۸-۱۸۹.
جمشیدی، عفت؛سیف نراقی، مریم (۱۳۸۴). مقایسه مهارتهای اجتماعی
دانشآموزان مبتلا به نارساییهای ویژه یادگیری و دانشآموزان عادی ۸ تا ۱۲ ساله، مجله پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، شماره پانزدهم، سال پنجم، شماره اول.
حسین چاری، مسعود؛ محمد، دلاورپور (۱۳۸۵). آیا افراد کمرو فاقد مهارتهای ارتباطیاند. مجله روانشناسان ایرانی. شماره ۱۰، صص ۱۳۶-۱۲۳.
حقیقی، جمال؛ خوش کنش، ابوالقاسم؛ شکر کن، حسین؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ نیسی، عبدالکاظم (۱۳۸۵). رابطه الگوی پنج عامل شخصیت با احساس شادکامی در دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شهید چمران، مجله علوم تربیتی و روانشناسی،دوره سوم، سال سیزدهم، شماره۳، ۸۸-۱۶۳.
خرمائی ، فرهاد (۱۳۸۵). بررسی مدل علی ویژگیهای شخصیتی ،جهت گیریهای انگیزشی و سبک های شناختی یادگیری. پایان نامه دکترا، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
خوش اندام ، محمد (۱۳۸۶). مقایسه ابعاد مهارت اجتماعی و احساس تنهایی دختران و پسران در سه گروه دانش آموزان با مشکلات شنوایی ، بینایی و دانش آموزان مقاطع راهنمایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
راس، آلن.ا (۱۳۷۵). رفتار سازمانی مفاهیم، نظریه ها، کاربردها. (ترجمه: علی پارساییان و محمد اعرابی). جلد اول. تهران : انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی.
زکی، محمد علی (۱۳۸۶). اعتبار یابی مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی دانش آموزان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره ۱۳، شماره اول.
شاملو، سعید(۱۳۸۴). مکتبها و نظریهها در روانشناسی شخصیت، تهران: انتشارات رشد.
شولتز، دوآن؛ سیدنی، شولتس، نظریههای شخصیت؛ (ترجمه یحیی سید محمدی ۱۳۸۴). تهران، نشر ویرایش.
شعاری نژاد، علی (۱۳۷۴). نقش فعالیت فوق برنامه در تربیت نوجوانان، تهران، نشر اطلاعات، چاب پنجم.
شهیم، سیما(۱۳۷۷). بررسی روائی وپایایی مقیاس روش درجه بندی مهارتهای اجتماعی در گروهی از کودکان دبستانی شیراز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز ، دوره سوم ، شماره های سوم و چهارم، ص ۲۹-۱۷.
شهیم، سیما(۱۳۷۸). بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از کودکان ناتوان ذهنی آموزش پذیر با بهره گرفتن از نظام درجه بندی مهارتهای اجتماعی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، دوره جدید ،شماره یک ،ص۳۲-۱۸.
شهیم، سیما(۱۳۸۱). بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از دانش آموزان نابینا از نظر معلمان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران،شماره یک ،ص ۱۳۹-۱۲۱.
فانی، داریوش (۱۳۸۸). بررسی رابطه بین راهبردهای شناختی تنظیم عواطف، مهارتهای اجتماعی و پرخاشگری در دانش آموزان دوره ابتدایی شهر شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
فرنج، درک؛ ساورد، هثیر (۱۳۷۱). فرهنگ مدیریت.(ترجمه: محمد صایبی). تهران.
کاکویی، ساره (۱۳۸۵). بررسی خوشتنداری و رابطه ان با ابعاد مختلف مهارتهای اجتماعی در کودکان ناتوان ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
کرکهآبادی،حببیبه(۱۳۷۴). بررسی عوامل مؤثربرمیزان مشارکت دانشآموزان در فعالیتهای مدارس راهنمایی شهرتهران. پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه علامه طباطبایی تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
گرمارودی، غلامرضا؛ وحدانی نیا، مریم(۱۳۸۵). سلامت اجتماعی؛ بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان. فصل نامه پاریش، سال پنجم، شماره دوم، صفحه ۱۵۳-۱۴۷.
لطیفیان، مرتضی و شیخالسلامی، راضیه (۱۳۸۱). بررسی رابطه ابعاد رضایت از زندگی با سلامت عمومی و مؤلفه های آن در دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز، دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ۱۳۸۳.
گروسی فرشی، میرتقی (۱۳۸۰). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد و تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت)، تبریز: انتشارات جامعه پژوه.
هارجی، اون (۱۳۷۷). مهارت اجتماعی در ارتباطات میان فردی (ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت)، تهران، انتشارات ابجد.
یوسفی، فرید؛ خیّر، محمد (۱۳۸۱). بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش مهارتهای اجتماعی ماتسون و مقایسه عملکرد دختران و پسران دبیرستانی در این مقیاس. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره هجدهم، شماره دوم، ۱۴۷- ۱۵۸.
منابع انگلیسی
Alport, G.W., & Odbert, H. S. (1936). Trait-names: A psycho-lexical study. Psychological Monographs, 47, N .211.
Amirkhan, J. H . (1990). A factor analytically derived measure of coping. The coping strategy indicator. Journal of Personality & Social Psychology, 59, 1066-1674.
Anderman, L. H., & Anderman, E. M. (1999). Social predictors of changes in students’ achievement goal orientations. Contemporary Educational Psychology, ۲۴, ۲۱-۳۷.
Anderson, A., Christenson. L., Sinclair. F., Lehr. A. (2004). Check & Connect: The importance of relationships for promoting engagement with school, University of Minnesota, USA. Journal of School Psychology, 42, 95–۱۱۳.