استان فارس در ناحیه کوهستانی زاگرس قرار دارد و بیشترین پهنای زاگرس در فارس است . ارتفاعات فارس در دوره ترشیاری به وجود آمده اند. در پیدایش و تغییر شکل کوهها دو دسته عوامل درونی و بیرونی یکی در پیدایش و دیگری در تغییر نقش دارند.
عوامل درونی همان حرکت و فشار آوردن صفحه زمین ساخت عربستان به ایران است و منظور از عوامل بیرونی همان نیروی فرسایش است که در تعیین شکل نهایی زاگرس مؤثر بوده اند .
ویژگی های مهم زاگرس فارس: کوه های فارس با گذشت میلیون ها سال از پیدایش آن‌ها (دوره ترشیاری )جزء کوه های جوان محسوب می شوند و به علت فشار آوردن صفحه عربستان منطقه فارس از نظر زمین ساختی فعال است . این فشار با حرکت کوه زایی نه تنها باعث چین خوردگی می گردد، بلکه باعث ایجاد چین خوردگی های متعددی شده که نقش مهمی در لرزه خیزی استان دارد .جنس ساختمان کوه های فارس اغلب سنگهای آهکی(کلسیم کربنات) می‌باشد این سنگها دارای درز و شکاف های فراوان اند و موجب تشکیل سفره آب های زیر زمینی غنی شده است، همچنین در این کوهها انواع واشکال فرسایش آهکی یا کارستیک که بر اثر انحلال و رسوب گذاری شکل گرفته اند دیده می‌شود. زاگرس در نواحی غرب و شمال غرب استان، به علت مرتفع بودن کوه ها و فشردگی چین ها اگر چه محدودیت‌های را در توسعه راه های ارتباطی و حمل و نقل ایجاد کرده است، اما به سمت نواحی مرکزی و جنوب شرق، ارتفاعات پراکنده تر و کم ارتفاع تر می‌شود (استان شناسی فارس،۶:۱۳۹۳).
چین خوردگی در استان فارس کم تر بوده و حالت اولیه خود را نیز از دست نداده است. در این ناحیه قلل و فرورفتگی ها اغلب به موازات یکدیگر واقع شده اند و به دلیل بارندگی، رودخانه های بزرگ و دره های وسیع در آن یافت نمی‌شود. در کوه های استان فارس طبقات ائوسن، توده های عظیمی را تشکیل می دهد. زاگرس در نواحی خوزستان، لرستان و فارس برروی سنگ های شیستی، آهکی و مارنی و تشکیلات جوان تر متعلق به دوره کرتاسه شیست ومارن تشکیل شده که دارای سنگواره پالئوسن می باشد. بعد از مدتی محیط رسوبی عمیق تر شده و لایه های آهکی به وجود آمده همراه با مارن و شیست می باشند. در حوضه رسوبی زاگرس رسوب گذاری از دوره الیگوسن به میوسن هم چنان ادامه داشته و سازند آهک آسماری تشکیل می شده است. در این سازند دو بخش تبخیری و ماسه سنگی شناخته شده است. بر روی سازند آهک آسماری، سازند فارس به طور هم شیب قرار دارد که قسمت زیرین آن گچی بوده و مانع اصلی خروج مواد نفتی شده است. در سازند فارس رخساره های نرم تنان، خار پوستان، مرجآن‌ها و میکرو فسیل ها مختلف دیده شده است. بنابراین سن گروه فارس میوسن و قسمتی از پلیوسن می باشد.(پایگاه ملی داده های علوم زمین)
چین خوردگی در استان فارس کم تر بوده و حالت اولیه خود را نیز از دست نداده است. در این ناحیه قلل و فرورفتگی ها اغلب به موازات یکدیگر واقع شده اند و به دلیل بارندگی، رودخانه های بزرگ و دره های وسیع در آن یافت نمی‌شود. در کوه های استان فارس طبقات ایوسن، توده های عظیمی را تشکیل می‌دهد. زاگرس در نواحی خوزستان، لرستان و فارس برروی سنگ های شیستی، آهکی و مارنی و تشکیلات جوان تر متعلق به دوره کرتاسه شیست و مارن تشکیل شده که دارای سنگواره پالیوسن «Paleocene» می‌باشد. بعد از مدتی محیط رسوبی عمیق تر شده و لایه های آهکی به وجود آمده همراه با مارن «Marn» و شیست «Shist» می باشند. در حوضه رسوبی زاگرس رسوب گذاری از دوره الیگوسن به میوسن هم چنان ادامه داشته و سازند آهک آسماری تشکیل می شده است. در این سازند دو بخش تبخیری و ماسه سنگی شناخته شده است. بر روی سازند آهک آسماری، سازند فارس به طور هم شیب قرار دارد که قسمت زیرین آن گچی بوده و مانع اصلی خروج مواد نفتی شده است. در سازند فارس رخساره های نرم تنان، خار پوستان، مرجآن‌ها و میکروفسیلها مختلف دیده شده است. بنابراین سن گروه فارس به طور کلی میوسن و قسمتی از پلیوسن می‌باشد(سازمان هوا شناسی).
