وبلاگ

مدیریت ریسک زنجیره تامین، مدیریت ریسک های داخلی و خارجی زنجیره تامین است، که از طریق یک رویکرد هماهنگ بین اعضای زنجیره تامین به جهت کاهش آسیب پذیری زنجیره تامین انجام میشود.هدف مدیریت ریسک زنجیره تامین اجتناب از رخداد شکست هایی در زنجیره تامین است که می تواند منجر به اثراتی شود که بر کل زنجیره تامین تاسبثیر گذار است. یافتن و تحلیل این ریسک ها مهمترین کار در مدیریت ریسک زنجیره تامین است.[۱]
تانگ در سال ۲۰۰۶ نشان داده است که چهار رویکرد مدیریت پایه میتواند در یک روش هماهنگ برای مدیریت ریسک به صورت هماهنگ برای مدیریت ریسک در زنجیره تامین بکار رود که در شکل نشان داده شده است.[۱۳۰]

شکل ۱-۱ رویکرد تانگ برای مدیریت ریسک در زنجیره تامین [۱]
برای ارزیابی ریسک زنجیره تامین، نه تنها میبایست ریسک های مستقیم مربوط به عملیات شناسایی شوند، بلکه باید عوامل یا منابع بالقوه این ریسک ها در هر موجودیت زنجیره تامین مشخص شود.در نتیجه تمرکز اصلی تحلیل ریسک زنجیره تامین، بر شناسایی منابع بالقوه ریسک استوار است.[۱]
۱-۸٫ ریسک اختلال در زنجیره تامین :
اختلال در زنجیرهای تامین بدون تردید پس از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ توجه بیشتری را به خود جلب کرده است،در حالیکه زنجیره های تامین همواره با مباحث مربوط به شناسایی آسیب پذیری های خود و مدیریت آنها مواجه بودند.اختلالات در زنجیره تامین انواع مختلفی دارد و ممکن است ناشی از عوامل درونی یا بیرونی زنجیره تامین باشد .اختلالات در زنجیره تامین پر هزینه هستند، بنابراین لازم است که بدانیم چگونه یک اختلال بر زنجیره تامین تاثیر میگذارد تا بتوانیم استراتژی مناسبی را برای مقابله با آن اتخاذ کنیم. چوپرا و سودهی معتقدند که از آنجایی که امروزه موسسات در یک محیط جهانی فعالیت میکنند،هم کارشناسان آکادمیک و هم شاغلین حرفه ای فهمیدند که اختلال در زنجیره تامین یکی از مهمترین ریسک ها در زنجیره تامین است.
اختلال در زنجیره تامین بصورت “هر رخدادی که جریان مواد در زنجیره تامین را قطع میکند و منجر به توقف ناگهانی جریان محصول میگردد ” تعریف شده است.[۱] در زیر به چند تا از تعاریف ارائه شده از اختلال اشاره شده است.
هیشامودین و شفی اختلال در زنجیره تامین را بدین صورت تعریف کرده است است ” عواملی که باعث اختلال جریان مواد در زنجیره تامین شده و باعث توقف ناگهانی در حرکت محصول در جهت رسیدن به مشتری نهایی میشود".[۴۸,۱۱۶] هیشامودین همچنین یک تعریف کوتاه در سال ۲۰۱۲ از اختلال ارائه داده است"اختلال برابر است با هر گونه توقف در تولید ” [۴۶]
شفی در سال۲۰۰۳ شش تا از اختلالات پایه ای را در زنجیره تامین شناسایی کرده است[۶,۱۱۸]
اختلال در عرضه
اختلال در حمل و نقل
اختلال در تسهیلات
اختلال در ارتباطات
اختلال در تقاضا
اختلال در توافقات انتقال
نمیر ،زین و اروگلو اختلال را وقایع فاجعه آمیز معرفی میکنند که احتمال وقوع کم ولی عواقب چشمگیری دارد،که زنجیره های تامین بطور فزاینده ای در معرض این وقایع هستند.[۶۴,۷۱]
اختلال های زنجیره تامین ،حوادثی برنامه ریزی و پیش بینی نشده هستند، که جریان مواد یا محصولات را درون زنجیره مختل میکنند.[۵۳,۷۰]
همانطوری که زنجیره های تامین پیچیده تر شدند،ریسک اختلال در شبکه های زنجیره تامین وآسیب پذیری آنها در برابر اختلالات افزایش یافته است [۵۵].
