وبلاگ

-نرخ حق بیمه باید بگونه ای تعیین شود که بیمه شده وکارفرما قادربه پرداخت آن باشند ودرکل اقتصاد ملی آن راحمایت نماید.
-ذخائرحاصله به اندازه ای باشد که اقتصادملی ازنظرسرمایه گذاری قدرت جذب آن را داشته باشد.
-نرخ حق بیمه باید برای یک دوره طولانی نسبتا ثابت بوده وهرنوع افزایش دراین رابطه به طورتدریجی صورت پذیرددررابطه باچگونگی تامین مالی طرحهای تامین اجتماعی روش های میان مدت بسیاری وجودداردجامع ترین سیستم مالی که می تواندمنظورفوق را تامین نماید سیستم حق بیمه درجه بندی شده است.

سیستم تامین مالی درجه بندی شده :این سیستم به ویژه ازنظرتامین مالی مزایای بلندمدت تامین اجتماعی درکشورهای درحال توسعه بوسیله کمیته آکتواری کارشناسان تامین اجتماعی سازمان بین المللی کار به عنوان یک سیستم مناسب تایید شده است به موجب این سیستم حق بیمه درجه بندی شده نرخ حق بیمه بگونه ای تعیین می گرددکه درطی یکدوره تعادلی مشخص به عنوان مثال (۵الی ۱۰سال یا۲۰سال)بهره ودرآمدحا صله ازذخائرحق بیمه در طرح هرسال تکافوی هزینه های اداری ومزایای همان سال رابنماید.دراین حالت درطی یک دوره مالی ذخائرحاصل ازمازاددرآمدبرهزینه دوره قبلی می توانددرسرمایه گذاریهای درازمدت بکارگرفته شودنرخ حق بیمه درشروع دوره تعادلی نرخی است مابین نرخ حق بیمه درسیستم توازن هزینه بادرآمدونیزسیستم حق بیمه متوسط وهرچه دوره مالی طولانی ترباشدنرخ حق بیمه بالاتربوده وبه تبع آن میزان ذخائرنیزبیشتراست.سیستم حق بیمه درجه بندی شده انعطاف پذیری نرخ حق بیمه وکنترل میزان ذخائری راکه یک طرح ایجاد می نمایدراامکان پذیرمی سازدضمن اینکه طرح یک سیستم مالی منظمی رااجرامی نماید.به منظوراجتناب ازکاهش میزان ذخائربعد ازپایان هردوره تعادل نرخ حق بیمه بایستی قبل پایان هردوره موردتجدیدنظرقرارگیردویک نرخ حق بیمه جدیدوبالاتربرای دوره تعادل بعدی درنظرگرفته شود.دریک طرح مستمری که به جای سیستم مالی اندوخته کامل سیستم مالی دیگری راانتخاب نموده وافزایش دوره ای نرخ حق بیمه سازمان تکمیل طرح میبایست صورت بگیردواین بدان معناست که مستمری های یک نسل ازپرداخت کنندگان تا حد زیادی ازمحل حق بیمه های پرداختی نسل بعدی تامین میگردد.حدوداین انتقال ذخائرازنسلی به نسل دیگر به میزان پس اندازو نیزجامعیت طرح بستگی دارد یعنی هرچه میزان اندوخته بیشترباشد انتقال کمتری صورت می گیرد.
براساس سیستم حق بیمه درجه بندی شده هرنوع افزایش تدریجی نرخ حق بیمه برمبنای ارزیابی های آلتواری طرح صورت می پذیرد.وازآنجائی که درسیستم حق بیمه درجه بندی شده دوره ای که برای آن فرضیات آلتواری انجام میگردمحدوداست لذا این ارزیابی ها بایستی با دقت وبه طورمنطقی صورت گرفته وهرافزایش نرخ حق بیمه بایدبه گونه ای باشد که دستخوش تغییرات شدید ودگرگونیهای احتمالی اقتصادی نشود.اجرای سیستم حق بیمه درجه بندی شده ویاهرسیستم مالی کوتاه مدت دیگربه معنای کاهش هزینه مربوط به مستمری هانیست ،بلکه منظوراستفاده ازیک سیستم منظم وانعطاف پذیری است که درمقایسه باسیستم حق بیمه متوسط بانرخ حق بیمه پایینرو میزان ذخائرکمتربتواند اندوخته لازم را برای تامین هزینه های اداری ونیزمستمری هافراهم نماید.انعطاف پذیری سیستم حق بیمه درجه بندی شده شرایطی رابه سیستم میدهدکه ازهرلحاظ دریک طرح مستمری جدیدقابل اجراباشد.
