وبلاگ

احداث، توسعه و تکمیل واحدهای صنعتی با سرمایه گذاری های کلان برای تولید، ایجاد کار و کسب درآمد و در نهایت رونق اقتصادی صورت می گیرد. این سالم ترین فعالیت اقتصادی در صورتی مفید است که واحد صنعتی با ظرفیت کامل و بدون وقفه کار کند. ادامه تولید واحدهای صنعتی علاوه بر بکارگیری و نگهداشت صحیح، مستلزم تدارکات منظم و برنامه ریزی شده مواد اولیه، قطعات یدکی^[۱۱۲] ماشین آلات و دستگاه ها و لوازم مورد نیاز است. بارها مشاهده شده است که برخی از شرکت ها و یا کارخانجات تولیدی، بعلت کمبود کالا یا نداشتن قطعات یدکی برای ماشین آلات، تولیدشان کاهش و یا بطور کلی متوقف گردیده و متحمل زیان بسیار شده اند.

برای جلوگیری از این گونه زیان ها، باید کالا یا قطعات یدکی مورد نیاز به مقدار مناسب در دسترس قرار داشته باشد. تدارک مطلوب کالا نیاز به طبقه بندی منطقی اقلام و استفاده از سیستم های کامپیوتری را الزامی می کند. برای واحدهای تولیدی که تهیه کالا از بازار در زمان مورد نیاز برایشان میسر نیست، بکارگیری و استفاده از انبار گزینه مناسبی است اما واحدهای تولیدی که دسترسی بموقع به منابع تهیه کالا را دارا می باشند نیز به انبار نیاز دارند، البته انبار در این واحد مجازی است (محل فیزیکی کالا در محوطه واحد صنعتی قرار ندارد). در هر حال چه انبار واقعی باشد و چه مجازی، طبقه بندی کالا و استفاده از سیستم های کامپیوتری تدارکات الزامی است.
فرایند تهیه و تدارکات مواد اولیه، لوازم مصرفی و قطعات یدکی مورد نیاز باید طی یک برنامه منظم و بصورت یک مجموعه یکپارچه و همگون صورت پذیرد. صنعت نفت به تبعیت از این نیاز اقدام به طبقه بندی و بکارگیری سیستم های کامپیوتری در انبارهای عملیاتی نموده است. برای طبقه بندی کالاها با بهره گرفتن از سیستم طبقه بندی شرکت شل^[۱۱۳] هلند از روش طبقه بندی معروف به MESC و برای کنترل کالای انبارها از سیستمی تحت عنوان: “سیستم پیوسته و یکنواخت تدارکات و امور کالای وزارت نفت” که توسط کارشناسان وزارت نفت طراحی و ایجاد شده است، استفاده می شود (روابط عمومی شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت، ۱۳۸۹).
اهمیت صنعت نفت خصوصا نقش حساس و تعیین کننده آن در نظام اقتصادی کشور بر کسی پوشیده نیست. در این راستا جلوگیری از رکود و یا وقفه در عملیات روزمره،  نگهداری موثر و ایمن دستگاه ها و تجهیزات واحدها و همچنین انجام پروژه ها و  برنامه های از قبل پیش بینی شده، لزوم تهیه و تامین کالای مورد نیاز و به موقع را  در ابعاد وسیع توجیه می کند. بدین جهت بایستی کالاها با برنامه ریزی های قبلی و  کنترل های لازم تامین شده تا در موقع نیاز صنعت با کمبود کالا و در نتیجه خسارت های جبران ناپذیر مواجه نگشته و از سویی با جلوگیری از خرید بی رویه از انباشت سرمایه جلوگیری نماید.
با توجه به گستردگی انبارهای موجود در سطح صنعت نفت (نفت، پالایش و پخش، گاز و پتروشیمی) و به منظور حصول اطمینان از اجرای صحیح عملیات و نیز انجام به موقع صدها پروژه راهبردی نیاز به یک سیستم جامع بود که بتواند کل مجموعه را تحت پوشش قرار دهد و میلیاردها دلار کالای موجود را تحت نظم و کنترل درآورده، به علاوه از خریدهای بی رویه جلوگیری نموده و در نهایت چرخه تدارکات کالا را سهل و آسان کند. همچنین این قابلیت فراهم گردد که انبارهای صنایع نفت بتوانند از امکانات مازاد سایر انبارها نیز بهره مند گشته و هزینه های نگهداشت کالا را به حداقل برسانند بنابراین، “سیستم پیوسته و یکنواخت تدارکات و امورکالا” در صنعت نفت طراحی  و مستقر گردید (فتحی، نوری، ۱۳۹۳).
نقش مدیریت خرید و تدارکات (لجستیک) در سازمان های “بازرگانی- صنعتی”
در واقع موضوع خرید، حمل و نقل، انبار کردن و ذخیره کردن، نگهداری صحیح کالاها در انبار، توزیع به موقع آنها و ارائه خدمات مناسب، از مهمترین تخصص های مدیریت است و تحت عنوان “مدیریت تدارکات^[۱۱۴]” یا “لجستیک” مطرح می شود.
لجستیک یک واژه نظامی است و موضوع لجستیک به ارتش ها و واحدهای نظامی مربوط می شود. لجستیک وارد ادبیات مدیریت شده است و بهترین معادل های آن در فارسی واژه های “تدارکات” و “پشتیبانی” است.
بخش تدارکاتی سازمان در پیش بینی و تهیه و تامین نیازمندی های سازمان وظیفه مهمی برعهده دارد و باید مراقب و آماده باشد که مواد، کالاها، وسایل و تجهیزات مورد نیاز به اندازه کافی و با کیفیت مناسب در انبارها برای رفع نیازهای واحدهای مختلف سازمان موجود باشد. در عین حال لازم است از تدارکات کالاهای غیرضروری که منجر به صرف هزینه است خودداری شود و کالاها همواره با نوع عملیات و نیازهای سازمان متناسب باشد (کاظمی، ۱۳۸۹).
اهمیت مدیریت خرید^[۱۱۵] در افزایش سوددهی و اجتناب از زیان های احتمالی مؤسسات و شرکت ها بر هیچ فردی پوشیده نیست، مسلما اگر مدیریت خرید در تامین اقلام از منابع معتبر، با کیفیت مطلوب، در زمان مناسب، با گارانتی و خدمات پس از فروش مناسب و با لحاظ نمودن سایر پارامترهای مهم اقدام به خرید کالا نمایند، سود بنگاه های اقتصادی خصوصی و دولتی تضمین شده خواهد بود و در غیر این صورت خطرات احتمالی زیادی را برای این گونه مؤسسات در بر خواهد داشت.
دست اندرکاران واحدهای تدارکات با توجه به اهمیت موضوع، ضروری است دقت لازم جهت تامین کالا از منبع معتبر با قیمت مناسب، کیفیت مطلوب و در زمان قابل قبول نموده تا هیچ گونه وقفه ای در تامین بموقع کالا فراهم نگردیده و زمینه هر گونه بروز خسارت ناشی از انتخاب ناصحیح منابع را به حداقل رسانند. با بررسی سوابق شرکت هایی که در مراحل مختلف به موفقیت های شایانی دست یافته اند، ملاحظه می گردد یکی از دلایل موفقیت آنها اهمیت دادن به تدارکات و تامین بموقع اقلام بوده است (خرم، ۱۳۸۶).
یکی از اهداف اولیه فعالیت های سازمانی، نیل به اهداف با حداکثر کارایی می باشد. سازمان ها جهت نیل به اهداف خود از منابع مختلفی بهره می گیرند. مواد مصرفی، ملزومات، ماشین آلات و … ورودی های سیستم های سازمان های بازرگانی و صنعتی را تشکیل می دهند. این ورودی ها پس از تهیه و تدارک توسط واحد های خرید و تدارکات (با کارآترین روش، در بهترین نحو زمان مورد نیاز و با بهترین کیفیت نسبی در ارتباط با قیمت) ضروریست تا به بهترین نحو ممکن نیز در سازمان حفظ و نگهداری شوند (انواری رستمی، ۱۳۸۱).
زنجیره تامین کالا
فعالیت های نظیر برنامه ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که قبلا همگی در سطح شرکت انجام می‌شده اینک به سطح زنجیره عرضه انتقال پیدا کرده است. افزایش رقابت در بازارهای جهانی و شدید شدن انتظارات مشتری باعث شده تا سازمان ها، زنجیره‌ تأمین را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهند. امروزه موسسه‌ها با چالش‌ها و فشارهای شدید بازار رقابتی شامل جهانی‌سازی، رقابت و همکاری، تنوع نیازهای مشتری و چرخه عمر کوتاه محصول روبرو هستند و زنجیره‌ تأمین به عنوان یک اصل مهم مورد توجه قرارگرفته است (چن و همکاران^[۱۱۶]، ۲۰۰۵).
زنجیره تامین بر تمام فعالیت های مرتبط با جریان و تبدیل کالاها از مرحله ماده خام (استخراج) تا تحویل به مصرف‌کننده نهایی و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها مشتمل می‌شود. به طور کلی زنجیره تامین زنجیره‌ای است که همه فعالیت های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف‌کننده را شامل می‌شود. درباره‌ جریان کالا دو جریان دیگر که یکی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است نیز حضور دارد (لادون و لادون^[۱۱۷]، ۲۰۰۲).
زنجیره تامین به فعالیت های یکپارچه پروسه تامین مواد، تبدیل آنها به کالاهای واسطه و نهایی، توزیع کالا وتحویل آن به مشتریان نهایی اشاره دارد (هایزر و رندر^[۱۱۸]، ۲۰۰۱).
یک زنجیره‌ تأمین، شبکه ای از تسهیلات و گزینه های توزیعی است که به تدارک مواد، تبدیل این مواد به فرآورده های واسطه ای یا محصولات نهائی و توزیع این محصولات به مشتریان می پردازند (غضنفری، ۱۳۸۲).
تولید بهنگام جامع، به یک استراتژی یکپارچه زنجیره تامین اطلاق می شود که عناصر از قبل تعریف شده تولید، خرید و فروش بهنگام را با یک عامل مهم جدید یعنی اطلاعات بهنگام ترکیب می کند. کشف تاثیر مفهوم گسترده روی توانایی زنجیره تامین و عملکرد سازمانی، جالب و آموزنده خواهد بود. در اینجا ما تاثیر استراتژی تولید بهنگام جامع را در مفهوم زنجیره تامین بررسی می کنیم و مدلی را تجزیه و تحلیل می کنیم که تولید بهنگام جامع را بعنوان ساختار اصلی با استراتژی مدیریت زنجیره تامین بعنوان یک مرجع و توانایی زنجیره تامین و عملکرد سازمانی بعنوان نتایج کار ترکیب می کنند(گرین و همکاران^[۱۱۹]، ۲۰۱۴).
مدیریت زنجیره تامین کالا (SCM^[120])
تعاریف متنوعی از مدیریت زنجیره تامین کالا ارائه شده است:
مدیریت زنجیره تامین عبارت است از هدفی مبتنی بر تشریک مساعی، برای مرتبط کردن عملیات های تجاری فرا موسسه ای، تا نگرش مشترکی را در مورد فرصت بازار فراهم گردد. پس این یک مدیریت جامع است که می تواند از تامین منبع مواد خام تا خرید مشتری نهایی ادامه یابد (فرگوسن^[۱۲۱]، ۲۰۰۰).
ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ، ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺷﮕﺮﻑ ﻭ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺯﻣان های ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻓﺷرﺩﮔﻲ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻓﻀﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﺟﺪﻳﺪ، ﺳﺎﺯﻣﺎن ها ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍی ﺑﻘﺎء ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺳﺎﺯﻣان ها ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﭼﺎﺑﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ، ﺩﺍﺭﺍی ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎﻻ ﻭ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ “ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺗﺎﻣﻴﻦ” ﺩﺭ ﺳﺎل های ﺩﻫﻪ ﻗﺒﻞ ﮔﺸﺖ (ﻋﺒﺎﺳﻲﺭﺍﺋﻲ، ﻧﺨﻌﻲﻛﻤﺎﻝﺁﺑﺎﺩی، ۱۳۸۷).
مدیریت زنجیره تامین، یک رویکرد یکپارچه و منسجم فرآیندگرا، برای تهیه و تدارک، تولید و توزیع محصولات و خدمت به مشتریان (سعیدی کیا، ۱۳۷۹: ۱۰).
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺻﻠﯽ ﺑﻘﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ (کویل^[۱۲۲]، ۱۹۹۸). ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﺛر ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﺰﻳﺘﻬﺎﯼ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ (دیویس^[۱۲۳]، ۱۹۹۳).
“مدیریت زنجیره تامین یا عرضه"، رویکرد جدیدی است که در سال های اخیر بر مدیریت عملیات حاکم شده است. زنجیره تامین، شبکه ای از عوامل و مراکز است که وظایف تهیه و تدارک مواد خام، تبدیل آنها به کالاهای واسطه ای و نهایی و توزیع کالاهای نهایی به مشتریان را انجام می دهد. یک زنجیره تامین شامل همه تسهیلات، امکانات، وظایف، کارها و فعالیت هایی می شود که در تولید و تحویل یک کالا یا خدمت، از تامین کنندگان مواد خام و اولیه در مراحل مختلف تا مشتریان نهایی، در گیر آن هستند.
این فرایند شامل برنامه ریزی برای تهیه مواد، تولید کالا یا ارائه خدمت، انبار کردن، کنترل موجودی، توزیع و تحویل به مشتری می شود. مدیریت زنجیره تامین همه این فعالیت ها را طوری هماهنگ می کند که مشتریان بتوانند کالاهایی با کیفیت بالا یا خدماتی قابل اطمینان، با حداقل هزینه بدست آورند.
در تحلیل سیستم های تولیدی، موضوع مدیریت لجستیک بخش فیزیکی زنجیره تامین را در بر می گیرد. این بخش که کلیه فعالیت های فیزیکی از مرحله تهیه ماده خام تا محصول نهایی از قبیل فعالیت های حمل و نقل، انبارداری، زمان بندی تولید و … را شامل می شود، بخش نسبتاً بزرگی از فعالیت های زنجیره تامین را به خود اختصاص می دهد. در واقع محدوده لجستیک تنها جریان مواد و کالا نیست، بلکه محور فعالیت های زنجیره تامین فعالیت های فیزیکی است که روابط و اطلاعات، ابزارهای پشتیبان آن برای بهبود عملیات و فعالیت ها هستند (کاظمی، ۱۳۸۹).
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻨﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻚ ﺗﻚ ﺍﻋﻀﺎء ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﻩ ﺣل هاﻳﻲ ﺑﺮﺍی ﻛﺎﻫﺶ ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮی ﻭ مسئوﻟﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮی ﺟﻬﺖ ﺍﺻﻼﺡ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﻫﺪ. ﺑﺮﺍی ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎن ها ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻭ ﺍﺟﺮﺍی ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊی های ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻭ سیستم های ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺳﻌﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻴﻜﻞ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻭ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﮕﻲ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎی ﺧﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ (آلوارادو و هربرت^[۱۲۴]، ۲۰۰۱).
ﺩﺭ ﻳﻚ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﻫﻤﻪ ﺍﻋﻀﺎء ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ، ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎﺭ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺎﻳﻞ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍی ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻨﺪ ﮔﺮﻭﻫﻲ (ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎٌ ﻣﺠﺰﺍ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ) ﺑﺼﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﺮﻛﺖ (ﻧﻴﺮﻭی ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ، ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎ، ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊی ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎی ﻋﻤﻠﻜﺮﺩی) ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ (رام و همکاران^[۱۲۵]، ۲۰۰۳).
