فرض کنید یک تابع توزیع پیوسته با عمق باشد، داریم:
(۲-۲)
و اگر اکیدا صعودی باشد با توجه به روابط (۲-۱) و (۲-۲) خواهیم داشت:
اما در حالت کلی یعنی اگر شرط اکیدا صعودی را نداشته باشیم آنگاه:
با توجه به توضیحاتی که گفته شد، کوچکترین ناحیه ی درونی با احتمال بزرگتر یا مساوی وجود دارد که توسط نمایش داده می شود و ناحیه ی مرکزی ام نامیده می شود.
۲-۲-۱-۴- ناحیه ی بیرونی ام
برای هر ناحیه ی بیرونی را توسط رابطه زیر تعریف می کنیم:
.
که در آن منظور از ، تکیه گاه می باشد.
کمترین عمق کرانه ای که احتمال ناحیه ی بیرونی بزرگتر از دارد را توسط نشان می دهیم:
با توجه به اینکه ، بنابراین داریم:
,
و در نتیجه
.
تعریف۲-۱- کانتور عمق
به کرانه یعنی نقاط مرزی ، کانتور عمق می گوئیم. علت این نامگذاری این است که ناحیه های درونی بر اساس تابع عمق ساخته شده اند.
۲-۲-۱-۵- سطوح چندکی بر اساس عمق
برای کانتور عمق را به عنوان تابع چندکی ای می توان تفسیر کرد که با بهره گرفتن از رابطه
مشخص می شود و آن را سطح چندک ام می نامیم.
حالا با مشخص کردن نقاط روی در جهت از یک تابع چندکی حاصل می شود که در آن می باشد و شرط ۱و۲ تابع چندکی که در بخش ۱-۲-۲ بحث شد را دارد.
ناحیه های درونی چندک ام به آسانی به عنوان ناحیه های مرتبط با عمق بالاتر تفسیر می شوند که نقاط مرزی دارای عمق و نقاط درونی دارای عمق بزرگتر یا مساوی هستند. بدین صورت شرط سوم تابع چندکی، گفته شده در بخش ۱-۲-۲، نیز به خوبی حاصل می شود. با بهره گرفتن از توابع عمق متفاوت، نسخه های متفاوت توابع چندکی حاصل می شوند.
۲-۳- نتیجه گیری
در این فصل تابع چندکی را بر اساس تابع عمق بدست آوردیم و هر سه خاصیت تابع چندکی، گفته شده در بخش ۱-۲-۲ نیز برقرار بودند. از اینرو تابع عمق در بدست آوردن تابع چندکی بسیار کارا است. در ضمن می دانیم که تابع چندکی ویژگی های خوب بسیاری را در اختیار ما می گذارد که می توانیم از طریق آنها چندک های چند متغیره را بطور مناسبی پیدا کنیم.
فصل سوم
چندک های چند متغیره براساس مینیمم کردن نرم
۳-۱- مقدمه
فرگوسن در سال ۱۹۶۷ با مینیمم کردن رابطه
(۳-۱)
نسبت ، چندک تک متغیره معمولی را بدست آورد. در سال ۱۹۹۲ ابدوس و تئودورس و در سال ۱۹۹۶ چادوری به طور متفاوت، رابطه (۳-۱) را به چند متغیره بسط داده اند. در این فصل ما این دو روش متفاوت از توسیع (۳-۱) برای حالت چند متغیره را معرفی کرده و برای هر روش، وجود تابع چندکی را مورد بررسی قرار می دهیم.
۳-۲-۱- روش ابدوس و تئودورس[۱] (۱۹۹۲)
از آنجا که در رابطه (۳-۱) تابع قدر مطلق بکار گرفته شده است یک تعمیم طبیعی این می باشد که در فضای با بعد بالاتر به جای قدر مطلق از یک نرم خاص استفاده شود. ابدوس و تئودورس در سال ۱۹۹۲ برای و تابع نرم را بدین صورت تعریف کردند:
که در آن نرم اقلیدسی روی است که می توان فرم های مختلفی را برای آن در نظر گرفت ولی در این پایان نامه به فرم زیر محاسبه می شود:
چندک ام، ، زمانیکه باشد از مینیمم کردن
، بدست می آید. بنابراین برای هر در نرم ، چندک های برداری تعریف شده هم جهت و هم بزرگی (مقدار) دارند و توسط دسته بندی می شوند و برای ثابت ، با در نظر گرفتن متغیر در بازه و قرار دادن به عنوان تابع مورد نظر یک رویه در با چندک های مرکزی و انتهایی متناظر با کوچکترین و بزرگترین مقدار ، ، تولید می شوند که در بخش ۳-۲-۲ بیشتر به آن خواهیم پرداخت. به عنوان حالت خاص اگر = ۱ و باشد، آنگاه:
(۳-۲)
باید (۳-۲) را روی مینیمم کنیم، بنابراین از این رابطه مشتق می گیریم و چون تابع داخل انتگرال نامنفی و پیوسته است، مشتق را وارد انتگرال می کنیم:
از برابر صفر قرار دادن عبارت حاصل خواهیم داشت:
بنابراین، در فضای یک بعدی با مینیمم کردن در رابطه ۳-۲ چندک ام بدست می آید. با تعمیم این روند به فضای چند بعدی، چندکهای چند متغیره حاصل می شود.
برای ، را بردار چندک های ام تک متغیره کناری می نامیم. برای = ، به میانه ی فضایی گفته می شود.
۳-۲-۲- بررسی تابع چندکی توسط چندک های
در این بخش وجود تابع چندکی توسط چندک های برای ثابت را بررسی می کنیم. بنابراین ابتدا از میانه که در اینجا می باشد به عنوان نقطه ی شروع فرمول تابع چندکی استفاده می کنیم. متاسفانه یک خانواده از ناحیه های درونی تودرتو دیده نمی شود. برای مثال، مجموعه های برای را در نظر بگیرید. برای ثابت، یک منحنی در است. بنابراین برای ثابت منحنی دارای ساختار تودرتو نمی باشد، یعنی اینکه برای ساختن تابع چندکی بایستی میانه، که در اینجا می باشد مرکز واقع گردد و با جهت دادن از مرکز، ناحیه های تودرتو شکل بگیرد و همگی حول مرکز واقع گردند که در اینجا چنین چیزی رخ نمی دهد. به عبارت دیگر، احتمال اینکه ناحیه ی درونی چندک ام اتفاق بیفتد صفر است و بنابراین خواص ۱و۳ گفته شده در بخش ۱-۲-۲ را دارا نمی باشد. در نتیجه، نمی توانیم یک تابع چندکی توسط چندک های داشته باشیم.