۲۲-۳-۲-مزایای حوادث ناشی ازکار:
طرح های حوادث ناشی ازکارکه خدمات درمانی ومزایای نقدی جهت ازکارافتادگی موقت ودائمی ومستمری های بازماندگان راارئه مینماید،شامل مزایای کوتاه وبلندمدت میباشد.طرح مزایای حوادث ناشی ازکاربطورکلی ازطریق کارفرمایان تامین مالی می گردومعمولابه عنوان بخش مستقلی ازتامین اجتماعی تلقی می شود.سیستم مالی به جهت تامین هزینه مزایای حوادث ناشی ازکار،منجمله مستمری ازکارافتادگی موقت ،خدمات درمانی ،غرامت نقص مقطوع ،هزینه سالیانه برنامه های توانبخشی وبرنامه پیشگیری ازحوادث مورداستفاده قرارمیگیرد.
سیستم توازن هزینه بادرآمدمیباشد.مستمری های ازکارافتادگی دائمی وبازماندگان که تحت پوشش طرحهای حوادث ناشی ازکارقراردارندمانندمستمری های بازماندگان ازکارافتادگی درشاخه مزایای بلند مدت میباشدهرچندسطح پرداخت این نوع مستمری هاپایین بوده وشرایط احرازمستمری ومبلغ آن ارتباطی به مدت اشتغال کارگردرزمان ازکارافتادگی ویافوت وی ندارد معمولا ذخائرابتدا برای پرداخت مستمری فوت وازکارافتادگی حوادث ناشی ازکارپس اندازنمی شودبلکه حق بیمه به گونه ای تعیبین میگرددکه برای هردوره زمانی (معمولابرای یک سال)درآمدطرح تکافوی کلیه پرداخت های مربوط به مزایای حوادث ناشی ازکاررادریک دوره مشخص بنماید.سیستم مالی که غالبابه کارگرفته میشود،سیستم ارزیابی سرمایه های متشکله بوده که دراین سیستم کلیه سرمایه جهت تامین پرداخت های آتی مزایاسرمایه گذاری میشود.براساس این سیستم ارزش فعلی هریک ازمستمری های جدیدناشی ازکاردرزمان تخیصیص محاسبه میگردد.ازآن پس هرسال بهره حاصله براساس نرخ که درزمان محاسبه تعیین گردیده بودبه ذخائراضافه شده ودرحساب مستمری حوادث ناشی ازکارمنظورمیگردد.
۲۳-۳-۲-منابع تامین مالی وهزینه های سازمان تامین اجتماعی ایران
۱-۲۳-۳-۲-منابع درآمدی سازمان تامین اجتماعی
برای اجرای برنامه های بیمه های اجتماعی وجود یک منبع درآمدمطمئن لازم است ازاین روانواع مختلف منابع درآمدباتوجه به اشکال مختلف تعهدات بیمه ای به شرح ذیرذکرمیگردد.مواردی مثل هزینه هالی بیماری وتعهدات وهزینه های بهطوراتفاقی ودرطول زمان ویاگذشت سالی چندایجاد مشود(مثل غرامت نقص مقطع ،کمک بارداری و…)مستلزم تامین مالی سالیانه وازطریق حق بیمه های وصولی است وبرای تامین مخارج ناشی ازتعهدات اتفاقی ذخائرکوچکی ازدرآمد واعتبارات سالانه را نگهداری میکند که عمدتاشبیه سیستم تامین مالی توازن هزینه بادرآمد می باشد. آندسته ازمواردی بیمه های اجتماعی که مستلزم تامین مالی براساس برنامه های بلندمدت است از طریق درآمدهای حاصل از وجوه و ذخائرتامین مالی می شود که مشابهت زیادی به سیستم تامین مالی درجه بندی شده دارد براساس ماده۲۸قانون تامین اجتماعی بطورکلی درآمدهای سازمان ازمنابع ذیرتامین میشوند (اعتضادپور،رجبی راد۱۳۷۵،۱۲۸)
