( الف ) (ب) شکل ۲-۴ (الف) سیگنال خروجی متناظر با مدار شکل ۲-۳- الف (ب) سیگنال خروجی متناظر با مدار شکل ۲-۳- ج همان طور که در شکل های ۲-۴- الف و ۲-۴- ب، نشان داده شده است، سیگنال های خروجی به دست آمده خطی نمی باشند. بنابراین برای بدست آوردن سیگنال های خروجی خطی از ساختار متقارن و دو طرفه ی ارائه شده در شکل ۲-۵، در این پایان نامه استفاده شده است. خاطر نشان می شود که با راهنمایی های جناب آقای دکتر حدیدی،برای بالا بردن میزان خطی بودن سیگنال های خروجی تا THD بیشتر از dB60و نیز خارج شدن از حالت pseudo differential ، منابع جریان به صورت دوطرفه قرار گرفته اند. سیگنال های خروجی در شکل ۲-۶، نشان داده شده اند. شکل ۲-۵ ساختار اسیلاتورLC مورد استفاده شکل ۲-۶ سیگنال های خروجی ساختار اسیلاتورLC مورد استفاده به علت دو طرفه بودن ساختار ونیز با فرض طراحی انجام شده برای های یکسان دو طرف ، مقدار مقاومت منفی برابر خواهد بود با: = = (۹-۲) محدود شدن مقاومت منفی و نیز وجود ساختار دو طرفه و منابع جریان ، سبب محدود شدن دامنهی سیگنال های خروجی می شود . ولی این محدودیت در بهبود نویز فاز تاثیر دارد[۹]. از طرفی این ساختار دارای swing متقارن بوده و خروجی روی قابل تنظیم است و این ساختار متقارن، سبب بهبود خطی بودن سیگنال های خروجی شده است. برای تحلیل بیشتر وبه دست آوردن فرکانس کاری مدار،شکل ۲-۵را در نظر میگیریم . همانطور که در این شکل دیده می شود اگر دو طرف را یکسان در نظر بگیریم، می توان روابط زیر را به دست آورد: ?= + + (۱۰-۲) ? = + (۱۱-۲) = ?L(12-2) ? = + + + (۱۳-۲) که اگر مقادیر پارازیت مدار سلفی– خازنی با مقاومت منفی جبران گردد ؛ فرکانس کاری برابر خواهد بود با : = (۱۴-۲) بنابراین،برای برقراری شرایط نوسان ، رابطه زیر باید برقرار گردد : (۱۵-۲) که ۲برابر با مقدار safety factor درطراحی در نظر گرفته می شود. ۲-۲- مفاهیم اولیه ۲-۲-۱- نویز فاز با توجه به اینکه ، نویز فاز هم در دامنه و هم فاز سیگنال خروجی تاثیر گذار است ، لذا سیگنال خروجی برابر خواهد بود با : (t) = A(t) sin(t + )(17-2) با توجه به اینکه A(t) و تابعی از زمان هستند ، خروجی فرکانس (t) دارای باندهای جانبی نویزی نسبت به فرکانس اصلی نوسان خواهد بود. همانطور که در شکل ۲-۷- الف نشان داده شده است ، نویز فاز با در نظر گرفتن قدرت نویز در یک باند فرکانسی ?Hz ، به فاصله از فرکانس حامل ، مورد سنجش واقع می شود: L{} = ?? log ()(18-2) که بر اساس dBc/Hz می باشد. همچنین شکل۲-۷- ب، نشان دهنده ی نویز فاز بر اساس فرکانس offset ، ، در محدوده ی فرکانسی لگاریتمی است. (ب) (الف) شکل ۲-۷ (الف) خروجی یک اسیلاتور با نویز فاز (ب) مدل نویز فاز یک اسیلاتور نویز فاز در مقالات متعددی بررسی شده است [۱۰-۱۳]. یکی از مدل های ارائه شده ، مدل ثابت زمانی و خطی Lesson می باشد که طبق رابطه زیر ارائه شده است [۱۰]: L{} =?? log { [? + ].(? + )} (۱۹-۲) که F ، K و T به ترتیب فاکتور نویز افزایشی ، ثابت بولتزمن و دما برحسب کلوین هستند. همچنین ، توان مصرفی متوسط ، ضریب کیفیت مدار سلفی-خازنی و فرکانس گوشه ای بین نواحی و نشان داده شده در شکل ۲-۷-ب می باشد. مهم ترین اشکال این مدل ، فرض خطی بودن و ثابت زمانی بودن آن است. تخمین مقادیراین مدل بسیار دشوار بوده و کمک زیادی در طراحی عملی مدار نمی کند. در نهایت ، مدل دیگری در [۹]پیشنهاد شده است که مطابق رابطه زیر بوده و در طراحی عملی ، کمک شایانی میکند : L{} = (20-2) که مقاومت سری معادل ، VA دامنهی ولتاژ خروجی و A فاکتور نویز افزایشی است کهبرابر با مقدار Safety factor در نظر گرفته می شود . این بدان علت است که وقتی A = ? باشد، قسمت فعال نوسانگر هیچ نویزی به مدار نمی دهد و وقتی A = 1 است ، هر دو قسمت فعال و سلفی – خازنی مدار ، نویز یکسانی اعمال می کنند . با برابر گرفتن مقادیر A و Safety factor ، مقدار نویز اعمالی ناشی از قسمت فعال مدار نسبت به قسمت سلفی – خازنی آن ، بیشتر در نظر گرفته می شود. این مدل بر اساس معادله ی Lesson ،استخراج شده است[۹] . ۲-۳-۳- ضریب شایستگی برای اسیلاتورهای مختلف،ضریبیکه شامل تمام پارامترهای فرکانس مرکزی،نویز فاز و توان مصرفی باشد را در نظر میگیرند و هرچه قدر مطلق این مقدار بیشتر باشد کارکرد اسیلاتور بهتر خواهد بود: (۲۵-۲) فصل۳ طراحی Varactor ۳-۱- مقدمه امروزه طراحی Varactorها،بخش مهمی در مدارات RF محسوب میشود. در طراحی Varactorها، از عناصر فعال نظیر ترانزیستورها و دیودها استفاده میشود. اساس کار بر مبنای تغییر مقادیر خازنی این عناصر فعال توسط ولتاژ بایاس بیرونی است که به آن ولتاژtune هم گفته میشود. در نتیجه فرکانس خروجی مدار با تغییر این ولتاژ،تغییر خواهد کرد. در بسیاری از موارد،ضریب کیفیت Varactorها به حد کافی زیاد میباشد که تاثیر منفی در نویز نگذارند. از جمله ساختارهای Varactorها میتوان به ساختارهای دیودی بایاس معکوس پیوند p-n و Varactorهای ساخته شده از ترانزیستورهای MOS به سه روش مختلفرامطرح کرد که در ادامه توضیح داده خواهند شد. ۳-۲- Varactor ساخته شده از دیود بایاس معکوسپیوندp-n : در یک پروسس نمونه یn-well،به سه روش میتوان از این ساختار استفاده کرد که عبارتند ازn+/p-bulk ، p+/n-well و n-well/p-bulk ، که مناسبترین آنها روش دوم میباشد [۱۵-۱۶]. زیرا در این پروسه p-bulk به طور پیش فرض به زمین وصل میباشد و بر خلاف سایر روشها،نیازی به ولتاژ منفی جهت بایاس معکوس وجود ندارد. همچنین در این ساختار مقاومت سری با خازن مورد نظر به علت n-well doping بالا،خیلی مقدار کمی دارد. شکلهای ۳-۱- الف و ۳-۱- ب ، به ترتیب نشان دهندهِی ساختار مذکور و مقدار خازن بدست آمده بر حسب ولتاژ معکوس میباشند. مقدار خازن بدست آمده از رابطهی زیر قابل محاسبه است: (۱-۳) (ب) (الف) شکل ۳-۱ (الف) ساختار دیودی p+/n-well (ب) نمودار C-Vساختار دیودیp+/n-well که Vref همان ولتاژ بایاس معکوس و V˳ ولتاژ contact میباشند و m مقدار ثابتی است که به ساختار فیزیکی Varactor وابسته بوده و بین ? و ? میباشد. با توجه به شکل ۳-۲ ضریب کیفیت این Varactor برابر است با [۱۶] :
فصل اول مقدمه: پلتفرمهای ۲ درجه آزادی و یا ۳ درجه آزادی قطعاتی هستند که به منظور قرار گرفتن در یک زاویه خاص و یا دنبال کردن یک زاویه مورد نظر مورد کنترل قرار میگیرند. یکی از مواردی که در آن میتوان از یک صفحه پایدار ۳درجه آزادی سود برد در عکسبرداریهای هوایی میباشد. برای این منظور میتوان یک پلتفرم را روی یک وسیله پرنده قرار داد و با کنترل آن و پایدار نمودن آن در یک زاویه خاص از منطقه و یا هدف خاصی عکسبرداری و یا فیلم برداری نمود. مواردی که به طور گسترده از این گونه اطلاعات هوایی استفاده می کنند عبارتند از: کنترل بحران، مطالعات محیطی و کشاورزی، نقشه برداری و همچنین این اطلاعات به طور گستردهای توسط پلیس مورد استفاده قرار میگیرد. نمونه ای از این نوع تصویر برداری در شکل ۱-۱ نشان داده شده است. شکل ۱-۱ – نمونه ای از عکسبرداریهای مختلف در زمینه های متفاوت استفاده از ژیروسکوپ به عنوان یک سنسور زاویه و سرعت زاویهای در پلتفرمهای پایدار شده مورد استفاده قرار میگیرند. ژیروسکوپ وسیلهای برای اندازهگیری و یا حفظ جهت میباشد که از اصل بقای تکانهی زاویهای استفاده میکند. یک ژیروسکوپ مکانیکی همیشه یک چرخ یا دیسک چرخنده با محور آزاد دارد که میتواند در هر جهتی بایستد. این جهتگیری بسیار کمتر بر اثر گشتاور خارجی تغییر میکند که این به دلیل ممان زاویهای بزرگ خود به همراه نرخ زیاد چرخش آن است]۵[. صرفنظر از اینکه سطحی که وسیله روی آن قرار گرفته چقدر حرکت میکند و چون گشتاور خارجی توسط نگاه داشتن وسیله در یک حلقه کمینه میشود جهت آن تقریبا ثابت میماند. ژیروسکوپهای با تکنولوژی حالت جامد هم وجود دارند مانند ژیروسکوپهای حلقهی لیزری. نمونه ای از این ژیروسکوپهای پیچیده در شکل ۲-۱ نشان داده شده است. شکل ۲-۱- ژیروسکوپ حلقه لیزری برای آشنایی با پلتفرمهای پایدار شده ابتدا باید باید زیروسکوپها و نقش آنها در پلتفرمهای پایدار شده را بررسی نمود. از لحاظ فنی زیروسکوپ وسیلهای است که سرعت زا ویهای را اندازه بگیرد. در قرن هجده، ادوات چرخانی برای ناوبری کشتیها در هوای مه آلود مورد استفاده قرار گرفت. ژیروسکوپهای چرخان قدیمی در اوایل قرن ۱۹ اختراع شد و نام ژیروسکوپ در سال ۱۸۵۲ برای آن انتخاب گردید. در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ از ژیروسکوپ بر روی کشتیها به طور گسترده ای استفاده شد. در حدود سال ۱۹۱۶ از ژیروسکوپها در هواپیماها استفاده گردید و هنوز هم در این مورد استفاده می شود. در قرن ۲۰ ژیروسکوپهای چرخان تکامل