وبلاگ

تازه ترین مطالعات، کیفیت زندگی کاری را تحت عنوان یک موضوع اخلاقی یاد می‌کنند و تعهّد نسبت به کیفیت زندگی کاری به عنوان یکی از روش های انسانی و محوری رفتار سازمانی قلمداد شده و بر اساس این مفهوم مدیریت سازمان ها به موازات اینکه بایستی موفقیت خود را در زمینه عملکرد مدنظر داشته باشند می بایستی در راستای جلب رضایت کسانی که در سازمان کار انجام می‌دهند گام بردارند ( خدیوی ، ۲۳۱،۱۳۸۶).

۲-۱-۲ نظریه های کیفیت زندگی کاری

۱ – نظریه میتنزبرگ^[۱۵]

بر اساس نظریه میتنزبرگ استدلال می شود افرادی که نیازهای آنان در رده های پایین سلسله مراتب مازلو جای دارد یعنی کسانی که نیازهای آنان از رده نیازهای ایمنی و همانند آن فراتر نرفته است شغل های تخصصی را ترجیح می‌دهند و در عین حال افرادی که در مرحله نیازهای بالاتر قرار دارند به شغلهای گسترش یافته گرایش دارند شاید به همین علت است که کیفیت زندگی کاری مسئله ای برجسته می کند. رفاه روزافزون و بالا رفتن سطح آموزش و پرورش سبب شد که شهروندان جامعه های صنعتی در سلسله مراتب نیازهای مازلو بالا روند. در نتیجه نیاز فزآینده آنان به خودیابی ، تنها در شغل های گسترش یافته ارضاء می شود.( میتنزبرگ ،۴۶،۱۳۷۱).

۲- نظریه مورتون^[۱۶]

اهم شاخص های کیفیت زندگی کاری که توسط مورتون تعیین گردیده اند عبارتند از: حقوق و مزایا، جدول زمانی کار، ماهیت شغل، جنبه‌های فیزیکی شغل، جنبه‌های نمادی داخل و خارج شغل و عوال سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر زندگی است ( مشبکی ، ۱۴۲،۱۳۸۵ ).

۳- نظریه دوبرین^[۱۷]

بر مبنای نظر دوبرین برنامه کیفیت زندگی کاری فرآیندی است که به وسیله اعضاء سازمان ایجاد می شود. بر همین اساس که نام های ارتباطی برای این هدف به وجود می‌آید بعضی از آن ها برای طراحی مشاغل شان و بعضی برای محیط کار، یک برنامه کیفیت زندگی کاری کارکنان را آماده می‌کنند تا زمینه به وجود آمدن رضایت شغلی را فراهم آورند. ‌بنابرین‏ امکان به وجود آمدن رضایت از نیازهای سازمانی توسط مؤسسان سازمان به وجود خواهد آمد.

با توجه ‌به این که برنامه های کیفیت زندگی کاری به اشکال مختلف است اما در هر حال کارکنان از طریق محیط کارشان آن را به دست می آورند ‌بنابرین‏ وقتی که تعهّد، رضایت شغلی و بعضی اوقات بهره وری افزایش پیدا کند نشانگر این است که کیفیت زندگی کاری ارتقاء پیدا ‌کرده‌است.

کیفیت زندگی کاری به ادراک کارکنان از کارشان بستگی دارد و اگر درک آن ها از کار برآوردن نیازها باشد، آن ها از شغل شان راضی خواهند شد . ‌بنابرین‏ کیفیت زندگی کاری ارتقاء خواهد یافت . به طور کلی این گونه تصور می شود که اگر کارکنان در تصمیم گیری مشارکت داده شوند یکی از جنبه‌های مثبت کیفیت زندگی کاری محقق می شود ( رودکی ، ۱۳۸۷ ).

۴- نظریه میلز ^[۱۸]

میلز به کیفیت زندگی کاری به عنوان ابزاری برای توسعه انسانی می نگرد و اگر چه اصولاً گاهی اوقات نیز بین این دو تفاوتی قائل نمی شود. به عقیده میلز این حوزه جدید به متغیرها و عناصر زیر توجه خاصی دارد و تلاش بر آن است که با تغییراتی در آن ها بهبود کیفیت زندگی کاری برای نیروی انسانی محقق گردد .