مدیریت زنجیره‌ تأمین جریان مواد اولیه و اطلاعات و نقدینگی را از فروشنده به مشتری و برعکس مورد توجه قرار می­دهد. مشخصه کلیدی کسب و کار زمان حاضر، این ایده است که زنجیره‌ تأمین است که رقابت می­ کند نه شرکت ها و موفقیت یا شکست زنجیره‌ تأمین در بازار نهایتاً توسط مشتری نهایی تعیین می­ شود و تدارک محصول مناسب در زمان مناسب برای مشتری تنها اهرم موفقیت رقابتی نیست بلکه کلید بقا می­باشد. بنابراین رضایت مشتریان و درک بازار، عوامل مؤثری در هنگام تدوین استراتژی زنجیره‌ تأمین می­باشند (حاجی آقا بزرگی امیری، ۱۳۸۶).
به طور خلاصه مدیریت زنجیره‌ تأمین، نتیجه تکاملی مدیریت انبارداری است. کارشناسان با مطالعه در زمینه رابطه داخلی بین انبارداری و حمل و نقل و نیز یکپارچه ‌سازی آنها، قادر به کاهش موجودی خود شدند. حاصل این مطالعات، “‌مدیریت توزیع” نام گرفت. بعدها، با اضافه شدن مباحث مدیریت ساخت، تدارکات و سفارش‌ها به مدیریت توزیع، مفهوم “‌ لجستیک” پدید آمد. زنجیره‌ تأمین، نتیجه به هم پیوستن حلقه‌های عملیاتی مختلف است که در ابتدای آن، عرضه‌کنندگان و در انتهای آن مشتریان قرار دارند (معصومى، ۱۳۷۷: ۸۸).
نقش ارتباطات و اطلاعات در بخش های تدارکاتی سازمان
رگ حیاتی هر سازمان، شبکه اطلاعاتی آن سازمان است. زیرا تصمیم گیری درست و به موقع بستگی به اطلاعات داده شده دارد و داشتن ارتباط با قسمت های مختلف و دریافت اطلاعات دقیق و مناسب همیشه مشکل مدیران و کاربران برای اتخاذ تصمیمات و اجرای عملیات مختلف بوده است.
تبادل اطلاعات بین بخش ها و واحدهای مختلف یک سازمان مبنای یک نظام ارتباطی درست و یک نظام اطلاعاتی مناسب به شمار می رود. در مورد تامین نیازمندی های سازمان نیز، بخش های مختلف یک سازمان یا کارخانه دارای اطلاعاتی هستند که می تواند در عملکرد بخش خرید موثر واقع شود. لذا در بخش خرید هم برای ایفای وظایف خود به نحو صحیح و مناسب، همانند هر زیر نظام دیگری محتاج به اطلاعات دقیق و به موقع است که باید از کلیه قسمت های یک سازمان یا از محیط خارج از سازمان به این بخش برسد.
شناسایی و تعیین منابع خرید و تهیه فهرست فروشندگان و ایجاد یک مرکز اطلاعاتی در این باره و انعکاس آخرین تغییرات در آنها در واحد تدارکات، اهمیت بسزایی دارد و در تهیه و تامین کالاها و مواد مورد نیاز، کمک و تسهیل شایان توجهی می کند. به منظور دستیابی به عرضه کنندگان خارجی و شناسایی منابع خرید و تهیه فهرست فروشندگان خارجی و ایجاد یک مرکز اطلاعاتی در این باره، از طریق سفارتخانه های خارجی، نشریات، راهنمای صادرات، اتاق های بازرگانی کشورها، نمایشگاه ها، ارتباط مستقیم با فروشندگان، اینترنت و … می توان اقدام کرد (کاظمی، ۱۳۸۹).