۳-۴-شرایط توپوگرافی و ناهمواری استان فارس:
هدف از مطالعات توپوگرافی ،ارزیابی و تجزیه و تحلیل خصوصیات ناهمواری سطح زمین از جمله شهرهاست . خصوصیات ناهمواری یک مکان جغرافیایی نه تنها در پراکندگی و یا تجمع فعالیت‌های انسانی مؤثر است، بلکه در نهایت یکی از عوامل مؤثر در شکل و سیمای فیزیکی ساختمآن‌های فضایی نیز به شمار می رود. (رهنمایی،۸۳:۱۳۸۷)
استان فارس به دلیل کشیدگی در طول و عرض جغرافیایی و موقعیت خاص زمین شناسی، در برگیرنده بخشهایی اززونهای ساختاری زاگرس مرتفع، زاگرس چین خورده، زون افیولیتی- رادیولاریتی زاگرس و زون سنندج _ سیرجان است. به همین دلیل، این استان در برگیرنده پدیده های زمین شناسی متنوع است. (تذروی و بیات،۱۳۹۰)
۳-۵-کوه ها و غارها در استان فارس:
جهت عمومی کوه های این استان شمال خاوری – جنوب باختری است و هر چه از طرف شمال به جنوب پیش می رویم از ارتفاع کوهستان به طور عمومی کاسته می‌شود. عمده ترین ارتفاعات این استان در مناطق خاوری قرار گرفته است. برای درک بهتر ناهمواری های این استان، کوه های این منطقه به ۷ رشته تقسیم بندی می گردد:
-کوه هایی که از آباده شروع شده و از جنوب بوانات گذشته و به کوه سفید متصل می گردد و تا کوه گور سفید با ارتفاع ۲۸۰۶ متر می رسد.
- رشته کوه هایی که از چهار دانگه شروع شده از شمال ارسنجان و نیریز گذشته و تا دره رود شور امتداد دارد. قلل مهم این سلسله کوه، دال نشین ۳۵۰۰ متر، کوه سر سفید ۳۱۶۴ متر، کوه داراب ۳۵۳۰ متر و کوه فرک ۲۸۲۵ متر است.
- رشته کوه های شمالی شیراز که از شمال دریاچه مهارلو و شهرستان فسا گذشته به کوهستان داراب منتهی می گردد، قلل مهم آن کوه بمو به ارتفاع ۲۶۶۱ متر، کوه احمدی به ارتفاع ۲۸۷۱ متر و کوه خرمان ۲۳۰۰ متر است.
- رشته کوه هایی که از شمال کازرون، جویم، لار و فیروز آباد و جنوب جهرم گذشته به جبل هرمز در شمال بندر خمیر منتهی می‌شود، از قلل مرتفع این سلسله عبارت است از: کوه عبدی به ارتفاع ۳۱۱۱ متر در باختر کتل پیر زن، کوه سفید به ارتفاع ۳۰۱۸ متر و کوه هرمز با ارتفاع ۲۸۳۶ متر.
- رشته کوه هایی که از بلوک ماهور و خشت شروع شده از جنوب فراشبند گذشته در خاور رود مند به کوهستان محال اربعه از جنوب قیر و کارزین و خنج گذشته به کوهستان جنوبی لار منتهی میگردد.
- رشته کوه هایی که از خاور برازجان شروع شده از شمال خورموج، بم و مرودشت گذشته به بستک منتهی می‌شود.
- رشته کوه های تنگستان که از خاور بوشهر شروع شده و به موازات خلیج فارس امتداد پیدا کرده و به کوهستان شمال بندر لنگه منتهی می‌شود.
کوه های سفید، گر، خرمن کوه، تودج و قله بل برخی از مهم ترین قلل استان فارس هستند.(شرکت توسعه گردشگری استان فارس،۱۳۹۳).
۳-۶-دشت ها:
دشت های وسیع فارس از رسوبات آبرفتی رودها تشکیل شده اند که وضعیت شان ،بر حسب اینکه در چه موقعیت جغرافایی قرار داشته باشد متفاوت است .در نواحی مرکزی و غربی فارس ،دشت های حاصل خیزی وجو ددارد که به زیر انواع محصولات کشاورزی رفته است، در حالی که در برخی نواحی دیگر، به خصوص جنوب و شرق استان بیشتر بیابان و کویر دیده می‌شود (استان شناسی فارس،۸:۱۳۹۳).
استان فارس از دشت ها و دره های زیادی برخوردار است که به علت داشتن طبیعت زیبا در پیرامون خود، گردشگاه های طبیعی و جذابی را تشکیل داده اند این دره ها و تنگ ها عبارتند از: تنگ خانی، تنگ هرایز، تنگ بوان، تنگ الله اکبر، تنگ بستانک (بهشت گمشده) ، تنگ ایج، تنگه لای تاریک، تنگ استهبان، تنگ پلنگان، تنگ لای زنگان، تنگ زی طشت، تنگ جزین یا گزین، تنگ خرقه و تنگ براق.
۳-۱-۶- تنگ خانی شیراز
این تنگ در ۲۹ کیلومتری شهرستان شیراز در نزدیکی روستای دارنگون و در مجاورت رودخانه قره آغاج واقع شده و دارای چشم اندازی مناسب برای جذب گردشگران علاقمند به ورزش های کوهستانی است. در حال حاضر، در فصل های بهار و تابستان تنگ خانی به عنوان تفریح گاه استفاده می‌شود. هم اکنون روستای دارنگون از مزایای برق و آب آشامیدنی بهداشتی برخوردار است. زیر حوزه آبخیز وسیع و منطقه جنگلی پرباران بالادست این تنگ، موجب فراوانی آب شیرین و گوارای تنگ بوان شده است. در طول سال به ویژه در فصل بهار از روی اغلب دیواره های صخره ای تنگ آبشارهای زیبا سرازیر می شوند. این منطقه پرآب، از زمآن‌های قدیم محل ییلاقی طوایفی از عشایر ممسنی بوده است که به باغ داری و دام داری می پرداخته‌اند.
درختان گردوی تنومند منطقه، عمری طولانی دارند. بعضی از این درختان تا شعاع ۱۰-۱۵ متری از ورود نور آفتاب به زیر درختان جلوگیری می کنند. اختلاف درجه حرارت این تنگه با نورآباد در روزهای گرم تابستان، گاه به بیش از ده درجه سانتی گراد می رسد. منطقه نورآباد ممسنی از مناطق گرمسیر محسوب می‌شود و میانگین درجه حرارت آن در تابستان در حدود ۳۰ درجه سانتی گراد بالای صفر است. با این وجود تنگ بوان با دمای حدود ۲۰ درجه سانتی گراد از توانمندی جاذبه گردشگاهی قابل توجه در جذب گردشگران برخوردار است. از دیگر مزایای این تنگ، راه ارتباطی آسفالته آن است. دره ها و تنگه های متعدد استان فارس، گردشگاه های طبیعی بسیار زیبایی را فراهم نموده اند که همواره پذیرای بازدید کنندگان و دوست داران طبیعت می باشند. تنگ بوان که از طبیعت زیبایی برخوردار است و تنگ خرقه(فیروزآباد) که دره ای سرسبز و خرم است و پوشش جنگلی زیبا، چشمه سارهای فراوان و باغ های پربار دارد، گردش گاه میان جنگل که مانند توده ای انبوه در دامنه کوه میان جنگل و در دو سوی جاده خود نمایی می کند، برخی از این تنگه ها و گردشگاه ها هستند. مراتع و گل زارهای حاشیه دریاچه های منطقه همراه با ماهی های آزاد و پرندگان وحشی چشم اندازهای زیبایی از این دریاچه ها در بهار و پاییز به وجود می آورند که بسیار جذاب و دیدنی هستند. رودخانه ها و آبشارهای جذاب و منحصر به فردی مانند آبشار مارگون سبب شده اند که این استان توانمندی های قابل توجهی را در زمینه جاذبه های طبیعی داشته باشد (پایگاه ملی داده های علوم زمین،۴۲:۱۳۸۲).
۳-۷-بیابان:
حدود۸۴/۱میلیون هکتار ، یعنی تقریباً۱۵درصد مساحت استان را بیابان و مناطق در حال بیابان را در بر می گیرد. در مناطق کم بارش استان در شمال، بیابآن‌های بوانت و آباده و در جنوب بیابآن‌های لارستان و لامرد را می‌توان نام برد. در برخی از مناطق بیابانی بر اثر تبخیر شدید، نمک روی سطح زمین را پوشانده و کویربه وجو آمده است مانند : کویر قطرویه در شرق استان در محدوده شهرستان نی ریز (استان شناسی فارس،۹:۱۳۹۳).
شکل شماره(۳-۲ )وسعت نواحی بیابانی استان فارس
۳-۸-رودخانه ها، چشمه ها و آبشارهای استان فارس:
دسترسی به منابع آب از دیر باز به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در مکان یابی شهری مورد توجه بوده است . بررسی کلی جغرافیایی شهرهای ایران به خوبی وابستگی میان زندگی شهری و دسترسی به منابع آب را نشان می‌دهد. و بسیاری از شهرهای کشور براب برخورداری از منابع آب مطمئن در کنار رودخانه ها شکل گرفته اند. اهمیت آب در حیات و شکوفایی جوامع شهری تا حدی است که ویت گل تمدنهای مشرق زمین را به وجو آن وابسته می داند و از این تمدن ها به عنوان تمدن آبی یا جوامع وابسته به آب نام می برد (کاتوزیان،۶۳:۱۳۶۸).
رودخانه و حواشی آن‌ها همواره یکی از کانون های تفرجگاهی و شکارگاهی و صیادی ورزشی محسوب می شوند، برخی از مهم ترین این رودخانه ها عبارتند از: کر، پیرآب، شادکام، شش پیر، شور جهرم، شور لار، دالکی. مهم ترین آبشارهای این منطقه نیز عبارتند از: آبشار دشتک ابرج و آبشار مارگون. چشمه های طبیعی و چشمه های آب گرم به دلیل آب درمانی و تفرجگاهی از نظر صنعت گردشگری و گذراندن اوقات فراغت از اهمیت بسیاری برخوردار هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از: چشمه رچی، چشمه خارگان، چشمه بالنگان (حاجی آباد)، چشمه قدمگاه، چشمه چویو، چشمه ساسان، چشمه ابوالمهدی، چشمه شش پیر، چشمه پلنگان، چشمه جونجان (جونون)، چشمه محمد رسول الله، چشمه بناب قادر آباد، چشمه آتشکده، چشمه تنکاب، چشمه حنیفقان، چشمه آب گرم، چشمه آب گرم سراب بهرام، چشمه اسری، چشمه برن هیر، چشمه براق، چشمه تاسک، چشمه حاجت، چشمه سراب سیاه، چشمه سراب شیر، چشمه کان زرد، چشمه سرگ چینه، چشمه گنجینه، چشمه میل اژدها و چشمه مردگان(پایگاه ملی علوم داده های زمین،۲۶:۱۳۸۲).
۳-۸-۱-رودخانه دالکی کازرون
رودخانه دالکی یک رود دایمی به طول ۱۷۰ کیلومتر است که شیب متوسط آن ۸/۰ درصد است. این رود که حوزه آن خلیج فارس و دریای عمان است در مسیر کلی خود که به سمت جنوب باختری است، از شهرستان‌های کازرون، برازجان و بوشهر عبور می کند. هله از ارتفاعات ۴۰ کیلومتری جنوب خاوری کازرون و ۵۳ کیلومتری جنوب باختری شیراز از دهستان کوهمره سرچشمه گرفته و به سوی شمال باختری روان می‌شود. در ۱۴ کیلومتری خاور کازرون با رودخانه حنا مخلوط شده و به نام رودخانه سفید از طریق دره دوان در شمال خاوری، همچنان به سوی شمال باختری ادامه مسیر می دهد. پس از آن که در ۱۷ کیلومتری شمال کازرون با رودخانه تنگ شیب مخلوط شده، با نام جدید شاهپور از طریق تنگه چوگان به دهستان شاهپور وارد می‌شود. در این دهستان با ریزابه های فراوانی از جمله رود شکستان درهم می آمیزد و رو به سوی جنوب باختری به طرف دهستان خشت سرازیر می‌شود.
در این دهستان به سوی باختر تغییر جهت داده و پس از عبور از دره شمالی کوه پوزه حسن کرچال وارد دهستان مزارعی از شهرستان برازجان می‌شود. در این دهستان با ریزابه های فراوانی که غالبا از شمال سرازیر شده اند مخلوط گشته، مرز میان دهستآن‌های مزارعی، شبانکاوه و زیرراه را تشکیل می دهد و به نام رودخانه شیرین در ۱۲ کیلومتری شمال باختری برازجان با رودخانه دالکی مخلوط می‌شود. از این به بعد این رودخانه که به سمت باختر متوجه شده و مرز میان دهستان‌های شبانکاره و زیارت را تشکیل می دهد، هله نام می گیرد. سرانجام این رودخانه در ۵۴ کیلومتری جنوب باختری برازجان به خلیج فارس می ریزد. در طول مسیر این رودخانه نقاط مناسبی برای احداث سد وجود دارد. از جمله این مناطق می‌توان به مدخل شمالی تنگ چوگان در ۲۰ کیلومتری شمال کازرون، دهانه خاوری پوزه حسن کرچال در ۳۵ کیلومتری باختر کازرون و همچنین دره شمالی کتل برنگ در ۴۴ کیلومتری باختر شمالی کازرون اشاره کرد.
۳-۸-۲-رودخانه مهران لارستان
رودخانه مهران که یک رود فصلی به طول ۳۸۲ کیلومتر است از شهرستان‌های بندرلنگه و لار عبور می کند. از کوه هفچن واقع در دهستان تراکمه در ۱۸۹ کیلومتری باختر لار سرچشمه می گیرد و به نام رود شور اشکنان به سوی جنوب خاوری روان می‌شود و پس از گذشتن از روستاهای بسیار و اضافه شدن ریزابه های متعدد به آن با نام رودخانه تاون به دهستان دژگان داخل می‌شود و از ۲ کیلومتری جنوب روستای دژگان عبور می کند و به نام رودخانه مهران، دماغه خاوری کوه پل غار را طی می کند و در ۹ کیلومتری جنوب خاوری روستای دژگان به چندین شاخه تقسیم می گردد و در ۷۵ کیلومتری خاور شمالی بندر لنگه به ترعه خوران (بخشی از خلیج فارس واقع در میان جزیره قشم و سرزمین اصلی ایران) می ریزد. مسیر کلی این رود جنوب خاوری است (پایگاه ملی داده های علوم زمین ،۳۰:۱۳۸۲).
۳-۸-۳-رودخانه زهره ممسنی
رودخانه زهره که یک رود دایمی به طول ۴۹۰ کیلومتر است، از شهرستان‌های سپیدان، ممسنی، گچساران، بهبهان و بندرماهشهر عبور می کند. این رود از ۱۴ کیلومتری شمال باختری اردکان سرچشمه گرفته، ابتدا به نام رودخانه اردکان به سوی جنوب خاوری و جنوب سرازیر می‌شود و از کنار اردکان عبور می کند پس از رسیدن به تنگ رودیان به نام شش پیر تغییر مسیر داده و به سوی باختر متوجه می گردد و به دهستان دشمن زیاری از شهر ممسنی وارد می‌شود و پس از مخلوط شدن با رودخانه شیرین به نام رودخانه فهلیان وارد دهستان جاوید ماهوری از شهرستان ممسنی می‌شود و سرانجام پس از گذشتن از روستاهای بسیار و اضافه شدن ریزابه های متعدد به آن به رودخانه هندیجان از کنار شهر هندیجان عبور می کند و در ۲۶ کیلومتری جنوب باختری هندیجان به خلیج فارس می ریزد.
۳-۸-۴-آبشار مارگون
آبشار مارگون با ۸۰ متر ارتفاع و بیش از ۹۰ متر پهنا، معروف ترین و یکی از زیبا ترین آبشار های ایران است. که در مرز دو استان کهگیلویه و بویر احمد و استان فارس و در نزدیکی روستاهای کمهر و مارگان واقع است. بهترین مسیر برای دیدن آبشار از مسیر شمال سپیدان می باشد که پس از طی ۶۵ کیلومتر در نزدیکی روستای مارگان می‌توان این آبشار با عظمت را تماشا کرد. پوشش زیبایی از خزه و گیاهان آبزی اطراف آبشار را پوشانده است. از مشخصات منحصر به فرد این آبشار این است که سرچشمه آبشار از پیشانی یک کوه بلند صخره ای است و آب با فشار از درون شکاف های صخره فوران می کند و مجموعه ای از آبشار ها را به صورت تابلویی گسترده نمایش می دهد. در انتهای آبشار، آب به صورت نهری بزرگ به رودخانه کمهر می پیوندد. تنگه زیبای مارگون با پوشش زیبای جنگلی و طبیعتی مملو از لاله های واژگون و گل های رنگارنگ ختمی و دیگر گل های وحشی منظره بسیار بدیعی را به وجود آورده. محدوده این آبشار به عنوان یک منطقه حفاظت شده در فهرست آثار طبیعی ایران به ثبت رسیده که نشان از غنای گونه های گیاهی و جانوری آن دارد (پایگاه ملی داده های علوم زمین،۳۱:۱۳۸۲).
۳-۹-دریاها، جزیره ها و تالاب های استان فارس
دریاچه های زیادی در استان فارس وجود دارد که برخی از آن‌ها دارای آب شیرین هستند. این دریاچه ها عبارتند از: دریاچه کافتر (شادکام)، دریاچه مهارلو، دریاچه پریشان (فامور)، دریاچه طشت، دریاچه بختگان، دریاچه و تالاب ارژن.
