وبلاگ

تامین مالی و رشد شرکت
شرکت ها به منظور اجرای پروژه های سودآور و دستیابی به حداکثر بازدهی در جهت افزایش ثروت سهامداران خود، از منابع مالی مختلف به شیوه های گوناگون استفاده می کنند. توانایی شرکت در مشخص کردن منابع درون یا برون سازمانی در فراهم کردن سرمایه و تهیه برنامه های مالی مناسب، از عوامل اصلی رشد و پیشرفت هر شرکت محسوب می گردد. این منابع تامین مالی و میزان استفاده از آن ها یکی از عوامل اثرگذار بر عملکرد عملیاتی شرکت ها است.(مجتهدزاده و همکاران،۱۳۸۸)
موسسات و بنگاه های اقتصادی بویژه فعالان در بخش صنعت، برای ادامه حیات وفعالیت های تولیدی خود وهمچنین توسعه فعالیت ها ، به سرمایه های کلان نیاز دارند ، تامین وجوه برای شرکت ها وموسسات از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولازم است که مدیریت مالی اطمینان حاصل نماید که در موقع نیاز چنین وجوهی فراهم است. منابع مالی هر واحد اقتصادی از منابع داخلی وخارجی تشکیل شده است. منابع داخلی شامل جریان های نقدی حاصل از عملیات به علاوه وجوه حاصل از فروش دارائیها ومنابع خارجی نیز شامل استقراض از بازارهای مالی وانتشار سهام جدید است. مدیران معمولا در فرایند تامین مالی نوعی نظم وتوالی را رعایت می کنند. این نظم را میتوان این گونه مطرح کرد که ابتدا منابع داخلی را بر منابع خارجی ترجیح می دهند.(رحیمیان،۱۳۸۰)

طبقه بندی روش های تامین مالی
روش های تامین مالی برای تداوم فعالیت واجرای پروژه های سودآور در فرایند رشد شرکت ها بسیار موثرند وموجب ادامه حیات شرکت ها در دنیای رقابتی امروز می شوند. تامین مالی به روش های مختلف کوتاه مدت وبلند مدت صورت می گیرد وشرکت ها می توانند منابع مالی مورد نیاز خود را از داخل (برای نمونه از محل سود انباشته ) یا خارج از شرکت ( از طریق انتشار سهام یا اوراق قرضه) تامین کنند. هدف اصلی شرکت ها ، افزایش بازده حقوق صاحبان سهام است و بدین منظور از روش هایی استفاده می کنند که آنها را در رسیدن به این مهم یاری کند. افزایش بازده حقوق صاحبان سهام و درنتیجه کاهش هزینه سرمایه، ارزش شرکت را بالا می برد. در واقع سرمایه گذاران اعم از سهامداران یا تامین کنندگان وام وتسهیلات بلند مدت با اعطای سرمایه یا پول خود به شرکت، ریسک عدم وصول آن را پذیرفته اند و بازده ای معادل هزینه سرمایه شرکت را می خواهند. بدهی ها وسرمایه دو منبع اصلی تامین منابع مالی در ساختار سرمایه شرکت می باشند. تامین مالی شرکت ها وموسسات به تناسب وسعت ، نیاز، اهداف و نحوه ی دسترسی به منابع و بازار سرمایه متفاوت می باشند. شیوه های مختلفی برای تامین مالی شرکت ها عنوان گردیده است که به اختصار بیان می گردد.(شباهنگ،۱۳۸۵)
معمولا روش های مختلف تامین مالی از نظر زمان سررسید به تامین مالی کوتاه مدت و بلند مدت و از لحاظ محل تامین منابع، به منابع داخلی و خارج تقسیم می گردند که در ادامه به شرح آن می پردازیم:
منابع تامین مالی داخلی:
منابعی مثل جریان های نقدی حاصل از عملیات ، فروش داراییها، سود انباشته واستفاده از ذخایر استهلاکی، که از داخل شرکت عرضه می شوند را منابع مالی داخلی (درون سازمانی) می گویند. وجوه و منابع داخلی دارای دو ویژگی هستند. اول این وجوه از طریق عملیات واحد تجاری ایجاد می شوند. در نتیجه اینگونه وجوه بیشتر از وجوه و منابع خارجی تحت کنترل مدیریت شرکت هستند. دوم، اینگونه وجوه به آسانی در دسترس شرکت قرار می گیرند زیرا تنها کافی است دو اقدام زیر برای هرچه مستحکم کردن استفاده از این منابع صورت گیرد.
