وبلاگ

توجیحات فردی
احساس تضاد
تعارض
افزایش عملکرد
کاهش عملکرد

نتایج
رفتار
مخالفت بالقوه
بروز تعارض
شکل ۲-۱ فرایند تعارض، منبع: (قلی­زاده، ۱۳۸۹)
مراحل تعارض
بیشتر تعارضات‌ طی‌ مراحل‌ خاص‌ ایجادمی‌شوند که‌ آگاهی‌ از آنها می‌تواند برای‌ مدیریت‌ تعارض‌ راهگشا باشد. بنابراین تعارض‌ را می‌توان‌ به‌ مراحل‌ زیر تقسیم‌ کرد.

شرایط پیشین‌: در این مرحله ، مخالفت بالقوه است (رابینز، ۱۳۸۹). در تضاد کمیابی منابع، نگرش مخالف، اختیارات قانونی مبهم، موانع ارتباط، نیاز برای همراهی و اجماع، تعارضات اولیه حل نشده، عدم شناخت خود و دیگران پیش زمینه‎هایی است که زمینه تضاد را فراهم می‎کند شرایطی‌ که‌ بطور بالقوه‌ تعارض‌زا هستند.
تعارض ادراک‌: زمانی‌ که‌ شرایط پیشین‌ واقعا به‌پایه‌ای‌ برای‌ اختلاف‌ بین‌ افراد با گروه­ ها تبدیل‌شوند مرحله‌ تعارض ادراک‌ به‌ وجود می‌آید مثلاً شما نظری دارید و دیگری نظری مخالف با نظر شما دارد. در اینجا اگر شما تشخیص دهید که این فرد با شما موافق نیست، این را تضاد ادارک شده۱ گویند. البته‌ این‌ ادارک‌ ممکن‌ است‌ فقط توسط یکی‌ ازطرفین‌ تعارض‌ صورت‌ گیرد.
احساس‌ تعارض‌: زمانی‌تعارض‌ احساس‌ می‌شود که‌ به‌ عنوان‌ تنشی‌مطرح‌ شود که‌ شخص‌ را برای‌ انجام‌ عمل‌ به‌منظور کاهش‌ احساسات‌ ناخوشایندبرانگیزاند. گاهی کسی نمی‎گوید با شما مخالفم ولی طوری با شما رفتار می‎کند که احساس می‎کنید این فرد با شما مخالف است؛ این را تضاد حس شده۲ می‎گوییم برای‌ اینکه‌ تعارض‌ حل‌ شود، همه‌طرفین‌ تعارض‌ باید آن‌ را درک‌ و احساس‌ کنندکه‌ نیاز دارند کاری‌ را در مورد آن‌ انجام‌ دهند (رابینز، ۱۳۸۹).
رفتار آشکار: این زمانی اتفاق می­افتد که‌ رفتاری ‌آشکار در مقابل تعارض ظهور کند دو نوع تضاد و تعارض ادراکیو احساسی بر یکدیگر اثر می‎گذارند. گاهی اول احساس می‎کنیم، بعد دنبال اطلاعات می‎‎رویم و شناخت پیدا می‎کنیم و گاهی برعکس. از تعامل این دو، تعارض رفتار آشکار می‎شود. به‌ هنگام‌ رفتار آشکار در مقابل تعارض، دو راه‌حل‌ وجود دارد که‌ یکی‌ از آن­ها سرکوب‌ کردن‌ تعارض‌ است‌. دراین‌ حالت‌ هیچ‌ تغییری‌ در شرایط ایجادکننده‌تعارض‌ داده‌ نمی‌شود و فقط رفتارهای‌ تعارضی‌آشکار کنترل‌ می‌شود. دوم‌ حل‌ تعارض‌ که‌ در اینجاسعی‌ براصلاح‌ و تغییر شرایط ایجاد کننده‌ تعارض‌ است‌. سرکوب‌، راه‌ حل‌ موقتی‌ و سطحی‌ حل‌تعارض‌ است‌ و در واقع‌ تعارض‌ حل‌ نشده‌ است‌.
تحلیل و فرونشانی و حل تعارض: بسته‌ به‌ اینکه‌ ما چه‌راهی‌ را برای‌ مواجهه‌ با تعارض‌ به‌ کار ببریم‌نتایج‌ و پیامدهای‌ خاصی‌ نصیبمان‌ خواهد نمود.
ره آوردها: با توجه به رابطه‌ بین‌ سطح‌ تعارض ‌و عملکرد اگر تضاد و تعارضی در حد متوسط باشد، موجب افزایش عملکرد گروهی و درصورت زیاد و کم بودن، باعث کاهش عملکرد می‎شود (رضائیان، ۱۳۸۰).
۲-۱۷ زیان­های ناشی از تعارض
۱- هدر رفتن وقت وانرژی سازمان:اگر در سازمان بین گروه­ ها اختلاف نظر،تضاد یا تعارض وجود داشته باشد،آن سازمان باید مقدار زیادی از وقت خود را صرف حل این نوع مسائل کند،در حالی که چنین نیروهایی باید صرف تأمین هدف­هامی­شدند (دفت، ۱۳۸۸).
۲- قضاوت نادرست:یکی از ره­آوردهای تحقیقاتی که بر روی گروه­ ها انجام شده گویای این است که اگر گروه­ ها با هم اختلاف نظر داشته یا با هم در تضاد باشند افراد نسبت به هم بدبین می­شوندونوع قضاوتی که درباره یکدیگر می­کنندنادرست است.کسانی که با هم اختلاف نظر دارندو درگیر تقابل وتفرقه هستندنمی­توانند نظرها و عقیده­های تازه وسازنده طرف مقابل(گروه رقیب)را درک کنند.
۳- اثرات زیانبار بر بازنده:یکی دیگر از نتایج جانکاه تضاد وتعارض این است که این بازی خطرناک عده­ای بازنده دارد.گروه یا دایره­ای که می­بازد دستخوش تغییرات بسیار شدید قرار می­گیرد.د افراد بازنده می­کوشند حقایق را کتمان کنندیا آن را وارونه جلوه دهند.شاید آنان دست به نوعی عقب نشینی بزنند؛بیشتر در پی یک سپر بلا می­گردند و ای بساکه این شخص(کسی که سپر بلا قرار می­گیرد)همان رئیس گروه یا یکی دیگر از اعضای سازمان باشد (دفت، ۱۳۸۸).
۴- هماهنگی ضعیف:اعضای گروه برای تأمین هدف­های واحد خود انرژی زیادی مصرف می­ کنند،ولی وضع نباید به گونه ­ای باشد که آنان تمام انرژی خود را صرف این هدف­هاکنندوخودرا کاملا ناتوان سازند.هدف­های گروه باید همسووهم جهت هدف­های سازمان گردند.چون در سازمانی که اختلاف بین گروه­ ها شدید باشد،افراد واعضای گروه هیچ نوع همکاری نخواهند کرد،تماس گروه­ ها به پایین­ترین حد خود می­رسد.اگر در سازمانی مسأله تضاد و تعارض شدت پیدا کند،افراد به هدف­های گروه ودایره خود اولویت می­ دهند وآن را از هدف­های سازمان برتر می­شمارند؛ و از مصالحه و ساززش هیچ خبری نیست (دفت، ۱۳۸۸).
تعارض ممکن است اثرات منفی دیگری هم داشته باشد:

• • ایجاد فشار و تنیدگی روحی

• • ضایع کردن هماهنگی بین افراد و گروه­ ها

• • اتلاف انرژی نیروها

• • کاهش اثربخشی سازمانی

• • تبدیل شیوه مدیریت از حالت مشارکتی به حالت استبدادی (مشبکی، ۱۳۸۷).

۲-۱۸ ارزیابی منشأ تعارضات سازمانی
تعارض‌ها خود به خود به وجود نمی‌آیند، بلکه عواملی سبب آن­ها شده است. برای این که بهتر بتواند شیوه برخورد با تعارض را انتخاب کنید، نخست باید بدانید که منشأ بروز تعارض چه بوده است. به بیان دیگر لازم است منشأ و منبع تعارض را تعیین کنید.
دو مجموعه به منزله منشابرای تعارض سازمانی مدنظر قرار می­گیرد:
منشأهای سازمانی:

• • توزیع منابع کمیاب

• • ابهام نقش، وظیفه و مسئولیت

• • روابط متقابل بین رابطه­ های کاری و اشخاص

• • سیستم­های پاداش

• • متمایزسازی بخش­ها و قسمت ­ها از یکدیگر

منشأهای روابط بین شخصی:

• • عدم اعتماد نسبت به یکدیگر

• خصوصیت شخصیتی

۲-۵-۲- نمونه های تلفیق کارت امتیازی متوازن و هوشین کانری
تئوری تلفیق مدلهای کارت امتیازی متوازن و هوشین کانری بعنوان یک سیستم مدیریت استراتژیک یک تئوری جدید است که در سالهای اخیر مورد بررسی قرار گرفته و برای نخستین بار توسط ویچر و چاو (۲۰۰۷) مطرح شده است . اما پیش از این نیز تلاشهایی برای استفاده همزمان دو مدل نه در قالب یک مدل واحد و یکپارپه صورت گرفته است .