یافتند. در سال ۱۹۶۰ ژیروسکوپهای نوری برای اولین بار معرفی شدند و به سرعت در بازارهای جهانی و کاربردهای نظامی مورد استفاده قرار گرفتند. از ۱۵ سال پیش تا کنون ژیروسکوپهای MEMS معرفی شدند و پیشرفتهایی برای تولید انبوه آنها نسب به ژیروسکوپهای قدیمی کوچک به دست آمد. عملکرد ژیروسکوپها با توجه به نوع آنها متفاوت میباشد. ژیروسکوپهای چرخان قدیمی بر اساس یک شئی چرخنده کار می کند که انحراف زاویه آن بصورت عمودی نسبت به جهت چرخش تقدم خواهد داشت. این تقدم وسیله را در جهت عمودی نگه میدارد و بنابراین زاویه نسبت به سطح مرجع می تواند اندازه گرفته شود. ژیروسکوپهای نوری معمولا ژیروسکوپهای لیزری حلقوی هستند. این ادوات دو لیزر را در یک مسیر دایرهای در جهت مخالف ارسال می کنند. اگر مسیر چرخش داشته باشد، اختلاف فاز اندازه گیری می شود. این امر با توجه به این قضیه که سرعت نور ثابت میماند انجام میگیرد. معمولا مسیر حلقهای مثلث یا مربع هستند که با بهره گرفتن از آینههایی در گوشهها تولید شده اند. ژیروسکوپهای نوری به عنوان یک پیشرفت بزرگ در ژیروسکوپهای چرخشی به حساب می آید چراکه فرسایشی نداشته و علاوه بر قابلیت اعتماد بالا از حجم کمی نیز برخوردار هستند. حتی پس از معرفی ژیروسکوپهای حلقوی، ویژگیهای دیگری از ژیروسکوپها انتظار میرفت. ژیروسکوپهای MEMS به منظور تولید ادوات حساس تر و کوچک تر مورد توجه قرار گرفتند. کاربردهای ژیروسکوپ شامل هدایت، زمانی که قطبهای مغناطیسی کار نمیکنند (مانند تلسکوپ هابل) و یا به اندازه کافی دقیق نیستند و یا برای پایدارسازی ماشینهای پرنده مثل هلیکوپترهای هدایت شونده توسط رادیو و یا UAVها به منظور عکسبرداریهای هوایی میباشد. به دلیل دقت بالاتر، ژیروسکوپها همچنین در حفظ جهت در معدن کاری تونلها هم به کار میروند. پلتفرمهای ژایروسکوپی قرار گرفته بر روی وسایل پرنده مخصوصا موشکها و هواپیماهای بدون سرنشین (UAV) به عنوان یک مسئله مهم در تجهیزات ناوبری تبدیل شده اند. همچنین این ادوات به عنوان تجهیزات مناسبی برای دیدهبانی، سیستمهای تعقیب، موقعیتیابی هدف و دوربینهای تلوزیونی مورد استفاده قرار میگیرند. شکل ۳-۱ نمونه ای از استفاده از پلتفرمهای پایدار شده را در یک ناوچه نظامی نشان میدهد. شکل ۳-۱- کاربرد نظامی پلتفرم پایدار شده در یک ناوچه نظامی در ادامه پلتفرمهای ژایروسکوپی باید با بالا بردن قابلبت اعتماد عملیاتی آنها و دقت بالای آنها بهبود داده شوند تا بتوانند یک حرکت از پیش تعیین شده را به خوبی دنبال کنند. از آنجا که موقعیتهای عملیاتی شامل لرزشها و اغتشاشات خارجی میباشد انتخاب پارامترهای پلتفرم هم در مرحله طراحی و هم در مرحله عملیاتی از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. ۱- ۱- عکس برداری و فیلم برداری هوایی اولین عکس برداری هوایی در سال ۱۸۵۸ توسط یک بالون سوار به نام گاسپار فلیکس تورناچون (Gaspard- Felix Tournachon) انجام گرفت. شکل ۴-۱ عکس هوایی گرفته شده از پاریس توسط وی را در سال ۱۸۶۸ نشان می دهد [۲۰]. عکس برداری و فیلم برداری های هوایی باعث شده است تا انسان بتواند اطلاعات بسیار بیشتر و مناسب تری را از محیط اطراف خود به دست آورد. برای مثال در بعضی کاربردهای خاص اطلاعاتی مورد نیاز است که تنها با بهره گرفتن از این گونه عکس ها و فیلم ها قابل دسترسی بوده و با اطلاعات معمولی قابل انجام نمی باشند. بعضی زمینه هایی که به طور گسترده از این گونه اطلاعات هوایی استفاده می کنند عبارتند از: کنترل بحران، مطالعات محیطی و کشاورزی، نقشه برداری و همچنین توسط پلیس [۲۱]. شکل ۴-۱- عکس هوایی گرفته شده از پاریس توسط تورناچون (۱۸۶۸) به منظور عکسبرداری مناسب توسط یک دوربین سوارشده روی یک وسیله نقلیه در ابتدا باید بتوان حرکت دوربین و وسیله نقلیه را از یکدیگر جدا نمود. این جداسازی با سوارکردن دوربین روی یک پلتفرم که بتواند یک ورودی مرجع ثابت را در فضای اینرسی دنبال کند امکان پذیر است. برای این منظور یک سیستم متشکل از سنسورها برای اندازه گیری جهت پلتفرم در مختصات اینرسی و عملکردها برای چرخاندن پلتفرم به منظور جبران حرکات وسیله نقلیه مورد نیاز می باشد. تاکنون پلتفرم های زیادی به منظور پایدارسازی دوربین در مطالعات سطح زمین مورد استفاده قرار گرفته است. جدول ۱-۱ بعضی از این پایدارکننده های پلتفرم را نشان می دهد. این پلتفرم ها عمدتاً به منظور نصب بر روی هلیکوپترها و یا وسایل پرنده بدون سرنشین (UAV) طراحی شده اند. field of view stabilisation bandwidth Maximum rotation rate platform manufacturer Pitch/Roll Az/EI Not specified Tenix UAV stabilised gimbal Floatograph skydoc
