اطلاعات یا پیام های پخش شده بر روی رسانه
توانایی دستیابی و استفاده از رسانه
توانایی انتخاب، به کارگیری و استفاده موثر و فعال از ابزار رسانه است
توانایی برقراری ارتباط از طریق رسانه، بویژه توانایی برقراری ارتباط تعاملی و دو سویه با رسانه
در جامعه رسانه ای توانایی بیان عقاید شخصی فرد از طریق رسانه به شیوه ای که مخاطب بتواند آن را درک کند، بسیار حیاتی است.
رویکردهایی برای رشد آموزش سواد رسانه ای در ژاپن
ایستگاه های پخش برنامه های تلویزیونی در ژاپن تلاش های بسیار گسترده ای انجام دادند تا سواد رسانه ای را توسعه دهند. برای مثال، رشد محتوای برنامه های تلویزیونی که جوانان را مورد خطاب قرار می دهد و با قرار گرفتن ساعات پخش برنامه های مذکور، این بخش به توصیف رویکردهایی در رشد سواد رسانه ای و تاریخچه آن در حیطه بهبود سواد رسانه ای می پردازد.
رسانه آموزشی، آموزش رسانه ای و سواد رسانه ای در ژاپن
ارتباط بین سواد و رسانه از ابتدا دو سویه بوده است. از یک سو تاکید بر کاربرد رسانه به عنوان ابزار و مواد آموزشی برای تدریس د رمحیط آموزشی و از سوی دیگر تاکید بر تاکید بر توانایی های فناورانه برای استفاده و توانای های فرهنگی برای دریافت و تحلیل محتوای رسانه بوده است. انجمن آموزش رسانه ای ژاپن در یکی از مجله های خود به نام ژورنال کی کو مدیا کن کیو![۴۳] این مسئله را از دو دیدگاه به چاپ رسانه است. برای مثال در سال ۲۰۰۶ این مجله، مقالاتی را درباره رضایت دانشجویان از دانشگاه مجازی کوره آن و محیط های آموزش مجازی، درباره سواد رسانه ای به عنوان ابزاری برای درک منطقه به چاپ رساند.
شبکه آموزشی NHK ژاپن و آموزش سواد رسانه ای
این شبکه نمونه ای بسیار موفق و نادر از یک نظام رادیو _ تلویزیونی مختلط است که خدمت عمومی سنگ بنای زیرین آن را می سازد و موضعی کاملاً برتر دارد؛ چون تعیین کننده سیاست کل رادیو _ تلویزون کشور است. تلویزون خدمت عمومی ژاپن به نام “تیپن هوسو کیو کای” (NHK) به معنای شرکت رادیو _ تلویزیون ژاپن، بودجه خود را تقریباً به طور کامل از طریق دریافت عوارض [یا حق استفاده از برنامه ها] تأمین می کند. در ژاپن، توسعه رادیو _ تلویزیون تحت حمایت دولت انجام می گیرد و هنوز هم این سنت ادامه دارد تا جایی که امروز نیز تمام مسائل مربوط به رادیو_ تلویزیون و ارتباطات از راه دور تحت نظارت و تسلط دولت انجام می شود.