۳-۳-۱- روش چادوری[۲]
چادوری در سال ۱۹۹۶، رابطه (۳-۱) را از طریق یک تفسیر متفاوت به بسط داده است. ابتدا (۳-۱) را به شکل دیگری باز نویسی می کنیم:
که در آن می باشد. بنابراین چندک ام برای توسط دسته بندی می شود. با توسیع به حالت چند متغیره، کره ی واحد باز حاصل می شود و توسط آن چندک های بعدی تشکیل می شوند.
روش چادوری در بدست آوردن چندک چند متغیره به صورت زیر می باشد:
چندک ام() ، ، حاصل می گردد هرگاه() ، –) }را می نیمم کند که در اینجا می باشد که در اینجا منظور از ، ضرب داخلی روی فضای می باشد.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۸۴
۳-۶-۲-تهیه لوله بذر ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۴
۳-۶-۳- اطمینان از خالص بودن سوش …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۸۵
۳-۶-۴- تست سوش برای تولید اگزوتوکسین A ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….85
۳-۶-۵-تهیه محیط کشت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۸۵
۳-۶-۷- رسوب با استات روی ۱ مولار ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۷
۳-۶-۸- رسوب با سولفات آمونیوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۸۷
۳-۶-۹- دیالیز اگزوتوکسین A …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..88
۳-۶-۱۰- کروماتوگرافی فیلتراسیون ژل اگزوتوکسین A ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………89
۳-۱۶-۲-۱مواد مورد نیاز: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۸۹
۳-۶-۱۱سنجش تولید اگزوتوکسین A ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….89
۳-۶-۱۱-۱-سنجش توکسیسیتی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۰
۳-۶-۱۲- دتوکسیفای کردن اگزوتوکسین A به روش فرمآلدیئد …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۱
۳-۷- ژل فیلتراسیون جهت تخلیص کونژوگه PRP هموفیلوس آنفولانزای تیپb (Hib) با اگزو توکسین A سودوموناس آئروژینوزا …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۲
۳-۸- آزمون های کنترل و کیفی کونژوگه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۲
۳-۹- سنجش پروتئین …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۲
۳-۱۱- تعیین میزان اسید نوکلئیک …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۳
۳-۱۲- کنترل توکسیسیته غیرعادی((Abnormal toxicity ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………94
۳-۱۳- آزمون پیروژنی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۴
۳-۱۴- ایمیونیزاسیون خرگوشها و خونگیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۴
۳-۱۵تهیه بافر باربیتال : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۴
۳-۱۶- تهیه محلول کوماسی بلو و رنگ بر : ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۴
۳-۱۶- پلی آکریل آمید ژل الکتروفورز درحضور سدیم دو دسیل سولفات(SDS-PAGE) ………………………………………………………..96
۳-۱۶-۱- اصول روش SDS-PAGE …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96
۳-۱۶-۳- محلولهای مورد نیاز ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۷
۳-۱۶-۴- تهیه ژل پایین SDS-PAGE ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….97
۳-۱۶-۵- تهیه ژل بالا با SDS-PAGE …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………98
۳-۱۶-۶-رنگ آمیزی ژل پلی آکریل آمید ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۹۹
۳-۱۶-۷- محلولهای مورد نیاز ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۰
۳-۱۶-۸- روش رنگ آمیزی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۱
۳-۱۷- آزمون بررسی فعالیت باکتریسیدالی سرم حیوان ایمیون (SBA[1]) ………………………………………………………………………………………………………………………………….101
۳-۱۷-۱- اصول آزمون SBA ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….101
۳-۱۷-۲- مواد مورد نیاز برای آزمون SBA Serum Bactericidal Assay)) …………………………..101
۳-۱۷-۳-روش انجام آزمون ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۲
فصل چهارم: نتایج
۴-۱-کشت سویه باکتری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۷
۴-۲- شرایط کشت در فرمانتور……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۸
۴-۳- تعیین خلوص PRP ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..109
۴-۴- اندازهگیری میزان ریبوز ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۱
۴-۵- کنترل میزان پروتئین در پلی ساکارید PRP و ETA و PRP- ETA……………………………………………………………………………………………………………..113
۴-۶- کنترل میزان اسید نوکلئیک در پلی ساکارید PRP و PRP- ETA………………………………………………………………………………………………………………………..113
۴-۷- کونژوگاسیون PRP با اگزوتوکسینA سودوموناس آئروژینوزا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۱۴
۴-۸- بازده کونژوگاسیون PRP-ETA ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………115
۴-۹- کنترل پیروژنی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۱۵
۴-۱۰- کنترل توکسیسیتی غیر عادی در موش سوری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۶
۴-۱۱- آزمون ایمونوژل دیفیوژن…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۱۶
۴-۱۲- الکتروفورز (SDS-PAGE) برای بررسی وزن مولکولی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۷
۴-۱۳- ارزیابی فعالیت باکتری کشی سرم حیوان واکسینه شده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۷
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
۵-۱- واکسنهای کونژوگهی (Hboc) PRP-CRM197………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….124
۵-۲- واکسن کونژوگهی PRP-TT ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..125
۵-۳- واکسن کونژوگهی PRP-OMP ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..125
۵-۴- تولید کپسول هموفیلوس آنفولانزای تیپ b(PRP) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..126
طلب منزلگاه پر برکت
وَ قُل رَّبِّ أَنزِلْنىِ مُنزَلًا مُّبَارَکاً وَ أَنتَ خَیرُْ الْمُنزِلِینَ المؤمنون/۲۹
طلب داوری حق و باطل
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِى کَذَّبُونِ فَافْتَحْ بَیْنىِ وَ بَیْنَهُمْ فَتْحًا وَ نجَِّنىِ وَ مَن مَّعِىَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الشعراء/۱۱۸و۱۱۷
رهایی مومنان
فَافْتَحْ بَیْنىِ وَ بَیْنَهُمْ فَتْحًا وَ نجَِّنىِ وَ مَن مَّعِىَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الشعراء/۱۱۸
نفرین
رَّبِّ اغْفِرْ لىِ وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِمَن دَخَلَ بَیْتىَِ مُؤْمِنًا وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارَا وَ قَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلىَ الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا نوح/۲۸-۲۶
آمرزش خواهی برای خود و والدین و مومنان
رَّبِّ اغْفِرْ لىِ وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِمَن دَخَلَ بَیْتىَِ مُؤْمِنًا وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارَا نوح/۲۸
افزایش گمراهی برای ستمگران
وَ قَدْ أَضَلُّواْ کَثِیرًا وَ لَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا ضَلَالًا نوح/۲۴
تعلیم استغفار
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُ کاَنَ غَفَّارًا یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکمُ مِّدْرَارًا وَ یُمْدِدْکمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِینَ وَ یجَْعَل لَّکمُْ جَنَّاتٍ وَ یجَْعَل لَّکمُْ أَنهَْارً ا نوح ۱۰-۱۲
شکایت نوح از قوم
قَالَ رَبِّ إِنىِّ دَعَوْتُ قَوْمِى لَیْلًا وَ نَهَارًا فَلَمْ یَزِدْهُمْ دُعَاءِى إِلَّا فِرَارًا وَ إِنىِّ کُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُواْ أَصَابِعَهُمْ فىِ ءَاذَانهِِمْ وَ اسْتَغْشَوْاْ ثِیَابهَُمْ وَ أَصَرُّواْ وَ اسْتَکْبرَُواْ اسْتِکْبَارًا
قَالَ نُوحٌ رَّبِّ إِنهَُّمْ عَصَوْنىِ وَ اتَّبَعُواْ مَن لَّمْ یَزِدْهُ مَالُهُ وَ وَلَدُهُ إِلَّا خَسَارًا انَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّواْ عِبَادَکَ وَ لَا یَلِدُواْ إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا ثُمَّ إِنىِّ دَعَوْتهُُمْ جِهَارًا ثُمَّ إِنىِّ أَعْلَنتُ لهَُمْ وَ أَسْرَرْتُ لهَُمْ إِسْرَارً نوح۲۷،۲۱،۹-۵
۴-۲-۱ سرگذشت حضرت نوح (ع):
یکی از پیامبران بزرگ که در راه ترویج توحید و یکتاپرستی رنج بسیار کشید و از مردم آزار دید حضرت نوح بود، زیرا به اندازه ای مردم به بتها و پرستش آن ها علاقه داشتند که نوح (ع) سال های بسیاری از آن ها کناره گرفت و در کوه ها و غارها به تنهایی به عبادت خدا مشغول بود. علت اینکه او را نوح خواندند، کثرت نوحه و گریه آن حضرت بوده است. وی اولین پیامبر اولوالعزم و دارای بیانی فصیح و منطقی نیرومند بود و کتاب او نخستین کتاب آسمانی است که مشتمل بر احکام و دستورات بود و به جز آدم و ادریس که قبل از وی بودند، سایر پیامبران نسبتشان به او منتهی می گردد. (محلاتی، قصص قرآن). مسعودی در اثبات الوصیه می نویسد: «عمر نوح (ع) هنگام مرگ، طبق روایتی ۱۴۵۰سال بوده است و در خبر دیگری است هنگامی که نوح مبعوث به رسالت گردید، ۸۵۰ سال داشت و ۹۵۰ سال نیز در میان قوم خود توقف کرد.(نوح/۱۲-۱۰) و مردم را به توحید و پرستش خدای یگانه دعوت نمود و پس از فرود آمدن از کشتی نیز ۵۰۰ سال دیگر زندگی کرد که جمعا ۲۳۰۰ سال عمر کرد. وی را شیخ الانبیاء گویند». (محلاتی،۱۳۶۵،ص۱۲۰).
۴-۲-۲- دعا ها و شرح
۴-۲-۲-۱- استغفار
نوح (ع) وقتی سرگذشت خود را با قومش بیان می کند می گوید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا، یُرْسِلِ السَّمَاء عَلَیْکُم مِّدْرَارًاو وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَارًا». (نوح/۱۲-۱۰)؛و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است [تا] بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد و شما را به اموال و پسران یارى کند و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد».
یکی از دعاهای آموزشی که حضرت نوح به قوم معصیت کار و کافر خود تعلیم داده است، استغفار و توبه است که می فرماید: به آنها گفتم از گناه و کفر و معصیت دست بردارید و از پروردگارتان طلب مغفرت نمایید و مطمئن باشید که خداوند توبه پذیر و آمرزنده گناهان است و وقتی از کفر و عصیان برگشتید و خدارا اطاعت نمودید، باران فراوانش را بر شما می بارد و اولاد و اموال شما را فراوان می کند و برای شما در دنیا باغ ها و بستان ها و نهرهای جاری قرار می دهد. حضرت درمان دردهای مهم اجتماعی مثل فقر، قحطی و بی اولادی را توبه و استغفار به درگاه خدای بی نیاز، می داند و به خداوند عرض می کند من به قوم خود سفارش کردم استغفار کنند تا خداوند به آن ها عنایت و توجه کند و خواسته هایشان برآورده شود. ربیع بن صبیح روایت می کند: شخصی آمد پیش حسن (بعضی احتمال داده اند حسن بن علی باشد و بعضی گفته اند حسن بصری) و از خشکسالی و قحطی به وی شکایت کرد. سپس امام حسن به او فرمود: استغفار و توبه کن و شخص دومی آمد و از فقر و نداری به حضرت شکایت کرد، حضرت به او فرمود: استغفار کن و از خدا آمرزش بخواه و شخص سومی آمد و به حضرت عرض کرد از خدا بخواه فرزند پسری به من عطا کند حضرت در جواب فرمودند: خدارا استغفار کن. پس ما عرض کردیم سه نفراز سه مشکل به شما شکایت کردند و از سه باب سخن گفتند و درخواست انواع و اقسام علاج و راه حل را نمودند، پس به همه آن ها امر کردی استغفار کنند ! حضرت فرمود: این را از پیش خودم نگفتم، این درس را از قول خدا آموختم که از نوح حکایت می کند حضرت به قومش فرمود خدایتان را استغفار کنید که بسیار بخشنده است و در اثر آن باران و ثروت و فرزند می دهد. (طبرسی،۱۴۰۶،۱۰/۳۶).امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «الاستغفار درجه العلیین، استغفار درجه بلند مرتبگان است». (انصاری قمی، بیتا، حکمت/۴۱۷). از آنجایی که این دعای تعلیمی یعنی استغفار حضرت نوح برای قومش، از بهترین دعاهای معمول است که بنده به وسیله آن با خدا ارتباط برقرار می کند، بنابراین در قرآن از قول حضرت نوح پیامبر نقل شده و فلسفه و ثمرات آن هم بیان شده است ودر بعضی روایات آمده است که پیامبر (ص) هر شبانه روز ۷۰ الی ۱۰۰ مرتبه استغفار داشتند.
