۲-۶- مدیریت زنجیره تأمین در صنعت دارو سازی

صنعت دارو می ­تواند به عنوان مجموعه ­ای از فرآیندها، ‌عملیات و سازمانهای درگیر در کشف، ایجاد و تولید داروها تعریف شود. سازمان بهداشت جهانی^[۵۶]، دارو یا آماده سازی دارو را “هر ماده یا ترکیبی از مواد ساخته ­شده، فروخته شده، پیشنهاد شده برای فروش یا معرفی­شده برای استفاده در تشخیص، مداوا، تسکین یا پیشگیری از بیماری، وضعیت غیرفیزیکی یا نشانه بیماری در انسان یا حیوان- و برای استفاده در- باز گرداندن، تصحیح یا اصلاح وظایف اساسی در انسان یا حیوان” تعریف می­ کند. . (Shah, 2004)

بنابراین تعدادی بازیگران کلیدی در صنعت دارویی وجود دارند که عبارتند از:

1. 1. سازمانهای چند ملیتی بزرگ توسعه و تحقیقاتی محور، با حضور جهانی در بازار محصولات شناخته شده، محصولات قابل حصول از طریق نسخه و محصولات فاقد نیاز به نسخه و مجوز پزشک. آن­ها تمایل دارند که محل­ها و مکان­های زیاد تولید دارو داشته­باشند.

1. 1. تولید کنندگان عمده عمومی، ‌که محصولات مجاز خارج از حق انحصاری و محصولات بی­نیاز از نسخه مجوز پزشک را تولید می­ کنند.

1. 1. شرکت­های سازنده محلی که درکشورخودشان فعالیت می­ کنند، آن­ها محصولات عمومی و محصولات مارکدار تحت مجوز یا قرار داد را تولید می­ کنند.

1. 1. تولید کنندگان قراردادی که دامنه یا گستره­ای از محصولات متعلق به خود ندارند، اما عناصر فعال کلیدی^[۵۷] تولید می­ کنند یا حتی محصولات نهایی را از طریق فراهم کردن خدمات پیمانکاری برای سازمان­های دیگر فراهم می­ کنند.

1. 1. شرکت­های کشف دارو و بیوتکنولوژی، این شرکت­ها اغلب بدون هیچ ظرفیت قابل توجهی شروع بکار می­ کنند.

شرایط تازه بسیار چالش آور است:
بهره وری فعالیت تحقیق و توسعه( بر حسب تعداد محصولات شیمیایی جدید ثبت شده در هر مقدار واحد سرمایه گذاری ) در حال کاهش است .
طول عمرهای مؤثر حق امتیاز در حال کاهش است .
در حال حاضر محصولات جایگزین زیادی در حیطه های مفروض و مشخص درمانی ، یا ترکیبات آلترناتیو( داروهای مشابه ) یا محصولات و داروهای عمومی بی نیاز از نسخه وجود دارند
پرداخت­کنندگان مراقبت­های پزشکی فشار شدید قیمتی را اعمال می­ کنند و بر فعالیت­های تجویز و نسخه نویسی اثر می­گذارند.
برخی از مشکلاتی که در گذار از یک اقتصاد برنامه­ ریزی شده به سوی یک زنجیره تأمین قوی در صنعت دارو ممکن است ایجاد شوند عبارتند از :
نظارت غیرمؤثر و بی­نتیجه
قیمت بالاتر برای دارو برابر است با سود بیشتر برای تولید کنندگان
تخطی و دور شدن از قیمت­های مصوب و تعیین­شده
فقدان دستورالعمل دارویی موثق (Yu X.,Li a B.,Shib Y.,Yua M., 2010)
علاوه برآن، بازار جهانی درهایش را آزادانه گشوده است و محصولات را با رقابت مواجه می کند و از آنجاییکه دولت­ها و دیگر آژانسها نسبت به هر گونه هزینه­ های رو به افزایش خدمات بهداشتی در ارتباط با جمعیت­های سالمند نگرانند، قصد کرده ­اند تا با اقداماتی نظیر کنترل­های سخت گیرانه نسبت به قیمت­های داروهای جدید، آنالیز بیشتر هزینه- فایده و تشویق به استفاده از آلترناتیوها یا مواد جایگزین عمومی درصورت ممکن بیشتر دخالت کنند. با کمی دقت و همچنین تطبیق مطالب بالا با موضوعات طرح شده در فصول قبل، به راحتی می­توان دریافت که نکات فوق، همان ریسک­هایی هستند که اکنون در زنجیره­های تأمین دارو وجود دارند.

