در هر صورت روش فاینانس یک روش کوتاه مدت انتقال سرمایه به کشور است، زیرا پس از فرارسیدن موعد بازپرداخت وام، می‌بایست اصل سرمایه به همراه سود آن برگشت داده شود.بنابرین مهم‌ترین شرط در دریافت وام ارزی، تخصیص آن به طرح‌هایی است که دارای توجیه اقتصادی بوده و نرخ بازگشت سرمایه معقولی را داشته باشند.[۱۰]
قراردادهای تامین مالی (فاینانس) که مابین منابع مختلف بین‌المللی ارائه کننده تسهیلات از یک سو و استفاده کنندگان از این تسهیلات از سوی دیگر پس از انجام مذاکرات لازم و دستیابی به توافق منعقد می‌گردد، به طور کلی شامل مفادی است که حقوق، مسئولیت‌ها و تعهدات طرفین را به طور شفاف تعیین نموده و برقرار می‌سازد.
از آنجایی که طرفین این قراردادها در دو یا چند کشور با حوزه قضایی متفاوت مستقر می‌باشد، چگونگی تنظیم بندهای حقوقی، قوانین حاکم و محل رجوع حل اختلاف از اهمیت به سزایی برخوردار است و بنابرین در بیشتر موارد این قراردادها توسط مشاوران و کارشناسان حقوقی تنظیم و انشاء می‌شود.
بندهای مندرج در این قراردادها دربرگیرنده تعاریف، مبلغ تسهیلات، چگونگی استفاده از تسهیلات اعطایی، مهلت بازپرداخت (و چگونگی انجام آن)، تعیین چگونگی حل اختلافات، قوانین حاکم، مراجع رسیدگی به اختلافات، نحوه تضمین، بیمه و سایر موارد خاص خواهد بود که مفصلاً در فصل‌های آینده به آن می‌پردازیم.
به طور خلاصه قراردادهای فاینانس بدین مفهوم هستند که یک بانک یا مؤسسه تجاری خارجی وامی را به منظور عملیات معینی به کشور و یا شرکت مشخصی پرداخت نموده و در واقع کنترلی روی هزینه کردن آن ندارد و بنابرین تعهدی نیز برای به ثمر نشستن طرح نداشته و در سررسیدهای تعیین شده‌ای اصل و فرع آن را از طرف قرارداد و یا بانک تضمین کننده قرارداد دریافت می‌کند.
۱ـ۲ـ۴ روش ساخت بهره‌برداری ـ واگذاری (Build-Operate-Transfer) BOT[11]
این روش یکی از روش‌های پذیرفته شده جهت مشارکت بخش خصوصی در توسعه پروژه های زیربنایی در سطح جهان می‌باشد.دولت‌های مختلف از این روش به عنوان یک روش مناسب برای سرمایه‌گذاری و ساخت سریع پروژه های زیربنایی که به شدت مورد نیاز جامعه است استفاده می‌کنند.
اصطلاح BOT نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ میلادی و هنگامی که دولت وقت ترکیه اعطای امتیاز چند نیروگاه را به مناقصه گذاشت، رایج گردید.در این روش ساخت و بهره‌برداری پروژه به مدت معین توسط شرکتی تحت عنوان «شرکت پروژه» انجام شده و انتقال طرح به کارفرما پس از طی مدت معین و بعد از تحصیل درآمد لازم محقق می‌گردد.
انجام این روش مانند سایر روش‌های اجرای طرح‌های بزرگ با تهیه اسناد مناقصه و پس از مرحله مطالعات اولیه توسط کارفرما آغاز می‌گردد.سپس سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با بررسی اسناد مناقصه و حصول اطمینان از مثبت بودن نتایج امکان سنجی با ارائه پیشنهاد در مناقصه شرکت می‌کنند.
در مرحله بعدی و با تعیین برنده مناقصه و انجام مذاکرات اولیه یک شرکت با مسئولیت محدود به عنوان «شرکت پروژه» توسط سرمایه‌گذاران برگزیده تأسیس می‌شود.این شرکت صاحب امتیاز پروژه BOT محسوب می‌گردد.سرمایه متولیان جهت تأسیس شرکت معمولا ۲۰ تا ۳۰ درصد سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای پروژه می‌باشد.مابقی سرمایه مورد نیاز از طریق انعقاد موافقت‌نامه‌های مالی با بانک‌ها و مؤسسات مالی معتبر تامین می‌گردد.
