شاهکویی، اسماعیل، و روشن، غلامرضا، ۱۳۹۲ ، تغییرات زمانی درجه-روز مورد نیاز گیاه سویا بر مبنای دگرگونیهای اقلیمی دهه های آینده مطالعه موردی شهرستان گرگان در مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان سال سوم/ شماره مسلسل هفتم بیان داشته: امروزه گرم شدن جهانی و تاثیر آن بر عرصه های مختلف همانند کشاورزی، اقتصاد، انرژی، سیاست و غیره… مورد توجه پژوهشگران می باشد. یکی از این عرصه ها تاثیر گرمایش جهانی بر روی کشاورزی و امنیت غذایی انسانهاست. در این بین محصول سویا از جمله محصولات استراتژیک و با اهمیت و درآمد زا برای نواحی مختلف از جمله گرگان میباشد. لذا در این تحقیق داده های روزانه، ماهانه و سالانه حداقل و حداکثر دما برای دوره مشاهداتی و درازمدت ۱۹۶۱ تا ۱۹۹۰ از سازمان هواشناسی تهیه گردید. در این پژوهش برای ارزیابی تاثیر گرمایش جهانی برای دو بازه زمانی۲۰۴۹- ۲۰۳۵ و ۲۰۷۹-۲۰۶۵ بر روی مقادیر درجه- روز مورد نیاز گیاه سویا، از مدل گردش عمومی جو ۳ HadCM استفاده شد، ولی خروجی های این مدل با بهره گرفتن از نرم افزار Lars-WG در مقیاس روزانه و ایستگاهی ریزمقیاس گردید. برای این تحقیق جهت ارزیابی نقش سناریوهای مختلف تغییر اقلیم از سه سناریوی انتشار ۱ A و A1B، B2 استفاده شد. با توجه به خروجی های دما بدبینانه ترین نتایج که معادل بیشترین افزایش مقدار دما می باشد، مربوط به سناریوی A2 به میزان افزایش دمایی معادل ۶۴/۰ درجه سانتیگراد برای ۲۰۴۹- ۲۰۳۵ و ۶۰ / ۰ درجه سانتیگراد برای دوره ۲۰۶۵ تا ۲۰۷۹ شبیه سازی گردید. بهرحال بر اساس افزایش دما، روند کلی مقادیر درجه- روز برای اکثر سناریوها و سالهای شبیه سازی شده افزایش خواهد یافت. هرچند که این مقادیر میانگین برای ماه های اواخر تابستان و اوایل پاییز که مصادف با کشت تابستانه میباشد، نسبت به دوره مشاهداتی کاهش مقدار درجه- روز را نشان میدهد، اما بر مبنای آمار درازمدت ۲۰۱۱ تا ۲۱۰۰، روند درجه- روز برای کشت بهاره افزایشی و برای کشت تابستانه کاهشی و معنادار است. پس توصیه می شود که در دهه های آینده با توجه به تغییرات اقلیم، کاشت زود هنگام کشت تابستانه اعمال گردد. زیرا بر این اساس گیاه سویا میتواند میزان درجه- روز مورد نیاز خود را در فاصله زمانی کوتاه و مناسبتری تامین نماید.

فصل سوم

روش اجرای تحقیق، مواد و روش

۳-۱ روش اجرای تحقیق

۳-۱-۱ نوع روش تحقیق

روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی با اهداف کاربردی بوده، همچنین در این تحقیق از مشاهدات و مطالعات میدانی ومصاحبه با برخی کارشناسان اهل فن استفاده شده است.

۳-۱-۲ روش گردآوری اطلاعات

روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. در طی یک دوره کوتاه جهت بررسی موقعیت و آنالیز دقیق منطقه از روش میدانی همراه با مشاهده و مصاحبه با کارشناسان جهاد کشاورزی وکشاورزانی که به کشت سویا در این منطقه می پردازند.

۳-۱-۳ ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای به صورت فیش برداری، جدول و کروکی و… بانکهای اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری و ماهواره ای بوده و در روش میدانی ازمصاحبه و تهیه عکس و غیره استفاده شده است.