الف) جلب موافقت اکثریت آرای سهامداران در زمینه عدم توزیع سود نقدی در مجمع عمومی عمومی عادی یا انتقال بخشی از سود به اندوخته
ب) جلب موافقت اکثریت آرای سهامداران در زمینه توزیع سود سهمی ( انتقال سود انباشته به حساب سرمایه یا صرف سهام)
سود انباشته همیشه یکی از منابع مهم تامین مالی بلند مدت داخلی شرکت ها بوده است.(شباهنگ،۱۳۸۵)
منابع تامین مالی خارجی:
منابع خارجی آن دسته از منابعی هستند که شرکت ها در صورت عدم کفاف منابع داخلی برای تامین مالی نیازهای شرکت ، بوسیله ایجاد یا تحمل بدهی ها یا انتشار سهام جدید اقدام به جذب سرمایه می نمایند. منظور از ایجاد بدهی استقراض یا انتشار اوراق قرضه است که شرکت در قبال آنها متعهد می شود که در زمان های معین سود تعیین شده ودر تاریخ سررسید ارزش اسمی یا مبلغ وام اخذشده را بپردازد.
منابع تامین مالی کوتاه مدت:
تامین مالی کوتاه مدت ، نوعاً برای پشتیبانی سرمایه گذاری موقت داراییهای جاری مورد استفاده قرار می گیرند. معمولاًمدیر مالی پس از برنامه ریزی سرمایه گذاری در داراییهای جاری و پیش بینی منابع مورد نیاز واحد اقتصادی در سال آینده ، باید به فکر تامین مالی برنامه خود باشد و در مورد شیوه تامین مالی تصمیم گیری کند. معمولاً برای تامین مالی سرمایه گذاری موقت در داراییهای جاری، از وام کوتاه مدت استفاده می شود. دوره کوتاه مدت معمولاً به بدهیهایی مربوط می شود که سررسید آن در فاصله ای کمتر از یکسال است. (رحیمیان،۱۳۸۰)
منابع تامین مالی بلندمدت:
تامین مالی بلندمدت بعنوان تعهد است و منابعی که در طول بیش از یکسال سررسید وپرداخت می گردد تعریف می شود. اصل تداوم فعالیت شرکت بر رشد استوار است. بنابراین سرمایه گذاری بر روی دارائیهای مورد نیاز جهت تولید کالا وخدمات در آینده اهمیت زیادی دارد.(شباهنگ ،۱۳۸۵)
خصوصیات کیفی اطلاعات
طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، هدف صورت های مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره ی وضعیت مالی ، عملکرد مالی وانعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. خصوصیات کیفی به خصوصیاتی اطلاق می شود که موجب می گردد اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی برای استفاده کنندگان در راستای ارزیابی واحد تجاری مفید واقع شود. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات ،” مربوط بودن” و” قابل اتکا بودن” است. بنابراین هرگاه اطلاعات مالی مربوط وقابل اتکا نباشند، مفید نخواهند بود. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات “قابل مقایسه بودن” و"قابل فهم بودن” است. اطلاعاتی که فاقد این خصوصیات باشد، علیرغم مربوط بودن و قابل اتکا بودن، دارای فایده ی محدودی است. لذا، خصوصیات کیفی قابل مقایسه بودن و قابل فهم بودن، بر مفید بودن اطلاعات می افزایند و به این منظور وجود ثبات رویه در روش های حسابداری بکارگرفته شده و افشای مناسب اطلاعات الزامی است. با توجه به مطالب فوق، در صورت وجود اشتباه در صورتهای مالی دوره یا دوره های مالی قبل و درصورت تغییر رویه در دوره جاری نسبت به دوره یا دوره های مالی قبل، تجدید ارائه صورت های مالی ابزاری متداول به منظور ایجاد ثبات رویه وافشای مناسب اطلاعات است که درحال حاضر استفاده بسیار زیادی در کشور دارد.(کمیته تدوین استانداردهای حسابداری،۱۳۹۱)
خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتویات اطلاعات
مربوط بودن: اطلاعات ارائه شده توسط گزارشگری مالی باید مربوط باشد و اطلاعاتی مربوط است که در مورد یک پدیده اقتصادی مربوط باشد. یعنی اطلاعات در مورد آن پدیده اقتصادی توانایی ایجاد تفاوت در یک تصمیم را داشته باشد. همانطور که ملاحظه می شود اطلاعات دارای خصوصیت کیفی مربوط بودن باید توانایی ایجاد تفاوت در تصمیم گیری را داشته باشد نه در تصمیم گیرنده. زیرا تصمیم گیرنده ممکن است به دلیل عدم آگاهی از این اطلاعات، از منابع اطلاعاتی دیگری به جز گزارشگری مالی استفاده کند یا اینکه حتی با فرض آگاهی از این اطلاعات از آنها استفاده نکند، در حالیکه می تواند از آنها استفاده کند. اطلاعات توانایی ایجاد تفاوت در تصمیم را دارد حتی اگر استفاده کنندگان از آنها استفاده نکنند یا از آن مطلع نباشند. (رحمانی،۱۳۹۰)
قابل اتکا بودن: اطلاعاتی قابل اتکا است که عاری از تعصب و خطای با اهمیت باشد و زمانی که استفاده کننده از آنها بتواند اطمینان داشته باشد که صادقانه بیانگر چیزی هستند که مدعی آن می باشند.(شرودر،۱۳۸۸)
خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات
قابل مقایسه بودن: استفاده کنندگان صورتهای مالی باید بتوانند صورتهای مالی واحد تجاری را طی زمان جهت تشخیص روند تغییرات در وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری مقایسه نمایند. استفاده کنندگان هم چنین باید بتوانند صورت های مالی واحدهای تجاری مختلف را مقایسه کنند تا وضعیت مالی ، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی آن ها را نسبت به یکدیگر بسنجند. نیاز به قابلیت مقایسه را نباید با یکنواختی مطلق اشتباه گرفت. این خصوصیات نباید مانع از بکارگیری روش های بهبود یافته حسابداری گردد. هر گاه رویه حسابداری مورد استفاده با خصوصیات کیفی “مربوط بودن” و” قابل اتکا بودن” سازگار نباشد، برای واحد تجاری ادامه ی استفاده از آن رویه مناسب نخواهد بود. به گونه ای مشابه ، در صورت وجود رویه های جایگزین ” مربوط بودن” و” قابل اتکا تر” ، برای واحد تجاری مناسب نخواهد بود که در رویه های حسابداری مورد عمل تغییر ندهد.( کمیته تدوین استانداردهای حسابداری،۱۳۹۱)
ثبات رویه :
قابل مقایسه بودن مستلزم این امر است که اندازه گیری وارائه اثرات مالی معاملات وسایر رویداد های مشابه در هر دوره حسابداری واز یک دوره به دوره بعد با ثبات رویه انجام گیرد وهمچنین هماهنگی رویه توسط واحدهای تجاری مختلف حفظ شود. مفهوم ثبات رویه، شخصیت حسابداری را ملزم میکند تا هنگامی که روشی را برای انجام یک رویداد مالی انتخاب می نماید، برای کلیه رویدادهای مشابه و دوره های مالی بعد نیز آن روش را به کار برد، مگر اینکه دلایل قابل قبولی برای تغییر آن وجود داشته باشد. اگر یک شخصیت حسابداری روش های خود را برای اندازه گیری و ثبت رویدادها به تکرار تغییر دهد، مقایسه نتایج یک دوره مالی با دوره های مالی بعد و همچنین صورتهای مالی دیگر شرکتها امکان پذیر نخواهد بود.