۲-۶-۱- اجزا زنجیره تأمین صنعت دارو

زنجیره تأمین معمول دارو از یک یا بیش از یک گره زیر تشکیل می گردد: (Shah, 2004)
تولید اولیه^[۵۸]
تولید ثانویه^[۵۹]
انبارهای بازار یا مراکز توزیع
عمده فروشی
خرده فروشیها / بیمارستانها .
شرکت­های تولیدی
داروهای داخلی
داروهای وارداتی
عمده­فروشان دارو
بیمارستانها
داروخانه­ها
بیماران
شکل ‏۲‑۱۴- زنجیره تأمین دارو
تولید اولیه
محل تولید اولیه مسئول تولید عنصر فعال( یعنی عنصر مسئول در اقدام محصول نظیر درمان بیماری) است. این کار معمولاً شامل چندین ترکیب شیمیایی و مراحل تفکیک به منظور ساختن مولوکولهای پیچیده درگیر، یا تخمیر و خالص­سازی محصول و بازیابی محصول در فرآیندهای بیوشیمیایی می­ شود. فرایند تولید توسط زمان­های طولانی پردازش توصیف می­گردد. در این قسمت فرآیندهای چند سطحی اجرا می­ شود و موجودی­های قابل توجه اغلب بین سطوح نگهداری می­شوند. بعلاوه غالباً جریان مواد از یک سطح میانی می­باید گونه ­ای از بازرسی کنترل کیفیت را بگذراند تا برای استفاده در فرایند پایین دست تأیید گردد . این عمل تأخیرات اضافی دیگری در سیستم ایجاد می­ کند. یک منبع پیچیدگی در این مرحله استفاده از پیمانکار برای تولید مقداری یا نهایتاً همه عناصر فعال است.
تولید ثانویه
این مرحله عبارت است از گرفتن عنصر فعال تولید شده در محل اولیه و اضافه کردن اِکسیپینت^[۶۰] ( ماده ای که برای جذب یا ترقیق دارو بکار می­برند) همراه با پردازش بعدی و بسته بندی معمولاً در قالب SKU برای تولید محصولات نهایی. محل­ تولید ثانویه اغلب از لحاظ جغرافیایی پراکنده و از محل تولید اولیه جدا هستند. اغلب تعداد محل تولید ثانویه بیشتری از محلهای تولید اولیه وجود دارد که به بازارهای محلی و منطقه­ای سرویس می­ دهند.
عمده فروشان نقش مهمی در این صنعت بازی می­ کنند . آنها تمایل دارند که بزرگ اما اندک باشند . تقریباً ۸۰ درصد جریان­های تقاضا از طریق این کانال انتقال می­یابد.
تانگ (۲۰۰۶) بر اساس مروری بر مقالات مدیریت ریسک در زنجیره تأمین، این مدیریت را به چهار حوزه مدیریت تأمین، مدیریت تولید، مدیریت اطلاعات، و مدیریت تقاضا تقسیم می­ کند (Tang, 2006)
با توجه به گستردگی زنجیره تأمین دارویی، تمرکز این تحقیق به انتخاب تأمین­کنندگان معطوف گردیده است. و اینکه چه عواملی برای انتخاب تأمین­کننده در یک زنجیره تأمین باید در نظر گرفته شود تا ریسک موجود در این زنجیره کاهش یابد.

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

در این فصل ابعاد پژوهش تعیین می­شوند. مباحثی از قبیل فرضیه ­ها و چارچوب پژوهش، جامعه آماری، روش پژوهش، روش و ابزار گر­د­آوری اطلاعات، روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری و روش تجزیه و تحلیل داده ­ها تشریح می­گردند.

۳-۲- فرضیه ها و چارچوب پژوهش

۳-۲-۱- ارائه چارچوب پژوهش

به منظور مدیریت ریسک در زنجیره تأمین، می­بایست در هر چهار حوزه “تأمین، فرایند، تقاضا و محیط” ریسک­ها را شناسایی، ارزیابی و اقدامات لازم جهت مدیریت آن­ها را پیاده­سازی کنیم: