وبلاگ

شکل ۲-۱جایگاه جاذبه های آبی در توریسم ( مدل از : فتحعلی روشناسان )
۲-۳- مکاتب و نظریه ها
فلسفه روشن گردشگری اساس و پایه ای ضروری است برای توسعه یک سیاست منسجم .به طورکلی فلسفه ممکن به عنوان یک سیستم برای هویت زندگی به عنوان ساختاری از مبانی رفتار، عقاید ، یا سنت‌ها تعریف شود؛ یا اصول گسترده کلی ازیک موضوع یا زمینه خاص فعالیت .مطابق با این تعریف کلی برای اهداف کنونی ، فلسفه‌ گردشگری ممکن است به عنوان یک اصل کلی یا مجموعه ای از اصول تعریف شود عقاید و ارزش‌های اعضای یک جامعه درارتباط با اینکه چگونه گردشگری می‌تواند در خدمت مردم یک کشور یا منطقه باشد راتعیین کند و این به عنوان راهنمایی برای ارزیابی مطلوبیت فعالیت‌های مرتبط با گردشگری عمل کند . هرکجا بحث از چیستی و جدایی پیش می‌آید ، فلسفه نیز مطرح می‌شود . گردشگری با چراهای زیادی مواجه است گردشگری بایدبه سوالات و چراهای مربوطه پاسخ دهد تا به یک رشته علمی بدل شود.گردشگری علمی فراتر ازعلوم میان رشته ای است وبه نوعی سهل وممتنع محسوب می‌شود . گردشگری با انگیزه‌هایی همچون فراراز افسردگی و شلوغی دنیای مدرن ، رسیدن به لحظات خوش ، خرید کردن ، ایجاد هیجان و یا حتی مقاصد مذهبی صورت می‌گیرد.

افلاطون در تبیین رابطه فلسفه و اوقات فراغت می‌گوید : برای اندیشیدن و فلسفه زمانی نیاز است که خوشی برای آن وجود داشته باشد . نگاه فلسفه یونان به اوقات فراغت نگاه زیبا شناختی است .
ارسطو تجارت و جنگ رادریک سووفراغت رادرسوی دیگر قرارمی دهدومعتقداست هرجامعه ای فلسفه فراغتی خودرادارد. به عنوان مثال جنگ گلادیاتورها نیزبرای جامعه آن روزتفریح محسوب می‌شده است .(منبع اینترنت ، خبرنگاری فارس ، همایش بین المللی روزجهانی فلسفه سخنرانی محمدحسن ایمانی خوشخو،دبیراجرایی همایش )

• • تأثیر فلسفه برصنعت گردشگری

بیشتر افراد جامعه فلسفه رامبحثی خسته کننده می‌دانند که با موضوعات خشک و بی روح ومفاهیم سنگین هیچ جذابیتی ندارد . بسیاری هم که دراین گروه جای می‌گیرند، براین باورند که فلسفه نتوانسته به پرسش‌های اساسی که همیشه در این علم مطرح بوده ، پاسخی شایسته وقابل قبول دهد و براین اساس تأثیر زیادی برزندگی افرادجامعه ندارد، امادرمقابل هم هستند افرادی که با این نظرچندان موافق نیستند فلسفه تنها به یک سری مباحث تکراری وملال آور که در سیطره تعدادی اندیشمندروشنفکر است ، محدود نمی شود . هر انسانی با هر موقعیت اجتمایی و سطح سواددرزندگی اش فلسفه ای دارد و با اعتقاد و باور با آن اهداف زندگی‌اش راپی ریزی می‌کند . به این مفهوم که منظور از «فلسفه » آن ظاهر خشک ،سنگین نیست وروش و مسکلی است که افراددر زندگی‌شان به آن پایبندند و براساس آن روزگار می‌گذرانند .اوقات فراغت هم یکی ازجنبه های اصلی زندگی هرفرد است و نحوه گذران آن ارتباط مستقیم بافلسفه زندگی وی دارد . براین اساس سفرنیزیکی ازشیوهای گذران اوقات فراغت محسوب می‌شود .هرگردشگری باهدف وانگیزه مشخصی به سفرمی رود؛ برخی برای دیدن جاذبه‌های متنوع ،برخی برای آشنایی بافرهنگ وزبان سایرملل ،برخی به قصد درمان وبعضی به قصد تجارت ترک خانه می‌کنند. تحلیل فلسفه زندگی گردشگران در شناسایی رفتارآنان درموضوعات اساسی چون انتخاب مقصد ،انگیزه‌های سفر، علاقه مندی ها وعوامل برانگیزاننده ، چگونگی رفتاردرطول سفروبسیاری موضوعات دیگر ، بسیارمهم وتعیین کننده است .