شروع دهه هشتاد در نظام بانکی کشور تولدی دیگر به شمار می آید چرا که در این دهه با پایه گذاری سیستم شتاب، بانکها ملزم به یکسان سازی و در حقیقت یکپارچه کردن فعالیتهای بانکی خود شدند و به تبع آن تغییرات ساختاری دیگری در بانکها به وجود آمد. اگر بخواهیم به ابعاد مختلف از دید جامعه و عرصه بین المللی و نظام بانکی نگاهی داشته باشیم می توان گفت گسترده شدن جوامع، افتتاح و توسعه نهادهای دیگر را به همراه خواهد داشت. در جامعه ما نیز همراه با رشد جمعیتی، تغییر در ساختارهای اجتماعی، دگرگونی نیازهای جامعه، رشد فنّاوری، پیوستن به تجارت جهانی، همسویی با بانکداری بین المللی، افزایش سطح سواد در جامعه و غیره، افتتاح و توسعه نهادهای زیادی را در جامعه شاهد هستیم که بیشتر این نهادها، نهادهای خدماتی هستند و بانکها به عنوان یکی از مراکز ارائه خدمات اجتماعی فراگیر برای تکمیل همه این نهادها شروع به متنوع سازی خدمات اجتماعی و توسعه فیزیکی و غیر فیزیکی ساختار خود کردند تا بتوانند همراه با سایر نهادهای دیگر و در بعضی موارد بیشتر از آنها، این مرحله گذار را طی کنند (فتحیان و گلچین پور، ۱۳۸۶: ۳۱). ۲-۲-۳-بانکداری نوین بانکداری نوین بر روی عملکرد بانکها تأثیرگذار می باشد. گاهاً بیسوادی مشتری به عنوان مانع مهم در ارائه خدمات و محصولات نشده است. برای بانکها، انگیزه اصلی به کارگیری بانکداری الکترونیکی افزایش تعداد ارباب رجوع و حفظ و نگهداری آنها است. سوددهی بانکها در گذار به رسانه (ابزار) بانکداری الکترونیکی مزید بر علت شده است. در طول تاریخ، بخش جوانان توسط مجموعه گستردهای از بازاریابان تا پیش از دهه ۱۹۴۰ مورد استفاده قرار گرفته است، اما مسلماً ظهور نخستین تبلیغات در شرکت پپسی[۳۹] در دهه ۱۹۶۰ به طور چشمگیری بر اهمیت و پیامد سنجش نسبی موفق (گروه بندی) جوانان افزوده است. این مسأله برای بخش بانکداری اعتباری که در آن رقابت شدید بوده و توأم با نیازهای مصرف کننده به سرعت دچار تغییر و دگرگونی میشوند، بسیار اهمیت دارد. در حالی که راهکارهای تکنولوژیکی نوین موفقیتهایی را به دنبال داشتهاند، اما افرادی وجود دارند که باور دارند که راهبرد فناوری به تنهایی اثربخش نخواهد بود زیرا تلاش میکنند به تعداد بیشتری از مشتریها دست یافته و در نتیجه در لحاظ کردن تفاوتها و اولویتهای رفتاری مصرف کنندگان ناکام میماند (رابرت راجیمبانا و الیوت، ۲۰۰۰: ۱۱۴). تحقیقات صورت گرفته در مورد اولویتها، انتخابها و پذیرش محصولات و خدمات جدید از سوی مصرف کنندگان معمولاً در چارچوب پراکنده به شکل فراگیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در گذشته به دو رویکرد متکی بوده است. رویکرد اول معطوف به تعریف و شناسایی ویژگیهای مصرف کننده یا نوآور میباشد، در حالی که رویکرد دوم به ویژگیهای نوآوریها (محصولات / خدمات) میپردازد. به منظور تشویق پذیرش بیشتر بانکداری الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه، درک بهتر عوامل پیش برنده و موانع تأثیر گذار بر پذیرش بانکداری الکترونیکی حیاتی است. با پی بردن به عوامل و شرایط تأثیر گذار بر توانایی کشورهای در حال توسعه در پذیرش کامل بانکداری الکترونیکی و درک مزایای آن، میتوان مضامین راهبردی را برای پژوهشگران و متخصصان در زمینه چگونگی ترویج بانکداری الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه ارائه نمود (شیرا و همکاران، ۲۰۱۰: ۶۴). نتایج حاصل از پژوهش های قبلی نشان داد که موفقیت بانکدرای اینترنتی نه تنها توسط بانکها یا حمایت دولتی، بلکه از طریق پذیرش آن از سوی مشتریان نیز تعیین میشود. این مسأله تأثیر چشمگیری بر پذیرش بانکداری الکترونیک داشته است (پیکارانین و همکاران[۴۰]، ۲۰۰۴: ۱۱۷). در حالی که در هندوستان بیش از ۴/۶ میلیارد دلار در بخش نرم افزار و خدمات صادرات دارد، استخدام حدود ۴۱۵۰۰۰ متخصص نرم افزار در بیش از ۹۰۰ شرکت، سیاستهای اقتصاد آزاد که از سوی دولت از اوایل دهه ۱۹۹۹ اتخاذ شده است فرصتهای بیشماری برای شرکتهای خارجی