NHKسیاست جدید خود را با عنوان “به سوی رادیو _ تلویزیونی غنی تر از لحاظ فرهنگی” اعلام کردکه با توجه به پیش بینی عصر چند رسانه ای و چند کانالی قرن بیست و یکم تهیه شده است. این سیاست با جدیت در برنامه های پنج ساله دنبال می شود و اهداف زیر را در برمی گیرد:
تقویت و بهبود کانال های تلویزیونی (شبکه های عمومی و خدمات اموزشی) برای پاسخگویی به نیاز های عموم مردم
تقویت برنامه های تلویزیونی بین المللی از طریق ماهواره TV JAPAN
افزایش “تحقیق و توسعه” برای استقرار هرچه زودتر نظام جدید چند کانالی و چند رسانه ای خدمات رادیو – تلویزیونی دیجیتالی(NHK,1995)
ان اچ کی بانکن[۴۴]، یکی از سازمان مهم در ژاپن در زمینه مطالعه نقش رسانه ها در آموزش است. پیش از اینترنت، کانال آموزشی ان اچ کی مهم ترین وسیله فراهم کننده موارد درسی از طریق تلویزیون بود. ان اچ کی بانکن از سال ۱۹۵۰مطالعه و بررسی به کارگیری رسانه های پخشی در مدارس[۴۵] را هدایت می کند. با رایانه ای شدن مدارس و گسترش اینترنت موقعیت مدارس آموزشی نیز به طور قابل ملاحظه ای تغییر یافت و با این تغییرات ان اچ کی بانکن تحقیق خود را گسترش داد و پروژه های متنوعی را درباره کودکان و آموزش رسانه ای به انجام رساند که یکی از آن ها، پروژه برنامه های بهتر برای بچه ها [۴۶] ست. ان اچ کی خدمات خود را از طریق اینترنت و به تازگی روی وب سایت گسترش داده است. هدف اصلی ان اچ کی توسعه مواد آموزشی و گسترش اطلاعات درباره وجود این مواد درسی و راه های استفاده از آن است. نقش ان اچ کی بانکن در این میان، پژوهش تحقیق و گسترش واحد است که این نقش از طریق یافته های تحقیقاتی قابل انتشار و همکاری قابل سازماندهی با معلمان ممکن می شمود(همان منبع)
این سازمان از طریق ارائه و انتشار یافته های پژوهشی خود و همکاری و مشارکت سازماندهی شده با معلمان، اطلاعات مربوط به خدمات آموزشس ان اچ کی را گسترش می دهد. مفهوم سواد رسانه ای که با تاخیر از کانادا به ژاپن رسید و از دهه ی ۱۹۹۰ شروع شد، از همان ابتدا، در ارتباط با حقوق اجتماعی شهروندی و قابلیت هایی برای به کارگیری انتقادی رسانه ها از سوی پژوهشگرانی مانند پروفسور میدوری سوزوکی[۴۷] و شین میزوکوشی[۴۸] مطرح شد. مفهوم سواد رسانه ای در سال ۱۹۹۷ در نشستی غیرانتفاعی که برای رسانه ها و تلویزیون های شهروندی برگزار شده بود توسط پروفسور میدوری سوزوکی و دیگر محققان عنوان شد. بعدها او عملکرد آن را در انستیتو تحقیقات سواد رسانه ای د رژژاپن پایه گذاری کرد.(همان منبع)
این انستیتو هم سازمانی پژوهش و هم غیر انتفاعی برای جنبش های رسانه ای شهروندان[۴۹] است. این پروژه بر کاربران رسانه ای جوان و کودکان، جنسیت و رسانه، افراد سالمند و رسانه و ارزش های اخلاقی تمرکز و تاکید دارد. کار پژوهشگران در مشارکت نزدیک با جوامع وتامین دوره هایی برای سواد رسانه ای است. هدف فعالیت شهروندی، توسعه حقوق اجتماعی و مشارکت در گفتگو با شرکت های رسانه ای است که به منظور بهبود محتواهای برنامه و نوشتن نقدهای رسانه ای به کار می رود. همچنین پژوهشگران، مشارکت فعال در جنبش شهروندی دارند. در رویکرد سواد رسانه ای انتظار می رود که کاربرد انتقادی رسانه، ساختار دموکراتیک جامعه را تقویت کند. پروژه ای مشابه اما در مقیاس کوچک نیز در شهر سندای[۵۰] دانشگاه تو هوکو[۵۱] در جریان است.