همواره این فرض اساسی وجود داشته که اصول حسابداری به طور یکنواخت نسبت به دوره های مالی قبل به کار گرفته میشود اما به دلیل تغییرات مداوم و مستمری که در شرایط اقتصادی و اجتماعی صورت می گیرد ممکن است فرض فوق صادق نباشد و تغییر در اصول و روش های حسابداری جهت هماهنگ کردن واحد تجاری با شرایط جدید، ضرورت یابد. (فایلز و همکاران،۲۰۰۸)
قابل فهم بودن: اطلاعات باید به گونه ای ارائه شوند که افراد با دانش معقول درباره حسابداری، فعالیتهای اقتصادی و شرکت بتوانند از آنها استفاده نمایند و وهمچنین نباید مبهم و پیچیده باشد، زیرا برخی از استفاده کنندگان از صورتهای مالی نمی توانند آنها را درک نمایند.(شرودر،۱۳۸۸)
تجدید ارائه صورت های مالی
به منظور حفظ قابلیت مقایسه و تحلیل معنادار روند فعالیت ها، واحد های تجاری باید رویه های یکسانی را برای اندازه گیری وارائه آثار مالی معاملات و سایر رویدادها ، درهر دوره حسابداری و از دوره ای به دوره ی دیگر بکار گیرند. علی رغم تاکید اساسی برثبات رویه ، ممکن است به دلایلی از جمله تغییر استانداردهای حسابداری ،تغییر رویه اجتناب ناپذیر شود . در صورت تغییر رویه باید به گونه ای عمل شود که قابلیت مقایسه اطلاعات لطمه ای نبیند. هم چنین ممکن است در تهیه صورتهای مالی اشتباهی رخ دهد که در آینده کشف شود. نحوه ی برخورد با اشتباهات رخ داده در دوره (دوره های) قبل که در دوره جاری کشف می شود، بر ارقام سنوات قبل (اقلام مقایسه ای) موثر است و نیاز به تجدید ارائه صورت های مالی دارد.(نجف تومرایی ،۱۳۹۱)
هنگامی که شرکتی صورتهای مالی خود را تجدید ارائه می کند، می پذیرد که اشتباه با اهمیت یا رویه ای نادرست در صورت های مالی دوره یا دوره های گذشته خود داشته است لذا، تعدیلات سنواتی به معنی عدم قابلیت اتکای کافی صورتهای مالی دوره یا دوره های گذشته است. از آنجا که سودآوری آینده واحد تجاری ودرنتیجه جریان های نقدی وارزش واحد تجاری در آینده با بهره گرفتن از سودهای گزارش شده در دوره های گذشته ارزیابی می شود، تجدید ارائه صورتهای مالی دوره های گذشته که در نتیجه آن سودهای گزارش شده در دوره های قبل اصلاح می شود، به شدت کارایی گزارشگری مالی را به عنوان ابزاری برای پیش بینی آینده مخدوش می کند. همچنین تجدید ارائه صورت های مالی میتواند نشان دهنده ی وجود ضعف در سیستم حسابداری، گزارشگری مالی، کنترهای داخلی شرکت، تلاش مدیریت شرکت برای دستکاری سود از طریق استفاده از روش های حسابداری نامناسب، عدم شناسایی هزینه ها به صورت عمدی یا شناسایی درآمدهای واهی باشد. لذا تجدید ارائه صورتهای مالی و وجود تعدیلات سنواتی به معنی عدم قابلیت اتکاء کافی صورت های مالی تهیه شده توسط مدیریت واحد تجاری در دوره یا دوره های گذشته بوده که حسابرس مستقل نسبت به مطلوبیت آن اظهار نظر نموده است. بنابراین، بطور کلی عکس العمل استفاده کنندگان صورتهای مالی نسبت به این موضوع منفی است. تحقیقات نشان داده است شرکت هایی که اقدام به تجدید ارائه صورت های مالی می کنند، بلافاصله پس از تجدید ارائه صورتهای مالی متحمل هزینه های سنگینی می شوند.(ذکریائی،۱۳۹۰)