۴-۲-۲-۲- نصرت خدا
«قَالَ رَبِّ انصُرْنِی بِمَا کَذَّبُونِ (المؤمنون /۲۶)؛[نوح] گفت پروردگارا از آن روى که دروغزنم خواندند مرا یارى کن». در آیات قبل خدا می فرماید: ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و حضرت با ملاطفت و مهربانی آن ها را دعوت به یکتاپرستی نمود و آنان را به تقوا و پرهیز از گناه دعوت کرد، سپس اشراف از کافران قومش گفتند او قصد برتری جویی و آقایی دارد و ما چنین چیزی را که خدا یکی است از پدرانمان نشنیده ایم و او مردی دیوانه است، حضرت هم در مقابل تکذیب آن ها دست به دعا برداشت و از خداوند یاری و نصرت خواست. (مقصود از نصرت، درخواست عذاب بود) و خداوند دعایش را مستجاب کرد و فرمود کشتی بساز و از هر صنفی از حیوانات یک جفت سوار کن و اهل بیت خود را به کشتی ببر و درباره ظالمین با من سخن مگو.وقتی با همراهان به کشتی درآمدی بگو سپاس و ستایش برای خدایی است که ما را از قوم ستمگر نجات بخشید.
«وَقُل رَّبِّ أَنزِلْنِی مُنزَلًا مُّبَارَکًا وَأَنتَ خَیْرُ الْمُنزِلِینَ (المؤمنون /۲۹)؛و بگو پروردگارا مرا در جایى پربرکت فرود آور [که] تو نیکترین مهماننوازانى». مرحوم طبرسی می گوید: «نهصد و پنجاه سال شب و روز حضرت نوح مردم را به خدا دعوت می کرد، ولی سخنان وی در آن مردم اثر نگذاشت و گاهی آن قوم به قدری او را می زدند که بیهوش می شد و چون به هوش می آمد می گفت: «اللهم اهد قومی فانهم لا یعلمون» خدایا قوم مرا هدایت کن به درستی که آن ها نمی دانند». (رسولی محلاتی،۱۳۶۵،۱/۱۲۳).
۴-۲-۲-۳- فتح و پیروزی
«قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِی کَذَّبُونِ، فَافْتَحْ بَیْنِی وَبَیْنَهُمْ فَتْحًا وَنَجِّنِی وَمَن مَّعِی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، فَأَنجَیْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ، ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِینَ (الشعراء/۱۲۰-۱۱۷)؛گفت پروردگارا قوم من مرا تکذیب کردند. میان من و آنان فیصله ده و من و هر کس از مؤمنان را که با من است نجات بخش پس او و هر که را در آن کشتى آکنده با او بود رهانیدیم،آنگاه باقىماندگان را غرق کردیم». «فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانتَصِرْ، فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاء بِمَاء مُّنْهَمِرٍ» (القمر/۱۱-۱۰)؛تا پروردگارش را خواند که من مغلوب شدم به داد من برس، پس درهاى آسمان را به آبى ریزان گشودیم». «وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا، إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا، رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِمَن دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارًا» (نوح/ ۲۸-۲۶)؛و نوح گفت پروردگارا هیچ کس از کافران را بر روى زمین مگذار چرا که اگر تو آنان را باقى گذارى بندگانت را گمراه مىکنند و جز پلیدکار ناسپاس نزایند پروردگارا بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنى که در سرایم درآید و بر مردان و زنان با ایمان ببخشاى و جز بر هلاکتستمگران میفزاى».
خداوند در پی نفرین و درخواست عذاب از طرف نوح می فرماید: «قَالَ عَمَّا قَلِیلٍ لَیُصْبِحُنَّ نَادِمِینَ، فَأَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَهُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ (المؤمنون/۴۱-۴۰)؛فرمود به زودى سخت پشیمان خواهند شد، پس فریاد [مرگبار] آنان را به حق فرو گرفت و آنها را [چون] خاشاکى که بر آب افتد گردانیدیم دور باد [از رحمتخدا] گروه ستمکاران». این آیات که دعای پیامبر عظیم الشان و اولوالعزم خدا را بازگو می کند، آن حضرت ضمن آن دعاها از خداوند تقاضا می کند که آن ها را ببخشاید و مورد آمرزش قرار دهد البته همان طور که قبلا بیان شد وبرای همگان نیز روشن است این طلب مغفرت به آن مفهومی که به ذهن ما متبادر است، نمی باشد. طبق نظر دانشمندان بزرگوار شیعه همه این موارد و موارد مشابه از باب ترک اولی و ارتکاب اعمالی است که انجام ندادن آن بهتر بود و یا ترک اموری است که انجام آن ها سزاوارتر بود. کسی که در مرحله تقرب الی الله، دائم الحضور و از فیض لقاء برخوردار است همین که یک لحظه از این فیض عظیم محروم شده و از این حضور غفلت کند خود را گناهکار می داند، ترک اولی و معصیت ائمه و پیامبران از باب «حسنات الابرار سیئات المقربین» می باشد. (مجلسی،۱۴۰۳،۲۵/۲۰۵). دعای حضرت نوح، آخرین دعایی است که از حضرت نوح در قرآن آمده است که مشتمل بر دو دعا بوده، دعا برای فرد، والدین و مومنان، و دعای دیگر برای کافران که همراه با نفرین بوده که قسمت آخر دعای حضرت را در بر می گیرد، و این نفرین آخرین کلام حضرت است که خداوند دعا و نفرین او را بر کافران مستجاب کرد، پس هر که از ایشان بر روی زمین بود هلاک شد. خداوند در آیات دیگری نیز از حضرت نوح این درخواست را نقل کرده است.(هود/۴۷).
شیخ طوسی در توضیح استغفار حضرت برای خود با این که معصومند چنین می نویسد: «طلب آمرزش ایشان بر وجه انقطاع به سوی خداست زیرا او معصیتی که مستحق عقابش کند انجام نمی دهد» (طوسی،۱۴۰۹،۱۰/۱۴۲).
دقت در این گونه دعاها باعث می شود انسان متنبه شده و بیش از پیش اعمال خود را زیر ذره بین قرار دهد. وقتی پیامبران با آن مقام والایی که نزد خدا داشتند در مقابل بعضی اعمال خود که حتی گناه محسوب نمی شد، این گونه خاضعانه به سوی خدا توبه و انابه می کردند و زبان به استغفار گشوده و مدت ها به ناله و زاری می گذراندند، ما هم باید در جهت طی مراتب عبودیت خدا سعی بیشتری نموده و مراقب اعمالمان باشیم.
این دعاها که از دهان مبارک این عزیزان و مقربان به درگاه الهی صادر شده است نهایت بندگی آن ها را نسبت به خدا می رساند وبا آن که دارای مقام عصمت و ولایت بودند باز دست از دعا برنداشته و خود را نیازمند آمرزش الهی می دانستند. اینان در مقام دعا خود را فراموش نمی کنند و در ابتدا برای خود [ به شکل مفرد و مستقل ] طلب مغفرت می کنند که نشانگر دوری آن ها از کبر و غرور است و با این عمل بر خضوع و خشوع خود می افزودند و هیچ وقت احساس نمی کردند که چون پیامبر یا ولی خدا هستند پس نیازی به دعا و استغفار و مراقبت از اعمال خود ندارند، بلکه بیشتر از سایرین خود را نیازمند این لطف الهی می دانستند. طبق آیه ای که قبلا گفته شد حضرت نوح بعد از آنکه برای خود تقاضای آمرزش کرد برای والدین خود نیز دعایی کردند که نشانگر این است:
اولا: والدین آنان خداپرست و افرادی باایمان بودند زیرا پیامبران طبق صریح قرآن نباید برای مشرکین یا کفار طلب مغفرت کنند.
همانطور که طریقه یا طریقههای اهل خراسان متمایز از طریقه اهل عراق بود، طریقه شام نیز از طریقه بین النهرین متمایز بود. ابونصر سرّاج (م۳۷۸ق) در کتاب اللمع مینویسد که «اهل شام صوفیان را فقرا مینامند».[۸۷] بنابراین، در شام نیز عنوان صوفی به کسی اطلاق نمیشده، مگر اینکه پیرو طریقه عراق بوده و از شاگردان مشایخ آنجا، بهخصوص بغداد، به شمار میآمده است.
جنید بغدادی میگوید «فتوت در شام است، سخنگویی در عراق و صدق در خراسان».[۸۸]
خرگوشی میگوید که ملامتیان خراسان و صوفیان بغداد از چند جهت با هم فرق دارند، یکی اینکه اصول ملامتیان مبتنی است بر علم و اصول صوفیه مبتنی است بر حال. دیگر اینکه ملامتیان مبادرت میورزند به کسب و کار، و حال آنکه صوفیان تمایل به ترک کسب دارند. دیگر اینکه ملامتیان اکراه دارند که از راه لباس و مرقعه پوشیدن در جامعه شناخته شوند در حالی که صوفیه به این کار تمایل دارند. و بالاخره صوفیان بغداد اهل سماع و پایکوبی و تواجد و فریادکشیدن در حین سماعاند، ولی ملامتیان در مجالس سماع شرکت نمیکنند و از پایکوبیکردن و اظهار وجد نمودن و شیون کشیدن خودداری میکنند.
خرگوشی هرچند که ملامتیه را از حیث افعال و احوال و اقوال با صوفیه متفاوت میداند، ولیکن طریقههای ایشان را در عرض یکدیگر قرار میدهد. اما ملامتیه از نظر سلمی برتر از صوفیهاند.[۸۹]
خرگوشی وقتی فرقهای میان طریقه صوفیان و ملامتیان را ذکر میکند به هر دو طریقه توجه دارد. اکثراً ذکر کرده، امّا بدون اینکه این خصوصیات را در برابر خصوصیات صوفیه قرار دهد. درباره اینکه اصول ملامتیان مبتنی بر علم است و اصول صوفیان مبتنی بر حال، سلمی چیزی نگفته است. به قول خرگوشی ملامتیه را سابقاً «محزونین» میخواندند.
اما نظر سلمی گاه متعارض است. در مقدمه رساله ملامتیه، ملامتیان را برتر از صوفیان میداند. ولی در رسالهاش در«مسئله درجات الصادقین فی التصوف» در پاسخ به تفاوت اهل تصوف و محبت و ملامت میگوید: این نامها به خاطر اختلاف مقامات و مکانها (عراق و خراسان) به این طریقه ها داده شده وگرنه«ملامت و محبت هر یک مقامی است از مقامات تصوف».[۹۰]
از جمله افرادی که خرگوشی در باب ملامتیه نام و اقوالشان را می آورد: عبدالله مبارک(منازل؟)، ابوحفص حدّاد، حمدون قصّار، ابوالحسن الحصری، عبدالله خیاط و اقوالی هم دارد که گوینده ندارد. سلمی افزون بر افراد بالا از بایزید بسطامی، شاه بن شجاع کرمانی، ابوعمرو دمشقی، یحیی بن معاذ رازی، ابوبکر طمستانی و ابوبکر واسطی نیز نام میبرد که فقط به ملامتیه تعلق ندارند بلکه برای توضیح بیشتر برخی اصول ملامتیه یا آمیختن این اصول با تصوف به آنها استناد کرده است.[۹۱]
۳-۳-۱ مهمترین و قدیمیترین منابع ملامتیه
مهمترین و قدیمیترین منابعی که درباره ملامتیه وجود دارد به شرح زیر میباشد:
منابع دیگری برای شناخت اصول ملامتیه وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود: طبقات الصوفیه تألیف ابوعبدالرحمان سلمی، طبقات الصوفیه تألیف خواجه عبدالله انصاری، تذکره الاولیاء تألیف عطار نیشابوری و…[۹۲]
۳-۳-۲ انتقاد از ملامتیه
سلمی و خرگوشی در درجه اول صوفی بودند و مدافع تصوّف، همان طریقهای که در اصل مخصوص مشایخ عراق بود. سعی آن دو نیز، به حیث دو نویسنده نیشابوری که خود از میراث ملامتیه هم بهرهمند بودند، این بود که اصول این طریقه را معرفی کنند. شاید به دلیل اینکه ملامتیان روزگار ایشان هنوز مرتکب تندرویها و به قول خواجه «اباحه و بیادبی و بیحرمتی» نشده بودند در آثار ایشان انتقادی از ملامتیه مشاهده نمیکنیم. از آن گذشته، خرگوشی و سلمی هر دو نیشابوری بودند و با ملامتیان نیشابور ارتباط داشتند و با یک واسطه از ملامتیان بزرگ، از جمله عبدالله بن محمّد بن منازل، مطالبی شنیده بودند و نقل میکردند.[۹۳]
درباره دعوی نداشتن ملامتی سابقه این نوع قضاوت انتقادآمیز نویسندگان غیر نیشابوری از ملامتیان، حتی به ابوبکر کلابادی (م۳۸۰ق) صاحب کتاب التعرف میرسد.[۹۴]این دو حکایت در واقع سابقه انتقاد صوفیان غیر نیشابوری از ملامتیان نیشابور را به اواخر سده سوم و اوائل چهارم میرساند. اما در آثار نویسندگان نیشابوری یعنی خرگوشی و سلمی از این انتقادها و حکایتها خبری نیست.
۳-۳-۳ ملامتیه و کرّامیه
موضوع دیگری که خرگوشی و سلمی درباره آن چیزی نگفته و اشارهای نکردهاند نظر ملامتیه در باره کرّامیه است. ابوالعلاء عفیفی در تحقیقی که درباره ملامتیان نیشابور کرد به نوعی تضاد و یا تقابل میان مذهب ابوعبدالله محمّد بن کرام[۹۵](م ۲۵۱ق) و ملامتیان قائل شد.