انجمن های فعال در امر سواد رسانه ای:
در ژاپن، افراد با مشاغل و موقعیت های اجتماعی مختلف دور هم جمع می شوند تا درباره مشکلات مربوط به رسانه به شیوه های گوناگون فکر کنند و از زوایای متفاوت با یکدیگر به بحث و گفتگو بپردازند. بدین گونه انجمن های مدنی شکل می گیرد که به تعمیق سواد رسانه ای می انجامد که در ادامه به بعضی از این انجمن ها اشاره می شود:
کودکان و رسانه:
کودکان و رسانه انجمنی متشکل از کارشناسان متخصص در رشته مراقبت های پزشکی، سلامت و رسانه، معلمان کودکستان و مدارس در همه مقاطع، سازمان های اجتماعی و محلی و فعالان در رشته علوم ارتباطات اجتماعی مثل روزنامه و پخش برنامه است که با هدف بهبود توانایی کودکان برای مقابله با تنوع و تکثر رسانه های پیرامونشان مانند تلویزون، بازی های ویدئویی، رایانه های شخصی و … شکل گرفته است. همچنین این انجمن پژوهش هایی درباره سواد رسانه ای و واکنش های کودکان پس از تماشای هر برنامه تلویزیونی و پژوهش هایی نیز در زمینه “زندگی بدون تلویزیون” که در آن کودکان تمام روز خود را با تلویزیون خاموش می گذرانند، انجام داده است.
شبکه تولیدات کلاسی:
شبکه تولیدات کلاسی” یک سازمان تحقیقات آموزش خصوصی است که رویکردهای عملی در آموزش رسانه ای دارد؛ نظیر تبادل اطلاعات در کلاس های سواد رسانه ای از سال ۱۹۹۶٫ یافته ای این شبکه روند آموزش سواد رسانه ای را در همکاری با سازمان های محلی بهبود می بخشد . پیش از این موقعیت ، “دوره مطالعه تلفیقی” تقریبا به مدت سه ساعت در هفته برای مقاطع سوم و بالاتر و دو تا چهار ساعت در هفته برای مدارس راهنمایی از طریق شبکه آموزشی ژاپن فراهم شده بود. به علاوه، دانش آموزان دبیرستانی سه تا شش ساعت قبل از فارغ التحصیلی، این واحد درسی را می گذرانند.این مطالعه تلفیقی” در تمام مدراس ابتدایی و اهنمایی از سال تحصیلی ۲۰۰۲به کار رفته استو به تدریج در دبیرستان ها از سال تحصیلی ۲۰۰۳ شروع شده است.
۲-۱-۲۳ -۲آموزش سواد رسانه ای در کانادا:
تورنتو، نخستین شهری بود که در آن سواد رسانه ای به کار گرفته شد و از همین رو، نزد دست اندرکاران سواد رسانه ای ، “مکان مقدس” نامیده می شود. سواد رسانه ای در تورنتو در اصل از سوی سازمان موسوم به “انجمن سواد رسانه ای” رواج یافت. این انجمن که در سال ۱۹۷۸ تاسیس شده، یک سازمان خیریه متشکل از آموزگاران مدارس و استادان دانشگاه هاست و تا کنون، نقش رهبری را در زمینه سواد رسانه ای در تورنتو و نیز در کانادا برعهده داشته است.اعضای انجمن که نهضت سواد رسانه ای را در کانادا رهبری کرده اند، خود به سه گرئه تقسیم می شوند: گروه اول شامل آموزگارانی است که پذیرش رسمی سواد رسانه ای در آموزش و پرورش عمومی یعنی مهم ترین دست آورد را از آن خود کرده اند. گروه دوممرکب است از پژوهشگران دانشگاه ها و موسسات پژوهشی است که این گروه در انجمن در اقلیت قرار دارند. گروه سوم که بویژه در سال های اخیر فعالیت چشم گیری از خود نشان داده اند کسانی هستند که در صنایع رسانه ای از قبیل شرکت های فرستنده تلویزیونی و شرکت های تولید تلویزیونی فعالیت می کنند. برای مثال شبکه تلویزیونی چام از تلویزیون های محلی انتاریو، مشارکت خود در زمیه سواد رسانه ای را افزاش داده و فعالانه به تولید برنامه هایی چون"تلویزیون رسانه ای"،"دنیای موسیقی” و “بررسی فیلم های سینمایی” روی آورده است. علاقه مشابهی نیز در شبکه ی تلویزیونی دولتی سی بی سی و سایر فرستنده های تلویزیونی عمده از جمله شبکه تلوزیونی انتاریو مشاهده می شود . نهضت سواد رسانه ای از سوی مربیانی آغاز شد که با مخاطبان و دریافت کننده رسانه ای همگانی ارتباط داشتند. ولی نهضت مزبور در حال حاضر به طرز فزاینده ای به جذب کسانی پرداخته است که برنامه های تلویزیونی تهیه می کنند. سواد رسانه ای در کانادا با ویژگی ها و گرایش های توصیف شده ی فوق همچنان می تواند موفق باشد.