• • هنر و علم ارتباطات سازمانی

• • تکنولوژی مؤثر کار

• • احساس کارکنان ‌در مورد خود و کارشان

• • امنیت

• • سیستم های پاداش مناسب

• • سیستم های حقوق و دستمزد

• • برداشت نیروی کار از انگیزه های مدیریت و ظن مدیریت از انگیزه های نیروی کار

• • افت بهره وری اقتصادی و تأثیر آن بر روی تورم و رکود

• بیکاری گسترده نیروی کار و تأثیر آن بر روی رویه های کار (رودکی ، ۱۳۸۷ ).

۵- نظریه لوین^[۱۹]

لوین معیارهایی را برای QWL^[20] در نظر گرفته است که به شرح ذیل می‌باشند :

• • روابط بین زندگی کاری و زندگی شخصی : زمانی که QWL و زندگی شخصی هماهنگی داشته باشند QWL تمایل به افزایش دارد.

• • رضایت از نیازهای فردی : کارکنان عقیده دارند که تا با نیازهای اصلی رو به رو هستند (مثل امنیت شغلی ) زندگی کاری نمی تواند به کیفیت بالایی برسد.

• • فضای باز : کارکنان احساس می‌کنند آن ها نیاز به فضای فیزیکی کافی به منظور بهره مند شدن از زندگی کاری شان دارند.

• • نماینده کمیسیون و کمیته بودن : در کمیته ها شرکت کردن برای کارکنان اهمیت دارد و در QWL تأثیر بسزایی دارد.

• • رشد بالقوه فعّالیت ها و روابط کاری

• تعیین هویت با کیفیت تولید ( رودکی ، ۱۳۸۷ ).

۶- نظریه توماس تاتل^[۲۱]

تاتل کیفیت زندگی کاری را در چهار مقوله خلاصه ‌کرده‌است :

1. 1. امنیت و ایمنی که شامل امنیت شغلی ، ایمنی جسمی و روانی می شود.

1. 1. مساوات و منصفانه بودن حقوق و مزایا

1. 1. زمینه پرورش و وجود فرصت پرورش مهارت‌ها و یادگیری مستمر

1. دموکراسی و مشارکت داشتن در تصمیم گیری ( خدیوی و علیی ، ۱۵۷،۱۳۸۶ ) .

۷- دیدگاه انجمن مدیریت آمریکا

در تحقیقی که در انجمن مدیریت آمریکا به عمل آمده کارکنان معتقدند که یازده مورد زیر اجزای عمده کیفیت زندگی کاری می‌باشند :

1. 1. حقوق و دستمزد

1. 1. مزایا ( بویزه مزایای خدمات دولتی )

1. 1. امنیت شغلی

1. 1. داشتن شانس انتخاب شغل دیگر در سازمان

1. 1. داشتن تنش های کاری

1. 1. شرکت در تصمیم هایی که به سرنوشت افراد مربوط می شود.

1. 1. دموکراسی در محل کار

1. 1. سهیم بودن در سود

1. 1. وجود نظام بیمه بازنشستگی

1. 1. وجود امکانات و خدمات رفاهی

1. چهار روز کار در هفته (میر سپاسی ، ۱۴۵،۱۳۸۴ )

۸- نظریه والتون

والتون هشت متغیراصلی را به عنوان هدف ارضاء QWL که دارای ارتباط متقابل با یکدیگر هستند را مورد توجه قرار داده که این عوامل عبارتند از :

1. 1. پرداخت منصفانه و کافی : منظور پرداخت مساوی برای کار مساوی و نیز متناسب پرداخت ها با معیارهای کارکنان و تناسب آن با دیگر هم ردیف هایشان در درون و بیرون از سازمان است .

1. 1. شرایط کاری ایمن و سالم : منظور ایجاد شرایط کاری ایمن از نظر فیزیکی و نیز برقراری ساعات کار معقول می‌باشد . همچنین محیط کار بایستی اثرات آلودگی را که می‌تواند تأثیر معکوسی بر وضعیت فیزیکی و ذهنی کارکنان در محیط کار بر جای گذارد کاهش دهد .

1. 1. توسعه قابلیت های انسانی : هدف این متغیر آن است که فرصت کسب مهارت ها و آموزش ها را به وجود آورده و در عین حال زمینه هماهنگ شدن کارکنان با مأموریت‌ ها ، اهداف برنامه ها و استراتژی های سازمان را در جهت تأمین نیازهای فرد و سازمان به وجود آورد .