این گفتگو میبایست در نیمه اول سده سوم رخ داده باشد، زمانی که هنوز مذهب کرامی و طریقه ملامتی در حال شکل گرفتن بود و خصومتهایی که بعداً (نه لزوماً از جانب ملامتیان بلکه) از جانب مذاهب اهل سنت (ارتدکسی) با کرّامیه به وجود آمد، پیدا نشده بود. انتقاد باروسی هم از اصحاب ابن کرام به معنای یک تضاد اجتماعی میان دو جریان مذهبی نیست. این نوع انتقادها در میان ارباب مذاهب همیشه بوده و در ردیف انتقادهایی است که صوفیان و به طور کلی اهل باطن از اهل ظاهر و متشرّعین و زهّاد میکنند. در روایت انصاری که به نظر صحیحتر میآید موضوع نبودن نور ایمان در روی کرامیان مطرح است، در حالی که در روایت سمعانی سخن درباره نور اسلام است و انکار نور اسلام در مورد پیروان یک مذهب انتقاد شدیدتری میتواند باشد. ولی این تغییر عبارت از «نور ایمان» به «نور اسلام» به احتمال زیاد از خود سمعانی است، و نتیجه خصومتهایی است که بخصوص در سدههای چهارم و پنجم نسبت به کرامیان پدید آمد.
نمیتوانیم حکم کنیم که در سده سوم ملامتیه به عنوان مذهبی متضاد با کرّامیه پدید آمده بود، یا بگوییم در آن عصر این دو طریقه به عنوان دو طریقه متضاد تلقی میشدند. اساساً اطلاعات ما درباره ملامتیه و کرّامیه و ریشههای تاریخی آنها بسیار اندک است و برای این نوع داوریها محتاج به مدارک بیشتری هستیم.[۹۶] به ویژه درباره کرّامیه هنوز منابع مهمی هست که کشف و معرفی نشده است.[۹۷]
۳-۳-۴ ملامتیان و فتوت
موضوع دیگری که خرگوشی و سلمی در باب آن چیزی نگفتهاند ارتباط ملامتیه با اهل فتوت است. اشخاصی چون ابوعثمان حیری و حمدون قصار و عبدالله منازل هرچند که اصول جوانمردی را رعایت میکردند و فتوت برای ایشان یک آرمان اخلاقی بود، ولیکن خود در زمره کسانی که به ایشان فتیان یا جوانمردان میگفتند به شمار نمیآمدند.
توجه به جوانمردی به عنوان یک آرمان اخلاقی نیز چیزی نبوده است که ملامتیان را در اجتماع به عنوان جوانمردان معرفی کند. عنوان جوانمردی ظاهراً بیشتر به عیّاران داده میشد.[۹۸]
خرگوشی در باب ملامتیه در کتاب خود چیزی درباره جوانمردی ملامتیان نگته است. در کتاب او ابوابی تحت عناوین حسن خلق و ادب و سخا و حتی ایثار آمده ولی بابی تحت عنوان فتوت نیامده است.
آربری او را مرجعی قدیمتر از سلمی دانسته است.[۹۹]مرحوم طاهری عراقی هم گفته است که «تهذیب الاسرار از آثار قدیم صوفیه است و پیش از کتب سلمی… نوشته شده است».[۱۰۰]
اگر رأی آربری و طاهری را، که به نظر صائب میآید، بپذیریم در آن صورت باید بگوییم که سلمی در نوشتن رساله ملامتیه از تهذیب الاسرار استفاده کرده است. به نظر من این نتیجهگیری غیرمنطقی نیست. سلمی در نوشتن آثار دیگر خود نیز از کتابهای دیگران استفاده و اقتباس کرده است.
احتمال ضعیف دیگری که میتوان داد این است که خرگوشی و سلمی هر دو از منبع قدیمتری استفاده کرده باشند. این منبع فرضی البته ممکن نیست از خود ملامتیه باشد، چون ملامتیان، به خلاف صوفیان، چیزی نمینوشتند، چنانکه سلمی به این معنا تصریح میکند و مینویسد: «لیست للقوم کتب مصنفه و لا حکایات مؤلفه».[۱۰۱]در میان آثار صوفیه نیز اثری که در آن درباره ملامتیه سخن گفته باشند سراغ نداریم، و خرگوشی و سلمی هم خود به چنین منبعی اشاره نکردهاند. بنابراین، مطمئنتر این است که برگردیم به نتیجه قبلی و بگوییم که به احتمال قوی تهذیب الاسرار مقدم بر رساله سلمی است و او از اثر خرگوشی استفاده کرده است.
دو نسخه خطی دیگر شناخته شده که هر دو در استانبول است، یکی در شهید علی، به شماره ۱۱۵۷ و دیگری در فیضالله، به شماره ۲۸۰٫ تاریخ کتابت این دو نسخه ۸۶۳ است و لذا نسخه برلین قدیمتر از آنهاست.
«اهل خراسان فانّهم یسلکون طریقه الملامتیه»: در گزیده تهذیب الاسرار، این مطلب با این عبارت بیان شده است: «طریقه اهل العراق طریقه الصوفیه و طریقه اهل خراسان طریقه الملامتیه».
أنهم لا یخافون فی الله لومه لائم: (محبّت و ملامت) اشاره است به آیه ۵۴ از سوره مائده (۵): یا أیها الّذینَ آمنوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوفَ یأتی الله بِقومٍ یُحبُّهم و یُحبّونَّه أَذلّهٍ علی المؤمنین أعزّهٍ علی الکافرین یجاهدون فی سبیل الله و لا یَخَافُونَ لَوْمَهَ لائِم ذلکَ فضل الله یؤتیه مَنْ یَشاءُ و الله وَاسِعٌ عَلیم.