به منظور بهره گیری از پتانسیل موجود در بازار عظیم هند را فراهم آورده است. در نتیجه، جریان مستقیم سرمایه گذاری خارجی به هندوستان از میزان ۱۰۳ میلیون دلار در سالهای ۹۱ـ۱۹۹۰ به ۱/۵ میلیارد دلار در سالهای ۲۰۰۱ ـ ۲۰۰۰ افزایش یافت. بازاریابهای خارجی در بخشهای گوناگون از بخش فناوری اطلاعات و الکترونیک گرفته تا نوشابه و غذاهای آماده (حاضری)، وارد بازار هندوستان شدهاند و با بازاریابهای داخلی در حال رقابت میباشند (ریتی آگاروال و همکاران، ۲۰۰۹: ۴۷). اینترنت به عنوان شبکهای برای ارائه خدمات، تفاوتی اساسی با سایر شبکههای شعب، یا بانکداری تلفنی دارد زیرا محیطی برای در هم کنش (تعامل) فراهم آورده است. بنابراین، چالشهای منحصر به فردی به دنبال داشته و مستلزم راه حلهای جدید است (محمود حسین شاه و همکاران، ۲۰۰۶ : ۲۰). توجه به عوامل مهم موفقیت در بانکداری الکترونیکی برای مدیران عالیرتبه سازمانهای بانکداری اهمیت دارد زیرا به آنها در بهبود فرایند پذیرش بانکداری الکترونیکی یاری میرساند (محمود حسین شاه و هکاران، ۲۰۰۴: ۸۲). در کمیته بازل، بانکداری الکترونیکی تحت عنوان ارائه خدمات و محصولات بانکهای اعتباری و ارزشی از طریق شبکههای الکترونیک تعریف میشود. این گونه خدمات و محصولات میتوانند شامل جذب سپرده، وام، مدیریت حساب، ارائه مشاوره مالی، پرداخت الکترونیکی قبضها و ارائه سایر محصولات و خدمات پرداخت الکترونیکی از قبیل پول الکترونیکی باشند (حسینی علی فراویشی و همکاران ، ۲۰۱۱: ۳۳۲۰). وجود بخش بانکداری اینترنتی در هر کشور به منظور برانگیختن رشد اقتصادی و تداوم ثبات (پایداری) مالی در کل نظام مالی است. بنابراین، انقلاب در عرصه اطلاعات و فناوری بانکها را برانگیخته است تا در بخش فناوری سرمایه گذاریهای بیشتری به منظور افزایش حداکثری برگشت سرمایه و جذب مشتریانی که خدمات کمتر از سطح میانگین را نخواهند پذیرفت، انجام دهند (محمد الصّمدی، ۲۰۱۱: ۱۸). آلن و همکاران (۲۰۰۲) فاینانس (تأمین مالی) الکترونیک را به صورت زیر تعریف میکند: «ارائه خدمات و بازارهای مالی با بهره گرفتن از ارتباطات و محاسبات الکترونیک». استفاده از ارتباطات الکترونیکی در فاینانس (تأمین مالی) دارای تاریخچهای است که به دهه ۱۹۷۰ باز میگردد. قبل از آن پرداختهای بین بانکها از طریق تلگراف صورت میگرفته است. با این وجود، برای پرداختهای کلان یا خرد از طریق مکانیسمهای ارتباطی الکترونیک به طور کارآمد و اثر بخش صورت میگیرد. قلمروهای بین نهادهای مالی مختلف از طریق ابزارهای الکترونیکی در مورد داد و ستدها، خدمات و محصولاتی که الکترون یا اثر بخشی و کیفیت بیشتری عرضه میشوند، حذف شدهاند (صنا حیدر سُمرا و همکاران، ۲۰۱۱: ۵۴). ۲-۲-۴-تکامل خدمات بانکی و آغاز بانکداری الکترونیکی کاربرد فنّاوری ارتباطات الکترونیکی در بخش بانکداری، برای اولین بار در سیستمهای پرداخت بین بانکی و با بهره گرفتن از سیستم پرداخت Fed wire شروع شد. در سال ۱۹۱۸ میلادی در امریکا، ۱۲ بانک فدرال رزرو، حسابهای بانکی خود را با بکارگیری سیستم تلگراف اجاره ای به هم متصل و تسویه الکترونیکی حسابها را آغاز کردند. این موضوع از آن رو با اهمیت است که باعث کاهش فاصله ها می شود، به طوری که دستورالعمل های مختص تلگرافی برای تعدیل ترازهای بانک مرکزی، جایگزین ارسال فیزیکی پول و سکه گردید (مهریار و اکبرپور شیرازی، ۱۳۸۶: ۷۷). با تکامل تدریجی فنّاوریهای پردازش، ثبت و نگهداری اطلاعات و همچنین پیشرفت روالهای بانکداری و اهمیت یافتن مشتریان، در طول زمان تحولات شگرفی در نظام و سیستمهای بانکداری به وجود آمده است که این تحولات را می توان مطابق جدول ۲-۱- به چهار دوره عمده تقسیم کرد، که در هر دوره نقش سیستم های رایانه ای و مکانیزه افزایش و نقش فعالیت های دستی و کاغذی کاهش یافته است. جدول ۲-۱- دوره های تکامل بانکداری و ویژگیهای آنها دوره زمان ویژگی اول: خودکارسازی پشت باجه دهه ۱۹۶۰ با بهره گرفتن از رایانه های مرکزی، اطلاعات و اسناد کاغذی تولید شده در شعب، به صورت دستهای به مرکز ارسال و شبانه پردازش روی آنها انجام میشود. در این دوره، عملیات خودکارسازی تاثیری بر رفاه مشتریان بانکها و رقابت بین بانکها بر جای نگذاشت. دوم: خودکارسازی جلوِ باجه دهه ۱۹۷۰ شعبه در حضور مشتری ثبت الکترونیکی عملیات بانکی را انجام میدهد. انتقال اطلاعات