مثال هایی از اختلال در زنجیره تامین که ممکن است برای هر سازمانی رخ دهد میتوان به اختلال در حمل و نقل ، اعتصاب کارگران، حوادث طبیعی، عیب در سسیستم حمل و نقل، نزاع نیروی کار ، ترورسیم ، جنگ و بی ثباتی سیاسی[۴۸,۱۱۶,۶۴] ، زمین لرزه، شیوع سارس، بحران های مالی ، اعتصاب کارگران، کمبود مواد خام، سیاست جدید تعرفه و مالیات[۳۳] و از کار افتادگی ماشین آلات ورشکستگی تامین کنندگان، از کار افتادگی ماشین الات، مساله کیفیت[۱۱۶,۳۹] ،بلاتکلیفی تکنولوژیکی و ناتوانی بازار[۳۲].
۱-۹٫ مثال های از اختلالات موردی اتفاق افتاده در دنیای واقعی :
طوفان های زمستانی در چین در سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ زنجیره های تامین سبزیجات و زغال سنگ رو دچار اختلال کرده است.[۷,۳۰,۱۱۹]
زلزله در سال۱۹۹۵ که در کوب^[۲۸] ژاپن اتفاق افتاد سطح وسیعی از لینک های انتقال رو در این شهر و یکی از مهمترین مراکز حمل و نقل جهانی رو تخریب کرد.[۱۱۶]
آتش سوزی در مارچ سال ۲۰۰۰ در کارخانه تولید مواد نیمه رسانای فیلیپس در شهر آلبوکورکو امریکا در نیو مکزیکو باعث شد یکی از مشتریان اصلی این کمپانی ، اریکسون،۴۰۰ میلیون دلار درآمد بالقوه خود رو از دست بدهد. در حالی که یکی دیگر از مشتریان این کمپانی (نوکیا) با تخصیص تامین کننده گان رزرو توانست اثر این اختلال را کاهش دهد. [۷۳,۱۳۱]
اختلالی که در سیستم حمل و نقل هوایی در جنوب شرقی آسیا در اثر حمله ۱۱ سپتامبر و طوفان های سنگین در این منطقه از آسیا رخ داد، باعث زیان ۱۵۰ میلیون دلاری برای کمپانی COMPAQ شده است.[۴۰]
زمانی که تامین کنندگان کمپانی dell در اثر زلزله سال ۱۹۹۹ در تایوان دچار اختلال شدند ، با در نظر گرفتن سیاست های نظیر قیمت گزاری پویا و ارتقای سیسم ها با هزینه پایین توانست مشتریان خود را راضی نگه دارد.[۱۴۳,۹۲]
حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر باعث لغو پروازها در چند روز شد.که این تاخیرات موجب بیکار شدن چندین خط تولید کمپانی فورد بدلیل نرسیدن اجزا از طرف تامین کنندگان شد.[۱۱۶,۱۰۵]
زلزله سال ۲۰۱۱ در ژاپن باعث اختلال در دوازده خط مونتاژ تویوتا شد که منجر به کاهش تولید ۱۴۰۰۰ وسیله نقلیه شد و بسیاری از کارخانجات تولیدی این کشور با کمبود مواد خام، سوخت و انرژی مواجه شدند . [۸]
کمپانی تلفن همراه موتورولا درسنگاپور به دلیل شیوع بیماری سارس بسته شد.[۹۲]
کمپانی اپل به دلیل کمبود تراشه هایDRAM در اثر زلزله ۱۹۹۹ در تایوان تعداد زیادی از مشتریان خود را از دست داد.[۹۲]
خاموشی های آمریکای شمالی در۱۴ اگوست سال ۲۰۰۳ بر بسیاری از تجارت ها اثر منفی گذاشت و یک آتش سوزی در یکی از تامین کنندگان رده دوم اریکسون مشکلات جدی را برای این کمپانی بوجود آورد.[۶۸]
دو شرکت بزرگ فورد و تویوتا در چند روز اول پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر،ضررهای کلانی را به دلیل مختل شده جریان مواد به کارخانه های مونتاژ خود در شمال آمریکا تجربه کردند،که بدلیل کنترل فراگیر بنادر،فرودگاهها و کلیه کانال های ارتباطی ایجاد شده بود.[۱]
هنریکس و سینگال اختلال های بوجود آمده در ژورنال والستریت طی دهه ۱۹۹۰ را مورد بررسی قرار داده و نشان دادند که اختلال بر عملکرد سرمایه ای و سهام این سازمان ها و همینطور عملکرد عملیاتی آنها (هزینه، فروش و سود) تاثیر قابل توجه منفی گذاشته است . [۵۳]
۱-۱۰٫ تاثیر اختلال بر عملکرد زنجیره تامین :
از آنجایی که وقوع اختلالات در زنجیره تامین غالبا غیر قابل پیش بینی و دور از انتظار هستند و میتوانند تاثیرات هنگفتی بر عملکرد زنجیره داشته باشند،لذا مواجه با این موارد ممکن است سازمان‌ها را مجبور کند تا استراتژی های خود را تغییر دهند،از تکنولوژی جدید استفاده کنند یا شیوه تصمیم‌گیری خود را اصلاح کنند.[۱]
هندریکس و سینگال یافته ها و شواهد تاثیرات بلند مدت اختلالات زنجیره تامین را بر عملکرد سازمان نشان داده اند .این یافته ها بر اساس مطالعه نزدیک به ۸۳۰ مثال علمی اختلالات زنجیره تامین در سازمان های دولتی است.