۳-۱-۴ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این پژوهش پس از جمع آوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای و اسنادی به سازماندهی و طبقه بندی آنها پرداخته و تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق روش های آماری و روش های تجربی و مشاهدات میدانی استفاده خواهد شد. دراین پایان نامه آمار اقلیمی مناطق رضوانشهر تهیه شده و درگام بعدی آمار اقلیمی با توجه به نیازها و خواسته های اقلیمی سویا و سایر پارامترهای اقلیمی موجود تطبیق داده و محدوده های مطلوب اقلیمی شناسائی شده است. دراین تحقیق درمرحله اول اطلاعات مربوط به نیازها و گرایشهای سویا تهیه و تدوین شده ودرمرحله دوم اطلاعات با توجه به نیازهای اکولوژیکی این گونه درمناطقی که به لحاظ نیاز اقلیمی با این گونه مطابقت داشته شناسائی شده است.
روش دمارتن اصلاح شده :
طبقه بندی اقلیمی به روش دمارتن اصلاح شده بر اساس مقدار متوسط بارش سالانه (میلی متر) و متوسط دمای سالانه (سانتی گراد) و بر مبنای ضریب خشکی IA استوار است. رابطه تجربی دمارتن به شرح زیر می‎باشد.
IA= ضریب خشکی
P= متوسط بارندگی سالانه به میلی متر
T= متوسط درجه حرارت سالانه به سانتی گراد
این ضریب قادر به تفکیک شش گروه اقلیمی از خشک تا بسیار مرطوب است.
سیستم طبقه بندی آمبرژه
تقسیم بندی آمبرژه چکیده بررسی‏های مکتب مون پلیه در زمینه طبقه بندیهای بیوکلیماتیک در مناطقی از جهان است که رژیم بارندگی آنها شبیه مناطق متأثر از رژیم رطوبتی مدیترانه ای است و بیشتر پوشش نباتی طبیعی مناطق را زیر نظر دارد. این تقسیم بندی بر یک کلیماگرام تجربی منعکس شده است. این کلیماگرام یا اقلیم نما از دو محور متعامد تشکیل شده است. روی محور افقی مقدار درجه حرارت بر حسب سانتی گراد و بر روی محور عمودی مقدار Q منتقل می شود. ضریب Q به نام ضریب آمبرژه یا ضریب بارندگی است که بصورت زیر برای تعیین پوشش نباتی ایران مورد استفاده قرار گرفته است.
Q= ضریب آمبرژه یا ضریب بارندگی
p = میانگین بارندگی سالانه به میلی متر
M = میانگین حداکثر درجه حرارت در گرمترین ماه سال ( کلوین)
m = میانگین حداقل درجه حرارت در سردترین ماه‏سال (کلوین)می‏باشد(علیزاده و دیگران، ۱۳۷۴).
منحنی آمبروترمیک :
در این روش تغییرات ماهانه توسط درجه حرارت و بارندگی در یک دستگاه محور مختصات قائم ترسیم به طوری که محور افقی به ماه های سال , محور عمودی سمت چپ به درجه حرارت ماهانهT به سانتی‏گراد و محور عمودی سمت راست به بارندگی ماهانه (P) اختصاص داده می‏شود. درجه‏بندی محورهای عمودی به نحوی است که عدد مربوط به تقسیمات بارندگی برحسب میلی متر دو برابر عدد مربوط به درجه حرارت برحسب سانتی گراد در نظر گرفته می‏شود. البته به شرط آن که تقسیم بندی دو محور به لحاظ مقیاس مساوی و در مقابل هم قرار گرفته باشند (علیزاده و دیگران، ۱۳۷۴)
مواد(داده های تحقیق)
جهت مطالعه شرایط اقلیمی منطقه مورد مطالعه و شناخت ویژگیهای آب و هوایی حاکم بر آن در مرحله نخست با توجه به منابع موجود سیستمهای سینوپتیک و عوامل اقلیمی موثر در آب و هوای منطقه بررسی و سپس با بهره گرفتن از آمار ایستگاه پیلمبرا به ارائه ویژگیهای اقلیمی و تغییرات عناصر آب و هوایی منطقه پرداخته شده است و برای برخی عناصر نظیر باد از ایستگاههای رشت و بندر انزلی کمک گرفته شده است.
جدول ۳-۱ میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا سانتی گراد