رسانه های حرفه ای کانادا به عنوان منبعی برای توسعه سواد رسانه ای
بسته های آموزشی و فیلم
دسترسی داشتن به منابع رسانه ای مناسب، برای دبیران سواد رسانهای بسیار حایز اهمیت است. این موضوع به ویژه در کانادا که قوانین جدید حق چاپ، اوضاع را پیچیده کرده اند، کاملا صدق می کند. با وجود فاصله زیاد تا دسترسی به منابع در دسترس معلمان انگلیسی و استرالیایی، هنوز تعدادی منابع برای این کار موجود است.دبیران کانادایی چندین سال است که از فیلم های هیئت ملی فیلم کانادا[۵۲] استفاده و در کارگاه های آن شرکت می کنند. از سال ۱۹۸۹، NBF سه بسته ویدئویی ارائه داده است که به میزان بسیار زیادی به دبیران رسانه کمک کرده است این بسته ها عبارتند از: (پان جنت، ۲۰۰۷:۹)
بسته “تصاویر و مفاهیم”[۵۳] : گلچینی است از نه محصول هیئت ملی فیلم کانادا که به منظور یادگیری بیشتر و ایجاد بحث و گفتگو در دوره های سواد رسانه ای ایجاد شده است، به همراه یک کتابچه راهنمای کوچک با تعدادی خط مسی برای بحث و گفتگو در کلاس ها.
بسته"رسانه و جامعه”[۵۴]: این بسته موضوع رسانه را در جامعه معاصر تحت چهار عنوان بررسی می کند: الف)تبلیغات و مصرف گرایی ب)تصاویر زنان ج)حاکمیت و برتری فرهنگی د) شکل دهی حقیقت.
معرفی هریک از این عناوین با یک مقدمه کوتاه و تحریک برانگیز همراه است. این بسته دارای تعداد زیادی عناوین مختلف به شکل مستندهای کوتاه، فیلم های انیمیشنی، تبلیغات و قطعات منتخب از چند فیلم است. این بسته ویدئویی سه نوار ویدئویی و یک راهنمای ۱۲۴صفحه ای را نیز شامل می شود. در این سه نوار، نوزده فیلم هیئت ملی فیلم کانادا ضبط شده است. کتابچه راهنمای منبع نیز شامل فعالیت ها، مصاحبته با فیلمسازان، مطالبی در خصوص پیشینه فیلم ها، مقالات و سایر مطالب نوشته شده از سوی دانشجویان و نقل قول های انان است.
