وبلاگ

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل آماری ۴-۱ مقدمه انجام تجزیه و تحلیل، به منظور تنظیم و خلاصه کردن داده ­ها به صورت اطلاعاتی روشن، خوانا، مستدل و تفسیرپذیر به کار می­رود، به گونه ­ای که بتوان روابط موجود در مسائل پژوهش را کشف، بررسی و آزمون نمود. در پژوهش‌های علمی، تجزیه و تحلیل داده‌های آماری جمع‌ آوری شده از نمونه‌های تحقیق، مرحله مهمی از تحقیق تلقی می‌شود زیرا محقق در این مرحله به نتیجه نهایی خواهد رسید، یعنی با بهره گرفتن از یک روش تحقیق علمی، داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، سپس فرضیه ­ها آزمون و نهایتاً نتیجه‌گیری نهایی برای گزارش انجام خواهد شد. در این فصل، اطلاعات مربوط به ۷۵ شرکت نمونه در دوره زمانی ۱۰ ساله تحقیق یعنی دوره زمانی بین سال­های ۱۳۸۳-۱۳۹۲ و در ۱۰ بخش صنعت مختلف، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته (در مجموع ۷۵۰ شرکت- سال) تا ارتباط بین متغیرها برای آزمون فرضیه تحقیق بررسی شود (لازم به ذکر است که در محاسبه برخی از متغیرها از اطلاعات سال­های ۱۳۸۲ و نیز ۱۳۸۱ استفاده شده است). داده‌های جمع‌ آوری شده با بهره گرفتن از نرم‌افزار Excel محاسبه و تلخیص گردیده و با بهره گرفتن از نرم‌افزار Eviews نسخه ۷ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌ است. تحلیل داده‌ها در بخش آمار توصیفی با محاسبه شاخص‌های مرکزی از جمله میانگین، میانه و شاخص‌های پراکندگی انحراف معیار، چولگی و کشیدگی شروع شده است. در ادامه آزمون نرمال بودن متغیر وابسته را مورد بررسی قرار دادیم این آزمون با بهره گرفتن از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف انجام شده است. مبنای استنباط در آزمون فرضیات، سطح معناداری (Significant Level) می­باشد، بدین گونه که هر گاه مقدار احتمال یا سطح معناداری آزمون کمتر از ۵ درصد باشد، فرض صفر در سطح اطمینان ۹۵ درصد رد می­ شود. و چنانچه سطح معناداری آزمون­ها بزرگتر از ۵ درصد اما کمتر از ۱۰ درصد باشد، فرض صفر در سطح اطمینان ۹۰ مورد تایید قرار می­گیرد. ۴-۲ آمار توصیفی متغیرهای تحقیق در بخش آمار توصیفی، تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از شاخص‌های مرکزی همچون میانگین و میانه و شاخص‌های پراکندگی انحراف معیار[۵۷]، چولگی[۵۸] و کشیدگی[۵۹] انجام پذیرفته است. مقدار میانگین، متوسط داده‌ها را نشان می‌دهد. میانه، نشان دهنده این است که %۵۰ داده‌ها کمتر از عدد وسط مجموعه و %۵۰ داده‌ها بیشتر از عدد وسط مجموعه هستند. نزدیک بودن مقدار میانگین و میانه، تقارن داده‌ها را نشان می‌دهد. انحراف معیار، پراکندگی را نشان می‌دهد و در نهایت، چولگی و کشیدگی شاخص تقارن داده‌ها و نشان دهنده وضعیت آنها نسبت به توزیع نرمال است، آمار توصیفی تحقیق حاضر به شرح جدول زیر می­باشد. (جدول ۴-۱ آماره های توصیفی) در جدول فوق ستون سوم و چهارم به ترتیب بیانگر میانگین و میانه متغیرهای تحقیق است. ستون پنجم نشان دهنده انحراف معیار متغیرهاست که پراکندگی آنها را حول میانگین نمایش می­دهد. ستون ششم و هفتم نیز به ترتیب میزان چولگی و کشیدگی داده ­ها را نسبت به منحنی نرمال (زنگوله­ای شکل) نشان می­دهد و ستون هشتم و نهم نیز به ترتیب نشان دهنده مقادیر حداقل