اطلاعات یک نقش بهینه و پیشرو در تمام عملیات زنجیره تامین بر عهده دارد. توسعه فناوری اطلاعات روش هایی را که سازمان ها از طریق مدیریت زنجیره تامین به مزیت رقابتی دست می یابند را تغییر داده است و سازمان ها و شرکت های موفق همیشه فناوری اطلاعات را جهت توسعه استراتژی های کسب و کار خود بکار گرفته اند که تاثیر بسزایی نیز بر کل زنجیره تامین دارد (درودچی، نیک مهر، ۱۳۸۶).
اطلاعات یک محرک کلیدی زنجیره تأمین است زیرا می تواند به عنوان چسباننده تمام محرک های زنجیره تأمین را برای کار با یکدیگر هماهنگ کند. اطلاعات بر روی عملکرد زنجیره تأمین اثر زیادی دارد زیرا پایه و اساسی را فراهم می کند که در آن فرآیندهای زنجیره تأمین اجرایی می شود و مدیران بر اساس آن تصمیم گیری می کنند. بدون داشتن اطلاعات، یک مدیر نمی تواند خواسته های مشتریان را بداند و اینکه چه مقدار موجودی در انبار است و چه زمانی محصول بیشتر بایستی تولید شود یا در شرکت حمل شود. به طور خلاصه مدیر بدون اطلاعات تصمیم گیری کورکورانه می گیرد. بنابراین اطلاعات یک دیدی را در زنجیره تأمین به مدیر می دهد که او را قادر می سازد تا تصمیماتی بگیرند که باعث بهبود عملکرد زنجیره تأمین شود (چوپرا، سونیل^[۱۲۶]. ۲۰۰۰). همان طور که اشاره گردید سیستم پیوسته و یکنواخت کالا، در شرکت های زیرمجموعه صنعت نفت استفاده می‌شود که در شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی نیز پس از فراهم نمودن مقدمات کار آن در سال های قبل، اجرای آن از ابتدای سال ۱۳۸۶ آغاز و جایگزین سیستم قبلی مینتا^[۱۲۷] شد. البته هدف از پژوهش حاضر مقایسه این دو سیستم مذکور نیست و فقط در ذیل توضیحات مختصری جهت آشنایی کلی در ارتباط با این سیستم ارائه می‌گردد.
بر اساس اسناد فنی شرکت توتال پارس جنوبی (۱۳۸۱)، نرم افزارمینتا، توسط شرکت فرانسوی اپاو^[۱۲۸] جهت برنامه ریزی و کنترل تعمیرات و همچنین ایجاد تسهیلات لازم در امر خدمات پشتیبانی و لجستیک، کنترل انبارها و ایجاد بازخورهای لازم در تهیه گزارشات مدیریت به سفارش شرکت توتال^[۱۲۹] فرانسه تهیه و در اختیار شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی قرار داده شد. خصوصیات و قابلیت های سیستم مینتا در دو بخش برنامه‌ریزی تعمیرات و بخش امور کالا و لجستیک مورد استفاده می‌باشد. در اینجا از میان مشخصات و جنبه های مهم این نرم افزار شامل: خصوصیات ساختاری و اجرا، خصوصیات و قابلیت های تعمیرات و خصوصیات و قابلیت های کالا و لجستیک، فقط آخرین مورد مرتبط با موضوع به اجمال بررسی می شود. مسئولیت اداره تدارکات و امور کالا امکان مدیریت و کنترل موجودی های انبار و تهیه مواد و قطعات هم از طریق اقلام انبار و هم خرید مستقیم تعریف شده است که اهم وظایف در نظر گرفته شده شامل موارد زیر است:

• • مدیریت مواد و قطعات بوسیله خانواده متعلق به آن

• • مدیریت موجودی انبار بوسیله انبارهای متعدد

• • تجدید سفارشات بصورت اتوماتیک

• • تجزیه و تحلیل موجودی انبار و گزارش دهی

• • تحصیل و خرید مواد و موجودی ها

• سیستم چند ارزی^[۱۳۰]