وبلاگ

۲-۸اوراق مشارکت و تامین مالی پروژه ها

یکی از انتظاراتی که از انتشار و عرضه اوراق مشارکت توسط بخش دولتی و خصوصی می رود این است که قادر باشد ‌در مورد تعدادی از طرح های عمرانی دولت (که علی الاصول باید از بودجه عمومی دولت به طور مستقیم تامین مالی شود) و به سبب عدم تعادل بین درآمدها و هزینه های بودجه عمومی متکی بر استقراض از سیستم بانکی می‌گردد، جایگزین استقراض از سیستم بانکی و در غایت نیز سبب کنترل نقدینگی گردد. این موضوع برای بخش غیر دولتی و خصوصی نیز مصداق دارد. زیرا تعدادی از پروژه ها و طرح های بخش خصوصی نیز که با اتکا به سیستم بانکی و با اخذ تسهیلات بانکی تامین مالی می شود، اگر موفق به انتشار اوراق مشارکت و عرضه آن گردند، این روش تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت عمل شده و در نهایت بر حجم نقدینگی اثر خواهد گذاشت(رحیمی ۱۳۸۵). به همین لحاظ، انتشار و عرضه اوراق مشارکت به دلیل جذب نقدینگی جامعه و نحوه مصرف آن که لزوماً در طرح های تولیدی و عمرانی مصرف می‌گردد، از میان روش های مختلف تامین مالی طرح ها بهترین است مشروط بر اینکه شرایط این اوراق مشارکت به ترتیبی باشد که:

اولا بتواند سرمایه های کوچک و سرگردان مردم را جذب نماید و آن ها را از خرید کالاهای با دوام، طلا و جواهرات و یا فعالیت های واسطه گری به زمینه‌های تولیدی و عمرانی سوق دهد. ثانیاً منابعی که از طریق انتشار اوراق مشارکت تجهیز می‌گردد در طرح های مشخص تولیدی و عمرانی اولویت دار و با بازدهی مطلوب مورد انتظار به مصرف برسد. ثالثا انتشار اوراق مشارکت توسط دولت و مؤسسات دولتی هم چون اوراق قرضه در گذشته به تدریج به ابزار سهل و ساده ای برای استقراض بی برنامه بخش دولت تبدیل نگردد(رحیمی ۱۳۸۲).

۲-۹اوراق مشارکت ابزاری جهت ایجاد تنوع در بازار سرمایه

باید گفت که بازار سهام در کشور ما تا کنون پیشرفت چندانی نداشته و از کارایی لازم برخوردار نبوده است که علت عمده آن را می توان تمرکز بازار پول (شبکه بانکی) و تسلط نظام بانکی در این بازار نام برد. به طوری که بازار سرمایه ایران را در حال حاضر می توان متشکل از نظام بانکی دولتی و بورس اوراق بهادار تهران دانست.^[۱] نارسایی های عمده این بازار را می توان به صورت زیر بیان نمود:

معمولا جریان سرمایه در این بازار نتوانسته است که از سازوکار عرضه و تقاضا بهره مند شود.

در شرایط فعلی بورس اوراق بهادار در کشور، قیمت اوراق بهادار (سهام) اطلاعات موجود در بازار را به درستی منعکس ننموده و انتظارات آینده بازار را نشان نداده است.

قیمت های جاری معیار مناسبی برای تشخیص ارزش واقعی آن ها نبوده و منابع مالی به بخش های واقعی و با اولویت اقتصادی که با کمبود منابع مواجه گردیده اند، هدایت نشده است(رحیمی فر۱۳۸۲).

‌بنابرین‏ لازم است که بازار سرمایه ایران نیز برای پیشبرد هدف های توسعه اقتصادی ملی نقش مهم تری را به عهده گیرد و با توجه به محدودیت های سیستم بانکی در تامین مالی تقاضاهای اعتباری به خصوص برای راه اندازی طرح ها و پروژه های عمرانی نقش بازار اوراق بهادار (شامل اوراق مشارکت) و جمع‌ آوری پس اندازها و هدایت آن ها به زمینه‌های مناسب سرمایه گذاری گسترش یابد. در حال حاضر در بازار سرمایه ایران علاوه بر استفاده از اعتبارات و تسهیلات سیستم بانکی از محل منابع سرمایه گذاری شده (تجهیز و مصرف منابع) در بورس اوراق بهادار تهران فقط از خرید و فروش سهام در شرکت های عام به منظور تامین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز استفاده می‌گردد. تجربه چند ساله اخیر نشان داده است که علاوه بر طرق مذکور، اوراق مشارکت ابزار جدیدی است که در بازار سرمایه ایران به نحو مطلوبی می توان از آن برای تامین مالی پروژه های تولیدی و عمرانی کشور استفاده نمود. در بازار سرمایه سود سهام، سود سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت و بالاخره سود اوراق مشارکت مبنای مقایسه امکانات سرمایه گذاری هستند و هر سرمایه گذاری معمولا بازده سرمایه گذاری و طرح خود را با سودهای فوق الاشاره مقایسه کرده و سپس تصمیم می‌گیرد. هرچه بر تعداد و انواع این بازارها و ابزار موجود در آن افزوده گردد، هم ‌پاسخ‌گویی‌ به سلایق مختلف سرمایه گذاران امکان پذیر بوده و هم رغبت به امر سرمایه گذاری را بیشتر می کند و عملا بهره برداری از سرمایه مطلوب تر می‌گردد و از اتلاف منابع مالی در پروژه های کم بازده جلوگیری می شود. با توجه به اینکه انتشار و عرضه اوراق مشارکت به عنوان ابزار جدیدی در بازار سرمایه کشور می رود تا کاربرد گسترده ای پیدا نماید. از این رو لازم است که با تنوع بخشیدن به آن از طریق تنوع در نرخ های سود علی الحساب و قطعی این اوراق، تنوع در مزایا و امتیازات آن، تنوع در مدت و قابل تبدیل شدن آن به سهام، زمینه تنوع بخشیدن به ابزار موجود در بازار سرمایه ایران در ‌پاسخ‌گویی‌ به علایق و سلایق مختلف مردم فراهم گردد(رحیمی فر۱۳۸۲).

۲-۱۰اوراق مشارکت و بهینه سازی ساختار نرخ سود