و حداکثر می­باشد. یکی از مهم­ترین شاخص­ های شکل توزیع، چولگی می­باشد. چولگی شاخص تقارن داده ­ها است و عدم تقارن توزیع را نسبت به شاخصی معین (معمولا نسبت به میانگین) نشان می­دهد. مهم­ترین شاخص چولگی، ضریب چولگی (گشتاوری) است. اگر ضریب چولگی منفی باشد، توزیع دارای چوله به چپ و در صورتی که ضریب چولگی مثبت باشد، توزیع چوله به راست است. اگر توزیع متقارن باشد، ضریب چولگی مساوی صفر خواهد بود. همانطور که ملاحظه می­ شود مقدار چولگی و کشیدگی متغیرهای تحقیق عمدتاً پایین بوده که این امر حکایت از متقارن بودن توزیع متغیرهای تحقیق و نزدیک بودن توزیع آنها به توزیع نرمال (یکی از پیش فرض­های اصلی استفاده از رگرسیون) دارد. همانطور که در جدول فوق می­توان مشاهده نمود؛ متوسط متغیر هموارسازی سود تقسیمی بر اساس مدل اصلاح جزئی لینتتر (SOA I) برابر با ۸۷۵۹/۰ می­باشد. پایین بودن مقادیر ضریب چولگی و کشیدگی این متغیر بیانگر نرمال بودن احتمالی توزیع آن است. متوسط متغیر هموارسازی سود تقسیمی بر اساس مدل مبتنی بر سود هدف (SOA II) برابر با ۰۳۰۵/۰ می­باشد که این نتیجه نشان دهنده وجود هموارسازی سود تقسیمی اندک در میان شرکت­های مورد بررسی می­باشد. مقدار ضریب چولگی و کشیدگی این متغیر نشان دهنده نرمال بودن احتمالی توزیع این متغیر است. متوسط نوسان بازده سهام صنعت (Ind_Return_VOL) و متوسط نوسان بازده سهام شرکت (Return_VOL) که با بهره گرفتن از انحراف معیار بازده ماهیانه مورد سنجش قرار گرفته به ترتیب برابر با ۲۹۲۸/۰ و ۱۳۹۱/۰ می­باشد. این نتیجه گویای آن است که میزان پراکندگی و نوسان بازده سهام شرکت­های حاضر در صنعت به مراتب بزرگتر از نوسان بازده سهام شرکت می­باشد. همچنین میانگین نوسان سود (EBIT_VOL) که با بهره گرفتن از انحراف معیار سود قبل از بهره و مالیات مورد اندازه ­گیری قرار گرفته برابر با ۰۹۷۲/۰ می­باشد که نشان دهنده نوسان نسبتاً اندکی است. دیگر نتایج بدست آمده نشان می­دهد که متوسط نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت­های مورد بررسی (MB) برابر با ۵۴۸۱/۱ می­باشد. این نتیجه نشان دهنده آن است که ارزش بازار شرکت­های مورد بررسی بیشتر از ارزش دفتری آنها بوده است. متوسط میزان وجوه نقد نگهداری شده (Cash) برابر با ۰۳۶۳/۰ می­باشد که این نتیجه نشان دهنده آن است که در شرکت­های بررسی شده نسبت وجوه نقد به جمع دارایی­ های آنها حدود ۴% بوده که نشان دهنده رقم نسبتاً پایینی است. بیشترین مقدار مشاهده شده در این خصوص برابر با ۳۶% بوده است. متوسط سطح تقسیم سود (DivLVL)، که بیانگر نسبت سود تقسیمی به سود هر سهم می­باشد، برابر با ۶۵۲۹/۰ می­باشد و این نتیجه نشان می­دهد که شرکت­های نمونه بطور میانگین حدود ۶۵% از سود خالص خود را هر ساله نقسیم نموده ­اند. متوسط جریانات نقدی آزاد (FrCash) که با بهره گرفتن از نسبت سود عملیاتی به جمع دارایی­ ها سنجیده می­ شود، برابر با ۱۶۰۵/۰ می­باشد و این نشان می­دهد که شرکت­ها حدود ۱۶% جمع دارایی­ های خود موفق به ایجاد جریانات نقدی آزاد شده ­اند. سایر نتایج بدست آمده نشان می­دهد که نسبت دارایی­ های ثابت مشهود (Tang) برابر با ۲۶۹۵/۰ می­باشد و این بدان معناست که حدود ۲۷% دارایی­ های شرکت­های مورد بررسی از دارایی­ های ثابت همچون