• • انتخاب بازار هدف با فلسفه

یکی ازموضوعاتی که فلسفه درآن نقش تعیین کننده دارد، انتخاب بازارهدف است. باشناخت وتحلیل فلسفه زتدگی ملل مختلف می‌توان مناسب‌ترین گردشگران رابه عنوان بازار هدف گردشگری کشور برگزید . به عنوان مثال با تحلیل مردم سایر ملل و این که درطول سفرشان باچه دیدگاه هاو فلسفه ای حرکت می‌کنند . چه میزان پول درمقصدخرج می‌کنند،نگاهشان درحوزه مسایل بهداشتی وزیست محیطی چگونه است ومعمولاً چه انگیزه‌هایی آنان رابه سفرترغیب می‌کند، می‌توان علاوه بربالابردن در آمدهای اقتصادی حاصل از ورود گردشگران ، کمترین آسیب‌های اجتماعی ، زیست محیطی و فرهنگی را متحمل شد.متأسفانه این تحلیل و بررسی در خصوص گردشگران ورودی به ایران تاکنون اعمال نشده است . مهم‌ترین دلیل این امر شاید پایین بودن آمار گردشگران خارجی است که برای بازدید از جاذبه‌های ایران به آن سفر می‌کنند ، امااین دلیل به ظاهر ساده ونبود تحلیل صحیح گردشگران ورودی می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به منافع ارزشمند کشور ، محیط زیست ، فرهنگ و آداب و سنن ماوارد کند . به عنوان نمونه هرگز گردشگرژاپنی به ازای ده گردشگر چینی در مقصد سفر پول خرج می‌کند ؛ به اضافه این گردشگران ژاپنی نسبت به گردشگران چینی بسیار بیشتر به مسایل زیست محیطی ، بهداشت محیط( خاصه در مراکز اقامتی ) و حفظ جاذبه‌های تاریخی اهمّیت داده و به فرهنگ و آداب وسنن مردمان مقصدهای گردشگری احترام می‌گذارند و در حفظ آنهاکوشا هستند . این درحالی است مسئولان برنامه ریزی گردشگری در کشور و برگزار کنندگان تورهای ورودی ، ترجیح می‌دهند با واردکردن هر گردشگری از هرکشور و با هر فرهنگی ، تنها آمارهاراافزایش داده و به آن ببالند .

• • جذابیت گردشگری بافلسفه

کشورهایی چون ایران که از تاریخ و فرهنگ باستانی بهره می‌برند ، باورها افسانه‌های مختلفی در شکل گیری بسیاری از مکان هاو آیین‌هایشان تأثیرگذاربوده است ، می‌توانند با استفاده ازفلسفه وجودی نهفته دردل آن‌ها در ترغیب گردشگران به بازدید از آن‌ها بهره ببرند .در کشور ما جشن هاو آیین‌های مختلفی برپایه باورهای دینی ، افسانه‌های محلی و رویدادهای تاریخی شکل گرفته‌اند که حتی گاه نسل جوان نیز از آنها بی اطلاع هستند . بابه کارگیری این فلسفه‌ها در برنامه تبلیغاتی و تفسیرهایی که گردشگران توربرای مسافران ارائه می‌دهند، می‌توان در جذب گردشگر بیشتر موفق تر بود. (منبع : روزنامه جام جم آبان ۹۲)اینترنت

