وبلاگ

۲-۱-بیان مسئله
آگاهی و استفاده از تجارت الکترونیکی برای همه شرکت ها وسازمانهایی که سعی در ارضای نیازهای مشتریان شان در اسرع وقت و تأمین برنامه ها و اهداف خود دارند، امری ضروری به نظر می رسد. شرکت ها باید از طریق ابزار اینترنت، تبلیغات اطلاعات مورد نیاز مشتریان خود را ارائه دهند و به واسطه قرار داد با شرکت های کارتهای اعتباری و شرکت های حمل و نقل روابط الکترونیکی با مشتریان خود برقرار سازند.

در مورد دلایل توسعه تجارت الکترونیکی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بحث های زیادی شده است. ولی بطور کلی این استدلال حاکم است که در کشورهای توسعه یافته با توجه به توانمندهایی که وجود دارد تلاش بر این است تا با بکارگیری فناوری‌های نو، مزیت رقابتی و رفاه بیشتری نسبت به سایر کشورها نصیب آن‎ها گردد. اما در کشورهای در حال توسعه، جهانی شدن و توسعه تجارت الکترونیکی از دید دیگری دنبال می‌شود. معمولاً نظیر موضوع جهانی شدن و سازمان جهانی تجارت، کشورهای در حال توسعه بیشتر به دنبال این هستند که از کاروان حرکت کشورهای کشورهای توسعه یافته عقب نمانند و مجبورند از فناوری هایی نظیر تجارت الکترونیک استفاده کنند که بقای خود را در جامعه جهانی حفظ کنند. از طرف دیگر با وجود اینکه مسائل حل نشده مهمتری این کشورها درگیر آن هستند بدلیل اینکه سایر کشورها از این فناوری استفاده کرده اند، اینها نیز در عین حال که از مزایای فناوری اطلاعات بهره‌مند می‌شوند اما بیشتر بنا به اجبار به کاربری این فناوری در فعالیت‌های تجاری و اقتصادی خود همت می گمارند(فتحی و عزیزی، ۱۳۸۶).
از طرف دیگر استراتژی جهش صادراتی در حال حاضر مهمترین استراتژی تجاری و اقتصادی است که در کشور ما با هدف حضور فعال در صحنه تجارت بین الملل دنبال می شود. شاید در حال حاضر مهمترین مسأله ای که می تواند در تحقق این دو مهم، جامعه سیاستگذاری کشور را راهنما باشد، تأثیر است که توسعه تجارت الکترونیکی می تواند بر صادرات داشته باشد. در تحلیل که در مورد توسعه صادرات می شود، با توجه به اینکه جمعیت ایران چیزی حدود یک درصد جمعیت جهانی است، اگر این کشور بخواهد به اندازه سهم جمعیتی خود از تجارت جهانی سهم ببرد، با یک محاسبه سرانگشتی لازم است چیزی حدود ۱۸۰ میلیارد تا سال ۱۴۰۰ داشته باشد. دستیابی به این رقم مستلزم توسعه همه جانبه عوامل موثر بر توسعه صادرات خواهد بود (فتحی و عزیزی، ۱۳۸۶).
با توجه به عوامل ذکر شده و تحقیقات صورت گرفته عوامل تأثیر گذار تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات عبارتند از ۱- عوامل و موانع زیرساختار انسانی، آموزشی، فرهنگی و رفتاری ۲- عوامل مربوط به زیرساختارهای قانونی، حقوقی و امنیتی۳- عوامل مربوط به زیرساختارهای مالی و نرم افزاری ۴- عوامل مربوط به زیرساختارهای فنی و سخت افزاری ۵- عوامل مربوط به زیرساختارهای گمرکی، بازرگانی و مالیاتی ۶-عوامل اینترنت ۷‐ عوامل و موانع مربوط به زیرساختار اطلاعاتی(جعفرنژاد و همکاران، ۱۳۸۸).
۳-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق
ظهور فناوریهای اطلاعات و ارتباطات جدید از قبیل فناوریهای ارتباطات از راه دور، شرکتها، افراد و سازمانها را قادر می سازد تا به انجام الکترونیکی کسب و کار و تجارت مبادرت ورزند. این سازمانها، فرصتهایی را فراهم می کنند تا منابع و مهارتهایی را که به تنهایی توسط افراد آن سازمان، قابل دستیابی نیستند از طریق منابع بیرون سازمان در دسترس قرار گیرند و طبق تعریف، انجام الکترونیکی کسب و کار است که فرصتها و مزیتهای فراوانی را در اختیار شرکتها، دولتها، و هم مصرف کنندگان میگذارد.(فان ^[۱]۲۰۰۳)
باید خاطرنشان کرد که مدیران اجرایی و مدیرانی که هنوز تجارت الکترونیکی را به عنوان موجی گذرا و یا فقط دورنمایی از آینده می دانند مرتکب ریسک بزرگی می شوند چون کسب وکار و تجارت الکترونیکی، اکنون در جهان امروز وجود دارد و باقی خواهد ماند .(دیسه و همکاران ^[۲]،۲۰۰۰)
طبق مطالعات انجام شده توسط OECD (۱۹۹۹)، کسب و کار و تجارت الکترونیکی در مبادلات بانکداری باعث کاهش ٨٩ درصدی هزینه، در رزرو بلیط هواپیما، کاهش ٨٧ درصدی هزینه، در بخش پرداخت صورتحساب کاهش ۶٧ تا ٧١ درصدی هزینه و در بازار بورس، کاهش ٨٣ تا ٩٣ درصدی هزینه را به همراه داشته است و غیره.