دریاچه پریشان که فامورهم گفته می‌شود از نام چشمه ای گرفته شده که منبع اصلی تامین آب دریاچه است. این دریاچه در ۳ کیلومتری روستای ایازآباد که در ۱۲ کیلومتری کازرون قرار دارد، به وجود آمده است. آب دریاچه پریشان، شیرین می باشد اما برای آشامیدن چندان مناسب نیست. از این دریاچه، برای پرورش ماهی نیز استفاده می‌شود. در داخل این دریاچه، ماهی ها به صورت آزاد زیست می کنند و پرندگان مهاجر آبزی نیز در فصل مهاجرت در اطراف دریاچه دیده می شوند. حداکثر سطح مشاهده شده آن ۱۸ کیلومتر مربع می باشد که در تابستان به حداقل رسیده و حالت باتلاقی پیدا می کند. میانگین عمق آب آن ۶/۱ متر می باشد که در بعضی از سال ها به ۲ متر نیز می رسد. این دریاچه حوضه آبریز بسته ای را تشکیل می دهد که مساحتی حدود ۲۶۳ کیلومتر مربع را زهکشی می کند. جلوه های بهاری و پاییزی این دریاچه جذاب و دیدنی بوده و مراتع و گلزارهای حاشیه دریاچه و پرندگان وحشی آن تفرجگاه طبیعی جالب توجهی را به وجود می آورد. ارزش های زیست محیطی دریاچه کم نظیر و قابل توجه است (پایگاه ملی داده های علوم زمین،۳۶:۱۳۸۲).
۳-۱۰-گنبد نمکی:
به طور کلی برجستگی هایی که توسط نمک به علت حرکات و بالا آمدن آن ایجاد میگردد، گنبد نمکی (Salt dome) نامیده می‌شود. بدیهی است اشکال خارجی تمامی گنبدهای نمکی یکسان و یک تصویر نبوده و بستگی به سنگ های پوششی آن، فشار درونی و میزان آن دارد. به عبارت دیگر گنبد نمکی عبارت است از ساختمان زمین شناسی گنبدی تصویری که هسته آن از نمک تشکیل شده است. از نظر مکانیسم تغییر تصویر، نمونه تغییر تصویر پلاستیکی است. حرکت این گونه مواد پلاستیکی سبب ایجاد چین‌های دیاپیری می‌شود و به همین جهت از نظر زمین شناسی ساختمانی نیز قابل مطالعه و بررسی است.
از جمله استان‌هایی که گنبد های نمکی فراوان در آن یافت می گردد استان فارس است. از نظر تعداد گنبد نمکی استان فارس در میان استان‌های کشور مقام اول را داراست و بیشترین گنبدهای نمکی استان فارس در منطقه لارستان وجود دارد. به طوریکه بین ۲۶۵ یا ۳۰۰ گنبدهای موجود منطقه فارس، بوشهر، خوزستان و قریب به ۲۲۰ گنبد نمکی در لارستان بوده که عمدتا باعث شور شدن دشت های مذکور شده است، که تنها راه حل استفاده از پتانسیل منطقه و مساعدت جهت بهبود آب و خاک احداث سازه های مکانیکی با هدف کنترل نمک گنبدها و استفاده از گونه های هالوفیت جهت جذب نمک و شیرین نمودن آب و خاک می باشد (پایگاه ملی داده های علوم زمین،۵۹:۱۳۸۲).
شکل شماره(۳-۳)گنبد نمکی در استان فارس(مأخذ:پایگاه داده های علوم زمین
۳-۱۱-خاک:
خاک یکی از منابع طبیعی تقریباً غیر قابل بازگشت بوده ،و به عنوان مهمترین بستر حیات دارای جایگاه ویژه ای در نظام هر منطقه‌ای می‌باشد(ظهیر نیا و محمودی،۱۵۳-۱۵۲:۱۳۸۲). افزایش فوق العاده جمعیت از یک طرف ،و تقاضاهای انسان برای بهبود معیارهای زتدگی از سوی دیگر ،مستلزم توجه به تمام شؤون وابستگی بشر به طبیعت بوده ،و در این بین خاک از جایگاه ویژهای برخوردار است . با توجه به اهمیتی که خاک در ارتباط با تأمین غذای جمعیت رو به رشد جهان ایفا می کند، شناختن کلیه خصوصیات خاک، اعم از ریخت شناسی، فیزیک و شیمیایی و کانی شناسی ضروری است(رضا پور و باقر نژاد ،۱۴۸-۱۴۹:۱۳۸۰).