به صورت مؤثر در بین شبکه های بزرگ رایانه ای و پایانه های ورودی و خروجی به وجود آمد. هنوز تمامی کارها توسط کارمندان بانک و از طریق ورود اطلاعات و گردش حسابها به پایانه ها صورت میگرفت و فقط نیاز به استفاده انبوه از اسناد کاغذی تا حدودی برطرف شد. نرمافزارهای به کار گرفته شده در این دوره، کماکان غیر یکپارچه و جزیره ای بودند. سوم: متصل کردن مشتریان به حساب هایشان دهه ۱۹۸۰ مشتری از طریق تلفن یا مراجعه به دستگاه خودپرداز (ATM) و استفاده از کارت هوشمند یا کارت مغناطیسی یا کامپیوتر شخصی به حسابهایش دسترسی پیدا میکنند و ضمن انجام عملیات دریافت وپرداخت، نقل و انتقال وجوه را به صورت الکترونیکی انجام میدهد. سیستم های جزیرهای مکانیزه در جلو و پشت باجه و همچنین سیستمهای ارتباطی مشتریان با حسابهایشان مثل خودپرداز، تلفنبانک و فاکس- بانک توسعه مییابد. در این دوره هنوز نیروی انسانی در ارائه خدمات مؤثر است و وظیفه ایجاد هماهنگی بین سیستم های جزیره ای و نیازهای مختلف مشتریان را بر عهده دارد. چهارم: یکپارچه سازی سیستم ها و مرتبط کردن مشتری با تمامی عملیات بانکی اواسط
هزینه های کیفیت ۶۵۲/۰ ۰۰۰/۰ ۳-۹-۷- ضریب همبستگی پیرسون ضریب همبستگی یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر میباشد و شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان میدهد. این ضریب بین ۱ تا ۱- است و در صورت عدم وجود رابطه بین دو متغیر برابر صفر میباشد. ضریب همبستگی پیرسون، روشی پارامتری است و برای دادههایی با توزیع نرمال و یا تعداد داده های زیاد استفاده می شود. این ضریب از رابطه زیر محاسبه می شود (دانشگر، ۱۳۹۰) ۳-۱۰- متغیرهای پژوهش متغیر به عنوان یکی از عناصر اصلی پژوهش، به شکلهای مختلف و معیارهای متفاوت دستهبندی می شود. در این پژوهش بکارگیری فناوری اطلاعات به عنوان متغیر مستقل و هزینه های کیفیت به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. ۳-۱۱- قلمرو پژوهش (موضوعی، مکانی، زمانی) قلمرو موضوعی در این پژوهش به بررسی نقش و تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات بر هزینه های کیفیت پرداخته می شود. و به این مقوله میپردازیم که بکارگیری و کاربرد فناوری اطلاعات تا چه حد توانسته بر هزینه های کیفیت تاثیرگذار باشد. و همچنین هر یک از هزینه های کیفیت از دیدگاه رئیسان و معاونان شعب بانک مسکن شهر تهران در چه سطحی قرار دارد. قلمرو مکانی قلمرو مکانی پژوهش، شعب بانک مسکن موجود در شهر تهران میباشد. قلمرو زمانی مطالعات مقدماتی این پژوهش از اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ آغاز گردید و این پژوهش در دی ماه همان سال پایان یافت. فصل چهارم: تحلیل داده ها ۴-۱- مقدمه تجزیه و تحلیل داده ها فرآیندی چند مرحله ای است که طی آن دادههایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمعآوری در نمونه (جامعه) آماری فراهم آمدهاند و خلاصه، کدبندی، دستهبندی و… شده اند، در نهایت پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و ارتباطها بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید. در این فرایندها، داده ها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش میشوند و تکنیکهای گوناگون آماری نقش بسزایی در استنباطها و تعمیمهای بعدی دارند (خاکی، ۱۳۸۷: ۳۲۵). تجزیه و تحلیل اطلاعات به عنوان مرحله ای علمی از پایه های اساسی هر پژوهش علمی به شمار میرود که به وسیله آن کلیه فعالیتهای پژوهش تا رسیدن به نتیجه، کنترل و هدایت میشوند. در این فصل نیز به توصیف داده های پژوهشی و تحلیل دادههایی که به وسیله پرسشنامه از افراد نمونه گردآوری شدهاند پرداخته خواهد شد و سپس به هر یک از فرضیات پاسخ داده میشود. ۴-۲- توصیف ویژگیهای جمعیت شناختی اعضای نمونه به منظور شناخت بهتر ماهیت جامعهای که در پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است و آشنایی بیشتر با متغیرهای پژوهش، قبل از تحلیل داده های آماری، لازم است این داده ها توصیف شود. همچنین توصیف آماری داده ها، گامی در جهت تشخیص الگوی حاکم بر آنها و پایهای برای تبیین روابط بین متغیرهایی است که در پژوهش بکار میرود. بنابراین در این فصل ابتدا به توصیف آماری داده ها پرداخته می شود: ۴-۲-۱- جنسیت جدول ۴-۱- توزیع فراوانی مربوط به جنسیت جنسیت فراوانی درصد فراوانی مرد ۱۷۸ ۶/۸۸ زن ۲۳ ۴/۱۱ جمع ۲۰۱ ۱۰۰