• • جغرافیای زیبایی شناختی

برخی ازنویسندگان ومحققین ،همبلت را یکی از مردان کم نظیر تاریخ جهان می‌دانند واورادر ردیف ارسطو وژول سزار بشمار می‌آورند . درتفکرات همبلت عقیده وحدت در کثرت ، در کانون عقایداوقرارداشت همبلت درشاخه های مختلف علوم به ویژه درتاریخ طبیعی ، جغرافیا ، ژئوفیزیک و اکولوژی ، سرآمدعصرخودبود.تأکید اوبرتفکرات انسان گرایی، به ویژه روابط فرهنگ ومحیط ،وعلم جغرافیا اعتبار خاصی بخشیده است .همبلت از طریق دیدگاه اکولوژیک ، زیبایی شناختی چشم انداز راوارد ادبیات جغرافیایی کرد . درادراکات جغرافیایی چشم انداز ، همخوانی اقلیم ، ژئومورفولوژی ، پوشش گیاهی وزندگی حیوانی ، زیبایی شناختی چشم انداز را به نمایش می‌گذارد . از این رو آثار همبلت در مورد طبیعت و زیبایی شناختی چشم انداز ، نه تنها فرد ریک چرچ بلکه هنرمند ارزنده جان راسکین رانیزتحت تأثیر قرارداده است .زیرا همبلت ادراکات هنری خودرابامشاهدات علمی و جغرافیایی ترکیب می‌کرد. برای همبلت ، همبستگی هنر وعلم بسیار ارزشمند بود .امروزه از این نوع همبستگی با عنوان (ادراک محیطی ) نام می‌برند .او واقع گرایی نسبت به طبیعت راواردمقوله هنرکردوجامعه هنری را مدیون خودساخت .در زمان ما ، در اغلب موارد هنربخش جدانشدنی علم بشمار می‌آید و این تفکر ، بیش از همه ، جغرافیا را تحت تأثیر قرارداده است . هرچند که الکساندرفن همبلت اولین جغرافیدانی بود که پیوند علم و هنر را مطرح کرد و شالوده جغرافیای زیبا شناختی راوارد ادبیات جغرافیایی کرد . امادراین زمینه بیشتر مدیون کورنیش ، جغرافیدان انگلیسی (۱۹۴۸-۱۸۶۲) می‌باشیم که جغرافیای زیبا شناسی رادر سطح کاربردی آن در حفاظت زیبایی‌های طبیعی وارزشهای تاریخی به کارگرفت . ازسال ۱۹۴۵تا۱۹۶۶، با بهره گرفتن از تجربیات کورنشین ، حفاظت زیبایی‌های طبیعی مورد توجه پارلمان ومقامات انگلیسی قرارگرفت و طبقه بندی زیر درجهت حفاظت از زیبایی‌های طبیعی ارائه گردید:
۱ – پارکهای ملی و حفاظت اززیباییهای آن برای استفاده مردم مورد تأکید مسئولین قرارگرفت .
۲ – حوزه‌های زیبای طبیعی که بیشتر زیبایی‌های طبیعی اطراف شهرها را شامل گشت .
۳ – چشم اندازهای بزرگ که درطرح آن علاوه برزیباییهای طبیعی ، به ارزش‌های علمی وتاریخی آن‌ها نیزتوجه گردید.

1. 1. – حفاظت از محیط طبیعی که هدف ازآن حفاظت از جنگل‌ها ،کنترل پوشش‌های گیاهی وحیات وحش بود.( شکویی ،۱۳۸۶ : ۱۴۶ )