آرتور اشنایدرمن نماینده مدیریت در کیفیت و بهره وری شرکت تجهیزات آنالوگ واقع در منطقه بوستون اولین کارت امتیازی متوازن را در سال ۱۹۸۷ توسعه داد (کاپلان و نورتون، ۱۹۹۳) اشنایدرمن پیش تر در ژاپن بود و با شرکت هیولت – پکارد، که مدل هوشین کانری را با نام برنامه ریزی هوشین پیاده کرده است نیز در ارتباط بود. وی مدل اولیه کارت امتیازی متوازن معرفی شده توسط کاپلان و نورتون (۱۹۹۳) را مورد استفاده قرار داد، تا سنجه های کارت امتیازی را با برنامه ریزی هوشین یکپارچه سازد. اهداف هوشین در شرکت آنالوگ شامل “خدمت به مشتری و توسعه محصول جدید” بود ، در واقع شرکت آنالوگ، اهداف
استراتژیک و سنجه ها را در کارت امتیازی متوازن تدوین کرده و سپس براساس آن اهداف خط مشی را
استخراج و در سراسر شرکت گسترش داده است.(ویتچر و چاو^[۴۹]،۲۰۰۷: ۳)
همانطور که بیان شد اولین نمونه تلفیق دو مدل در سال ۲۰۰۷ بوسیله ویچرو چاو ارائه شده، ایشان در این مقاله کارت امتیازی متوازن و هوشین کانری را دو قابلیت پویا برای فرایند مدیریت استراتژیک در سازمان معرفی کردند که برای موفقیت سازمان در رسیدن به اهدافش باید در قالب یک مدل یکپارچه تلفیق شده و مزایای یکدیگر را تکمیل کنند در شکل ۱-۲-۵-۲ این مدل نشان داده شده است. شکل فوق کارت امتیازی متوازن و هوشین کانری را به عنوان دو قابلیت مکمل هم نشان میدهد. کارت امتیازی متوازن یک راهبرد بلند مدت نشان داده شده است. در حالی که هوشین کانری، مدیریت راهبردی بلند مدت تر و اداره و احرای آن در کوتاه مدت بیان شده است.
کارت امتیازی متوازن
هوشین کانری
مدیریت اولویتها برنامه ریزی استراتژیک توانمند سازها نتایج مطلوب پایه و اساس
چشم انداز، رسالت و ارزشها
مقیاسها و اهداف متوازن
قابلیها و شایستگی های محوری
برنامه ریزی میان مدیت و موضوعات راهبردی
اجرای FSIR
بازبینی
Focus: تمرکز بر اولویتهای راهبردی کوتاه مدت
سالانه
فصلی
Align: برنامه ریزی میان مدیت و موضوعات راهبردی
چرخه بازیبنی
Integrate: یکپارچه سازی اولویتها در مدیریت روزانه
Review: بازنگری مدیرت اولویتها
شکل۱۰-۲ مدل تلفیقی ارائه شده توسط ویچر و چاو، ۲۰۰۷
نمونه دیگر تلفیق دو مدل در همان سال و با رویکردی متفاوف صورت گرفت. (آسان و تانیاش^[۵۰]، ۲۰۰۷) آسان و تانیاش کارت امتیازی متوازن را یک مدل عملکرد گرا و هدف گرا و در مقابل آن هوشین کانری را مدلی فرایند گرا و روش گرا میدانند. ایشان معتقد ند که ارائه یک مدل تلفیقی ضعف کارت امتیازی متوازن در پیاده سازی استراتژیها و ضعف هوشین در تعیین اهداف استراتژیک و قراردادن آنها در یک چارچوب مشخص برطرف نموده و باعث اثر گذاری بهتر و هم افزایی آنها میشود. در متدولوژی پیشنهادی از کارت امتیازی متوازن برای ایجاد چارچوب مدل و از هوشین کانری برای برنامه ریزی، پیاده سازی و مستند سازی استفاده شده است. فرایند پیشنهاد شده در شکل۲-۱-۵-۲نشان داده شده است.
مستند سازی
فعالیتهای آماده سازی
ایجاد کارت امتیازی متوازن
نقشه استراتژی
گسترش استراتژیها
اجرای برنامه ها
بازنگری
شکل۱۱-۲مدل تلفیقی ارائه شده توسط آسان و تانیاش (۲۰۰۷)
یانگ و یه (۲۰۰۸) نوع دیگری از تلفیق را ارائه کرده اند که در آن علاوه بر دو مدل کارت امتیازی متوازن و هوشین کانری، فرایند برنامه ریزی استراتژیک نیز با آنها ترکیب شده است. به این ترتیب که کارت امتیازی متوازن به عنوان مدل اصلی در نظر گرفته شده است و محققین برای رفع نقایصی که این مدل بویژه در فرایند پیاده سازی استراتژیها دارد، برخی از فعالیتهای دو مدل هوشین کانری و برنامه ریزی استراتژیک را به آن اضافه نموده اند. فلوچارت اجرای این مدل در شکل۳-۱-۵-۲ نمایش داده شده است.
چشم انداز
ارزش
ماموریت
تحلیل محیطی
عوامل اصلی موفقیت
SWOT تحلیل
تفکر استراتژی
KPI تحلیل
تعیین استراتژیها-تعیین اهداف استراتژیک
رابطه علت و معلولی
رابطه علت و معلولی
کارت امتیازی متوازن
نقشه استراتژیک
گسترش توپ گیری
گسترش توپ گیری
واحدها، اهداف، سنجه KPI اهداف کمی و

