وبلاگ

آذر (کنفرانس بین المللی بودجه ریزی عملیاتی،۱۳۸۶) بودجه ریزی عملیاتی را عاملی می­داند که برنامه های استراتژیک را به برنامه ­های عملیاتی گره می­زند به طوری­که بتوان منبعی به نام پول را به شکل بهینه اختصاص داد.
ستانده یا پیامد؟
موج اول بودجه ­ریزی عملیاتی که در سال ۱۹۴۳ آغاز شد توجه سیستم­های بودجه ­ریزی را از ورودی­ ها به ستانده­ها معطوف ساخت اما موج دوم بودجه ­ریزی عملیاتی که در دهه ۱۹۹۰ این روش بودجه ­ریزی را احیا کرد پا را از این نیز فراتر نهاد و پیامدها را نیز در نظام­های بودجه ­ریزی لحاظ کرد(Kong,2005).
در موج دوم بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد اصطلاحی است که به سیستم­های متمرکز بر ستانده­ها و نیز پیامدها اشاره دارد. ویژگی­های مطلوب این دو مفهوم در جدول ۱ آورده شده است. در حال حاضر بر سر تمرکز بر ستانده­ها یا پیامدها به عنوان تاثیر ستانده­ها بحث وجود دارد. این بحث در دو سطح مطرح می­ شود. نخست این­که مشکلات عملی آشکاری در اندازه ­گیری وجود دارد. اغلب اندازه ­گیری پیامدها (مانند امنیت ملی بیشتر) به طور مستقیم دشوار می­باشد یا این­که پیامدها پیچیده هستند مانند حالتی که ارتباط­های درونی بین برنامه­ ها و زیربرنامه­های مختلف وجود دارد. دوم این­اینکه در یک سطح بالاتر در مورد جوابگویی بحث وجود دارد. مدیران باید در مقابل چه چیزی پاسخگو باشند؟ در عمل ستانده آن چیزی است که سازمان می ­تواند بر آن اعمال کنترل کند، اما پیامد نهایی اغلب توسط عوامل بیرونی تعیین می­ شود که ماهیتی غیرقابل پیش ­بینی دارند. همچنین پیامدهای مشاهده شده را می­توان به شیوه ­های گوناگون تعبیر و تفسیر کرد(دیموند، ۲۰۰۵)^[۹].
جدول ۲-۲ ویژگی­های مطلوب ستانده­ها و پیامدها (دیموند، ۲۰۰۵)

۲-۱-۲-۵-۶-۲ الزمات بودجه ­ریزی­ عملیاتی
برای اینکه بودجه ریزی بر مبنای عملکرد به هدف های خود دست یابد لازم است تا ملاحظاتی هنگام اجرای آن لحاظ شود. به بیان دیگر پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد( بودجه ­ریزی عملیاتی) به الزامات خاصی نیاز دارد که در صورت فراهم نبودن الزامات مذکور همواره احتمال شکست در پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد وجود دارد. خانم امیرخانی(امیرخانی ۱۳۸۹) برخی از مهم­ترین الزامات بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد را این گونه بیان می کند:
قوانین و مقررات
قوانین و مقررات بودجه­ای تعییین کننده چگونگی اتخاذ و گزارش تصمیم های مرتبط با هزینه هستند. پاره­ای از مقررات از قبیل جامعیت و سالانه بودن، از زمان ظهور بودجه ­ریزی مدرن که بیش از یک قرن از آن می­گذرد، مورد پذیرش قرار گرفته­اند. بعضی از آن­ها محصول دوره­ های اخیر هستند.
در هر کشور مجموعه گسترده­ای از قوانین و مقررات، بیانگر تنظیم بودجه توسط دولت و نظارت و بازبینی بر آن توسط قوه مقننه هستند. بسیاری از قواعد و مقررات مربوط به اجرای بودجه بوده و میزان جرح و تعدیل­ها در بودجه را مشخص می­سازند. بیشتر مقررات رویه­ای هستند لیکن بعضی از آن­ها از قبیل مواردی که تجمیع مالی را محدود می­سازند، اساسی هستند.
پیاده­سازی اثربخش بودجه ­ریزی عملیاتی نیاز­مند یک سری قوانین و مقررات پشتیبان می­باشد.
ذینفعان
یکی از چالش­های اساسی در پیاده سازی بودجه ریزی بر مبنای عملکرد این است که چگونه حمایت کلیه ذینفعان در فرایند بودجه ­ریزی کسب گردد چرا که بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد یک فرایند مشارکتی است که هر مشارکت کننده نقش ارزشمندی را ایفا می­ کند و در واقع یک ویژگی مجزای آن، این است که حمایت همه ذینفعان از فرایند بودجه برای ادغام اطلاعات عملکرد در بودجه ضروری است.
مدیریت عملکرد
بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد تنها در صورتی کامیاب خواهد شد که بر اساس یک استراتژی مدیریتی برای عملکرد بنا گردد. به عبارت دیگر بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد وجود ندراد مگر اینکه اطلاعات عملکرد بر تامین مالی سازمان تاثیر گذارد. اگر سازمان فاقد توانایی برای اندازه گیری عملکرد به طور اثربخشی باشد، بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد به طور حتم با شکست مواجه خواهد شد. از این روی دولت­ها در طول سال­ها برای استقرار نظام­های مدیریت عملکرد مناسب بیش از سایر اجزای نظام بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد، تلاش کرده اند.
گام­های اصلی در مدیریت عملکرد عبارتند از: الف) حصول توافق پیرامون فلسفه وجودی، اهداف و استراتژی­ های در نظر گرفته شده برای دستیابی به اهداف مذکور، ب) پیاده سازی سیستم های اندازه ­گیری عملکرد که از کیفیت کافی برای ثبت عملکرد و حمایت از تصمیم گیری برخوردار باشند، ج) استفاده از اطلاعات عملکرد به منزله مبنایی برای تصمیم گیری در سطوح گوناگون سازمان.
نیروی انسانی مجرب و آموزش دیده
منابع انسانی می تواند به سازمان کمک کند تا ظرفیت لازم را در راستای ایجاد تغییرات ایجاد کرده و به این امر پاسخ گوید که آیا تغییرات ادامه خواهند یافت و به بخشی از دورنمای سازمان تبدیل می شوند یا خیر.
پژوهش­های انجام شده بر اهمیت کسب اطمینان از توانمندی پرسنل در فرایند پیاده سازی بودجه ­ریزی بر مبنای عملکرد، تاکید می­ کنند. در این فرایند لازم است پرسنل از مهارت­ های خاص در اندازه ­گیری عملکرد و حفظ و اداره پایگاه­های اطلاعاتی برخوردار باشند.
تکنولوژی اطلاعات