ارائه مجدد صورتهای مالی زمانی رخ میدهد که یک شرکت یا بطور داوطلبانه و یا به درخواست حسابرسان و یا قانون گذاران حسابداری، به اصلاح اطلاعات مالی عمومی که قبلا گزارش شده است می پردازد. ارائه مجدد به این دلیل انجام می گیرد که قانون اوراق بهادار، شرکتها را ملزم به اصلاح هرگونه اشتباهات، اطلاعات گمراه کننده و یا اطلاعات نادرست در صورتهای مالی شان نموده است.به عبارت دیگر هدف از ارائه مجدد مالی، ایجاد اطمینان از این است که اطلاعات صورتهای مالی که ممکن است نادرست تهیه شده باشد، پس از آن اصلاح گردیده و این اطلاعات اصلاح شده برای استفاده سرمایه گذاران، قانونگذاران و طلبکاران شرکتها ایجاد شده است.(نیوبری و پارتاسراتی^[۵]،۲۰۰۹)
پالمرز وهمکاران ، در تحقیق خود افت قابل توجه ارزش بازار بلافاصله پس از تجدید ارائه صورتهای مالی را نشان دادند. (پالمرز وهمکاران^[۶]،۲۰۰۴)
پژوهشگران استدلال می کنند که از دست دادن ارزش را می توان به چندین عامل نسبت داد: تجدید نظر در مورد انتظارات از سودهای گذشته و مورد انتظار آینده، تجدید نظر در مورد انتظارات از چشم انداز رشد شرکت، ارزیابی مجدد از صداقت مدیریت و تجدید نظر در مورد ادراک از کیفیت گزارشگری مالی شرکت. (ذکریائی،۱۳۹۰)
هریبار وجنکینز معتقدند که شرکت ها بلافاصله پس از تجدید ارائه صورت های مالی افزایش در هزینه های سرمایه را تجربه می کنند. (هریبار و جنکینز^[۷]،۲۰۰۴)
نتایج تحقیق تامسون ولارسون(۲۰۰۴)، بیان کرد که انبوه تجدید ارائه های متوالی صورت های مالی موجب تردید استفاده کنندگان از صورت های مالی نسبت به جایگاه گزارشگری مالی و بویژه فرایند حسابرسی درحفاظت از منافع عمومی شده است. (ذکریایی ،۱۳۹۰)
ارائه مجدد به شهرت شرکت و مدیران آن به عنوان ارائه دهندگان اطلاعات مالی قابل اعتماد، آسیب می رساندکه منجر به افزایش عدم تقارن اطلاعات و ریسک اطلاعات می شود که با واکنش منفی بازار همراه است. پس از ارائه مجدد، مدیران به منظور ترمیم اعتبار خود، قصد دارند به سرمایه گذاران اطمینان بدهند که آنها همچنان در ارتباطی آشکار و صادقانه با یکدیگر هستند. از اینرو برای کاستن از این افزایش عدم تقارن و ریسک اطلاعات ، دست به افشای داوطلبانه بیشتری می زنند.( ایترگ و همکاران^[۸]،۲۰۱۲)
شرکتهایی که بیش از یکبار تجدید ارائه میشوند، به احتمال زیاد انگیزه های قویتری برای مدیریت سود یا ایجاد محیط های کسب وکار پیچیده که ذاتاً حساب معاملات در آنها دشوارتر است و یا هر دو مورد دارند. پس از انتشار یک اعلامیه ارائه مجدد حسابداری، سرمایه گذاران انتظار دارند که شرکت برای حل مشکلات گزارشگری مالی خود تلاش کند. عدم انجام این کار، پس از تجدید ارائه های متعدد نمایان میشود و سیگنالی را منتشر میسازد مبنی بر اینکه ریسک اطلاعاتی این شرکتها بیش از شرکتهایی است که فقط یکبار تجدید ارائه شده اند.(کراوت و شولین^[۹]،۲۰۰۹)