۰۵/۴

۵/۳۲۵

۷۳۶/۳۱۲

۲۱۰/۳۱۷

۹۹/۰

ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین و عدد ناسلت میانگین بر روی صفحه داغ از لحظه ورود نانوسیال با کسرحجمی ۴% تا لحظه خروج به ازای مکان­های ذکرشده در جدول بصورت زیر بدست می ­آید:
در صورت استفاده از معادله (۳-۲۲) و (۳-۲۴) برای بدست آوردن ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین و عدد ناسلت میانگین بر روی صفحه داغ، داریم:.

که با میزان محاسبه شده با بهره گرفتن از اعداد جدول، تطابق بسیار خوبی نشان می­دهد.
اکنون که میزان محاسبه شده برای ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین و عدد ناسلت میانگین بر روی صفحه داغ با بهره گرفتن از اعداد جدول و نیز حالت استفاده از معادلات (۴-۷) و (۴-۹) تطابق بسیار خوبی نشان می­دهد، کلیه محاسبات را با بهره گرفتن از معادلات (۴-۷) و (۴-۹) ادامه می­دهیم.
حال محاسبات را برای قطر نانوذره ۲۰ نانومتر و نسبت شارهای متفاوت انجام می­دهیم:
حال برای نانوسیال با نانوذرات با قطر ۲۰ و ۸۰ نانومتر با کسر حجمی­های متفاوت و نسبت شارهای مختلف ، ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین و عدد ناسلت میانگین را بدست آورده و تاثیر پارامتر قطر نانوذرات را بر میزان انتقال حرارت را بررسی و مقایسه می­کنیم. لازم به ذکر است که کلیه محاسبات در حالت عدد رینولدز ۱۰۰، جریان حالت دائم و رژیم جریان آرام در نظر گرفته شده است. شکل (۴-۹) و شکل (۴-۱۰) برای نانوذرات با قطر ۲۰ نانومتر و شکل (۴-۱۱) و شکل (۴-۱۲) برای نانوذرات با قطر ۸۰ نانومتر برای نانوسیال آب- اکسیدمس آورده شده است.
برای نانوذرات با قطر ۲۰ نانومتر داریم:

شکل(۴-۹): نحوه تغییرات ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین با نسبت شارها

شکل(۴-۱۰): نحوه تغییرات عدد ناسلت میانگین با نسبت شارها در قطر ۲۰ نانومتر
برای نانوذرات با قطر ۸۰ نانومتر داریم:

شکل(۴-۱۱): نحوه تغییرات ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین با نسبت شارها در قطر ۸۰ نانومتر

شکل(۴-۱۲): نحوه تغییرات عدد ناسلت میانگین با نسبت شارها در قطر ۸۰ نانومتر
۴-۳-نتایج:
۱-با کاهش قطر نانوذرات از ۸۰ به ۲۰ نانومتر، درصد افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین، افزایش می­یابد.بعنوان مثال میزان افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۱، قطر ذرات ۲۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۱۱٫۶% افزایش یافته در حالیکه میزان افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۱، قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۱۰% افزایش داشته است. و یا در مثالی دیگر میزان افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۰، قطر ذرات ۲۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۱۸% افزایش یافته در حالیکه میزان افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۰، قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۱۶% افزایش داشته است.
۲-با کاهش قطر نانوذرات از ۸۰ به ۲۰ نانومتر، درصد افزایش عدد ناسلت، کاهش می­یابد که دلیل آن افزایش ضریب رسانش با کاهش قطر نانوذره و در نتیجه کاهش عدد ناسلت است. بعنوان مثال میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۱، قطر ذرات ۲۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۶۴/۱% افزایش یافته در حالیکه میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۱، قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۱/۴% افزایش داشته است.ویا در مثالی دیگر میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۰، قطر ذرات ۲۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۸/۷% افزایش یافته در حالیکه میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسر حجمی ۴% ، نسبت شار ۰، قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت به آب خالص ۶۹/۹% افزایش داشته است.
۳-در مجموع، کاهش قطر نانوذرات منجر به افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین شده اما از طرفی به دلیل افزایش ضریب رسانایی با کاهش قطر، ناسلت میانگین مقدار کمی کاهش یافته است. در نتیجه تغییر قطر نانوذرات تاثیر چندانی بر بهبود میزان انتقال حرارت ندارد.
۴-در یک قطر ثابت، با کاهش نسبت شارها از ۱ به۰، درصد افزایش ناسلت میانگین به شدت افزایش می­یابد.بعنوان مثال با قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت شار ۱ ، میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسرحجمی ۴% نسبت به آب خالص ۶۴/۱% می­باشد. در صورتیکه با قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت شار ۵/۰ ، میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسرحجمی ۴% نسبت به آب خالص ۱۹/۷% می­باشد. و با قطر ذرات ۸۰ نانومتر، نسبت شار ۰ ، میزان افزایش ناسلت میانگین نانوسیال با کسرحجمی ۴% نسبت به آب خالص ۶۹/۹% است.
در انتها کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای نسبت شارهای متفاوت و کسر حجمی ۴% آورده می­ شود.
کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای r_q=1 و کسر حجمی ۴% نانوسیال در شکل (۴-۱۳) آورده شده است:

شکل(۴-۱۳): کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی به ازای r_q=1 و کسر حجمی ۴% نانوسیال
کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای r_q=0.5 و کسر حجمی ۴% نانوسیال در شکل (۴-۱۴) آورده شده است:

شکل(۴-۱۴): کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای r_q=0.5 و کسر حجمی ۴% نانوسیال
کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای r_q=0 و کسر حجمی ۴% نانوسیال در شکل (۴-۱۵) آورده شده است:

شکل(۴-۱۵):کانتور توزیع دما در مقطع عرضی خروجی، به ازای r_q=0 و کسر حجمی ۴% نانوسیال
فصل ۵:
جمع­بندی و پیشنهادها
۵-۱-مقدمه:
نتایج بدست آمده حاصل پردازش های نرم افزار ANSYS-CFX می­باشد. این نرم افزار در میان نرم افزارهای موجود از دقت بالایی برخوردار است. در ضمن حل مساله موجود با این نرم افزار برای اولین بار صورت گرفته و نتایج قابل قبولی بدست آمده است. همچنین در تمامی مقالات مشاهده شده توسط اینجانب، همواره کلیه وجوه کانال­های مختلف در حالت شارثابت ویا دمای ثابت قرار دارند و مقاله­ای که حالت ترکیبی را به همراه داشته باشد ملاحظه نگردید.
۵-۲-روش تکفاز:
. نتایج آزمایشگاهی نشان می­دهد هرچه اندازه­ ذرات استفاده‌شده کوچک­تر باشد، مدل تک فاز جواب­های دقیق­تری را به دست می­دهد و نیز مدل تک فاز برای ذرات با اندازه­ بزرگ­تر از ۱۰۰ نانومتر قابل‌استفاده نمی ­باشد.
با افزایش قطر نانوذرات، رفتار نانوسیال به سمت عدم یکنواختی پیش می­رود و برای بدست آوردن جواب­های دقیق لازم است که از معادلات و روابط مربوط به حالت ۲فازی استفاده شود.
۵-۳-اثر تغییر قطر نانوذرات بر میزان انتقال حرارت:
در مجموع، کاهش قطر نانوذرات منجر به افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین شده اما از طرفی به دلیل افزایش ضریب رسانایی با کاهش قطر، ناسلت میانگین مقدار کمی کاهش یافته است. در نتیجه تغییر قطر نانوذرات تاثیر چندانی بر بهبود میزان انتقال حرارت ندارد.
۵-۴-اثر تغییر کسرحجمی نانوذرات بر میزان انتقال حرارت:

۱۲۵/۳۲۲۳

۳۷۵/۱۰۷۴

۴۲۲۳/۱۷

^**۰۰۰۱/۰

اثرات متقابل

۳

۱۲۵/۱۰۰۶

۳۷۵/۳۳۵

۴۳۸۵/۵

^*۰۱۳۵/۰

خطای فاکتور فرعی

۱۲

۰۰۰/۷۴۰

۶۶۷/۶۱

CV = 5/6%
** معنی دار در سطح ۱% * معنی دار در سطح ۵% ns عدم تفاوت معنی دار

۲-۴- تعداد بوتۀ سبز شده در واحد سطح
با توجه به نمودار (۳) هیرم کاری با میانگین ۱/۲۳۷ بوتۀ سبز شده در متر مربع نسبت به خشکه کاری با میانگین ۸/۲۱۹ بوتۀ سبز شده در متر مربع، تأثیر معنی داری بر تعداد بوته های سبز شده در متر مربع گذاشت (۰/۰۵  ). تفاوت بین بوته های سبز شده در شرایط هیرم کاری و خشکه کاری ۳/۷% می باشد. با توجه به اینکه در شرایط هیرم کاری بستر مناسب تری برای بذر تهیه می گردد و نیز بذر در بستر مرطوب کشت شده و به راحتی و سریعتر می تواند رطوبت جذب کند، بنابراین جوانه زنی تسریع می شود. نتایج آزمایش بهنیا (۱۳۷۳) نتایج این آزمایش را تأیید می کنند و نیز توصیه کرد قبل از کشت آبیاری انجام شود (۲).

نمودار ۳- اثر شرایط کشت بر تعداد بوتۀ سبز شده در متر مربع
a
b
روش های کشت بر تعداد بوته های سبز شده در متر مربع اثر معنی داری داشتند ( ۰۵/۰  ). روش سه خط کشت روی جوی و پشته های ۶۰ سانتیمتری با میانگین ۳/۲۳۷ بوته در متر مربع دارای بیشترین و روش کشت سانتریفوژ (شاهد) با میانگین ۲/۲۲۰ بوته در متر مربع دارای کمترین بوتۀ سبز شده در متر مربع بودند (نمودار ۴) که این اختلاف ۵/۷% بود. روش کشت روی جوی و پشته های ۷۵ سانتیمتری با چهار خط کشت با میانگین ۷/۲۳۱ بوته در متر مربع نسبت به جوی و پشته های ۶۰ سانتیمتری و سه خط کشت روی پشته، تفاوت معنی داری نشان نداد. روش کشت مسطح نیز با میانگین ۵/۲۲۴ بوته در متر مربع با روش سانتریفوژ تفاوت معنی داری نداشت. چون در روش های جوی و پشته ای، بذر در عمق مناسب و فواصل یکسان و تقریباً ثابتی قرار می گیرد، بنابراین بطور همزمان و یکنواخت و سریعتر سبز می شوند (۸۲) و در نتیجه تعداد بیشتری از بذرها امکان جوانه زنی پیدا می کنند (۲۴). در روش مسطح چون آبیاری غرقابی صورت می گیرد و روی بذرها سله می بندد، بذرها برای جوانه زنی به انرژی بیشتری نیاز دارند و به همین دلیل ممکن است تعداد کمتری از آنها جوانه بزنند. در روش سانتریفوژ چون بذرها در عمقهای متفاوت قرار می گیرند و فاصلۀ بین بذرها نامنظم و نامشخص است، جوانه زنی یکنواخت و خوبی نخواهند داشت (۱۰). لیتورگیدس^[۳۹] و همکاران (۲۰۰۶) نتایج مشابه را گزارش کردند (۶۳).

نمودار ۴- اثر روش های کشت بر تعداد بوتۀ سبز شده در متر مربع
b
b
a
a
شرایط و روش های کشت بر تعداد بوتۀ سبز شده در متر مربع اثر متقابل داشتند ( ۰۵/۰  ). روش سه خط کشت روی جوی و پشته های ۶۰ سانتیمتری و هیرم کاری با میانگین ۷/۲۹۴ بوته در متر مربع بیشترین و روش کشت سانتریفوژ و خشکه کاری با میانگین ۳/۲۱۴ بوته در متر مربع، کمترین بوته های سبز شده را داشتند (جدول ۴). این اختلاف نشان می دهد که در روش هیرم کاری و کشت سه خط روی جوی و پشته های ۶۰ سانتیمتری تعداد بوته های سبز شده در متر مربع ۲/۱۴% بیشتر از روش خشکه کاری و سانتریفوژ می باشد.
جدول ۴- اثر متقابل شرایط و روش های کشت بر تعداد بوتۀ سبز شده

روش کاشت

شرایط کاشت

این تفسیر بزرگ ترین و مهم ترین اثر مفسّر می باشد که در پنج جلد تالیف شده است. در طبقات مفسّران شیعه درباره این تفسیر این گونه آمده است:«این تفسیر در پنج جلد و اخیراً در ۱۰ جلد معمولی به چاپ رسیده است نخستین چاپ آن به سال ۱۲۸۴ ه.ش در تهران و بعد در سال ۱۲۹۶ه.ش در سه جلد و یک بار در سال ۱۳۱۴ه.ش در تبریز منتشر گردید و سرانجام با تعلیقه و تحشیه استاد شعرانی بارها به چاپ رسیده است.^[۵۸]»
برخی معتقدند که این تفسیر ناقص بوده و بعد ها توسط داماد وی به پایان رسیده است.
«گفته می شود تفسیر فارسی معروفش هنگام وفات او ناتمام بوده که دامادش بعد از وفات او، آن را تکمیل کرد.^[۵۹]»
البته این نظر صحیح به نظر نمی رسد چرا که همانگونه که بعداً خواهد آمد ملا فتح الله تفسیر خلاصه المنهج را بعد از منهج الصادقین تالیف کرده است. از این رو صحیح به نظر نمی رسد که داماد وی منهج الصادقین را به پایان رسانیده باشد.
چون بررسی این تفسیر موضوع اصلی این پژوهش است در ادامه به طور مفصل به بررسی ابعاد آن، انگیزه مولف از نگارش آن و دیگر موضوعات آن خواهیم پرداخت.

1. 1. خلاصه المنهج

یکی دیگر از آثار ملا فتح الله کاشانی تفسیر«خلاصه المنهج» است که بعد از تالیف منهج الصادقین به نگارش آن پرداخت.
«تفسیر خلاصه المنهج به فارسی نیز از اوست. این تفسیر از تفسیر اولش مختصرتر و در دو مجلد است.^[۶۰]»
«مولف پس از تالیف منهج الصادقین، به تالیف دیگری اقدام نموده است، آن را به نام «خلاصه المنهج » نامیده است این تفسیر در دو مجلد بزرگ قرار دارد.^[۶۱]»
همانطور که اشاره شد این تفسیر نیز مانند خود منهج الصادقین در میان علماء و اهل تراجم معروف است.

1. 1. زبده التفاسیر

ملا فتح الله کاشانی علاوه بر نگارس به زبان فارسی، تفسیری نیز به زبان عربی به نام«زبده التفاسیر» نگاشته است. این تفسیر دوره کامل تفسیر قرآن کریم به زبان عربی است. صاحب طبقات مفسّرین شیعه در مورد روش تفسیری ملا فتح الله در این تفسیر می نویسد:
«روش تفسیری ایشان در نقل اخبار، بدین سان است که نخست اخبار اهل سنت را می آورد و سپس روایات اهل بیت:را ذکر می کند و در نقل روایات اهل بیت:مقید به نقل از منابع اصلی، تفسیر قمی، عیاشی، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری۷، اصول کافی و کتب صدوق می باشد. مفسّر بزرگوار در تالیف این اثر به تفاسیر کشاف از نظر ادبی، و معانی و بلاغی و تفسیر بیضاوی از نظر مطالب عرفانی و تحقیقات فلسفی و مطالب اخلاقی و تفسیر مجمع البیان از نظر اختلاف قرائات، فضیلت سوره ها، و تناسب آیات مراجعه دارد.^[۶۲]»
در روضات الجنات آمده است« این تفسیر نیز بزرگ است و نزدیک به هشتاد هزار سطر است و در دو مجلد قطور است. بنا بر آنجه در اول تفسیر آورده، آن را بعد از دو تفسیر نوشته است و من نسخه خطی آن را دیدم. از نوشتن آن در نیمه ذی القعده سال ۹۷۷ فراغت یافته و در آن اخبار اهل بیت۷را آورده و در اکثر موارد از کشاف، تفسیر قاضی و مجمع البیان و جوامع الجامع طبرسی نقل کرده است.^[۶۳]»

1. 1. ترجمه قرآن

وی علاوه بر نوشتن تفسیر به ترجمه قرآن نیز پرداخت؛ چون می بایست در ضمن تفسیر، ترجمه ای طبق تفسیر خود ارائه دهد. صاحب ریاض العلماء درباره ترجمه وی می نویسد: «او ترجمه قرآن به فارسی دارد که مشهور است و بر حاشیه برخی قرآن ها به طور اختصار نوشته شده است.^[۶۴]»
وی ابتدا ترجمه توضیحی مفصل آیات را می آورد و سپس به تفسیر آن می پردازد این کتاب بارها در ایران به جاپ رسیده است از آن میان در سال ۱۳۳۳ه.ش در ده جلد از سوی کتابفروشی علمی چاپ و منتشر شده است.
آثاری که تا این جا به آن اشاره کردیم تنها آثار قرآنی ملا فتح الله است علاوه بر این وی آثار دیگری نیز دارد که در حوزه غیر قرآنی تالیف کرده است.

1. 1. شرح نهج البلاغه

این کتاب که به نام «تنبیه الغافلین و تذکره العارفین» معروف است، شرح فارسی نهج البلاغه بوده و در ایران به چاپ رسیده است.^[۶۵] این کتاب در کتابخانه آستان قدس رضوی جزء کتابهای خطی است و در کتابخانه مرکزی نگه داری می‌شود.
صاحب روضات الجنات نیز از این کتاب نام برده و آن را کتاب معروفی که در شیراز و اصفهان و هرات دیده، معرفی می کند.^[۶۶]
علامه سید محسن امین صاحب اعیان الشیعه شرح نهج البلاغه و تنبیه الغافلین و تذکره العارفین را دو کتاب مجزا برای ملا فتح الله نام برده است^[۶۷] که سید جعفر سبحانی در موسوعه الطبقات الفقهاء می گوید هردو کتاب یکی است.^[۶۸]

لازم به ذکر است که این کتاب در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود بوده و جزء کتب خطی است که در آن جا نگه داری می‌شود و نویسنده آن را در کتابخانه آستان قدس مشاهده کرده است و باید گفت که سخن استاد سبحانی در این مورد صحیح است.

1. 1. استنساخ کتاب الاستبصار

آقا بزرگ تهرانی در «طبقات اعلام الشیعه» از این کتاب نام برده، می نویسد:
«و از آثار ماندگارش بازنویسی کتاب استبصار است که به طور کامل با مشایخش به دست اوست و از نوشتن آن در ۸ شعبان ۹۷۳ه.ق فراغت یافته است.^[۶۹]» وی همچنین در «الذریعه» نیز از این کتاب نام برده است.^[۷۰]

1. 1. ترجمه احتجاج طبرسی

یکی دیگر از آثار ملا فتح الله ترجمه احتجاج طبرسی است. وی آن را برای شاه طهماسب صفوی تالیف و یک نسخه خطی آن در خزانه شیخ صفی از شهر اردبیل آذربایجان به نظر میرزا عبدالله افندی صاحب ریاض العلما رسیده است^[۷۱].
نام این ترجمه در اعیان الشیعه^[۷۲]، موسوعه الطبقات الفقهاء^[۷۳]، روضات الجنات^[۷۴] و دیگر کتب تراجم و تاریخی نیز آمده است.

1. 1. ترجمه «قواعد الاحکام تالیف علامه حسن بن یوسف بن مطهر حلی» نیز از دیگر آثاری است که به ملا فتح الله کاشانی نسبت داده شده است^[۷۵].

1. 1. علاوه بر آثار فوق مرحوم سید محسن امین در ذکر آخرین آثار ملا فتح الله از دو اثر به نام های «ماده التاریخ» و «ملاذ الفقهاء» نام می برد^[۷۶]

از آن جا که این آثار در جای دیگر ذکر نشده است، آنچه صحیح به نظر می رسد این است که این دو جزء آثار ملا فتح الله نمی باشد بلکه اشاره به تاریخ وفات ایشان دارد که به اشتباه جزء آثار وی شمرده شده است^[۷۷] در تایید این مطلب نیز شعری است که بر سر قبر آن بزرگوار نگاشته شده است.
فقها را چو ملاذی به جز آن قدوه نبود بهر تاریخ نوشتند ملاذ الفقهاء
وفات
ملا فتح الله سرانجام پس از سال ها تلاش و کوشش در راه علم و سپری کردن عمر در راه اندوختن علوم بویژه علوم قرآنی، در سال ۹۸۸ ه.ق در کاشان وفات یافت و در همان جا به خاک سپرده شد. در مورد تاریخ وفات و محل خاک سپاری ملا فتح الله اختلاف نظر است. برخی مانند آقا بزرگ تهرانی; وفات او را به سال ۹۸۸ه.ق و در کاشان می دانند؛ به نظر می رسد که همین سخن درباره وفات ملا فتح الله درست باشد.
و عده ای دیگر معتقدند که وی در سال ۹۹۷ ه.ق وفات یافته و در کشمیر به خاک سپرده شده است.^[۷۸]
یکی از شعرا ^[۷۹]تاریخ وفات ملا فتح الله کاشانی را چنین به نظم در آورده است:
مفتی دین متین کاش قرآن مبین واقف سر قدر عالم اسرار قضا