تا کنون تعاریف زیادی از شفافیت صورت گرفته است به عنوان مثال در فرهنگ لغات وبستر شفافیت به عنوان باز بودن مؤسسات، آشکار بودن فعالیت مؤسسات، صداقت و قابلیت درک آسان تعریف شده است. علاوه بر این در سایر فرهنگ لغات تعاریفی از قبیل، خیلی روشن بودن، صاف و ساده بودن، راحت فهمیدن و صریح و بی پرده بودن برای شفافیت ارائه شده است. در این تعاریف منظور از باز بودن یا گشودگی مؤسسات، دسترسی آسان به عملیات داخل شرکت، و منظور از آشکار بودن مؤسسات، وضوح اطلاعات است. بوشمن و همکاران^[۳۸] (۲۰۰۴)، شفافیت اطلاعات شرکت را وضعیتی می­داند که اطلاعات گسترده ­ای در دسترس، مربوط، قابل اتکا با کیفیت جامع و به موقع باشد. آکسا^[۳۹] (۲۰۰۶) شفافیت را به موقع بودن و کفایت افشای کارکردهای مالی و عملیاتی شرکت می­داند. بارث و همکاران^[۴۰] (۲۰۰۸) شفافیت سود را تغییر همزمان سود و تغییر در سودآوری با بازده سهام تعریف کرده ­اند. از نظر براون و همکاران^[۴۱] (۲۰۰۹) بهترین تعریف شفافیت در حوزه تجاری عبارت است از صورت­های مالی با کیفیت، همچنین نیلسن و همکاران^[۴۲] (۲۰۰۹) درباره شفافیت بر این باورند که استفاده کننده اطلاعات در هر زمانی به همه چیز واقف است و او بر اساس اطلاعات شفاف می ­تواند هر موضوعی را مورد بررسی قرار دهد (بارث و همکاران، ۲۰۱۳).

در جوامع مردم سالار دسترسی به اطلاعات شفاف از حقوق اصلی افراد به شمار می­رود. شهروندان حق دارند ‌در مورد تصمیمات مباشران خود (دولت و نهادهای عمومی) و مبانی این تصمیمات اطلاعات کافی داشته باشند. این موضوع جوهره اساسی مباشرت به شمار می­رود. شفافیت برای اقتصاد نیز ضروری است، زیرا باعث بهبود تخصیص منابع می­گردد و به طور مستقیم با کارایی و رشد اقتصادی سر و کار دارد. نقصان اطلاعات شفاف در بازار موجب افزایش هزینه معاملات و شکست بازار خواهد شد. از این رو در بسیاری از شکست­های اخیر بازار سرمایه، نبود شفافیت به عنوان یکی از عوامل تأثیر گذار قلمداد شده است (بولو و رحمانی مهر، ۱۳۹۲). شفافیت و افشای مناسب که باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می­گردد، به عنوان جزئی جدا ناپذیر از نظام راهبری شرکت­ها به شمار می­رود. بر اساس تحقیقات انجام شده، شرکت­هایی که شفافیت بیشتری داشته باشند، از شرکت­های دیگر در بازار ارزش­گذاری ‌شده‌اند (هرمالین و ویبسباچ، ۲۰۰۷).

۲-۳- پیشینه تحقیق

۲-۳-۱- مطالعات انجام شده داخلی

کردستانی و مجدی (۱۳۸۶) در پژوهشی اقدام به بررسی رابطه بین ویژگی­های کیفی سود و هزینه سرمایه سهام عادی نمودند. در این تحقیق رابطه بین پنج ویژگی کیفی سود شامل پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود، مربوط بودن سود به ارزش سهام، به موقع بودن و محافظه کارانه بودن سود با هزینه سرمایه سهام عادی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق وجود رابطه معکوس بین ویژگی‌های کیفی سود شامل پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود، مربوط بودن سود به ارزش سهام، به موقع بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادی را تأیید می­ کند که این رابطه از نظر آماری معنی­دار است. اما بین محافظه کارانه بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادی رابطه معنی داری مشاهده نشده است.