اقلیم متغیر مستقلی در تشکیل خاک است و از دو عامل رطوبت و حرارت تشکیل یافته است(بای بوردی،۶۴۶:۱۳۷۲).
به همان اندازه که عوامل آب و هوایی و سایر عوامل طبیعی بــر بافت و ساخت شهـــرها تأثیــر می گذارند، کیفیت خاک نیز بر این امر اثر دارد . جنس خاک در ارتباط با میزان نفوذ آب و بارنـدگیها، و درجه مقاومت آن در مقابل ایستایی تأسیسات ساختمانی و طبقات ساختمانها از اهمیت ویژه ای برخوردار است . همچنین جنس خاک در توسعه مزارع کشاورزی اطراف شهرها و گسترش و ایجاد فضای سبز داخل و خارج شهر ،یکی از عوامل تعیین کننده است(شیعه،۲۰۲:۱۳۸۷).
۳-۱۲-مشکلات خاک در استان:
۳-۱۲-۱-شوری خاک:
وجود خاکهای قلیایی و آهکی ،شرایط جذب موادو املاح را در گیاه کاهش داده و تولید محصول را پایین می آورد. این شرایط بیشتر در جنوب و شرق استان وجود دارد .
فرسایش خاک:استان فارس بیشترین میزان فرسایش حدود۲۰تن در هکتار ،در سال را در کشور به خود اختصاص داده است .طغیانی بودن رودهاکه ناشی از کوهستانی بودن استان است ،به ویژه هنگام بارندگی های شدید ،خاکهای نرم و دارای قابلیت زراعی را در بستر و کناره ها شسته و به نواحی دور دست منتقل می کند. به همین دلیل ،چهره برخی دشت ها مثل لامرد، علامرودشت و دشمن زیاری که در معرض فرسایش شدید قرار گرفته اند، در حال تغییر است . فرسایش بادی نیز در شمال فارس و شرق آباه قابل مشاهده است.(استان شناسی فارس،۲۴:۱۳۹۳).
۳-۱۳-پوشش گیاهی استان فارس:
وجود جنگلها و پوشش گیاهی در هر نقطه ای از جهان به عنوان ریه های تنفسی مراکز زیستی به حساب می آید . اگر چه این مورد نسبت به مناطق خشک و غیر خشک فرق می کند، ولی به هر ترتیب لزوم آن‌ها په از نظر لطافت هوا و حفظ طبیعت اطراف شهر و چه ایجاد دید و منظر از اهمیت ویژه ای برخوردار است . حفظ این منابع طبیعی از نظر بوم شناسی نیز برای مردمان شهر اهمیت دارد . در بعضی از نقاط جنگلها و پوشش گیاهی کنترل کننده سرعت طوفانها به سوی مراکز زیستی است و میزان خشکی هوا را نیز کاهش می‌دهد. همچنین پوشش های گیاهی و جنگلها مانع سرعت سیل شده، باعث نگه داشتن آب زیر زمینی نیز می‌شود. (دفتر حقوقی امور مجلس ،۳۸:۱۳۷۶)
پوشش گیاهی استان فارس را درختان جنگلی و گیاهان دارویی و صنعتی تشکیل می دهد، مهم ترین گونه های درختی این استان عبارتند از: بادام کوهی، بنه و بلوط و برخی از گیاهان دارویی و صنعتی که شیرین بیان، گل گاوزبان، کتیرا، آنغوزه و گون برخی از این گونه ها هستند. مناطق حفاظت شده استان فارس رویشگاه بسیاری از گونه های گیاهی منطقه می باشند. پارک ملی بمو واقع در شمال شهر شیراز از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی و قابل اهمیت است و تا کنون بالغ بر ۲۸۰ گونه گیاهی در آن شناسایی و نمونه برداری شده است ( پایگاه ملی داده های علوم زمین،۵:۱۳۹۳).
فرم در حال بارگذاری ...