استناد خرگوشی به این آیه قابل توجه است. در قرآن آیات پرشماری وجود دارد که در آنها مشتقات «لوم» آمده است، از جمله آیهای که میفرماید «و لا أقسم بالنفس اللّوّامه»[۱۰۲]. ولی فقط آیه ۵۴ از سوره مائده است که خصوصیت ملامتیان را به منزله کسانی بیان میکند که در راه خدا مجاهده میکنند و از سرزنش سرزنش کنندگان باک ندارند و نکته دیگر اینکه در این آیه موضوع محبّت انسان به خدا و خدا به انسان مطرح شده است. بنابراین، ملامتیّه با توجه به این آیه خود را همان کسانی میدانستند که خدا ایشان را دوست دارد و ایشان خدا را دوست دارند. سُلمی در رساله خود به این آیه اشاره نکرده و فقط در نقل سخن حمدون قصّار کلمات «لومه لائم» را آورده است (عفیفی ۹۰). ولی هجویری در «باب بیان الملامه» از کتاب کشف المحجوب[۱۰۳] همین آیه را نقل کرده است. احمد غزّالی نیز که فصل اوّل سوانح را با «یحبّهم و یحبّونه» آغاز کرده در فصلهای ۴ و ۵ و ۶ درباره ملامت سخن گفته و بدین ترتیب نوعی ارتباط میان ملامت و محبّت که در این آیه بدان اشاره شده برقرار کرده است. هجویری درباره ارتباط میان دوستی و ملامت مینویسد: «اندر حقیقت دوستی هیچ چیز خوشتر از ملامت نیست، از آنکه ملامت دوست را بر دل دوست اثر نباشد و دوست را جز بر سر کوی دوست گذر نباشد و اغیار را بر دل دوست خطر نباشد. «لانّ الملامه روضه العاشقین و نزهه المحبین و راحه المشتاقین و سرور المریدین».[۱۰۴]به ارتباط میان ملامت و محبّت از قول ابوسعید ابوالخیر در کتاب اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید[۱۰۵]نیز اشاره شده است. از ابوحفص حداد هم اقوالی درباره عشق در کتاب عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، تألیف ابوالحسن دیلمی[۱۰۶]نقل شده است. مشایخ ملامتی مجالسی هم داشتهاند که در آنها از محبّت سخن میگفتند. سلمی در طبقات الصوفیه[۱۰۷] از مجلسی یاد کرده که ابوعلی ثقفی در آن درباره محبّت و احوال محبّان سخن گفته است و شهاب الدین سمعانی در روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح[۱۰۸] از سخن راندن ابوعثمان حیری در باب محبّت یاد کرده است. سمعانی در جای دیگر[۱۰۹]درباره ملازمه محبّت و ملامت سخن گفته است. خرگوشی نکتهای هم از قول عبدالله منازل در باب محبّت آورده (برگ ۲۲ الف) که عطّار آن را در تذکره الاولیاء[۱۱۰] به فارسی برگردانده است. از آنجا که سخنان ملامتیان در باب محبّت در رساله سلمی نیامده است، مورسی سیل در مقاله خود اظهار کرده است که ملامتیه چیزی درباره محبّت به خدا نگفتهاند.[۱۱۱]امّا بیش از آنکه ملامتیان درباره محبّت سخن گفته باشند، شاعران و نویسندگانی چون فخرالدین گرگانی (سده ۵) و عطار (سده ۷) که درباره روانشناسی عشق و حالات عاشق سخن گفتهاند، از ملامت یاد کردهاند.
۳-۳-۵ عبدالله بن مبارک
در مورد هویت این شخص و صحّت ضبط این نام تردیدهایی وجود دارد. عبدالله بن مبارک مروزی یکی از پارسایان و عالمان حدیث و فقیهان معروف سده دوم است که با فُضَیل بن عیاض صحبت داشته است. تولد او به سال ۱۱۸ق و فوت او در زمان هارون الرشید در سال۱۸۱ق بوده است.[۱۱۲]نویسندگان صوفی، از جمله ابوسعد خرگوشی، نیز سخنان او را به عنوان یکی از پیشوایان خود نقل کردهاند. ولی تاریخ این شخص با تاریخ طریقه ملامتیه که در سده سوم شکل گرفته است درست در نمیآید. سخنانی را هم که ابوسعد در اینجا و همچنین در بند ۵ نقل کرده است در جای دیگری به اسم او نیاوردهاند.
در تهذیب الاسرار بارها هم از عبدالله بن المبارک (مثلاً برگ ۱۰۶، ۱۵۶، ۲۶۹) یاد شده است و هم از عبدالله بن منازل (مثلاً برگ ۱۵۳ و ۱۵۴). در یک مورد هم (برگ ۱۵) قولی از عبدالله بن منازل در معرفت نقل شده و اسم او را کاتب ابتدا عبدالله بن المبارک نوشته و بعد روی آن خط کشیده و کنار آن «منازل» نوشته است.
البته اینها ممکن است تصحیف باشد، ولی باز احتمال دیگری هم میتوان داد و آن این است که بگوییم که یک ملامتی دیگر به نام عبدالله مبارک در سده سوم در نیشابور بوده است. قرائنی هم هست که وجود چنین شخصی را محتمل میکند. در تاریخ بغداد (۱۰/۱۶۹) از دو عبدالله بن المبارک یکی بغدادی و دیگری جوهری نام برده شده است. زرکلی در اعلام (۴/۱۱۵) از نسخه خطی المدهش(یا المنعش) تألیف ابن جوزی نقل میکند که هفت نفر به نام «عبدالله بن مبارک» وجود داشتهاند که یکی از آنها مروزی بوده و دومی خراسانی و سوّمی بخاری و چهارمی جوهری و مابقی بغدادی بودند.
باری، با وجود همه این قرائن هنوز نمیتوان مطمئن بود که یک عبدالله مبارک دیگر وجود داشته که شاگرد حمدون قصار بوده است.
ابوسعد خرگوشی هم در باب خاصی در تهذیب الاسرار (برگ ۱۵۳) تحت عنوان «باب الکسب و ذکر الاختلاف فیه بین اهل العراق و اهل خراسان» میگوید که خراسانیها کسب را ترجیح میدهند، ولی بغدادیها ترک آن را بهتر میدانند. خرگوشی اقوالی را هم از قول ملامتیه درباره کسب نقل میکند. مسئله «کسب» و انکار آن یکی از مسائل حادّ در سده سوم بوده و کرّامیه مخالف کسب بودند و قائل به «تحریم المکاسب». بعضی از زهّاد معتزلی و نیز بعضی از صوفیه نیز منکر کسب بودند.[۱۱۳]
۳-۳-۶ در تفصیل آداب ملامتیه در تهذیب الاسرار
اصل ملامتیان در اعمال خویش، آیه «لا یَخَافُونَ فِی اللِه لَومَهُ لَائِمٍ» است. بنابراین از ملامت ملامتگران نمیترسند.
به ظاهر سازی اعمال خود برای مردم مشغول نیستند بلکه به فکر تزیین اسرار خود با خداوند هستند.
کارهای خیر خود را علنی و کارهای شر خود را پنهان نمیکنند.
مردم به خاطر ظاهر اعمالشان آنها را ملامت نمیکنند و خود به خاطر آگاهی از عیوب باطنی خود نفس را ملامت می کنند.
در حالتی بین خوف از خدا و رجاء و امیدواری به خدا اقرار دارند. در خوف مثل قدریه و در رجاء مانند مرجئه بودند.
برخلاف صوفیان که ادعای کرامت می کنند، ملامتیان اهل ادعا نیستند و آن را از بی بصیرتی نفس میدانند و در پی کسب معنویت و تقویت قوای درونی خویشاند.