۱-مکتب رئالیسم : رئالیست ها معتقدند که جهان ، ساخته دست انسان نیست و جهان خارج هم در پیدایش و بقاء و هم در کیفیت و دامنه آن هیچ به جهان ذهنی بشر وابسته نیست . ( جاذبه های طبیعی اطراف ما دارای واقعیت هستند و به دست انسان ساخته نشده اند .) رئالیست نمونه ها و افرادی از یک پدیده را تجربه می کنند . و تغییرات روابط ویژه را که در پدیده های مشابه مشاهده می کنند تعمیم می دهند و قانون حاکم بر آنها را کشف می کنند . ( کشوردوست ، ۱۳۹۱ : ۳۰ - ۲۸)
با بهره گرفتن از این اصل مکتب رئالیسم می توان به این نتیجه رسید که با مطالعه و تحقیق بر روی جاذبه های گردشگری یک منطقه می توان به نتایجی دست یافت و آن را به نمو.نه های مشابه در مناطق دیگر تعمیم داد . یونانیان باستان نخستین گامهای رئالیستی را برداشتند .و جغرافیدانان یونانی دنیای آن روز را با گذر و سفر توصیف می کردند و زندگی فرهنگی و طبیعی مردمان دوران خود را مکتوب می نمودند .
هامبولت گردآوری و کشف گونه های جدید موجودات را برای موزه های علوم طبیعی بسیار دوست داشت . رابطه بین دنیای حیوانات و، گیاهان و انسان با شرایط جغرافیایی ، آب و هوا ، پستی و بلندی ها و عرض جغرافیایی در نظر هامبولت اهمیت ویژه ای داشت .
کارل ریتر : او بر این باور بود که زمین و ساکنانش با یکدیگر نزدیکترین رابطه متقابل را دارند . و نمی توانند یکی از این دو را با تمامی پیوند هایش بدون دیگری شناخت . وی زمین را به عنوان یک الگوی آموزشی برای انسان می دانست که در آن ، طبیعت مسئولیت راهنمایی انسان را به دوش می کشد .
۲- مکتب کارکرد گرایی : جغرافیا و توریسم
کارکرد به معنی : وظیفه ، کارویژه منظور و مقصود است . برای فهم کارکرد ، مستقیم ترین راه این است که اثر و نتیجه هر پدیده را به صورت معلول ببینیم . اساس نظریه ی کارکرد گرایی این است که هر کل مرکب از اجزایی است که به نحو خاص با هم ترکیب شدن و حتی اگر هر دو بخش یعنی اجزا و کل دچار تغییر و دگرگونی هم شوند باز هم به حفظ و ثبات کل کمک می کنند .
کارکرد گرایی به گونه های مستقیم و غیر مستقیم وارد علم جغرافی شده است .
الف) کارکرد گرایی غیر مستقیم : همچون تعیین نقش مشاغل در رابطه با توسعه شهری ، وابستگی میان یک متغیر وابسته و یک متغیر مستقل ، کارکرد شهرها در درون ناحیه و مناسبا ت بین ناحیه ای . ( تعیین رابطه توسعه ی اکوتوریسم و افزایش درآمد روستائیان ) .
ب)جانشین کارکردی:همچون نفود سریع فناوری خارجی در داخل کشور هایی که فناوری سطح پایینی دارند.نیاز های جدید و تعادل های اکولوزیکی جدیدی به وجود می آورد و یا ورود سلاح گرم میان روستائیان یک منطقه ممکن است تعادل اکولوژیکی روستاییان و حیوانات را برهم زده(اثرات منفی گردشگری بر محیط زیست یک روستا)
در جغرافیای کاربردی ،به هنگام توسعه ناحیه ای و انتخاب قطب های توسعه،بیش از همه به وابستگی عناصر در یک مجموعه اهمیت داده می شود.بدینسان می توان نتیجه گرفت که در دیدگاه کارکردی تحلیل سیستمی در موضوع مورد مطالعه،از اصول مهم کار به شمار می آید.
وحدت کارکردی یا پیوستگی کارکردی در یک ناحیه،با خصلت های ترکیبی عوامل طبیعی و انسانی در غالب یک کل ، مشخص می گردد.زیرا یک ناحیه یک ساخت پویا دارد که در آن از نظر کارکردی،عناصر و عوامل به داخل یک دیگر می رسند و به صورت یک کل ظاهر می شوند.در حقیقت کارکرد گرایی جغرافیایی به صورت چتری می ماند که در آن ،روابط پیچیده انسان و محیط او،در مفهوم نظام کارکردی به تحلیل کشیده می شود.( کشوردوست ، ۱۳۹۱ : ۵۳-۵۱)
۲-۴ منابع فصل دوم

1. 1. ارمغان ، سیمین ، ۱۳۸۶ ، توریسم و نقش آن در جغرافیا ، تهران ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامشهر

1. 1. امیدی ، سالار، ۱۳۸۷، برنامه ریزی اکوتوریسم در دهستان چوبر شفت ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی رشت ، گروه جغرافیا

1. 1. بدری ، علی و همکاران ، ۱۳۹۰ ،راهبردهای اکوتوریسم در شهرستان مریوان ، تهران ، نشریه پژوهش های روستایی

1. 1. بذر پرست ، مجید ، ۱۳۸۲ ،اکوتوریسم در قلعه رودخان ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی رشت ، گروه جغرافیا

1. توفیق ، ف ، ۱۳۸۴ ، آمایش سرزمین ، تهران ، مرکز مطالعات معماری و شهرسازی