تعدیلات سنواتی
مطابق استاندارد حسابداری شماره ۶ ایران در تعریف تعدیلات سنواتی داریم:
“تعدیلات سنواتی یعنی اقلام مربوط به سنوات قبل که در تعدیل مانده سود(زیان) انباشته ی ابتدای دوره منظور می گردند و به اقلامی محدود می شود که از ” تغییر در رویه حسابداری” و” اصلاح اشتباه” ناشی گردند. اثر تعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مانده ی سود(زیان) انباشته ی ابتدای دوره در صورتهای مالی منعکس گردد. اقلام مقایسه ای صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد شود. مگر آنکه این امر عملی نباشد، درچنین شرایطی موضوع باید در یادداشتهای توضیحی افشا شود. همچنین میزان وماهیت اقلام تشکیل دهنده ی تعدیلات سنواتی ودلایل توجیهی تغییر در رویه حسابداری و هم چنین این امر که اقلام مقایسه ای صورتهای مالی ارائه مجدد شده است ( یا عملی نبودن ارائه مجدد) باید در یادداشتهای توضیحی افشا گردد.”(کمیته تدوین استانداردهای حسابداری،۱۳۹۱)
تعدیلات سنواتی به تنهایی خبر نگران کننده ای نیست، بلکه آگاهی از دستکاری سود در صورتهای مالی دوره های گذشته است که موجب نگرانی استفاده کنندگان می شود. تجدید ارائه صورتهای مالی دوره های قبل که در پی تعدیلات سنواتی انجام میشود ،روشی برای اصلاح مانده سود(زیان) انباشته ابتدای دوره و ارائه مجدد صورتهای مالی دوره های گذشته به صورت صحیح است. برهمین اساس، تعدیلات سنواتی جزء اطلاعاتی است که سازمان بورس اوراق بهادار ، ناشران اوراق بهادار را موظف به افشای فوری آن نموده است. (ذکریایی ،۱۳۹۰)
علل تجدید ارائه صورت های مالی
ارقام مقایسه ای سال مالی قبل یا صورتهای مالی سال قبل در اثر وجود اشتباهات زیر با عبارت ” تجدید ارائه شده” در بالای آن ارائه می گردند. این اشتباهات شامل: (نجف تومرایی،۱۳۹۱)
الف) اشتباهات ریاضی ومحاسباتی
ب) اشتباه در اعمال رویه های حسابداری
ج) تغییر نادرست یا نادیده گرفتن واقعیتهای موجود در زمان تهیه صورتهای مالی
د) تغییر از یک رویه غیر استاندارد حسابداری به یک رویه استاندارد
ه) تقلب
- براساس تحقیق کراس وهمکاران مهمترین علل تجدید ارائه صورتهای مالی ، شامل موارد زیر هستند:
شناسایی درآمد: عمده موارد تجدید ارائه در شناسایی درآمدها مربوط به حوزه های پیمانکاری، فروش با حق برگشت ، قراردادهای خرید مجدد، شناسایی درآمد در هنگام تحویل کالا( انتقال مخاطرات)، فروش به شرط تایید مشتری و فروش دانش فنی است.
ذخایر عمومی: این ذخایر بعضاً به منظور هموارسازی سود در سالهای پر رونق جهت جبران ضعف عملیات در سالهایی که رونق عملیات در نظر گرفته می شوند و باعث انتقال سود از یک دوره مالی به دوره مالی دیگری می شوند.
بیش از اندازه گزارش نمودن دارایی : مانند اشتباه در ارزشگذاری موجودی کالا و یا دارایی های ثابت پایان دوره و در نتیجه در سرفصل بهای تمام شده ویا هزینه عملیات دوره.
سرمایه ای نمودن نادرست برخی مخارج: این نوع تجدید ارائه ها زمانی اتفاق می افتد که شرکت خواهان پاکسازی ترازنامه از اقلام راکد باشد. این عمل را اصطلاحا ” حساب شویی” می نامند. (کراس و همکاران^[۱۰]،۲۰۰۴)