وبلاگ

درآیه شریفه مستعارٌله« سکن » به مستعارٌمنه « سکت » یعنی فرونشستن تشبیه شده ومستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند
۳-۱-۲-۱.به اعتبار واقع درماده ی طرفین (تحقیقیّه،تخییلیّه):
دراین آیه مستعارٌله « سکن » یعنی ساکن شدن یا آرام گرفتن موضوعی خیالی و وهمی نیست بلکه امری معقول می باشد به همین بدان استعاره ی تحقیقیّه یا محقّقه گویند.
۳-۱-۳-۱. به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه فعل « سکت » است پس به اعتبار فعل بودن ، بدان استعاره ی تبعیّه گویند.
۳-۱-۴-۱. به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « سکن » یعنی ساکن شدن یا آرام گرفتن و مستعارٌمنه « سکت » یعنی فرونشتن وجامع آن دو ( آرامش یافتن ) ، موضوعی است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن ندارد ، به همین خاطر بدان استعاره عامیّه گویند.
۳-۱-۵-۱.استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « سکن » یعنی آرام گرفتن یک امر معنوی است و مستعارٌمنه « سکت » یعنی فرونشستن ، موضوعی است معنوی که با هم در یک جا جمع می شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی وفاقیّه گویند.
۳-۱-۶-۱. استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« غضب » یعنی خشم ، از ملائمات مستعارٌله « سکن » یعنی آرام گرفتن است به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه سوره استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، وفاقیّه و مجرّده وجود دارد.
استعاره ی دوم آیه ی ۱۵۴ ازسوره ی اعراف :
- استعاره مکنیّه در « الغضب » .
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « السکوت »
- مستعارٌله ( مشبه به ) : « الغضب » .^[۶۹]
- مستعارٌمنه : « الساکت » به معنی پایان خشم^[۷۰] .
- جامع یا وجه شبه : خشمی که تحریک کننده است .
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳-۱-۱-۲. به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه « الغضب » به معنی خشم به « چیزی تحریک کننده » تشبیه شده که مستعارٌمنه « چیز تحریک کننده » در آیه به صراحت ذکرنشده اما مستعارٌله « الغضب » به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مکنیّه یا بالکنایه گویند .
۳-۱-۲-۲. به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌمنه به صراحت ذکر نشده بلکه از لوازم آن « الغضب » به معنی خشم به طور کنایی ذکر شده . در حقیقت بدین معنی است که « خشم» تحریک کننده است واین یک امر معقولی است به همین خاطر بدان استعاره ی تحقیقییّه گویند.
۳-۱-۳-۲. به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « الغضب » است و به اعتبار این که اسم جامد است به همین خاطر بدان استعاره ی اصلیّه گویند.
۳-۱-۴-۲. استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرّشحه ، مجرّده ) :
« الغضب » نوعی تحریک کننده است به امری، از ملائمات مستعارٌله « الغضب » یعنی خشم می باشد به همین خاطر بدان استعاره ی مجرّده گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۵۴ از سوره ی اعراف استعاره ی مکنیّه ، تحقیقییّه ، اصلیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۲- سوره اعراف آیه ۱۶۸
وَقَطَّعنَاهُم فِی الأرضِ أُمَمًامِّنهُمُ الصَّالِحُونَ وَ مِنهُم دوُن ذَلِکَ وَبَلَونَاهُم بِالحَسَنَاتِ وَ السِّیئَاتِ لَعَلَّهُم یَرجِعُونَ
و آنان رادر زمین به صورت گروه هایی پراکنده ساختیم : برخی از آنان درست کارند وبرخی از آنان جز اینند. و آنها را به خوشی ها وناخوشی ها آزمودیم ، باشد که ایشان بازگردند.
استعاره آورده شده برای تفریق وجدایی اجتماع و دور گرداندن برخی از برخی دیگرمی باشد^[۷۱].

در این آیه مبارکه استعاره تصریحّیه در لفظ « قطّعناهم » وجود دارد.
اکنون به شرح استعاره می پردازیم:
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : « قطّعناهم »
- مستعارٌله : « فرقّناهم » به معنی فرقه فرقه کردیم.^[۷۲]
- مستعارٌمنه : « قطّناهم » به معنی قطعه قطعه کردیم.^[۷۳]
- جامع یا وجه شبه : گروه گروه شدن.
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳ – ۲- ۱ . به اعتبار ذکر طرفین ( مصرّحه ، مکنیّه ) :
درآیه شریفه مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم به مستعارٌمنه « قطّعناهم » یعنی قطعه قطعه کردیم تشبیه شده ومستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند .
۳ -۲ – ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین ( تحقیقیّه ، تخییلیّه ) :
دراین آیه مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم موضوعی خیالی و وهمی نیست بلکه امری معقول می باشد به همین بدان استعاره ی تحقیقیّه یا محقّقه گویند.
۳ – ۲ – ۳ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « قطّعناهم » فعل است پس به اعتبار فعل بودن ، بدان استعاره ی تبعیّه گویند.
۳ – ۲ – ۴ . به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم و مستعارٌمنه « قطّعناهم » یعنی قطعه قطعه کردیم وجامع آن دو ( گروه گروه شدن ) ، موضوعی است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن ندارد ، به همین خاطر بدان استعاره عامیّه گویند.
۳ – ۲ – ۵ . استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « فرقّناهم » یعنی فرقه فرقه کردیم یک امر معنوی است اما مستعارٌمنه « قطّعناهم » یعنی قطعه قطعه کردیم ، موضوعی است حسّی که با هم در یک جا جمع نمی شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی عنادیّه گویند.