بسته ساخت واقعیت[۵۵]: این بسته مسائلی همچون: حقایق، واقع گرایی، عینیت و ماهیت تبلیغات در رسانه ها را بررسی می کند. شش نوار ویدئویی موجود در این بسته، شامل گلچینی از فیلم ها، مصاحبه ها و مواد اصلی تولید است که به منظور استفاده در کلاس های سواد رسانه ای دانشاموزان بزرگسال طراحی شده اند. کتابچه راهنمای ۱۵۰ صفحه ای همراه این بسته نیز مسائل مربوط به مستند سازی، نمایش واقعیت ها و خیال پردازی را در رسانه های اصلی مورد بررسی قرار می دهد. این بسته به شش بخش تقسیم می شود: الف) فرایند مستند ب)تجربه مشاهده ج) فیلم مستند د)جستجوی حقیقت ه) صداهای متفاوت و)مسیرهای جدید
یکی دیگر از منابع در دسترس، مجموعه شش بسته ای این ساید باکس[۵۶] مربوط به صداو سیمای کاناداست[۵۷] .هریک از بسته های این مجموعه یک نوار ویدئویی و کتابچه راهنما نیز دارد. مسائلی که ر این بسته ا به آن پرداخته شده است، عبارتند از:مستند تلویزیونی، خبر تلویزیونی، شبکه کودک و نوجوان، درام، تلویزیون و مصرف کننده و تلویزیون به عنوان یک رسانه هنری.
شبکه های تلویزیونی:
از اوایل پاییز سال ۱۹۹۱، شبکه جوان تورنتو همکاری خود را با نیل اندرسن [۵۸] مدیر اجرایی انجمن سواد رسانه ای کانادا آغاز کرد. هدف از این همکاری، تولید مطالب مربوط به سواد رسانه ای در برنامه هفتگی خود یعنی استریت نویز[۵۹] بود. شبکه سیتی تیوی[۶۰] تورنتو یک برنامه هفتگی با عنوان تلویزیون رسانه ای[۶۱] تهیه دیده است که به بررسی جوانب مختلف رسانه های جمعی می پردازد. اتحادیه کودک و تلویزیون کانادا نیز با همکاری سازمان بهداشت و سلامت کانادا تخستین کیت[۶۲] رسانه ای مخصوص والدین را طراحی کرد. این موضوع با استقبال بسیار زیاد والدین و معلمان روبه رو شد. شبکه آگاهی رسانه ای نیز نوار ویدئویی کتاب آموزش رسانه ای را تولید کرد. این محصول در حدود ۱۵۰ عنوان فیلم انگلیسی و حدود ۱۰۰ عنوان فیلم فرانسوی را ارائه می دهد. تمامی این عناوین از سوی دبیران سواد رسانه ای سراسر کانادا مورد بررسی قرار گرفته اند. (پان جنت،۲۰۰۷: ۱۰)
در این شهر، همکاری بسیار خوبی، هم در بین رسانه ها و هم در بین گروه هایی که در جهت پیشبرد سواد رسانه ای فعالیت می کنند، وجود دارد به مثال های زیر توجه کنید:
کمک شرکت وارنر برادرز[۶۳] به چاپ راهنمای مطالعاتی سواد رسانه ای برای فیلم انیمیشنی بت من[۶۴] در مجله جهان کودک در سال ۱۹۹۴٫ این راهنما به خوبی مسئله خشونت در فیلم را بررسی کرده است.
مجموعه برنامه های درسی شبکه جوان YTV نوشته نیل اندرسن[۶۵] همچنین بخش خبر کلامی شبکه جوان، تعدادی عنوان از جمله تلویزیون و خشونت را مورد بررسی قرار داده است. این مجموعه برنامه های درسی در رسانه ها، نحوه گزارش دهی آن و راه های یادگیری خشونت از سوی کودکان می پردازد. این مجموعه، پیشنهاد های خود را برای فعالیت های عملی در رسانه ها ارائه می دهد.
شبکه تلویزیونی اونتاریو، تعدادی برنامه سواد رسانه ای را برای دبیران خریداری کرده است و دو برنامه تعاملی را که اختصاص به موضوع سواد رسانه ای دارد، از طریق ماهواره پخش می کند. این حرکت با مشورت دبیران رسانه ای صورت گرفته است.