تاثیرات اصلی اختلال در زنجیره تامین عبارتند از:
سازمان ها بین ۳۳ تا ۴۰ درصد افت بازگشت سرمایه دارند در بازه ای سه ساله (یک سال قبل از اختلال و دو سال پس از اختلال)
افت قیمت سهام در سال پس از اختلال ۱۳٫۵ درصد بیشتر از سال گذشته بوده است
اختلال تاثیر منفی قابل توجهی بر سود دهی دارد.میانگین این تغییرات به صورت زیر است.
۱۰۷درصد کاهش درآمد مالیاتی
نرخ رشد فروش ۷ درصد کمتر شده است
افزایش ۱۱ درصد در هزینه
اختلال تاثیر ضعیف کننده ای بر عملکرد زنجیره دارد که سازمان پس از اختلال به راحتی ترمیم^[۲۹] نمیشود، یک سازمان حد اکثر تا دو سال پس از اختلال عملکرد پایینی دارد.
اختلال تاثیر منفی زیادی بر نرخ بازگشت سرمایه، سوددهی وتغییرات قیمت سهام دارد.
مدیران باید توجه داشته باشند که منابع اختلال چه چیزهایی میتوانند باشند،به منظور کاهش ریسک اختلالات چه کارهایی میتوان انجام داد و در مقابل بروز اختلالات چه واکنشهایی میتوان انجام داد.
جمله زیبایی که هندریکس و سینقال در سال ۲۰۰۵ در باره اختلال :
” اختلال توان بالقوه ای برای نابودی ارزش های خلق شده دارد “
زنجیره های تامین ناب و کارا بیشتر با اختلال مواجه میشوند.ارتباط معکوسی بین کارایی و ریسک وجود دارد.سازمان ها نمیتوانند مدت زیادی فقط روی کاهش هزینه ها تمرکز کنند و سرمایه گزاران زنجیره تامین باید توجه داشته باشند که چگونه این سرمایه ها و تغییرات، ریسک های اختلالات در زنجیره تامین را تحت تاثیر قرار میدهند. ارتباط معکوس بین اختلال و عملکرد زنجیره تامین بارها توسط مطالعات عملی و تئوری مورد اشاره قرار گرفته است ولی شواهد محکم برای این موضوع بسیار محدود هستند و نکته جالب اینکه مطالعات نشان داده است، تاثیر اختلال برای سازمان های کوچک بسیار بیشتر از سازمان های بزرگ است [۵۳,۵۴].
۱-۱۱٫ ضرورت مطالعه اختلال های زنجیره تامین:
لوی در سال ۱۹۹۵ بیان نموده است که بروز اختلال در زنجیره تامین منجر به هزینه های غیر قابل پیش بینی شده و زمان های تامین^[۳۰] بسیار طولانی میشود. البته وی اظهار میدارد که مدیران در رابطه با اختلال بیشتر تمایل به برخوردی مشابه با یک حادثه یک دفعه ای دارند و غافل از این هستند که شاید رخداد این اختلال ناشی از عدم وجود یک استراتژی پایدار در زنجیره باشد.