ثقفی و بولو (۱۳۸۸) به بررسی این موضوع پرداختند که آیا هزینه حقوق صاحبان سهام با ویژگی- های سود (ویژگی­هایی چون کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش ­بینی سود و هموار بودن سود) رابطه دارد یا خیر و این که در صورت وجود ارتباط، کدام یک از ویژگی­های مذبور ارتباط بیشتری با هزینه حقوق صاحبان سهام دارد. نتایج آزمون رابطه هزینه حقوق صاحبان سهام با هر یک از ویژگی­های سود به صورت جداگانه نشان داد که از چهار ویژگی مذبور تنها ویژگی پایداری سود با هزینه حقوق صاحبان سهام رابطه معکوس دارد و ویژگی­های دیگر سود (کیفیت اقلام تعهدی، قابلیت پیش‌بینی و هموار بودن سود) با هزینه حقوق صاحبان سهام رابطه ندارد. هم­چنین ویژگی پایداری سود در مقایسه با سایر ویژگی­های سود، از قدرت توضیح­دهندگی بیشتری برخوردار است. در نهایت، نتایج حاصل از آزمون رابطه هزینه حقوق صاحبان سهام با ویژگی­های سود به صورت توام، نشان داد که دو ویژگی پایداری سود و هموار بودن سود با هزینه حقوق صاحبان سهام رابطه معکوس دارند.

عرب مازار یزدی و طالبیان (۱۳۸۸) تاثیر کیفیت گزارشگری مالی و ریسدک اطلاعات بر هزینه سرمایه شرکت را مورد بررسی قرار دادند. این محققین از کیفیت اقلام تعهدی به عنوان شاخصی برای سنجش کیفیت گزارشگری مالی و ریسک اطلاعات استفاده نمودند. یافته ­های تحقیق این محققین بیانگر آن است که هزینه سرمایه شرکت­هایی که دارای اقلام تعهدی با کیفیت تری هستند کمتر ‌می‌باشد (نسبت به شرکت­هایی که اقلام تعهدی آن­ها از کیفیت کمتری بر­خوردار است).

سینایی و داودی (۱۳۸۸) رابطه میان شفاف سازی اطلاعات مالی و رفتار سرمایه ­گذاران (یعنی خرید، فروش و خروج از بازار) در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دادند. هم­چنین این محققین ادراک سرمایه ­گذاران نسبت به ابعاد شفافیت اطلاعات مالی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج مطالعه این محققین حاکی از آن است که هر سه بعد شفافیت یعنی افشای اطلاعات مالی، شفافیت ساختار مالکیت و شفافیت ساختار هیئت مدیره بر رفتار سرمایه ­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران تأثیرگذار است، البته سرمایه ­گذاران بیش از هر چیز به افشای اطلاعات مالی اهمیت می­ دهند. هم­چنین ادراک سرمایه ­گذاران از ابعاد شفافیت با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی آن­ها متفاوت است.

نوروش و حصارزاده (۱۳۸۹) در مطالعه­ ای به بررسی ابعاد شفافیت سود حسابداری و رابطه آن با ویژگی­های شرکت در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته­اند. در این تحقیق، شفافیت سود در دو حوزه رابطه بین ابعاد شفافیت و نیز رابطه بین شفافیت و وضعیت اقتصادی شرکت، بررسی گردید. نتایج حاصل از بررسی شفافیت سود در حوزه اول، نشان داد که بین کیفیت اقلام تعهدی و محافظه کاری سود، عدم هموارسازی سود و قابلیت پیش ­بینی سود، کیفیت اقلام تعهدی و عدم هموارسازی سود، رابطه معنی­دار منفی و بین کیفیت اقلام تعهدی و قابلیت پیش‌بینی سود رابطه معنی­دار مثبت وجود دارد. در حالی­که رابطه محافظه کاری با عدم هموارسازی سود و قابلیت پیش ­بینی سود به لحاظ آماری تأیید نگردید. آزمون فرضیات مربوط به بررسی رابطه بین شفافیت سود و وضعیت اقتصادی شرکت نشان داد که شرکت­های دارای محدودیت در تامین مالی و شرکت­های زیان­ده نسبت به سایر شرکت­ها شفافیت سود کمتری دارند. در این حوزه ارتباط معنی­دار بین شفافیت سود حسابداری و ارزش شرکت و هم­چنین رابطه بین شفافیت سود حسابداری و نوسانات جریان نقدی عملیاتی یک دوره بعد، تأیید نگردید.