تنظیم بودجه عملیاتی با بهره گرفتن از روش محاسبه «قیمت تمام شده» محتاج استقرار یک نظام کامل حسابداری قیمت تمام شده در کنار نظام حسابداری مالی است . مراحل تنظیم بودجه ریزی عملیاتی طبق حسابداری قیمت تمام شده به قرار زیر است:
(۱) طبقه بندی عملیات
(۲) انتخاب واحداندازه گیری
(۳) پیش‌بینی حجم عملیات
(۴) محاسبه هزینه عملیات
ب) تنظیم بودجه ریزی عملیاتی طبق روش اندازه گیری کار یا کارسنجی
روش حسابداری قیمت تمام شده به لحاظ در نظر گرفتن کلیه عناصر هزینه(حقوق ودستمزد ،وسایل و ملزومات وحتی استهلاک) روش کاملی است . اما اجرای آن محتاج استقرار یک نظام حسابداری مالی و قیمت تمام شده(صنعتی) پیشرفته است که دربسیاری از عملاً مقدور نیست ، علاوه بر آن متناسب با تغییر قیمت‌ها و دستمزدها، هزینه واحد کار نیز باید دائماً محاسبه و تغییر داده شود. از این رو روش اندازه گیری کار برای برآورد هزینه های اداری و پرسنلی بسیاری از مؤسسات توصیه می شود. این روش فقط با یکی از عناصر هزینه ، یعنی مقدار زمان مصروفه برای تکمیل یک واحد کار ، ارتباط دارد و سایرعناصر هزینه از قبیل مواد و وسایل و هزینه های استهلاک که در روش قیمت تمام شده محاسبه میشونددرنظر گرفته نمی شوند. در این روش رابطه حجم کار و زمان لازم برای انجام دادن آن مورد توجه است.برای اندازه گیری کار دو روش معمول است:که یکی بر اساس بررسی‌های زمانی ودیگری بر مبنای تجزیه وتحلیل آماری می‌باشد.
ج) روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC)
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از سیستم های جدید هزینه یابی است که می‌تواند به صورت جداگانه و یا همراه با سایر سیستم های هزینه یابی به کار گرفته شود. یکی از ویژگی‌های مهم ABC که آن را از سیستم های سنتی متمایز می‌سازد، توجه به پدیده‌های نوین و اثرات تکنولوژی حاکم بر فعالیت‌های خدماتی امروزی است و تا حد ممکن با به کارگیری روش های مناسب، این اثرات را به طور کمّی جذب خدمات ارائه شده می‌کند. این سیستم، در مقایسه با سیستم های هزینه یابی سنتی به دلیل استفاده از مبناهای تسهیم هزینه متناسب با هر فعالیت، براحتی قادر به محاسبه و سنجش تاثیر روش های نوین در محاسبه بهای تمام شده خدمات می‌باشد. علاوه بر این، سیستم ABC فلسفه نوین مدیران را که ارائه خدمات بهتر توام با هزینه پایین تر می‌باشد را مد نظر قرار می‌دهد.
بر خلاف روش های سنتی هزینه یابی، ABC در سیستم های خدماتی و تولیدی پیچیده و غیر معمول نیز کاربرد دارد. در این گونه موارد این سیستم دو نوع هزینه متغیر جدید را که عبارتند از: هزینه های مربوط به پیچیدگی و هزینه تنوع خدمات را در ساختار هزینه ها در نظر می‌گیرد. این ویژگی‌های برتر باعث شده است، روز بروز بر استفاده کنندگان این سیستم و کاربردهای گوناگون آن افزوده شود. به طوری که سازمان‌های امروزی خصوصاً” سازمان‌های در سطح جهانی دستیابی به این سیستم و استفاده از توانایی‌های آن را به عنوان یک مزیت برتر برای سازمان خود تلقی می‌کنند. (قهرمانی ، ۱۳۹۱ ، ۵)
مکانیزم عملکرد سیستم ABC
در سیستم های هزینه یابی سنتی، عموما” از طریق ایجاد مراکز هزینه، کلیه هزینه های دوایر عملیاتی وپشتیبانی بر حجم خدمات ارائه شده تقسیم می‌گردد تا از این طریق بهای تمام شده خدمات، تعیین شود. در این سیستم‌ها هیچ گونه ارتباط مستقیمی بین فعالیت‌های لازم جهت برای خدمات ارائه شده و میزان استفاده از منابع وجود ندارد. در نتیجه بهای تمام شده خدمات منعکس کننده مستقیم فعالیت ها و ارزش های منابع به کار گرفته شده نمی باشد. اما سیستم ABC این مشکل را به وسیله مرتبط کردن هزینه های سازمانی با هزینه های فعالیت‌های عملیاتی مرتفع می‌سازد.
از نظر عملی، سیستم ABC روابط علّی بین ایجاد هزینه ها و فعالیت‌های لازم جهت ارائه خدمات را که برای سازمان ارزش اقتصادی ایجاد می‌کنند را مشخص می‌سازد. این سیستم از این باور سرچشمه می‌گیرد که خدمات فعالیت‌ها را مصرف می‌کنند و فعالیت‌ها منابع را. در این روش ابتدا هزینه ها به فعالیت‌ها تخصیص می‌یابد و سپس هزینه های تخصیص یافته به فعالیت‌ها، بر مبنای استفاده هر یک از خدمات از فعالیت‌ها، به آن ها تخصیص داده می شود.
۲-۲-۵- اهداف بودجه ریزی عملیاتی
هدف نهایی بودجه ریزی عملیاتی کمک به اتخاذ تصمیمات عقلایی درباره تخصیص و تعهد منابع دولتی بر اساس پیامدهای قابل سنجش می‌باشد که نتایج قابل انتظار (عملکرد) دستگاه را در طول زمان منعکس می‌کند. با این تفسیر بودجه ریزی عملیاتی مقاصد و اهداف زیر را دنبال می‌کند :
۱- ارائه مبنای صحیح برای اتخاذ تصمیم در خصوص تخصیص منابع
۲- تعیین نتایج قابل سنجش و مورد انتظار که از یک تخصیص بودجه خاص قابل حصول است.
۳- تمرکز فرایند تصمیم گیری روی مهم ترین مسائل و چالش هایی که دستگاه با آن مواجه است.
۴- ایجاد یک فرایند منطقی برای تصمیم گیری در خصوص بودجه که به طور مستقیم با فرایند برنامه ریزی ، اجرا و کنترل ، ارزیابی و گزارش عملکرد در ارتباط می‌باشد.
۵- ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد بودجه
۶- تمرکز فرایند تصمیم گیری روی مهم ترین مسائل و چالش هایی که دستگاه با آن روبروست.
۷- ارائه مبنایی برای پاسخ گویی بیشتر در قبال استفاده از منابع کشور
۸- افزایش کارایی مدیریت هزینه ها و صرفه جویی در هزینه ها
۲-۲-۶- مشخصات بودجه ریزی عملیاتی
مهمترین عامل سیستم بودجه ریزی بر مبنای عملکرد ، «برنامه» است. برنامه ، مجموعه ای از فعالیت ها یا پروژه های تحت نظر دستگاه یا واحد اجرایی خاص است که با بهره گرفتن از منابع موجود به دستیابی اهداف و نتایج مورد نظر کمک می‌کند. باید اهداف عملیاتی برنامه ، برآورد شدنی باشد. بر این اساس بودجه ریزی و حسابداری باید به نحوی انجام شود که هزینه و درآمدهای هر برنامه یا فعالیت برای تصمیم گیران مشخص باشد. با توجه به ویژگی های یاد شده ، سیستم بودجه ریزی عملیاتی مطلوب در ارتباط با برنامه باید دارای سه مشخصه اساسی باشد:
۱) ساختار برنامه در چارچوب اهداف راهبردی تعریف شود
۲) چارچوب برنامه به نحوی تعریف شود که تصمیم گیری و اولویت بندی را تسهیل کند
۳) ساختار آن به گونه ای باشد که پاسخ‌گویی را تقویت کند
۲-۲-۷- ابزارهای مدیریت سیستم بودجه ریزی عملیاتی
ابزارهای مدیریت سیستم بودجه ریزی عملیاتی دارای سه جنبه اساسی است .
الف ) تجدید ساختار سیستم حسابداری:
سیستم متعارف حسابداری دولت ، نقدی تعدیل شده است . در این سیستم تأکید بر هماهنگی و تطبیق اقلام مصوب با پرداخت های نقدی واقعی یا آخرین مرحله پرداخت است . این سیستم ممکن است برای اهداف وزارت امور اقتصادی و دارایی کافی به نظر برسد اما برای مقاصد مدیریت بودجه در سطح دستگاه های اجرایی و همچنین برآورد آثار اقتصادی ناشی از بودجه مناسب نیست. در سیستم نقدی درآمدها در زمان دریافت مبالغ نقدی و هزینه ها در زمان پرداخت ثبت می شود. به این ترتیب در موارد مذبور به دریافت ها یا پرداخت های مهلت دار ، بین انجام فعالیت اقتصادی و ثبت ارقام ، فاصله ای ایجاد می شود . به همین دلیل در سیستم پیشرفته بودجه ریزی به ویژه سیستم بودجه ریزی عملیاتی ، نسبت به حرکت از سیستم حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی تأکید شده است.
فرم در حال بارگذاری ...