سریال هفتگی شبکه سیتی TV[66] با عنوان “تلویزیون رسانه ای” نوعی نگاه منتقدانه را نسبت به برخی رسانه ها از خود نشان داده است. این، نمونه مهمی از برنامه ریزی اولیه در زمینه رسانه ها محسوب می شود. این سریال در صورت استفاده از سوی دبیران سواد رسانه ای، بسیار مفید خواهد بود.
برنامه توماچ فورماچ[۶۷]متعلق به شبکه ماچ موزیک[۶۸] به طور پیوسته از دبیران و دانش آموزان و سایر منتقدان فرهنگی دعوت می کند تا به بحث از دبیران و دانش آموزان و سایر منتقدان فرهنگی دعوت می کند تا به بحث و گفتگو در خصوص دلیل پخش نشدن برخی برنامه های ویدئویی بپردازند. این شبکه همچنین تعدادی کتابچه راهنما نیز تهیه کرده است تا دبیران از آن ها به همراه سایر برنامه های این شبکه، در سر کلاس استفاده کنند.
شبکه کابل این دی کلاس روم[۶۹] برنامه هایی را به زبان های انگلیسی و فرانسوی برای مدارس ابتدایی و دبیرستان های کانادا تهیه می بینید. این برنامه ها همگی فاقد حقوق چاپ و نشر هستند و امکان ضبط و استفاده از آن ها به دلخواه دبیران وجود دارد. حتی برنامه های زمانی این برنامه ها و سایر موارد نیز در دسترس قرار داده شده است.(همان منبع)
کتاب ها:
برخی از بهترین کتاب ها در زمینه سواد رسانه ای از منابعی مثل موسسه فیلم بریتانیا و انجمن ناشران امریکا سرچشمه می گیرند. این کتب در کانادا به سهولت در دسترس نیستند. با وجود این، یکی از کتابفروشی های تورنتو به نام تی اتر بوکس[۷۰]، بسیاری از این کتاب ها را به همراه فهرست کتب عرضه شده از سوی انجمن سواد رسانه ای کانادا به منظور فروش ارائه می دهد. این کتابفروشی به منظور دسترسی آسان دبیران به کتب کلیدی سواد رسانه ای، از یک نظام سفارش پستی بسیار خوب بهره می برد. پروژه ارتباطی جی سوئیت[۷۱] در سال ۱۹۸۴ به منظور گسترش سواد رسانه ای در کانادا راه اندازی شد. این پروژه همچنین به عنوان یکی از ماکز منبع سواد رسانه ای در کانادا محسوب می شود. این منبع دارای بیش از ۴۰۰۰ جلد کتاب و نشریه در زمینه رسانه و سواد رسانه ای است. این مرکز که مورد استفاده دبیران، پژوهشگران، دانشجویان و تمامی رسانه های سراسر دنیاست. دوبار در سال، خبرنامه بین المللی سواد رسانه ای خود با نام کلیپ بورد[۷۲] را منتشر می سازد و آن را در ۴۱ کشور دنیا توزیع می کند. در سال ۱۹۹۷ این پروژه با همکاری گری مارکوس[۷۳] (برنده جایزه فیلم سازی)، شرکت های تلویزیونی چام، شبکه جوان کانادا، شبکه تلویزیونی اونتاریو، شرکت وارنر بروز[۷۴] و شرکت ان اف بی توانستند مجموعه پویش تلویزیون[۷۵] را تولید کنند. این مجموعه که متشکل از ۴۰ قطعه منتخب از برنامه های تلویزیونی بوده و به منظور استفاده در کلاس های سواد رسانه ای طراحی شده است، یک راهنمای معلم و چهار کیت ویدئویی دارد.(www.medialit.org)
فرم در حال بارگذاری ...