اما برای رسیدن به این نقطه، و با توجه به گستردگی کاربری ایران از فناوری اطلاعات، برای استفاده از تمام پتانسیل تجارت الکترونیکی باید عوامل موثر بر موفقیت آنها را شناسایی کنیم و آنها را تقویت و موانع مربوط به آنها را رفع کنیم.
همچنین باید خاطر نشان ساخت که تحقیقات مختلفی در مورد عوامل موثر بر موفقیت کسب و کار و تجارت الکترونیکی انجام شده است. اما کمتر به عوامل محتوایی و یا به عبارتی راهکارهای دیجیتالی پرداخته شده است. همچنین توسعه صادرات یکی از اهداف مهم اقتصادی دولتهاست که از طریق ایجاد بسترها و مکانیزم های حضور مؤثر در بازارهای صادراتی میسر است. یکی از ابزارهای حمایتی دولتها از گسترش صادرات، استفاده از رایزن‌های بازرگانی^[۳] توانمند و متخصص و کارآمد و منطبق با معیارهای مورد انتظار صادر کنندگان می باشد، ولیکن یکی از مشکلات اساسی کشور ما در زمینه توسعه صادرات اینست که رایزن های بازرگانی، که وظیفه حمایت و پشتیبانی از صادر کنندگان را در خارج از مرزها بر عهده دارند، از تخصص و دانش و تجربه و سوابق آموزشی و تحصیلی کافی برخوردار نیستند و اساساً نمی توانند انتظارات و خواسته ها و مطالبات صادرکنندگان وتاجران را برآورده سازند. ازآنجایی که ایران از دیرینه ترین کشورهای تولید کننده و فرآوری گلاب و عرقیات در جهان به شمار می رود و امروزه بیشتر صادرات گلاب و عرقیات کاشان به امارات عربی منحصر می شود بنابراین با راه اندازی و تجارت الکترونیک در این محصول می توان با بازاریابی مناسب بازار های جهانی را برای صادرات این محصول در دست داشت. بنابراین تجارت الکترونیکی برای این محصول دیرینه ایرانی و معرفی و بازاریابی آن در سطح جهانی می تواند به بهترین نحو عمل کند که در این پروژه نیز تاثیر تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات این محصول مورد بررسی قرار می گیرد.
۴-۱-سابقه تحقیقات گذشته
همچنین دیگر تحقیقات عبارتند از :
صنایعی علی و فرحناز میرلوحی، ( ١٣٨٢ )؛ روش های نوین تجارت و تجارت الکترونیکی فرش دستباف، مجموعه چکیده مقالات سمینار ملی تحقیقات فرش دستباف، مرکز تحقیقات فرش دستباف ایران، وزارت بازرگانی.
صباغی، محمد ( ١٣٨٢ )؛ عوامل موثر بر روند به کارگیری تجارت الکترونیکی در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
دهقان، نبی اله ( ١٣٨٣ )؛ بررسی تغییرات مورد نیاز در فرایند بازاریابی شرکت های تولیدکننده مواد غذایی در جهت بکارگیری بازاریابی الکترونیکی و ارائه مدلی مناسب برای صنایع غذایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
زارع، محمد مهدی ( ١٣٨٢ )؛ بکارگیری روش های نوین تجارت الکترونیکی در صنعت فرش، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران (پایان نامه کارشناسی ارشد).
با توجه بهWhite Paper(۲۰۰۴)، سه عنصر زیر برای کسب‌وکار الکترونیکی موفق، حیاتی،قلمداد شده است :
۱- شبکه (اینترنت)
۲- محتوا (اطلاعات و داده)
۳- همکاری
به عبارتی، ترکیبی از شبکه، محتوا و همکاری، پایه‌ای را برای راهکارهای کسب و کار الکترونیکی موفق فراهم می‌کند که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تمرکز خود را دقیق کنند و حضور محصولات و خدمات جدید را در بازار تسریع بخشند.
