وبلاگ

در ایران باستان تعریف مشخصی از جرم وجود نداشته است ، اما می توان گفت انواع جرایم (بی آنکه طبقه بندی خاصی بتوان ارائه کرد) عبارت بوده از:
۱-جرم علیه دین، مانند توهین به اشیاءِ یا اماکن مقدس
۲-جرم علیه پادشاه ، مانند توهین یا سوءِ قصد به شخص شاه و یا حتی به مال او. نظر به اینکه همه چیز در شخص شاه خلاصه می شده و دولت نیز در معنی خاص خود وجود نداشته و شاه خود عین دولت بوده ، می توان اینگونه جرایم را در یک ردیف قرار داد.
۳-جرم علیه خانواده پادشاه ، مانند توهین یا سوءِ قصد به هر یک از افراد خانواده شاهی
۴-جرم فرد ، علیه فرد ، مانند رابطه برقرار کردن با زن شوهردار ، گرفتن رشوه ، دزدی حیوانات یا ایراد ضرب و جرح^[۲۴]
فصل دوم
درجه بندی مجازاتها
مقدمه
از مسائل چالش بر انگیز فلسفه حقوق، اصل تناسب بین جرم و مجازات است.جرم مفهومی مشکک است که مصادیقش به یک اندازه برای جامعه خسارت بار فرض نمی شود بنابراین مجازات ها هم باید از درجات خفیف تا شدید درجه بندی شوند. قانون جدید مجازات اسلامی برخلاف قانون سابق مجازات های تعزیری را درجه بندی کرده است. به طوری که مثلا مجازات حبس بیش از ۳۵ سال مجازات تعزیری درجه یک است سبک ترین مجازات تعزیری نیز مجازات تعزیری درجه هشت است که عبارت است از تا سه، ماه زندان و جزای نقدی تا ده میلیون ریال. در کنار تعیین درجه های هشت گانه مجازات، یکسری احکام نیز در نظر گرفته شده است، مثل این که اگر نوع مجازات خاصی داخل در این نوع مجازات های هشت گانه پیش بینی نشده باشد. جزو مجازات تعزیری درجه هفت است. ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی به بحث درجات مختلف مجازات پرداخته است همه مجازات های تعزیری به هشت درجه مختلف تقسیم شده اند. مجازات های درجه یک حاوی سنگین ترین و مجازات درجه هشت حاوی سبک ترین میزان کیفر هستند. بنابراین هر چه از درجه مجازات کاسته شود مجازات شدیدتر خواهد بود صدور حکم به مجازات درجه یک بدترین خبری خواهد بود که برای یک مجرم تعزیری صادر خواهد شد.با ذکر مقدمه ای از درجه بندی مجازات در این فصل به مباحث درجه بندی مجازاتها پرداخته می شود.

مبحث اول:درجه بندی مجازات
درجه بندى صحیح جرایم و مجازاتها، نقش مؤثرى در صدور احکام قضایى عادلانه و متناســب با جرایم داشــته و ایجاد نظم در رویه ى قضایى را موجب شده و حاکمیــت هرچه بیشــتر اصل قانونى بودن جرم و مجــازات، را در پى دارد. از این رو، از گذشــته هاى دور تا کنون به ویژه در قرن اخیر، موضوع درجه بندى جرایم و مجازاتها، یکى از دغدغه هاى اصلى حقوقدانان بوده اســت. در حقوق ایران نیز این موضوع، مطمح نظر قانونگذار قرار گرفته اســت؛ نخستین بار درجه بندى جرایم به صورت رســمى در قانون مجازات عمومى مصوب ۱۳۰۴ مطرح شــد
گفتار اول:فایده‌های درجه بندی مجازات‌ها
۱-در تخفیف موضوع ماده (۳۷) در هر جرمی که جهات تخفیف باشد یک تا سه درجه تخفیف داده می‌شود در صورتی که در قانون سابق قاضی می‌توانست تا یک روز حبس تخفیف دهد.
۲- معافیت از کیفر؛ در درجات ۷ و ۸.
۳- تعویق صدور حکم؛ در ماده (۴۰) برای مجازات‌های ۶ تا ۸ می‌شود مجازات را عقب انداخت.
۴- تعلیق در ماده (۴۶) در مجازات‌های درجه ۳ تا ۸.
۵- نظام نیمه­آزادی؛ موضوع ماده (۵۷) فقط در جرایم درجه ۵ تا۷ انجام می‌شود.
۶- نظارت الکترونیکی، یا حبس در منزل موضوع ماده (۵۷) در مجازات‌های درجه ۵ تا ۷ اعمال می‌شود.
۷- اطفال و نوجوانان تبصره ماده(۸۸) تا (۹۵)اقدامات تأمینی و مجازات‌ها بر اساس درجه بندی تقسیم شده است.
۸- مرور زمان در مواد ۱۰۵- ۱۰۶- ۱۰۷ بستگی به درجه مجازات دارد.
۹- توبه در ماده (۱۱۵) گفته توبه فقط مجازات‌های درجه ۶- ۷- ۸ را در بر می‌گیرد و درجات بالاتر را شامل نمی‌شود.
۱۰- در شروع به جرم ماده (۱۲۲) گفته یک تا دو درجه تخفیف می‌دهد. قاضی در این درجه‌بندی دستش بسته است و دیگر نمی‌تواند، هر چه بخواهد تخفیف دهد.
۱۱- در معاونت موضوع ماده (۱۲۷) گفته است، معاون نسبت به مباشر یک درجه تخفیف می­یابد.
۱۲- در تعدد جرم، در ماده (۱۳۴) گفته؛ تعدد در درجات ۷ و ۸ اجرا نمی‌شود و جمع می‌شود
۱۳- در تعدد معنوی؛ قبلاً در مجازات اشد بحث داشتیم که کدام مجازات مثلاً شلاق یا حبس اشد است. اینجا گفته اشد بر اساس درجه تعیین می‌شود.
۱۴- تکرار جرم؛ موضوع ماده (۱۳۷) در درجات ۱ تا ۶ مشمول تکرار هستند ولی درجات ۷ و ۸ مشمول تکرار و تشدید مجازات نیستند.
۱۵- در قانون حمایت خانواده هم تنها قانونی است که چون قبل از قانون مجازات تصویب شده درجه بندی مجازات‌ها در آنجا پیش بینی شده است
گفتار دوم:درجه بندی مجازات در سال ۱۳۰۴
مهم ترین درجه بندی در حقوق ایران بر اساس قانون سابق تقسیم جرایم به جنایت ، جنحه و خلاف است که درماده ۷ قانون مجازات عمومى مصوب ۱۳۰۴ مطرح شــد ؛ این ماده مقرر مىداشت: «جرایم از حیث شدت و ضعف مجازاتها به چهار نوع تقسیم مىشــود: جنایت، جنحه مهم، جنحه کوچک و خلاف»؛ مــواد ۸ تا ۱۱ این قانون نیز به مجازات این ســه طبقه اختصاص داشت. مجازات‌های اصلی جنایت و جنحه در مواد ۸ و ۹ و مجازات خلاف در ماده‌ی ۱۲ آمده بود.
‌ماده ۷ـ
جرم از حیث شدت و ضعف مجازاتها به‌چهارنوع تقسیم می‌شود:
۱ ـ جنایت.
۲ ـ جنحه مهم.
۳ ـ جنحه کوچک (‌تقصیر).
۴ ـ خلاف.
‌ماده ۸ ـ
مجازات جنایت از قرار ذیل است:
۱ ـ اعدام.
۲ ـ حبس مؤبد با اعمال شاقه.
۳ ـ حبس موقت با اعمال شاقه.
۴ ـ حبس مجرد.
۵ ـ تبعید.
۶ ـ محرومیت از حقوق اجتماعی.
‌ماده ۹ ـ
مجازات جنحه مهم از قرار ذیل است:
۱ ـ حبس تأدیبی بیش از یک ماه.
۲ ـ اقامت اجباری در نقطه یا نقاط معین یا ممنوعیت از اقامت در نقطه یا نقاط معین.
۳ ـ محرومیت از بعضی حقوق اجتماعی.
۴ ـ غرامت در صورتی که مجازات اصلی باشد.
‌ماده ۱۰ ـ
مجازات جنحه کوچک از قرار ذیل است:
۱ ـ حبس تأدیبی بیش از یک هفته تا یک ماه.
۲ ـ غرامت از پنج تومان و یک قران الی پنجاه تومان.
‌ماده ۱۱ـ
مجازات خلاف از قرار ذیل است:
۱ـ حبس تکدی گری از بیست و چهار ساعت تا یک هفته.
۲ـ غرامت تا پنج تومان.