از اهم وظایف شرکت پروژه، عقد موافقت‌نامه‌های لازم با کارفرما، پیمانکار اجرایی، شرکت بهره‌بردار و مؤسسات مالی می‌باشد.معمولا شرکت با عوامل کارفرما برای فروش محصول موافقت‌نامه‌ای بر مبنای تحویل با شرایط Take or pay (بردار یا بپرداز) امضا می‌کند.در این حالت چنانچه خریدار محصول (عوامل کارفرما) در مواقعی نیاز به محصول تولیدی نداشته باشند ملزم به پرداخت حدود ۸۰% از قیمت محصول تولیدی می‌باشد.
در این روش کارفرما بازپرداخت هیچ وامی را از طرف سرمایه‌گذاران یا متولیان پروژه تضمین نکرده و در نتیجه فشار ناشی از استقراض کاهش می‌یابد.به علاوه ریسک‌های مربوط به ساخت و تکنولوژی‌های جدید نیز به طرف مقابل (بخش خصوصی) منتقل می‌گردد.همچنین منافع بسیاری برای دولت و یا کارفرما در زمان ساخت و پس از آن (بهره‌برداری) قابل پیش‌بینی می‌باشد.[۱۲]
۱ـ۲ـ۵ سایر روش‌های مشابه (به غیر از BOT)
ساخت ـ تملک ـ بهره‌برداری
تملک ـ بهره‌برداری ـ واگذاری
ساخت ـ اجاره ـ واگذاری
کلیه ساختارهای مذکور در وهله اول نیازمند تأسيس یک شرکت خصوصی با ملیت خارجی جهت برنامه‌ریزی، تامین مالی، طراحی، ساخت، بهره‌برداری و مدیریت پروژه می‌باشد.
در روش‌هایی که از مفهوم واگذاری بهره‌مند شده‌اند (BLT, BOOT, BOT) به این دلیل که بعد از دوره مشخصی تأسیسات و مایملک خصوصی به دارایی‌های کارفرما تبدیل می‌گردد در نزد کارفرمایان مقبول‌تر می‌باشد.
نخستین پروژه، از این حیث در ایران در سال ۱۳۷۸ با اطلاع‌رسانی جهت احداث نیروگاه پره سر در ساحل خزر از طرف شرکت توانیر به سفیران کشورهای مختلف، عملیاتی گردید.
در این روش‌ها ارائه تضمین لازم در برابر عدم پرداخت کارفرما به شرکت پروژه از طریق نهادهای ذیربط دولتی (مانند وزارت اقتصاد و دارایی) الزامی است.
همچنین شناسایی و استفاده از تامین‌کنندگان مالی معتبر در خارج از کشور (به عنوان مثال بانک‌های اروپایی) از دیگر پیش نیازهای انجام این پروژه ها محسوب می‌گردد.
ـ روند به کارگیری پروژه BOT
مراحل زیر در به کارگیری پروژه BOT اهمیت دارد.
۱ـ شناسایی
همانند سایر طرح‌ها شناسایی پروژه به عنوان گام اول می‌بایست انجام شود.در این مرحله مطالعات امکان‌سنجی مقدماتی شامل بررسی‌های اقتصادی، مالی و فنی با توجه به اوضاع اقتصادی و سیاسی انجام شده و الزامات و منافع حاصله از اجرای طرح به روش BOT مشخص می‌گردد.
این مرحله نیازمند استفاده از یک تیم حرفه‌ای در ستاد کارفرما بوده و در غیر این صورت به کارگیری خدمات مشاوره‌ای ضروری می‌باشد.
۲ـ مناقصه (مذاکره)
۱ـ۲ مذاکره
چنانچه پروژه را بتوان به صورت مستقیم به سرمایه‌گذاری واجد شرایط واگذار نموده با انجام مذاکرات تفاهم‌نامه‌ای مابین طرفین به امضا رسیده و موافقت‌نامه خرید محصول نیز منعقد می‌گردد.در این روش نسبت به روش مناقصه زمان کمتری نیاز داشته و در هزینه های نیز صرفه‌جویی می‌گردد.
۲ـ۲ مناقصه
در روش انجام مناقصه مراحل فرعی زیر اجرا می‌شود.
۱ـ۲ـ۲ آمادگی کارفرما برای مناقصه
۲ـ۲ـ۲ آمادگی سرمایه‌گذار برای مناقصه
۳ـ۲ـ۲ انتخاب برنده مناقصه
۳ـ توسعه
فرم در حال بارگذاری ...