: = ۰ H0 ۰ : H1 و در مرحله پایانی نیز محاسبه آماره آزمون و مقایسه آن با مقدار بحرانی می باشد. اگر آماره آزمون در آزمون های دو دامنه چه با مقدار صفر و چه غیرصفر به صورت قدرمطلق بیشتر از مقدار بحرانی باشد، فرض H1 و در غیر اینصورت فرض فرضیه H0 پذیرفته می شود(عالم تبریز , اکبر و تبریزی, بابک, ۱۳۸۹،ص۴۸۸). یکی از مفروضات در نظر گرفته شده در رگرسیون آن است که خطاها دارای توزیع نرمال با میانگین صفر باشند. بدیهی است در صورت عدم برقراری این پیش گزیده، نمی توان از رگرسیون استفاده کرد. بدین منظور باید مقادیر استاندارد خطاها محاسبه شده و نمودار توزیع داده ها و نمودار نرمال آنها رسم شود و سپس مقایسه ای بین دو نمودار صورت گیرد. همانطور که در نمودار هیستوگرام زیر آمده است با مقایسه نمودار توزیع فراوانی خطاها و نمودار توزیع نرمال در این تحقیق، می توان مشاهده کرد که توزیع خطا ها تقریباً نرمال بوده، بنابراین استفاده از رگرسیون دربررسی فرضیه مناسب می باشد. همچنین مقدار میانگین ارائه شده بسیار کوچک و انحراف معیار نزدیک به یک می باشد. نمودار۳‑۱: برازش نرمال بودن داده ها همبستگی: رابطه همبستگی به بررسی ارتباط بین دو یا چند متغیر می پردازد و ضریب آن را محاسبه می نماید. همبستگی بین متغیر ها ممکن است مثبت یا منفی باشد. (حافظ نیا, محمدرضا, ۱۳۸۵).مقدار ضریب همبستگی بین ۱- و ۱ قرار دارد . مثبت بودن به معنی رابطه مستقیم و منفی بودن به معنی رابطه معکوس است و با توجه به مقدار آن به صورت توصیفی ارزیابی می شود که به آن ضریب گشتاور ضربی پیرسون نیز می گویند. خیلی ضعیف |۲/۰|-|۰| ضعیف |۴/۰|-|۲/۰| متوسط |۶/۰|-|۴/۰| قوی (خوب ) |۸/۰|-|۶/۰| خیلی قوی ( خیلی خوب ) |۱|-|۸/۰| در شکل ۲-۳ همبستگی میان دو متغیر به نمایش در آمده است . (عالم تبریز , اکبر و تبریزی, بابک, ۱۳۸۹) شکل۳‑۲:انواع همبستگی بین دو متغیر آزمون همبستگی پیرسون[۵۵]: این آزمون یکی از متداولترین آزمونهای تعیین ضریب همبستگی بین متغیر های دارای اندازه های فاصله ای و نسبی است و برای محاسبه ضریب آن از فرمول زیر استفاده می شود: در این فرمول rxy ، همبستگی بین متغیر های N ;y,x ، تعداد آزمودنیها؛ Sx انحراف استاندارد نمره های x ؛ xy ، مجموع حاصلضرب تفاضل نمره ها از میانگین و Sy ، انحراف استاندارد نمره های y است . (حافظ نیا, محمدرضا, ۱۳۸۵) ضریب تعیین : برای محاسبه میزان تغییرات و ارتباط میان x,y از شاخصی به نام ضریب تعیین که از مجذور ضریب همبستگی بدست می آید استفاده می شود. به عبارت دیگر ضریب تعیین که با ۲R نشان داده می شود ، در صد تغییرات y را که به وسیله x توجیه می شود نشان داده و مکمل آن یعنی۲R 1-نیز به ضریب عدم تعیین معروف بوده و ناپایداری y نسبت به x را تشریح می نماید .ضمناً ضریب تعیین مقداری برابر با صفر تا یک را می پذیرد و هرچه بیش تر باشد نشان دهنده مطلوبیت بیش تر خط رگرسیون حاصله است. (عالم تبریز , اکبر و تبریزی, بابک, ۱۳۸۹) آزمون U من ویتنی[۵۶]: این آزمون از جمله یکی از رایج ترین آزمون های ناپارامتریک مورد استفاده جهت مقایسه نمونه های اخذ شده از دو جامعه می باشد که برای استفاده از آن باید دقت نمود که شرایط ذیل برقرار باشد: ۱- دو نمونه تصادفی و مستقل باشند ۲- مقدار بدست آمده متغیری پیوسته باشد. ۳- مقیاس اندازه گیری به کار رفته تا حد امکان ترتیبی باشد. ۴- اگر دو نمونه تفاوت دارند، توزیع دو جامعه تنها نسبت به محل مرکز تفاوت داشته باشد. برای انجام این آزمون بایستی ابتدا فرض صفر و جایگزین را به خوبی تعریف نمود و پس از تعیین سطح اطمینان مناسب ، داده های نمونه ای را انتخاب و آماره آزمون مربوط را محاسبه کرد. (عالم تبریز , اکبر و تبریزی, بابک, ۱۳۸۹) ۳-۵ روش اجرایی تحقیق در این تحقیق که در ۳ مرحله برنامه ریزی شده است پس از مطالعات مربوط به بازار سرمایه و ادبیات کارت امیتازی متوازن و شاخص های عملکردی آن مرحله دوم را آغاز و عملیات میدانی این تحقیق را عملی نموده که در دو بخش شامل جمع آوری اطلاعات کارت امتیازی متوازن و گرد آوری اطلاعات مالی از طریق بورس اوراق بهادار پرداخته شده است. در مرحله سوم با جمع آوری این اطلاعات به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده پرداخته و نتیجه استخراج شده است . که در نمودار به صورت شماتیک نشان داده شده است. نمودار۳‑۲: چهارچوب نظری تحقیق گردآوری اطلاعات مربوط به کارت امتیازی متوازن تحلیل داده های جمع آوری شده نتیجه گیری گردآوری اطلاعات مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس بررسی ادبیات و تعریف شاخص های عملکردی مطالعه ادبیات روش ارزیابی عمکرد با تکنیک کارت امتیازی متوازن مطالعه ادبیات مربوط به شاخص های عملکردی مطالعه ادبیات مربوط به بازار سرمایه مرحله اول مرحله دوم مرحله سوم فصل چهارم ۴-۱ مقدمه در هر تحقیق علمی و بخصوص تحقیقات میدانی و تجربی ، تجریه و تحلیل داده های جمع آوری شده از جامعه مورد بررسی ، یکی از مهمترین بخشهای تحقیق محسوب می شود. این بخش از تحقیق مهمترین فعالیت محقق بوده و بوسیله آن تمامی فرایند تحقیق از ابتدا تا رسیدن به نتیجه مورد کنترل قرار می گیرد. به عبارت دیگر در این بخش محقق با بهره گرفتن از ابزار های آماری به آزمودن فرضیات خود پرداخته و به آن ها پاسخ می دهد. در این فصل با توجه به اهمیت بورس اوراق بهادار در بخش اول به بیان تاریخچه و ماهیت آن پرداخته شده است. در بخش دوم با بهره گرفتن از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل سوالات عمومی پرسشنامه صورت پذیرفته است؛ همچنین در بخش سوم نیز به کمک آمار استنباطی و روش های آماری به اظهار نظر پیرامون فرضیه های تحقیق و تجزیه و تجلیل آن پرداخته شده است. ۴-۲ بخش اول : بورس اوراق بهادار ۴-۲-۱ تاریخچه بورس واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم میآمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این نام بعدها(۱۳۰۹) به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است. رشد بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال ۱۶۱۱ در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بینالمللی است. بورس اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ میپرداخت. بورس اتریش در پایان قرن ۱۹ میلادی ۲۵۰۰ سهم را در تابلوی خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار میرفت. در لندن معاملهگران در بورس جهت انجام معامله در قهوهخانه گرد هم میآمدند. برای نظم بخشیدن به بازار، قهوهخانه نیوجاناتان در سال ۱۶۹۸ به بورس اوراق بهادار تبدیل شد. بورس نیویورک در اواخر قرن هجدهم (۱۷۹۲) تأسیس شده و با وجود رقبای دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد. درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورک و در محوطهای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوهخانهای در همان نزدیکی انتقال یافت. بورس وال استریت با جمعآوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاری عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورک ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ میگردد. در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت میکنند. ۴-۲-۲ بورس اوراق بهادار دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را در ایران میتوان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره نخست (۱۳۵۷-۱۳۴۶)، دوره دوم (۱۳۶۷-۱۳۵۸)، دوره سوم (۱۳۸۳-۱۳۶۸) و دوره چهارم (از ۱۳۸۴ تاکنون) الف – دوره نخست (۱۳۴۶- ۱۳۵۷): بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباسآباد به بورس تهران راه یافتند. در این دوره گسترش فعالیت بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از جمله میتوان به تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی و تصویب قانون معافیتهای مالیاتی برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴ اشاره کرد. طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶/۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال۱۳۵۷ افزایش یافت. ب- دوره دوم (۱۳۵۸-۱۳۶۷): در سالهای پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونیهای چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانکها در تاریخ ۱۷/۳/۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانکهای تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاههای اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، بهگونهای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.