وبلاگ

از مطالب مذکور درمی‌یابیم که انسان پس از مرگ به حیات خویش ادامه می‌دهد،ولی با جسم دیگری که خصوصیات جسم مادی را ندارد که از آن به جسم مثالی تعبیر می‌شود.نگاهی به روایات مربوط به عالم برزخ نیز نشان می‌دهد که بدن و قالب مثالی‌ برای انسان پس از عالم مرگ وجود دارد.

۲-۷-۳) پیام اهل برزخ:
۱ـ درکلمات قصار «نهج البلاغه» آمده است، که: على(علیه السلام)هنگام مراجعت از جنگ «صفین» وقتى نزدیک کوفه، کنار قبرستانى که بیرون دروازه قرار داشت رسید، رو به سوى قبرها کرده، چنین گفت:
یَا أَهْلَ الدِّیَارِ الْمُوحِشَهِ وَ الَْمحَالِّ الْمُقْفِرَهِ وَ الْقُبُورِ الْمُظْلِمَهِ! یَا أَهْلَ التُّرْبَهِ! یَا أَهْلَ الْغُرْبَهِ! یَا أَهْلَ الْوَحْدَهِ! یَا أَهْلَ الْوَحْشَهِ! أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ سَابِقٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ تَبَعٌ لاحِقٌ، أَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُکِنَتْ، وَ أَمَّا الأَزْوَاجُ فَقَدْ نُکِحَتْ، وَ أَمَّا الأَمْوَالُ فَقَدْ قُسِمَتْ، هَذَا خَبَرُ مَا عِنْدَنَا فَمَا خَبَرُ مَا عِنْدَکُمْ؟: ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى أَصْحَابِهِ فَقَالَ: أَمَا لَوْ أُذِنَ لَهُمْ فِی الْکَلامِ لاَ َخْبَرُوکُمْ أَنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى
«اى ساکنان خانه هاى وحشتناک و مکان هاى خالى، و قبرهاى تاریک! اى خاک نشینان! اى غریبان! اى تنهایان! اى وحشت زدگان! شما در این راه بر ما پیشى گرفتید، و ما نیز به شما ملحق خواهیم شد، اگر از اخبار دنیا بپرسید: به شما مى گویم : خانه هایتان را دیگران ساکن شدند، همسرانتان به نکاح دیگران در آمدند ، و اموالتان تقسیم شد، اینها خبرهائى است که نزد ما است، نزد شما چه خبر؟!
سپس رو به یارانش کرده، فرمود:اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده شود حتماً به شما خبر مى دهندبهترین زاد و توشه براى این سفر پرهیزکارى است».
تمام این تعبیرات را بر مجاز و کنایه نمى توان حمل کرد، بلکه همه آنها خبر از این واقعیت مى دهد که انسان بعد از مرگ داراى یک نوع حیات برزخى است، مى فهمد و درک مى کند و اگر اجازه سخن گفتن داشته باشد سخن هم مى گوید.( نهج البلاغه ،کلمه۱۲۶ )
۲ـ در حدیث دیگرى که در کتاب «کافى» نقل شده از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: در مورد ارواح مؤمنین از حضرتش سؤال کردند، فرمود: فِی حُجُرَا فِی الْجَنَّهِ یَأْکُلُونَ مِنْ طَعَامِهَا وَ یَشْرَبُونَ مِنْ شَرَابِهَا وَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَقِمِ لَنَا السَّاعَهَ وَ أَنْجِزْ لَنَا مَا وَعَدْتَنَا»
(آنها در حجره هائى از بهشت قرار دارند، ازغذاهاى بهشتى مى خورند، و ازنوشیدنى هایش مى نوشند، و مى گویند: پروردگارا! هر چه زودتر قیامت را بر پا کن و به وعده هائى که به ما داده اى وفا فرما). (کلینی، ۱۳۶۵، ج۳،ص۲۴۴)
۲-۷-۴)جایگاه مومنان:
۳ ـ در سخنی از «اصبغ بن نباته» از على(علیه السلام) مى خوانیم: روزى حضرت از «کوفه» خارج شد و به نزدیک سرزمین «غرى» (نجف) آمد و از آن گذشت; «اصبغ» مى گوید: ما به او رسیدیم، در حالى که دیدیم روى زمین دراز کشیده است «قنبر» گفت: اى امیرمؤمنان! اجازه نمى دهى عبایم را زیر پاى شما پهن کنم؟ فرمود: نه، اینجا سرزمینى است که خاک هاى مؤمنان در آن قرار دارد و این کار تو مزاحمتى براىآنهااست.