۱-۱-۲۳-۳-۲-درآمدحاصل ازحق بیمه های وصولی
حق بیمه درصدی ازحقوق ودستمزدبیمه شده است که به ازای استفاده ازمزایای پیش بینی شده درقانون به سازمان پرداخت میگردد،نرخ حق بیمه ازابتدای شروع بیمه های اجتماعی درچندین مرحله تغییروافزایش داشته است .به این ترتیب که ازسال ۱۳۱۰تا۱۳۵۵ازمبلغ ۳۰شاهی درماه تا۲۸ درصد حقوق ودستمزدماهیانه مشمول کسرحق بیمه درسال ۵۴تغییروافزایش نموده وازابتدای سال ۱۳۵۵نرخ حق بیمه به میزان ۳۰ درصد دستمزد(۲۰ درصد سهم کارفرما ،۷ درصد سهم کارگرو۳ درصد سهم دولت )تعیین شده است .مبنای تعیین این نرخ( ۳۰ درصد)به نظرمیرسدعمدتا براساس گزارش کارشناس سازمان بین المللی تامین اجتماعی که سیستم تامین اجتماعی ایران رادرسال ۱۳۵۴مورد تجزیه تحلیل قرارداده وپیش بینی وپیشنهاداتی درزمینه نرخ حق بیمه وسایرمواردارائه داد (سازمان تامین اجتماعی ،۱۳۷۳،۲۶)
وضع گردیده است البته درسنوات ۵۸و۶۲نرخ حق بیمه کارگاهای صنعتی کوچک به میزان ۲۱ درصد شامل ۵ درصد سهم کارگرو۱۳ درصد سهم کارفرما و۳ درصد سهم دولت تعیین شده وازسال۱۳۶۲به بعدکارگاههای که تعدادکارگرانشان زیر ۵نفر بوده پرداخت۱۳ درصد سهم کارفرمای راخود دولت به عهده گرفته است (کارفرمامبلغی تحت عنوان حق بیمه سهم کارفرمای پرداخت نمی نماید)به هرصورت درسنوات اخیرتعداداین کارگاههاومشمولین این قانون کاهش یافته وانتظار می رود با کاهشی که درسنوات ۷۰و۷۱داشته درسنواتی آتی مشمولین این قانون به کلی حذف گردند.همچنین از سال۱۳۶۶حق بیمه سهم کارفرما علاوه برپرداخت حق بیمه متعلقه (۲۰ درصد)معادل ۳ درصد بابت حق بیکاری برای هرنفراز کارکنان اضافه گردیده است.هم اکنون حق بیمه سهم کارفرما در سازمان تأمین اجتماعی ۲۳ درصد و سهم کارگر ۷ درصد دستمزد مشمول کسر حق بیمه می باشد (ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی). در صندوق بازنشستگی کشوری سهم کارمند ۵/۸ درصد و سهم کارفرما (دولت) ۷۵/۱۲ درصد حقوق و مزایای کارمند می باشد. در مورد خدمات درمانی در قانون تأمین اجتماعی ۹ درصد مأخذ کسر حق بیمه (۲۷/۹ کل حق بیمه سهم بیمه درمان بیمه شدگان است. رجوع کنید به ماده ۲۹ قانون تأمین اجتماعی). در قانون بیمه همگانی خدمات درمانی حق سرانه خدمات درمانی برای گروه ها ی تحت پوشش قانون مذکور مطابق ماده ۹ آن قانون با پیشنهاد مشترک سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت بهداشت (هم اکنون وزارت فاه و تأمین اجتماعی) و تأیید شورای عالی بیمه خدمات درمانی به تصویب هیأت وزیران می رسد. حق بیمه سرانه خدمات درمانی در سال ۸۱ به موجب مصوبه هیأت وزیران ۱۵۶۰۰ ریال بوده است. (مریدی، ۱۳۷۸،۴۶)
جدول شماره سیرتغییرات نرخ حق بیمه از سال ۱۳۸۵تا۱۳۹۰را نشان می دهد.