اموال، ماشین­آلات و تجهیزات تشکیل شده است. میانگین گردش سهام (Turnover) شرکت­های نمونه برابر با ۱۱۵۶/۰ می­باشد و این بدان معناست که بطور متوسط حدود ۱۲% از سهام شرکت­ها در طی یک سال مالی مورد معامله و داد و ستد قرار گرفته است. ۴-۳ آزمون های پیش فرض رگرسیون در صورتی محقق می تواند از رگرسیون خطی استفاده کند که شرایط زیر محقق شده باشد: ۱- میانگین یا امید ریاضی خطاها صفر باشد (فرض میانگین صفر). ۲- واریانس خطاها ثابت باشد (فرض همسانی واریانس). ۳- متغیر وابسته دارای توزیع نرمال باشد (فرض نرمال بودن توزیع متغیر وابسته). ۴- بین خطاهای مدل همبستگی وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر استقلال خطاها یا عدم وجود خود همبستگی تایید شود (فرض عدم خود همبستگی). ۵- بین متغیرهای مستقل همبستگی وجود نداشته باشد. به بیان دیگر دارای هم خطی نباشند (فرض مستقل بودن جزء یا فرض عدم هم­خطی) (مومنی، ۱۳۹۱). بنابراین قبل از آزمون فرضیات تحقیق و تخمین مدل، بایستی فرضیات و پیش فرض­های فوق مورد بررسی قرار گرفته تا در صورت وجود شرایط لازم، از رگرسیون استفاده گردد. ۴-۳-۱ آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته یکی از مهمترین فرضیات رگرسیونی، نرمال بودن باقیمانده‌های مدل است. برای برآورد مدل نهایی تحقیق، از اطلاعات مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده و سپس رگرسیون نهایی مدل برآورد می شود. لازم است ابتدا مدل برآورد شده، سپس به ازاء مقادیر مختلف متغیر مستقل، مقادیر متغیر وابسته برآورد گردد. تفاضل مقادیر برآوردی از مقادیر واقعی، باقیمانده‌های مدل است. اما قبل از برآورد مدل هم می‌توان با آزمودن توزیع متغیر وابسته، از توزیع باقیمانده‌ها اطمینان پیدا کرد. فرض نرمال بودن متغیر وابسته با بهره گرفتن از آزمون جارک-برا مورد بررسی قرار گرفته است. فرض صفر و فرض مقابل در این آزمون به صورت زیر نوشته می‌شود. داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی می‌کند داده‌ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی نمی‌کند در نتایج بدست آمده چنانچه سطح معناداری بدست آمده کمتر از ۵% باشد، فرض صفر فوق مبنی بر نرمال بودن توزیع متغیر رد می­گردد و نشان دهنده نرمال نبودن توزیع متغیر مورد بررسی می­باشد. نتایج بدست آمده از آزمون جارک-برا برای متغیرهای تحقیق به شرح جدول زیر می­باشد. (جدول ۴-۲ نتایج آزمون جارک-برا) متغییر جارک - برا سطح معنا داری مدل اول تحقیق ۳.۶۷۱۶۱۲ ۰.۱۵۹۴ مدل دوم تحقیق ۲.۷۴۱۵۷۰ ۰.۰۵۴۸ همانطور که در جدول فوق و نمودارهای مرتبط با آن می­توان دید مقدار آماره جارک-برا در خصوص متغیر هموارسازی سود تقسیمی بر اساس مدل لینتنر (SOA I)، برابر با ۶۷۱/۳ و سطح معناداری (Probability) آن برابر با ۱۵۹/۰ می­باشد و این بدان معناست که فرض H0 مبنی بر نرمال بودن توزیع این متغیر در سطح اطمینان ۹۵% تایید می­ شود و این بدان معناست که توزیع متغیر یاد شده نرمال می­باشد. نتایج بدست آمده در خصوص متغیر هموارسازی سود تقسیمی در مدل سود هدف (SOA II) بیانگر آن است که مقدار آماره جارک-برا و سطح معناداری آن به ترتیب برابر با ۷۴۱/۲ و ۰۵۴/۰ می­باشد و این نتیجه نیز نشان می­دهد که توزیع این متغیر نرمال می­باشد ۴-۳-۲ آزمون نرمال بودن خطاها