«اصبغ» مى گوید: عرض کردم، خاک مؤمن را فهمیدم چیست؟ اما مزاحمت آنها چه معنى دارد؟
فرمود: یَا بْنَ نَباتَه! وَ لَوْ کُشِفَ لَکَ لَرَأَیْتَهُمْ حَلَقاً حَلَقاً مُحْتَبِینَ یَتَحَادَثُونَ فَقُلْتُ أَجْسَامٌ أَمْ أَرْوَاحٌ فَقَالَ أَرْوَاحٌ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَمُوتُ فِی بُقْعَهٍ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ إِلَّا قِیلَ لِرُوحِهِ الْحَقِی بِوَادِی السَّلَامِ وَ إِنَّهَا لَبُقْعَهٌ مِنْ جَنَّهِ عَدْنٍ.
«اى فرزند «نباته» اگر پرده از مقابل چشم شما برداشته شود، ارواح مؤمنان را مى بینید که در اینجا حلقه حلقه نشسته اند، یکدیگر را ملاقات مى کنند و سخن مى گویند اینجا جایگاه مؤمنان است و در وادى برهوت ارواح کافران»(مجلسی، ۱۴۰۴ ،ج۶، ص۲۴۳)
سخن وپیام مومنان درعالم برزخ درآیات مختلفی نیز بیان شده است. قرآن درباره چنین صحنه با صفایی می فرماید:«مُتّکئین علیها مُتقابِلینَ… لا یسمَعُونَ فِیها لَغواً و لا تأثیماً إلاّ قیلاً سَلاماً سَلاماً؛مؤمنان در حالی که بر تخت ها تکیه زده اند، رو به روی هم قرار دارند و در باغ های بهشت،سخنان لغو و بیهوده و سخنان باطل و گناه آلودی نمی شنوند و فقط چیزی که می شنوند، سلام است سلام.(سوره واقعه،آیه ۱۶-۲۶)
۲-۷-۵)کرامت مومن دربرزخ:
خداونددردنیابه مومن عزت وکرامت بخشیده است «…وَ لِلَّهِ الْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنین…»( و عزّت از آنِ خدا و از آنِ پیامبر او و از آنِ مؤمنان است.)(منافقون۸)همین عزت درعالم برزخ برایش وجوددارد
۴ ـ در حدیثی از امام صادق(علیه السلام)آمده است، شخصى خدمتش عرض کرد: جمعى نقل مى کنندارواح مؤمنان بعدازمرگ درسینه پرندگان سبزرنگى قرارمى گیرندکه اطراف عرش الهى مى گردند؟! امام فرمود: لا، الْمُؤْمِنُ أَکْرَمُ عَلَى اللَّهِ مِنْ أَنْ یَجْعَلَ رُوحَهُ فِی حَوْصَلَهِ طَیْر وَ لکِنْ فِی أَبْدَان کَأَبْدَانِهِمْ:
«چنین نیست، مؤمن نزد خدا گرامى تر از این است که روح او را در سینه پرنده اى محبوس کند، بلکه ارواح مؤمنین در بدن هائى همانند بدن هایشان قرار دارد».(مجلسی، ۱۴۰۴، ج۶، ص۲۶۸)
۵- باز از امام صادق علیه السلام بسند موثق از أبى بصیر که به امام
ششم علیه السّلام گفتم: «إِنَّا نَتَحَدَّثُ عَنْ أَرْوَاحِ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّهَا فِی حَوَاصِلِ طُیُورٍ خُضْرٍ تَرْعَى فِی الْجَنَّهِ وَ تَأْوِی إِلَى قَنَادِیلَ تَحْتَ الْعَرْشِ فَقَالَ لَا إِذاً مَا هِیَ فِی حَوَاصِلِ طَیْرٍ قُلْتُ فَأَیْنَ هِیَ قَالَ فِی رَوْضَهٍ کَهَیْئَهِ الْأَجْسَادِ فِی الْجَنَّه»
(بما بازگویند از ارواح مؤمنان که در چینه‏دان پرندگان سبزى باشند که در بهشت بچرند و در قندیلهاى زیر عرش آشیانه دارند، فرمود: نه، در چینه پرنده نباشند، گفتم: کجا باشند؟ فرمود: در بستانى با تنى بهشتى) (کلینی،۱۳۶۵،ج۳،ص۲۴۵)
احادیث زیادی درباره حرمت ارواح مومنین وجوددارد.که به همین مقداراکتفا می کنیم.
۲-۷-۶)رابطه روح بابدن بعدازمفارقت:
در روایات و اخباری که از رسول اکرم(ص)و امیر المؤمنین علی(علیه السلام) و سایر ائمه اطهار(علیهم السلام)رسیده است،. درباره عالم برزخ و حیات اهل ایمان و اهل معصیت در این دوره، فراوان تاکید شده است.