از اسرار بین خود و خداوند هیچکس را آگاه نمیکنند.
در اخلاق و اعمال خود در پی رضایت مردم نیستند.
فرکانس قطع فیلتر به گونهای انتخاب میشود که پاسخ سریع بوده و دقت مورد نیاز را برآورده شود. مقدار بهینه فرکانس قطع را میتوان از روی دیاگرام بٌد فیلتر بدست آورد. به عنوان مثال دیاگرام بٌد یک LPF مرتبه اول در شکل ۲-۲۵ نشان داده شده است. برای شروع فرکانس هارمونیکی استفاده میشود. به راحتی میتوان برای تحقق شرط اندازه که در آن می باشد را تعیین کرد. اگر پهنای باند مورد نیاز برای پیدا کردن کافی نباشد میتوان از میرایی کوچکتر استفاده کرد. در عملکرد فیلتر اکتیو دقت فیلتر نسبت به پهنای باند مهمتر میباشد، بنابراین پهنای باند فیلتر را نسبت به دقت فیلتر انتخاب میکنیم. علاوه بر این نکته مهم این است که مؤلفه DC شبیه قبل از فیلتر کردن باقی بماند تا بتوان آنرا برای کنترل مؤلفه اصلی بکار برد.
شکل ۲-۲۵ : دیاگرام بٌد فیلتر پایین گذر مرتبه اول.
۲-۴-۶-۱-۱- استخراج هارمونیک جریان خط
در عملکرد تکفاز طیف هارمونیکی جریان خط در قاب ‘de-qe’ از مؤلفههای هارمونیکی ۴ برابر فرکانس اصلی تشکیل شده است. بنابراین برای طراحی فیلتر میباشد. به عنوان مثال، برای LPF که در آن فیلتر مرتبه اول با در نظر گرفته شده است، نزدیک به بدست میآید. برای مورد سهفاز، از مؤلفههای هارمونیکی ۶ برابر فرکانس اصلی تشکیل شده است. با توجه به میرایی در نظر گرفته شده برای مورد تکفاز، مقدار نزدیک به بدست میآید [۱۱].
همانطور که در شکل ۲-۲۶ نشان داده شده است، هارمونیک جریان خط را میتوان با بهره گرفتن از HPF یا ‘۱-LPF’ بدست آورد. در کاربرد آنالوگ، بین این دو روش تفاوت وجود دارد که در روش دوم زمان تاخیر کل کنترلکننده با زمان فرایند مشارکت ندارد به طوری که محتوای فرکانس بالای سیگنال جریان خط بدون عبور از زمان تاخیر، از فیلتر عبور میکند. در شکل نشان دهنده تاخیر اندازهگیری میباشد [۳۰].
(الف)
(ب)
شکل ۲-۲۶ : استخراج هارمونیک جریان توسط (الف) HPF و (ب) ‘۱-LPF’.
همانطور که در شکل ۲-۲۷ نشان داده شده است برای درک تاثیر ‘۱-LPF’، بایستی تاثیر بر روی پایداری سیستم را از طریق مدار معادل SAF تعریف شده در فرکانس هارمونیکی بررسی گردد. معیار پایداری نایکویست برای سیستم داده شده در معادله (۲-۵۲) داده شده است، ارتباط بین و به صورتی میباشد که با افزایش ، برای بهره برداری پایدار کاهش پیدا میکند [۳۰]. در نتیجه با کاهش دادن از طریق حذف ، حد پایداری و حداکثر قابل اجراء افزایش پیدا میکنند.
(۲-۵۲)
شکل ۲-۲۷ : بلوک دیاگرام کنترل ساده شده SAF با HIC.
با این حال ‘۱-LPF’ بیان شده در بالا، برای کنترلکننده دیجیتالی قابل اجراء نیست زیرا کنترلکننده دیجیتال نمونه جریان خط اندازه گیری شده در آغاز هر سیکل نمونه گیری نیاز دارد. بنابراین ‘۱-LPF’ طراحی شده را بایستی به منظور کاهش زمان تاخیر اصلاح کرد، به طوری که پردازنده سیگنالهای دیجیتالی جریان خط را نزدیک به قبل از شروع شدن دوره بعدی اندازهگیری کرده و آن را برای استخراج هارمونیک بکار ببرد، این روند در شکل ۲-۲۸ نشان داده شده است. در این پایان نامه، روش اندازهگیری نزدیک به حالت بعدی برای استخراج هارمونیک جریان خط استفاده شده است.
شکل ۲-۲۸ : استخراج هارمونیک جریان بوسیله مدل اصلاح شده ‘۱-LPF’ برای کنترلکننده دیجیتالی.
۲-۴-۶-۱-۲- استخراج هارمونیک و مؤلفه اصلی ولتاژ بار
زمانی که جداسازی هارمونیک انجام میشود شکلموج ولتاژ بار مستطیل شکل حفظ میشود، بنابراین مقدار هارمونیک ولتاژ بار مستطیل شکل برای بارهای تکفاز و سهفاز تعیین کننده فرکانس قطع LPF میباشد. برای عملکرد تکفاز، طیف هارمونیکی شامل اجزای هارمونیکی ۴ برابر فرکانس نامی میباشد. در طراحی فیلتر، به عنوان مثال LPF مرتبه اول با باشد مقدار تقریبا برابر هست. در مورد سهفاز، شامل اجزایهارمونیکی ۶ برابر فرکانس نامی میباشد. با توجه به همان میرایی که برای تکفاز در نظر گرفته شد، مقدار تقریبا برابر میباشد. با این حال فرکانس قطع LPF که برای استخراج مؤلفه اصلی بکار میرود را بایستی از فرکانس قطع HPF که برای استخراج هارمونیک به کار میرود بالاتر در نظر گرفته میشود به طوری که FCC بتواند ولتاژ بار را با پهنای باند بزرگتری در برابر تاثیرات HIC بر روی مؤلفه فرکانس اصلی تنظیم کند. در این مطالعه دو برابر انتخاب شده است.
همانطور که در شکل ۲-۲۹ نشان داده شده است برای استخراج ولتاژ بار میتوان مستقیما از HPF و LPF استفاده کرد، زیرا اندازهگیری و تاخیر در بدست آوردن با توجه به رفتار پیشخورد در HIC تاثیری در ناپایداری ندارد و اندازهگیری و تاخیر در محاسبه با توجه به پهنای باند کوچک سیستم، خیلی ناچیز میباشد.
(الف)
(ب)
شکل ۲-۲۹ : (الف) استخراج مؤلفه هارمونیکی ولتاژ بار توسط HPF (ب) استخراج مؤلفه اصلی ولتاژ بار توسط LPF.
۲-۴-۶-۲- روش AVM