آن طور که شاو (۲۰۰۵)، بحث می‌کند، ایجاد کسب‌وکار الکترونیکی موفق، هدف مهمی برای شرکت‌های امروزی است و برای رسیدن به چنین حالتی، نیاز به داشتن قابلیت‌های زیر است :
۱- شبکه‌سازی جهانی
۲- یکپارچگی فرایند
۳- به اشتراک‌گذاری اطلاعات
۴- چابکی زنجیره تأمین
۵- تصمیم‌گیری هوشمند
مهم‌ترین توانمند سازهای کسب‌وکار الکترونیکی با توجه بهOECD ۲۰۰۴، عبارت‌اند از :
۱- منابع فناورانه انسانی
۲- درک مدل کسب‌وکار تجارت الکترونیکی
مدیریت دانش، پیش‌نیازی برای کسب‌وکار الکترونیکی و افزایش تمرکز روی معیارهای مشتریانش می‌باشد. برای کار در یک محیط کسب‌وکار الکترونیکی، سازمان باید دانش خوبی در مورد بازارها، مشتریان، محصولات و خدمات، متدها و فرایندها، رقیبان، مهارت‌های کارکنان و محیط‌های قانونی داشته باشد(کوح و کیم ،۲۰۰۴)
تحول پارادایم اطلاعات/ پردازش طی چهار دهه قبل برای ساختن هوشمندی و مدیریت تغییر در شالوده و فرایندهای کسب‌وکار به طور کلی بر اساس سه فاز زیر روی داده است:
۱- اتوماسیون
۲- عقلایی کردن رویه‌ها
۳- مهندسی مجدد
که وقوع فناوری‌های اطلاعات در همه این سه فاز بر اساس یک نگرش نسبتاً قابل پیش‌بینی از محصولات و خدمات و ساختارهای سازمانی و صنعتی است(مالهوتر ۲۰۰۰)
امروزه شکاف میان فناوری اطلاعات و عملکرد کسب‌وکار با تغییر تمرکز مدیران اجرایی واستراتژیستهای فناوری کسب‌وکار، افزایش یافته است. طی دو دهه اخیر، تاکید آن‌ها از فناوری اطلاعات به اطلاعات و نهایتاً به دانش به عنوان اهرم‌های مزیت رقابتی تغییر کرده است.
در زمینه صادرات غیر نفتی در ایران نیز تحقیقات مختلفی انجام گرفته است. محمودزاده و زیبایی با بهره گرفتن از یک مدل تحلیل هم جمعی به بررسی عوامل موثر بر صادرات پسته ایران طی ۱۳۶۱ پرداختند. آن‌ها نشان دادند که تغییرات نرخ ارز در کوتاه مدت و دراز - دوره زمانی ۱۳۵۸مدت تأثیر معنی‌داری در عرضه صادرات پسته ندارد ولی ضریب متغیر قیمت خرده‌فروشی پسته در درازمدت معنی‌دار و مثبت است (Mahmoudzade; Zibaei, 2005)
۵-۱-اهداف تحقیق
با توسعه ارتباطات ماهواره ای، شبکه های کامپیوتری و کاهش هزینه های حمل و نقل، فرایند جهانی شدن ساده تر و تجارت الکترونیکی به کمک بانکداری الکترونیکی جایگزین تجارت سنتی شده است. با توجه به روند جهانی شدن بازار، مشاهده می شود که رشد تجارت الکترونیکی از ۳۵۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۱ میلادی به رقمی بالغ بر ۱۰ تریلیون دلار در سال ۲۰۰۵ میلادی رسیده است که رشدی معادل ۷۰ % در سال دارد (اتحادیه صادرکنندگان ایران، ۱۳۸۶).
با توجه به چنین آمار و ارقامی، ملاحظه می شود که راه اندازی تجارت الکترونیکی در همه صنایع به ویژه در صنعت گلاب و عرقیات، به منظور جبران سیر نزولی و توسعه صادرات آن، در دو دهه آینده یک الزام است. در گذشته فقط صادرکنندگان بزرگ و معروف این فرصت را داشتند که محصولات خود را به هر کجا که بخواهند صادر کنند. اما در حال حاضر با بهره گرفتن از شیوه تجارت الکترونیکی، صادرکنندگان جزء و حتی فروشندگان هم این فرصت را می یابند که با بهره گرفتن از این روش جدید تجارت، میزان فروش و حضور خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند. از طرف دیگر افزایش روزافزون فشارهای رقبای قدیمی و نوظهور در صنعت گلاب و عرقیات ما را بر آن می دارد که دیگر به روش های قدیمی و سنتی بازاریابی دلخوش نبوده و می بایست همگام با کشورهای پیشرفته به پیش رویم تا بیش از این متوجه خسارت های جبران ناپذیر نشویم.
اهداف تحقیق حاضر به قرار زیر است:
۱-بررسی تاثیر تجارت الکترونیکی در توسعه صادرات گلاب و عرقیات شهرستان کاشان به کشور امارت متحده عربی
۲-بررسی نقش زیرساختارهای قانونی، حقوقی و امنیتی تجارت الکترونیکی در توسعه صادرات گلاب و عرقیات