رسول خدا در جنگ بدر پس از فتح مسلمین و کشته شدن گروهی از سران متکبران قریش و انداختن بدنهای آنها در یک چاه حوالی بدر، سر به درون چاه برد و به آنها رو کرده، گفت: ما آنچه را خداوند به ما وعده داده بود محقق یافتیم، آیا شما نیز وعده های راست خدا را به درستی دریافتید؟بعضی از اصحاب گفتند: یا رسول الله! شما با کشته شدگان و مردگان سخن می گویید!مگر اینها سخن شما را درک می کنند؟! فرمود: آنها اکنون از شما شنواترند.(مجلسی،ج۱۹،ص۳۴۶)
نظیراین مطلب راازعلی (علیه السلام)درباره مقتولین اهل بصره نقل می کنندکه فرمودسخن مراشنیدند(کعب بن سوروطلحه)چنان که اهل گودال(بدر)کلام رسول خداراشنیدند.
این احادیث نشان می دهدکه درعالم برزخ ادراک وجودداردنه حیات(عده ای مانندشهدامستثنی هستند ودارای حیاتند) ،وادراک باموت قابل جمع است.
از این حدیث و امثال آن استفاده می شود که با آنکه با مرگ میان جسم و جان جدایی واقع می شود، روح علاقه خود را با بدن. که سالها با او متحد بوده و زیست کرده بکلی قطع نمی کند.
۲-۷-۷)سیمای برزخیان:
برخی از بزرگان در مورد روایات مربوط به عذاب قبر ادعای تواتر نموده‌اند.مرحوم خواجه طوسی‌ چنین فرموده است:
«و عذاب القبر واقع بالامکان و تواتر السمع بوقوعه»(طوسی، ،ص ۳۳۷) یعنی عذاب قبر واقعیت دارد چون از نظر عقلی ممکن است و دلیلی بر محال بودن آن‌ نیست و روایات متواتر فراوان نیز از وقوع آن خبر داده‌اند.
۲-۸) ویژگی‌های برزخ:
در مباحث گذشته یادآور شدیم که در قرآن کریم نسبت به اصل وجود جهان برزخ سخن به میان آمده است و همان‌گونه که روش قرآن کریم است این بحث به صورت کلی مطرح‌ شده است،بدین‌جهت همهء خصوصیات مربوط به آن عالم را نمی‌توان در قرآن یافت، ولی در روایات پیامبر اهل بیت(ع)حقایق فراوانی در این‌زمینه بازگو شده که در این‌ فصل به عناوین و خصوصیات و ویژگی‌های آن‌که از روایات برگرفته است نظر خواهیم‌ داشت.
۲-۸-۱)سؤال قبر:
در روایات زیادی بر این نکته تأکید شده است که انسان‌ ،هنگامی که در قبر گذاشته شده دو فرشته به سراغ او می‌آیند و مسائلی را از او می‌پرسند.در این‌که چه چیزهایی مورد پرسش قرار می‌گیرد روایات‌ مختلف است.
از محتوای روایات چنین برمی‌آید که برخی پرسش‌ها حتمی است.پرسش‌هایی‌ دربارهء اصول عقاید و کیفیت صرف عمر و مال و کسب درآمد و امثال آن.
«…أَلَا وَ إِنَّ أَوَّلَ مَا یَسْأَلَانِکَ عَنْ رَبِّکَ الَّذِی کُنْتَ تَعْبُدُهُ وَ عَنْ نَبِیِّکَ الَّذِی أُرْسِلَ إِلَیْکَ وَ عَنْ دِینِکَ الَّذِی کُنْتَ تَدِینُ بِهِ وَ عَنْ کِتَابِکَ الَّذِی کُنْتَ تَتْلُوه…»
«آگاه باش اول چیزی‌که آن دو فرشته می‌پرسند از خدایی است که او را عبادت‌ می‌کردی و پیامبری که به سوی تو فرستاده شد و دینی که بدان پایبند بودی و کتابی که آیات آن را تلاوت می‌کردی»(مجلسی، ۱۴۰۴ ، ج ۶، ص ۲۳۳).
۲-۸-۲)فشار قبر:
این موضوع در روایات زیادی آمده است و آن را برای همهء افراد ثابت می‌کند؛نهایت آنکه برای عده‌ای شدید و برای بعضی دیگر ملایم‌تر است و در برخی روایات به‌عنوان‌ کفارهء گناهان قلمداد شده است.
از جمله اینکه پیامبر در هنگام دفن سعد بن معاذ فرمود:
«إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ ضَمَّهٌ»
(هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه در قبرفشاری دارد)(مجلسی،۱۴۰۴،ج۶،ص۲۲۱). درحدیثی دیگر فرمود:
«ضَغْطَهُ الْقَبْرِ لِلْمُؤْمِنِ کَفَّارَهٌ لِمَا کَانَ مِنْهُ مِنْ تَضْیِیعِ النِّعَمِ»
«فشار قبر برای مؤمن کفارهء ضایع نمودن نعمت‌های الهی از سوی اوست».(همان،ص ۲۲۱).
۲-۸-۳) خبر امام علی(ع)از فشار قبر: