وبلاگ

برای دستیابی به یک رآکتور کاملاً پاک و اجتناب از وجود لیتیم و تریتیم در چرخه سوخت، یکی دیگر از واکنشهای همجوشی ذکر شده در جدول (۱-۱) را می­توان مورد استفاده قرار داد. هرچند قبل از آنکه رآکتورهای بر اساس واکنشهای دیگر را مورد مطالعه قرار دهیم باید اصول کارکرد رآکتور همجوشی که از چرخه دوتریم تریتیم استفاده می­ کند را شرح دهیم. برای مطالعه بیشتر به منابع [۱۶و۱۷] مراجعه کنید. توجه داشته باشید که انرژی کل آزاد شده در این واکنشهای همجوشی انرژِی خروجی رآکتور را تعیین می­ کند. هرچند برای شروع کار رآکتور فقط انرژی ذرات باردا را باید مدنظر قرار داد. حال که متوجه شدیم چه واکنشهایی را باید در نظر بگیریم، مسئلۀ دیگر این است که روی زمین، باید به محصورسازی بسیار کوچکتر هم از لحاظ فضا هم زمان دست بیابیم. همانگونه که در بالا اشاره شد، استفاده از واکنشهای همجوشی برای یک سیستم تولید انرژی نیاز به تعداد زیادی از این واکنشهای همجوشی در واحد زمان دارد. این به این معنا می­باشد که باید با محصورسازی پلاسما به هسته ها را تا حد ممکن به یکدیگر نزدیک نگاه داشت و از پراکنده شدن پلاسما جلوگیری کرد تا تعداد کافی از واکنشهای همجوشی امکان پذیر باشد.

با فرض اینکه پلاسما شامل دوتریوم و تریتیوم هایی با چگالی یکسان باشد، آهنگ فرایند همجوشی w در چنین پلاسمای داغ و چگال با فرمول زیر داده می­ شود:
(۸-۱)
که سرعت نسبی دو هسته و سطح مقطع همجوشی است برای راحتی توزیع سرعت ذرات در پلاسما را به صورت ماکسول-بولتزمن با انرژی متوسط در نظر می­گیریم. سطح مقطع همجوشی به شدت به سرعت نسبی هسته های ترکیب شونده وابسته است و میانگین گیری از بر روی همۀ سرعت های نسبی ممکن بدست می ­آید. شکل (۲٫۱) آهنگ واکنشهای مختلف را بعنوان تابعی از دما نشان می­دهد. توجه کنید که دما در واحد کلوین با ضرب در ثابت بولتزمن در واحد انرژی بیان شده است، که یک عمل عادی در این حوزه از فیزیک می­باشد. شکل (۲٫۱) نشان می­دهد که واکنش دوتریوم-تریتیوم (DT) در تمام دماها بیشترین سهم را در انرژی حاصل دارد و بنابراین آسانترین شاخه واکنش است.

شکل ۱-۲- آهنگ واکنش برحسب تابعی از دما برای واکنشهای مختلف همجوشی با توزیع سرعت ماکسولی [۱۵].
در چنین پلاسمای محدودی چه مقدار انرژی تولید می­ شود؟ انرژی تولید شده در واحد زمان به انرژی جنبشی، ، محصولات واکنش بستگی داردبا آهنگ همجوشی، ، که عبارت است از:
(۹-۱)
که با واحد داده می­ شود. هدف نهایی تحقیقات محصورسازی اینرسی (ICF) رآکتور مولد انرژی است. از این رو انرژی بدست آمده از فرایند همجوشی باید بزرگتر از انرژی لازم برای گرم کردن پلاسما تا دمای لازم باشد. یا به عبارت دیگر، تنها انرژی زمانی بدست می ­آید که انرژی حاصل از شعله کشیدن پلاسمای D-T بزرگتر از انرژی جنبشی کل ذرات باشد. از آنجاییکه انرژی جنبشی هسته­ها و الکترون­ها است، فقط زمانی که:
(۱۰-۱)
باشد واکنش همجوشی واقعاً بیشتر از انرژی مورد نیاز برای تولید چنین پلاسمایی با دما و چگالی بالا آزاد می­ کند، این رابطه را به شکل زیر می­توان باز نویسی کرد:
(۱۱-۱)
به این رابطه معیار لاوسن^[۱۰] (۱۹۵۷) گفته می­ شود، که یکی از رابطه­ های بنیادی همجوشی محصور شده است. بعلاوه یکی از موضوعات محصورسازی این است که، ذرات باید انرژی جنبشی کافی برای وقوع تعداد کافی از واکنشهای همجوشی داشته باشند. این مقدار برای سوخت D-T دمایی در حدود ۵ keV نیاز دارد. در واکنش D-T با انرژی و با دمای عملکرد رآکتور در حدود۵-۱۰ keV ، معیار لاوسن دارای مقدار:
(۱۲-۱)
است که تعداد ذرات به ازاء هر و زمان محصورسازی است.
همانطور که در بخش قبل متذکر شدیم، برای وقوع واکنشهای همجوشی به تعداد کافی. پلاسما باید مدت زمان کافی در کنار هم نگهداری شود. در اصل دو روش برای یک رآکتور پایدار همجوشی دنبال می­شود_محصورسازی مغناطیسی (MCF) محصورسازی لختی (ICF) که هدف اجرای معیار لاوسن در این دو روش است. در MCF سعی بر محصورسازی پلاسما در چگالی پایین برای مدت زمان نسبتاً طولانی چندین ثانیه است. در حالی که در ICF دستیابی به چگالی خیلی بالا در زمان بسیار کوتاه مد نظر است. مقایسه­ ای از این دو رهیافت را در زمان های مختلف محصور سازی و چگالی های متفاوت در جدول (۱-۲) را می دهد.
جدول ۱-۲- پارامترهای محصورسازی در MCF و ICF [15].

ICF

MCF

Particle density
Confinement time
Lawson criterion

در اینجا توصیف کوتاهی از MCF ارائه می­دهیم خوانندگان علاقه مند می­توانند به کتابهای تخصصی مربوطه مانند [۱۸ و ۱۹] مراجعه کنند.

۱-۲-همجوشی مغناطیسی

بعلت دمای زیاد مورد نیاز پلاسما، و از آنجاییکه تماس پلاسما با دیواره­ها منجربه سرد شدن سریع آن می­ شود به سادگی نمی­ توان آن را محصور نمود. همانطور که از اسمش پیداست MCF بر این حقیقت استوار است که پلاسما می ­تواند با بکارگیری میدان مغناطیسی مناسب محصور شود. این محصورسازی به این علت ممکن می­ شود که تمامی ذرات موجود در پلاسمای با دمای بالا بار دارند. میدان مغناطیسی ذرات باردار پلاسما را در یک مدار بسته در امتداد خطوط میدان به دام می­ اندازد. شکل (۳-۱) حرکت عمودی ذرات نسبت به خطوط میدان بسیار محدود است در حالی که در جهت طولی ذرات آزادانه حرکت می­ کنند. در این روش از تماس با دیواره­ها به طور گسترده­ای جلوگیری می­ شود. چون ذرات باردار مسیرهای منحنی را طی می­ کنند. بنابراین یک شکل مناسب میدان مغناطیسی را می­توان یافت که ذرات را در مدار بسته وادار به حرکت کند و فرار آنها غیرممکن شود.

شکل۱-۳- حرکت حلزونی الکترون ها و یون ها در امتداد خطوط میدان [۱۵].
عملی شدن یک مدار بسته با آسانترین روش توسط میدان­های مغناطیسی حلقه­ای شکل اجرا می­ شود. هرچند در چنین شکلی، قدرت میدان با شعاع کاهش می­یابد، که به مؤلفۀ سرعت شعاعی و کشیده شدن ذره به بیرون می­انجامد. برای نگه داشتن پلاسما برای مدت طولانی، خطوط میدان را باید به شیوه­ای چید که از ایجاد مؤلفۀ شعاعی میدان جلوگیری کند.
دستگاه مغناطیسی شامل یک فضای خلاء می­باشد که مخلوطی از دوتریوم و تریتیوم به آن تزریق می­ شود. میدان مغناطیسی توسط عبور یک جریان الکتریکی از پیچه­هایی که دور یک چنبره بسته شده ­اند تولید می­ شود. جریان پلاسما یک میدان مغناطیسی قطبی تولید می­ کند، دو میدان ترکیب می­شوند تا میدانی مانند شکل (۴-۱) را ایجاد کند. این دستگاه توکاماک خوانده می­ شود که عملی ترین ساختار همجوشی به روش محصورسازی مغناطیسی می­باشد. امکانات اصلی این نوع همجوشی در جدول (۳-۱) لیست شده است.

شکل۱-۴- شکل طرح وار ساختار میدان مغناطیسی در یک توکاماک [۱۵].
دمای ۱۰^۸K ، برای فراهم نمودن شرایط همجوشی لازم است که پلاسمایی با فشار (۵-۱۰ bar) تولید شود که باید توسط میدان مغناطیسی بالانس شود. نسبت فشار پلاسما به فشار مغناطیسی، ، نباید زیاد کوچک باشد، زیرا تولید میدان مغناطیسی کافی یکی از چالشهای تکنیکی و به شدت هزینه بر است. هدف پژوهش­های اخیر یافتن شکلی است که چند درصد شود.
جدول ۳-۱- مراکز تحقیقاتی مهمMCF [15].

آموزش و تدریس ازراه دور (از طریق ویدئو کنفرانس، اینترنت)
کارهایی که در حوزه‌هایی مانند امور دفتری، بانکداری، مدیریت، نظارت، پشتیبانی و… قراردارند.
گفتنی است که اجرای نظام دورکاری برای کارهای عملی و صرفا اجرایی مانند آتش نشانی، پلیس، کار آزمایشگاهی، دندانپزشکی و… مناسب نیست (باتمان قلیچ، ۱۳۸۸).

۲-۳-۷- مشکلات کار از راه دور برای سازمان‌های ایرانی
عدم آشنایی مدیران با مزایا و کاربردهای کار از راه دور و بطور کلی ICT
بی ثباتی و نامطمئن بودن خطوط ارتباطی
هزینه نسبتا بالای نصب تجهیزات سخت افزاری
هزینه بالای ارتباطات
ناکارایی و دانش اندک کارکنان بخش IT
ضعف زبان خارجی اکثر افراد
کمبود ضوابط و مقررات برای کار از راه دور
۲-۳-۸- راه‌های گسترش کار از راه دور
گسترش شبکه‌های کامپیوتری
افزایش پهنای باند شبکه‌های کامپیوتری
گسترش اتوماسیون اداری
شناساندن مزایا و کاربردهای کار از راه دور به عموم مدیران و تصمیم گیران
آشنا سازی کارکنان با کامپیوتر، شبکه و نحوه کاربرد آنها برای انجام بهتر امور
کاهش هزینه‌های ارتباطات بطور کلی و تامین ارتباطات ارزان قیمت برای کار از راه دور بطور خاص ساده سازی کار با شبکه‌ها و کامپیوترها (کاربر پسند کردن نرم افزارهای رابط)
کمک‌های مالی یا اعمال تخفیف‌های مالیاتی برای شرکت‌هایی که با هدف صادرات کار از راه دور مشغول به کار می‌شوند.
حرکت به سوی دولت الکترونیکی
آشنا سازی عموم مردم با کامپیوتر و امکانات شبکه وتشویق آنان به استفاده.
تبلیغ و انتشار اطلاعات راجع به فرصت‌های از راه دور
معرفی جهانی مزایای نسبی نیروی کار ایرانی
تهیه نرم افزارهایی برای تسهیل کارهای خاص مشاغل
توسعه و نگهداری نیروی متخصص IT
حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی
حرکت به سوی اقتصاد مبتنی بر دانش (باتمان قلیچ، ۱۳۸۸).
۲-۴- فرسودگی شغلی
یکی از عمده ترین مسائل شغلی که معمولاً به شکل واکنش در برابر فشارهای شغلی و سازمانی در میان کارکنان خدمات انسانی دیده می‌شود، پدیده فرسودگی شغلی است. فرسودگی شغلی کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل فشارزاست و سندرمی است مرکب از خستگی جسمی و عاطفی که منجر به ایجاد خود پنداره ی منفی در فرد، نگرش منفی نسبت به شغل و فقدان احساس ارتباط با مراجعان به هنگام انجام وظیفه می‌شود. در سال‌های اخیر، اصطلاح فرسودگی شغلی در نوشته‌های مختلف با استرس حرفه ای ارتباط داده شده است و استفاده ی فنی و تخصصی از واژه ی فرسودگی شغلی در اصل به فریدنبرگر، به سال ۱۹۷۵ بر می‌گردد و پانیس نیز همپای او در کالیفرنیای آمریکا، در رشد توجه روانشناسان نسبت به ابعاد گوناگون این مفهوم،نقش داشته است (ساعتچی، ۱۳۸۲).
در ابتدا صاحب­نظران بالینی تصور می کردند که نشانه فرسودگی شغلی منحصر به حرفه‌های امدادی و یاری رسانی مانند مددکاری اجتماعی، روان شناسی بالینی و مشاوره است. اما امروزه مشخص شده است که این نشانه یک مشکل بالقوه در تمام مشاغل و حرفه‌ها است. در این حالت، کار اهمیت و معنای خود را برای فرد از دست می دهد و فردی که دچار فرسودگی شده، احساس تحلیل رفتگی و خستگی مزمن می کند، خلق وخوی پرخاشگرانه پیدا کرده، در روابط بین فردی تا اندازه ای بدگمان و بدبین شده و عمدتاً حالت منفی بافی خواهد داشت. در این وضعیت، تحمل و حوصله فرد شدیدا کاهش یافته و عصبانیت، زودرنجی و دردهای جسمی از قبیل کمردرد، زخم معده و سردردهای مکرر بروز خواهد کرد (اسچافلی و همکاران، ۱۹۹۴).
فرسودگی مسری است یعنی فردی که دچار فرسودگی شده باشد، خیلی زود گروهی از همکاران خود را مبتلا می کند. به همین سبب و به علت اثرات مخربی که فرسودگی می تواند بر اثربخشی و عملکرد افراد داشته باشد، تشخیص فردی و جلوگیری از شیوع و تسری آن در سازمانها ضروری به نظر می رسد (پیترو مازلاچ، ۱۹۸۲).
از ویژگیهای یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان آن به همان اندازه مورد توجه و علاقه مدیریت سازمان قرار گیرد که تولید و بهره وری مورد تاکید قرار گرفته است. در یک جامعه سالم، مسئولیت سازمانهای تولیدی منحصر به تولید هرچه بیشتر کالاها و خدمات سودآور نیست و مدیران سازمانهای چنین جوامعی می دانند که تولید بیشتر نتیجه و محصول مدیریت اثربخش است که این مهم نیز بدون توجه و اعتقاد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود. پس اگر این اعتقاد را مطرح می سازیم که یکی از وظایف هر مدیر لایق، دورنگر و کاردان، تامین بهداشت روانی کارکنان در سازمان می باشد، سخنی دور از انتظار نگفته ایم. شایسته است که مدیران سازمانها به این وظیفه با احساس مسئولیت و تعمق بیشتری توجه کرده و علاقه خود را نسبت به فراگیری مفاهیم اولیه آن و کاربرد اصول و مفاهیم بهداشت روانی در محیط کار، نشان دهند. بهداشت روانی در محیط کار، یعنی پیشگیری از بروز پریشانی‌های روانی و اختلالهای رفتاری در کارکنان (به دلیل عوامل بیماری زا در محیط کار ) و سالم سازی محیط و فضای روانی کار . یکی از مفاهیمی که در سالهای اخیر توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی را به خود معطوف ساخته، از پادرآو ردن، از رمق افتادن، از پاافتادگی، بی حالی، سستی و رخوت متصدی شغل است که اصطلاحاً فرسودگی شغلی گفته می شود (ساعتچی، ۱۳۸۰).
هر وقت فعالیت در حد توانائی افراد باشد و کار در شرایط مناسب انجام شود،خستگی بوجود آمده طبیعی است و معمولاً با خواب و استراحت بر طرف می‌شود .در واقع خستگی عادی فیزیولوژیک قابل جبران است اما همین خستگی ساده ممکن است در اثرکارهای یکنواخت و طولانی و ا نجام کار در شرایط نا مساعد به تدریج به صورت مزمن در آید و پس از مدتی عوارض و ناراحتی‌هائی مانند، کوفتگی، خواب، تب، اختلالات جسمی و روحی در فرد ایجاد کند که اگر در این مرحله درمان نشود به صورت خس تگی‌های مزمن، خستگی عمومی و خستگی عصبی و در نهایت خستگی مفرط در می‌آید و تمام اعمال جسمی و ذهنی فرد را مختل می‌کند (فولاد بند، ۱۳۸۵).
امروزه در بسیاری از سازمانها، فشارهای عصبی و روانی به درجات گوناگونی وجود دارد .یکی از پیامدهای این عوامل پدیده ی فرسودگی شغلی است .فرسودگی شغلی در نتیجه ی استرس افزایش می‌یابد (مایو کلینگ، ۲۰۰۶). وقتی انگیزه روبه کاهش می‌گذارد ما دچار فرسودگی شغلی می‌شویم (بورلی پاتر، ۱۹۹۸).
پژوهش­های مربوط به فرسودگی شغلی در دو مرحله جداگانه توسعه یافته اند:

1. 1. مرحله مقدماتی: در این مرحله ماهیت کار مورد بررسی قرار گرفت و هدف از آن ایجاد اصطلاح فرسودگی و توصیف این پدیده بود. اولین نوشتار­ها در این مورد در اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی در ایالت متحده به رشته تحریر در آمدند و به توصیف این پدیده پرداختند.

1. 1. مرحله تجربی: در دهه ۱۹۸۰ میلادی تحقیق در مورد فرسودگی به سوی پژوهش­های تجربی منظم تغییر جهت داد.

(مزلچ و جکسون، ۱۹۸۱، نقل از شکرکن،۱۳۸۱) فرسودگی شغلی را دارای سه مؤلفه می‌دانند.
مؤلفه ی اول، زوال شخصیت است.که عبارت است از کناره گیری هیجانی از مراقبت مستقیم از مراجعان است که به نوعی نگرش ، بی توجهی و بی حسی نسبت به دیگران منجر می‌شود. به عبارت دیگر فرد احساس بی توجهی نسبت به دیگران پیدا می‌کند.
مؤلفه ی دوم، خستگی هیجانی است.که خستگی و کوفتگی است.
مؤلفه ی سوم، کاهش فعالیت است .که عبارت است از این که فرد شاغل احساس می‌کند فعالیت سودمندی انجام نمی دهد.
۲-۴-۱- تعریف
از لحاظ لغوی فرسودگی شغلی را می‌توان تحلیل قوای روانی که گاهی با افسردگی همراه است و از تلاش برای کمک به بیماران روانی یا افراد تحت فشار روانی ناشی می‌گردد تعریف کرد (پورافکاری، ۱۳۸۰). فرسودگی شغلی نشانگان خستگی مفرط عاطفی بدنبال سالها درگیری و تعهد نسبت به “کار و مردم” است (ساراسون، ۱۹۸۴).
به عبارت دیگر فرسودگی شغلی خستگی فیزیکی، هیجانی و روانی به دنبال قرار گرفتن طولانی مدت در موقعیت کار سخت است (مایو کلینیک، ۲۰۰۶). این نشانگان حالتی است که در آن قدرت و توانائی افراد کم و رغبت و تمایل آنها به انجام کار و فعالیت کاهش می‌یابد (فولادبند، ۱۳۸۵).
بطور کلی فرسودگی شغلی را می‌توان نوعی اختلال که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت شخص در معرض فشار روانی در ارتباط با کار و مردم ، در وی ایجاد می‌شود دانست و با نشانگان فروپاشی هیجانی، جسمی و ذهنی همراه است .عزت نفس فرد مبتلا پائین است و احساس نا سودمندی را تجربه می‌کند (فولادبند، ۱۳۸۵).
۲-۴-۲- علل فرسودگی شغلی
فهم علل فرسودگی شغلی به فهم انگیزه ی آن کمک می‌کند. چرا باید افراد دست اندرکار خدمات انسانی از قبیل پرستاران و پزشکان و معلمین که سالها کارشان را با فداکاری دنبال کرده اند ناگهان از پای در آیند؟
نوعاً این افراد تا رسیدن به نقطه ی فروپاشی از چند مرحله می‌گذرند. مرحله ی اولیه با شور و هیجان،امیدواری زیاد و حتی احساس رسالت مشخص می‌شود .افراد مستعد فرسودگی شغلی اکثرً ا فرصتهای استراحت را از یاد می‌برند و تعطیلات را به خاطر احساس ضرورت وافر لغو می‌نمایند .واقعیت به تدریج توقعات غیر واقعی آنها را ناکام می‌سازد و آنها شروع به تردید در مورد اهداف، شیوه‌ها و ارزشهای خود می‌نمایند .رفته رفته بیشتر عصبانی شده و شکوه می‌کنند و احساس بی ارزشی کرده و افسرده می‌گردند. آنگاه بی علاقگی فرا می‌رسد.
بنابراین افرادی که ممکن است با بیشترین شور و شوق وارد کارشان شوند اغلب بیشترین دلسردی را تجربه می‌نمایند (ساراسون، ۱۹۸۴).
فرسودگی شغلی هم منشأ بیرونی دارد و هم منشأ درونی. منابع بیرونی شامل، فعالیتهای اداری، احساس ناتوانی همراه با بار سنگین کارها، مراجعین مشکل دار،بیماران صعب العلاج و وظایف و کارهای تکراری است .منابع درونی فرسودگی شغلی شامل، انتظارات غیر واقعی و دلزدگی است (ساراسون، ۱۹۸۴).

•  تجارت سیار^[۶۶]: هنگامی که تجارت الکترونیکی از طریق شبکه بی‌سیم صورت می‌گیرد، تجارت سیار نامیده می‌شود.

تفاوت مبادله الکترونیکی داده‌ها با تجارت الکترونیک
در موارد زیادی دیده‌شده که مبادله الکترونیکی داده‌ها را مترادف با تجارت الکترونیک دانسته و هر کدام را در جای دیگری بکار می‌برند. این دو تکنولوژی اصلاً مشابه هم نبوده و کاملاً مجزا می‌باشد. البته می‌توان این‌طور گفت که تجارت الکترونیک مکمل مبادله الکترونیکی داده‌هاست.
مبادله الکترونیکی داده به صورت مکانیزمی تعریف می‌شود که به موجب آن انتقال و تبادل داده در راستای تحقق فعالیت‌های تجاری با ساختار و شکل تعریف‌شده و به‌کارگیری پیام‌های استانداردشده بین‌المللی، توسط ابزار الکترونیکی از یک رایانه به رایانه دیگر انجام می‌شود. درحالی‌که تجارت الکترونیک عبارت از مبادله تجاری بدون استفاده از کاغذ است که در آن از مبادله الکترونیکی داده‌ها به عنوان یک ابزار به همراه پست الکترونیک، تابلوی اعلانات الکترونیک، انتقال الکترونیک وب و سایر فناوری‌های مبتنی بر شبکه استفاده می‌شود. به عبارت دیگر مبادله الکترونیکی داده‌ها به عنوان ستون فقرات تجارت الکترونیک عمل می کند. چنانچه از تعریف فوق بر می‌آید. تجارت الکترونیک حیطه‌ای بسیار وسیع تر از مبادله الکترونیکی داده دارد.
تجارت الکترونیک^[۶۷]: فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت است.(مژدهی،۱۳۸۴ :۱۴)
۲-۱۳- تجارت الکترونیکی و روند رشد آتی آن
تجارت الکترونیک درکشورهای در حال توسعه رشد می‌کند ولی سرعت رشد آن بسیار کمتر از سرعت رشد تعداد کاربران اینترنت می‌باشد با اینکه استفاده از اینترنت پیش‌شرط توسعه تجارت الکترونیک می‌باشد (ECommerce, 2002) و رشد بالای دسترسی عمومی مردم به اینترنت موجب توسعه تجارت و کسب‌وکار از طریق اینترنت می‌شود، (صنایعی ۱۳۸۱) ولی رشد تعداد کاربران اینترنت لزوماً نشانه سرعت توسعه تجارت الکترونیک نمی‌باشد. در نظرخواهی که در شش ماه اخیر در ۱۲ کشور جهان انجام گرفت، e-mail تنها فعالیت اینترنتی در بین بیش از ۵۰ درصد از پاسخ‌دهندگان آن کشورها بود. نسبت کاربران اینترنتی فعال در زمینه تجارت الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه پایین‌تر از حد میانگین می‌باشد و این عامل مطمئناً به دلیل درآمد سرانه پایین‌تر و همچنین عوامل دیگری چون استفاده کم از کارت اعتباری، کمبود محصولات یا خدمات مربوطه یا تدارکات و خدمات تکمیلی ضعیف می‌باشد.
به نظر می‌رسد فاصله بین کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته در زمینه دسترسی و استفاده آن‌ها از اینترنت کمتر از فاصله بین این کشورها در زمینه حجم تجارت الکترونیکی می‌باشد.
اگرچه در مورد سرعت گسترش مبادلات الکترونیکی، برآوردهای بسیار متفاوتی ارائه شده است ولی در کلیه پیش‌بینی‌های به عمل آمده اعلام شده است که تجارت الکترونیکی در سال‌های آینده با رشد فزاینده‌ای روبرو خواهد بود.
مقایسه تجارت الکترونیک B2B با تجارت الکترونیک B2C
حجم تجارت الکترونیک B2B بر حجم تجارت الکترونیک B2C فزونی دارد ولی در کشورهای در حال توسعه در سطح پایینی باقی مانده است. تجارت الکترونیک B2B 95 درصد کل تجارت الکترونیک جهانی را تشکیل می‌دهد. منابع متفاوت در پیش‌بینی‌های مربوط به حجم معاملات B2B همسانی ندارند، ولی در توجه به رشد زیاد آن در چند سال آینده اتفاق رأی وجود دارد. نرخ‌های رشد سالانه‌ای که ارائه می‌شود، بین ۵/۸۱ درصد و۴/۵۴ درصد تغییر می‌کنند. تا زمانی که B2B کارگردان‌های در حال توسعه پیاده نشود، حجم‌ تجارت الکترونیک در آن کشورها ناچیز خواهد بود. توسعه تجارت الکترونیک B2B در شرکت‌های فعال کشورهای در حال توسعه به ظرفیت آن‌ها جهت شرکت در زنجیره‌های تأمین جهانی و منطقه‌ای مرتبط می‌باشد. توسعه B2B در سطح شرکت، نیاز به توانایی برآورده کردن چالش‌های سازمانی و تکنولوژیکی و در سطح کشور، نیاز به پیوند بهتر جنبه فیزیکی و دیجیتالی اقتصاد کشور دارد. به دلیل اینکه تجارت الکترونیک B2B- به غیر از بخش خدمات- به همان نسبتی که نیاز به زیر ساختار ICT دارد، نیاز به زیر ساختار سنتی و فیزیکی از جمله بندرها، خطوط آهن و جاده، ‌خدمات پشتیبانی و معیارهای تسهیل تجاری، که از اصول اساسی زنجیره‌ تأمین می‌باشند، دارد. جریان‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و پیوندهای موجود بین رویه‌های محلی و جهانی از دیگر عوامل مهم رشد تجارت الکترونیک B2B در کشورهای در حال توسعه خواهد بود.(صالحی،۱۳۸۴ :۱۸)
تسهیل توسعه B2B در کشورهای در حال توسعه به دلیل رشدی که فراهم می‌کند مهم است و مهم‌تر از همه اینکه اهمیت تجارت الکترونیک برای توسعه تنها به دلیل راحتی انجام خرید نمی‌باشد بلکه به این دلیل است که تجارت الکترونیک به شرکت‌ها کمک می‌کند که در تمام مراحل تولید و فرآیندهای توزیع خود دستاوردهای کارایی به دست آورند که این دستاوردها باعث پیشبرد رقابت‌پذیری شرکت‌ها، سطوح بالاتر بهره‌وری و به طور کلی ایجاد درآمدهایی برای اقتصاد می‌گردد.

نمودار زیر ‌اطلاعاتی را از یک نظرخواهی جهانی که در سال ۲۰۰۱ در رابطه با بازارهای الکترونیکی انجام گردید ارائه می‌کند.
تطابق فرآیندها و تکنولوژی‌های کسب‌وکار با محیط جدید الکترونیکی نیاز به صرف زمان و هزینه دارد. زمانی که عاملان بازارهای الکترونیکی مدل‌های ‌کسب‌وکار خود را اصلاح کنند و همچنین شرکت‌های رهبر، شرکای کوچک‌تر خود را به بازارهای الکترونیکی جذب کنند، انتظار می‌رود که این سیستم‌ها به جذب سهم در حال رشد فروش‌های جهانی B2B ادامه بدهند (ECommerce, 2002).(اخوان، ۱۳۸۴ :۲۷)
مهم‌ترین دلایل عدم خرید اینترنتی:
موسسه تحقیقاتی نلسون تیلور در تحقیقات دوره‌ای خود مهم‌ترین دلایل عدم خرید اینترنتی را دسته‌بندی نموده است. طبق نتایج تحقیقات این گروه، مسائل امنیتی مهم‌ترین دلیل امتناع از خرید اینترنتی محسوب می‌گردد.
تجارت الکترونیکی در حال رشد بوده و در آینده بسیاری از شیوه‌های تجاری سنتی را به چالش فرامی‌خواند. محیط در حال تغییر و غیر ایستا حکم می‌کند که ما نیز باید راهبرد‌های اثربخشی را در راستای بسترسازی برای توسعه این پدیده در کشورمان توسعه دهیم. تجارت الکترونیک می‌تواند سکوی پرتاب بسیاری از صنایع و کسب‌وکارهای ما باشد البته اگر ما توان تطبیق آن را با برنامه‌های تجاری کسب و کارمان داشته باشیم.
۲-۱۴- جایگاه تجارت الکترونیک در ایران
در مدت کوتاهی که از آغاز عمر تجارت الکترونیک در جهان معاصر می‌گذرد، این فعالیت رشد بی‌سابقه‌ای را در کشورهای پیشرفته داشته است و پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک با سرعت شگفت‌انگیزی در سطح جهان توسعه یابد. بر اساس آمار محاسبه‌شده مؤسسات معتبر اقتصادی نیز پیش‌بینی شده است که گستره این فعالیت تا سال ۲۰۱۰ به طور متوسط ۵۴ الی ۷۱ درصد رشد خواهد کرد که نشان‌دهنده شتاب‌دار بودن حرکت آن است.
تجارت الکترونیک در ایران بسیار نوپا و در مراحل اولیه است . اما اهمیت فناوری اطلاعات باعث شده تا تدوین و اجرای قوانین و لوایح مورد نیاز در این عرصه همواره مد نظر مسئولان ایران باشد . اما به نظر می‌رسد با وجود برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی متعدد هنوز میزان آگاهی افراد و تجار کشور از نحوه استفاده از امکانات موجود برای تجارت الکترونیک کم است . از سوی دیگر نبود شناخت از میزان امنیت موجود در شبکه داخلی و جهانی باعث شده است که اطمینان لازم وجود نداشته باشد (زارع بیدکی ،۱۳۸۵ :۳)
۲-۱۵- کندی‌ تجارت الکترونیک در ایران
در سال‌های اخیر با فراهم آمدن بسترها و شرایط لازم، رشد فراوان تجارت الکترونیک در جهان را شاهد بوده‌ایم.
اما به نظر می‌رسد هنوز راهکارهای اجرایی بیشتری برای توسعه این شیوه تجارت مورد نیاز است. گستردگی امور مربوط به تجارت الکترونیک از جنبه‌های مختلف حقوقی و ماهیتی، پیچیدگی خاصی به آن بخشیده است. از سوی دیگر با توجه به مزایای قابل‌توجه تجارت الکترونیک، استقبال از این نوع تجارت رو‌به افزایش است.
این در حالی است که کشورمان در زمینه تجارت الکترونیک ابتدای راه قرار داشته و به همین دلیل گسترش این نوع تجارت در ایران، علاوه بر توسعه امکانات لازم مطابق با فناوری روز، نیازمند راهکارهای مناسب برای افزایش جذابیت و امنیت آن است. به عبارت دیگر می‌توان گفت، ضرورت همگامی تجارت الکترونیک ایران با تحولات جهانی، بهره‌مندی از آخرین امکانات پیشرفته بین‌المللی را گوشزد می‌کند.(مقدسی،۱۳۸۳ :۲)
استفاده از فناوری‌ الکترونیک در انجام امور بازرگانی به نیمه دوم قرن بیستم بازمی‌گردد. می‌‏توان گفت این نوع تجارت، از حدود سال ۱۹۶۵ آغاز شد که مصرف‌کنندگان توانستند پول خود را از طریق ماشین‌های خودپرداز دریافت کرده و خریدهای خود را با کارت‌های اعتباری انجام دهند. قبل از توسعه فناوری در زمینه خدمات اینترنتی در اوایل دهه ۱۹۹۰، شرکت‌های بزرگ با ایجاد شبکه‌های کامپیوتری با ارتباطات مشخص، محدود و منطبق بر معیارهای روز، مبادرت به مبادله اطلاعات تجاری کردند.
در آن سال‌ها، لفظ تجارت الکترونیکی، مترادف با مبادله الکترونیکی داده‌ها بود. ایجاد و توسعه اینترنت و شبکه جهانی، باعث خلق فرصت‌های زیادی برای توسعه و پیشرفت زیر‌ساخت‌ها و کاربردهای تجارت الکترونیک گردید. تا‌کنون تعریف جامعی از تجارت الکترونیک ارائه نشده است. در برنامه کاری سازمان جهانی تجارت از تجارت الکترونیک به معنای تولید، توزیع، ‌بازاریابی، فروش یا تحویل کالا و خدمات به وسیله خدمات اینترنتی یاد شده است.
تجارت نوپا در ایران
تجارت الکترونیک در ایران بسیار نوپا و در مراحل اولیه است. اما اهمیت فناوری اطلاعات باعث شده تا تدوین و اجرای قوانین و لوایح مورد نیاز در این عرصه همواره مد نظر مسئولان کشور باشد. در این راستا می‌توان به لایحه قانونی تشکیل شورای عالی انفورماتیک کشور، قانون حمایت ‌از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت فکری، مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای، مصوبه شورای عالی اداری در زمینه اتوماسیون نظام اداری و اتصال به شبکه جهانی اطلاع‌رسانی اشاره کرد.
همچنین با توجه به ضرورت همگامی با پیشرفت‌های بین‌المللی، قانون تجارت الکترونیک ایران مشتمل بر ۸۱ ماده و ۷ تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ ۱۷دی ماه ۸۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و شورای نگهبان در تاریخ ۲۴بهمن‌ماه همان سال آن را تأیید کرد. در این قانون اکثر موضوعات مطرح در عرصه تجارت جهانی از جمله حقوق مصرف‌کننده و تولید‌کننده و چگونگی طرح دعاوی و حل اختلافات، پیش‌بینی شده است.
از سوی دیگر هیئت‌وزیران در راستای اجرای ماده ۷۹ قانون تجارت الکترونیکی در تیرماه ۸۴ برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی را تصویب کرد که در آن تمامی دستگاه‌ها و شرکت‌های دولتی ملزم شده‌اند بر اساس حدود اختیارات و زمینه کاری خود، اقدامات لازم را جهت ایجاد بسترهای لازم انجام دهند اما به نظر می‌رسد با وجود برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی متعدد هنوز میزان آگاهی افراد و تجار کشور از نحوه استفاده از امکانات موجود برای تجارت الکترونیک کم است. از سوی دیگر نبود شناخت از میزان امنیت موجود در شبکه داخلی و جهانی باعث شده است که اطمینان لازم وجود نداشته باشد. (مقدسی،۱۳۸۳)
نبود زیرساخت‌ها
با وجود این اقدامات برخی از صاحب‌نظران معتقدند که قوانین فعلی تجارت الکترونیک در کشور، تمامی جوانب این نوع تجارت را در بر نگرفته و لازم است نسبت به انجام اصلاحات لازم به ویژه در زمینه شرایط امنیتی و حفاظتی و روند رسیدگی به شکایات، اقدامات لازم به عمل آید. از سوی دیگر توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز در زمینه‌های مختلف ارتباطی، علمی، فنی، کیفی، امنیتی و اطلاعاتی، نقش مهمی در پیشرفت تجارت الکترونیک دارد. این نوع تجارت نیازمند ایجاد و توسعه زیرساخت‌های فنی و ارتباطی و مخابراتی، نهادهای پشتیبانی، حقوقی و قانونی، آموزش و تحصیل، اطلاع‌رسانی، فرهنگی و مدیریتی مختص به خود در سطح ملی و جهانی بوده و فقدان هر کدام از آن‌ها، زنجیره تجارت الکترونیک را مختل خواهد کرد.
فقدان سامانه پرداخت وجه جهت معاملات بین‌المللی یکی از معضلات رایج جهت توسعه تجارت الکترونیک در کشور است. در واقع بانکداری و پول الکترونیک از عوامل مهم و اساسی برای رشد تجارت الکترونیک است. این در حالی است که اکنون هیچ شرکتی در ایران در مورد محرمانه بودن اطلاعات ضمانت نداده و با در نظر گرفتن اینکه میزبان تمامی پایگاه‌های اینترنتی در خارج از کشور است، زیاد نمی‌توان به امن بودن معامله‌های اینترنتی مطمئن بود.
کاربران در صورتی می‌توانند به صورت الکترونیک معامله کنند که فضای مجازی با حفظ اطلاعات، امنیت لازم را دارا بوده و بدون این امنیت، هیچ فروشنده و یا خریداری وارد سامانه نخواهد شد. با وجود آماده نبودن زیرساخت کشور در عرصه فناوری اطلاعات و اینترنت برای ارائه خدمات الکترونیک و نبودن نظام بانکی روان و دقیق، قوانین گمرکی و مالی، نبود امنیت اطلاعات، رعایت نکردن قانون حقوق نسخه‌برداری، نبود تطابق مقررات مالی ملی و بین‌المللی و همچنین نبود خطوط پر‌سرعت اینترنتی، نمی‌توان شاهد رشد تجارت الکترونیک حتی به صورت حداقلی در کشور بود؛ هرچند گام‌های خوب و مؤثری در زمینه اینترنت و فناوری اطلاعات برداشته شده است ولی همچنان با دیگر کشورها فاصله زیادی داریم. (مقدسی،۱۳۸۳)
نزول ۵ رتبه‌ای ایران
با وجود این مشکلات و محدودیت‌ها، تجارت الکترونیک در ایران در سال ۸۴ از رشد حدود ۱۱۱ درصدی برخوردار بوده و این رشد در سال ۸۵ بیش از دو برابر شده است. حجم تجارت الکترونیک در کشور در سال ۸۶ بالغ بر ۱۰۰ میلیارد ریال بوده و انتظار می‌رود در سال ۸۷ با توجه به خرید و فروش اینترنتی خودرو، تجارت الکترونیک به ۱۰ هزار میلیارد ریال افزایش یابد. اما با وجود اینکه تجارت الکترونیک طی سال‌های اخیر از رشد بالایی در کشور برخوردار بوده، این رشد هنوز متناسب با توسعه بین‌المللی آن نیست؛ به گونه‌ای که بر اساس اعلام اکونومیست، با وجود پیشرفت‌های صورت گرفته در بخش الکترونیک و ارتباطات ایران در تجارت الکترونیک، ایران در سال۲۰۰۷ (با شاخص ۰۸/۳) در مقام ۷۰ تجارت الکترونیک جهان قرارگرفته که نسبت به سال ۲۰۰۶ حدود ۵ رتبه نزول داشته است.
با وجود پیچیدگی خاص تجارت الکترونیک و پیگیری جنبه‌های مختلف آن از سوی سازمان‌های مختلف بین‌المللی، لازم است تا یک نهاد بین‌المللی، مسئولیت هماهنگی تمامی امور آن را بر عهده گیرد. با این روند گرچه در سال‌های اخیر رشد تجارت الکترونیک در ایران قابل‌توجه بوده اما این رشد همگام با پیشرفت‌های جهانی نیست. از سوی دیگر بسترها و امکانات داخلی رشدی متناسب با این شیوه تجارت نداشته و به نظر می‌رسد فقر اطلاعات و آگاهی یکی از موانع همگامی تجارت الکترونیک در کشورمان است؛ مشکلی که می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی و کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی تا حدود زیادی آن را برطرف کرد.
۲-۱۶- موانع به‌کارگیری تجارت الکترونیک در ایران
توسط APEC (سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه) شش شاخص که وضعیت کشورها را در زمینه توسعه تجارت الکترونیک بر اساس آن مورد ارزیابی قرار می‌دهند عبارت‌اند از(دماوندی،۱۳۸۴ :۲۰) :
۱- زیر ساختار و فناوری اساسی: دسترسی به زیر ساختار عمومی و عملکرد مناسب شبکه مخابراتی، سرعت زیرساخت و عملکرد مناسب آن برای بهره‌برداری کاربران، هزینه راه‌اندازی تجارت الکترونیک توسط شرکت‌ها و اشخاص و قابلیت اعتماد به خدمات ارتباطی و زیر ساختار.
۲- سطح دسترسی به خدمات: زمینه سازی برای دسترسی بهتر و بیشتر توسط سرویس‌دهندگان اینترنت، مجراهای خدمات و توزیع و نظام توزیع فیزیکی مناسب برای ارائه خدمات کسب‌وکار کافی.
۳- میزان استفاده از اینترنت: تعداد میزبانان اینترنت، تعداد افراد و شرکت‌هایی که به اینترنت دسترسی دارند، تعداد سایتهای اینترنتی، نحوه دولت از اینترنت.
۴- فعالیت‌های ترویج و تسهیل: ترویج و استفاده از استانداردهای فیزیکی.
۵- منابع و مهارت‌های انسانی: مهارت‌های مورد نیاز برای توسعه و استقرار تجارت الکترونیک، توسعه مهارت‌های لازم در جامعه از طریق ساز و کارهای مختلف آموزش به منظور به‌کارگیری افراد از تجارت الکترونیک.

در طول چند هزار سال گذشته ابعاد سوء استفاده از حیوانات آنچنان وسیع شده است که امروز به هر گوشه​ای از زندگی انسان​ها نگاه کنیم مستقیم یا غیر مستقیم به نمونه​های بارزی از زیر پا گذاشتن حقوق طبیعی حیوانات می​رسیم در زمانی که در هر ثانیه ۱۶۸۰ حیوان بعد از یک زندگی نکبت​ بار در کشتارگاه​های دنیا کشته می​شوند یا در راه کشتارگاه جان می​بازند یا بر اثر شرایط بسیار ناهنجار دامداری​​ها می​میرند .
همانطور که در فصل های قبلی هم بیان گردید در حقیقت ، وقتی از حقوق حیوانات صحبت می​کنیم ، صحبت از ” دادن ” به معنای ” اعطا کردن ” نیست بلکه صحبت از ” پس دادن ” است و آن هم نه ” پس دادن کامل ” . ما حتی اگر بخواهیم نمی​توانیم تمام حقوقی را که در طول چند هزار سال از حیوانات گرفته​ایم به آنها پس دهیم ، ما نمی​توانیم رنج و شکنجه و وحشتی را که سالیانه بر میلیاردها حیوان تحمیل کرده​ایم جبران کنیم ، ما نمی​توانیم زندگی و جان از دست رفتگان را برگردانیم ، ما حتی نمی​توانیم حیوانات به اصطلاح ” پرورشی ” یا ” خانگی ” که قابلیت خود را برای زندگی در طبیعت از دست داده​اند به طبیعت برگردانیم . . .

گفتار دوم : محدوده مجاز انجام آزمایشات پزشکی
برابر قوانین حمایتی از حیوانات ^[۷۵] در ایالات متحده ی آمریکا در باب آزمایشات موارد ذیر به چشم می خورد :

1. 1. محل زندگی هر حیوان مورد استفاده یا مور نظر جهت استفاده در یک آزمایش ، می بایست مورد نظر قرار بگیرد و برای هر حیوان محل مناسبی تدارک دیده شود .

1. 1. تا قبل از آزمایشات می بایست محیط زندگی آنها هر روز مورد بازبینی قرار بگیرد و نیازهای حیوان تا حد استاندارد زندگی ، یعنی بهره از فضای کافی و دسترسی به آب و غذا ، مورد تامین قرار بگیرد .

1. 1. مسئولین آزمایشگاه ها موظفند تدابیر و روش های لازم را برای مقابله بر هر تخلفی مورد لحاظ قرار داده و از رنج حیوانات در باب ازمایشات بکاهند .

با این همه آنچه در عمل بروز می کند در برخی موارد خلاف این مقررات و قوانین می باشد لذا باید گفت که در بخش نظارتی این قوانین دچار خلل هستند و این در خصوص کشورهایی چون ایران که در بخش قانونی هم دچار نواقص و کمبود های جدی هستند ، ملموس تر خواهد بود .
بند اول : تاریخچه آزمایش روی حیوانات 
انجام آزمایش روی حیوانات زنده و انسان ها دارای دیرینه تاریخی می باشد . حدود ۲۰۰۰ سال پیش روی برده ها و مجرم ها آزمایش انجام می دادند . در عصر حاضر هم با وجود مشکلات آموزشی و اخلاقی و با وجود روش های پیشرفته و انسانی هنوز هم بطور گسترده در کلاسهای عملی بسیاری از رشته ها از حیوانات زنده برای آموزش و آزمایش استفاده می شود. سالیانه دهها و شاید صدها میلیون حیوان مهره دار و ۵ برابر این تعداد حیوان بی مهره برای تشریح و آزمایش کشته می شوند .
پیمان نامه هلسینکی که به دنبال افشای جنایات هولناک آلمانها در آزمایش بر روی انسان، در سال ۱۹۶۴ میلادی به تصویب رسیده هرگونه آزمایش بر روی گونه بشر را بدون انجام آزمایشات اولیه بر روی حیوانات ، در بعد بین‏المللی ممنوع اعلام کرده است .
روش های آزمایش های تجربی در قرن ۱۷ توسط گالیله و بیکن کشف شدند . تا قبل از قرن ۱۷ کالبد شکافی حیوان زنده بطور محدود انجام می گرفت . قرن ۱۷ شروع پیشرفتهای علمی در زمینه طب و فیزیک و شیمی بود . بیکن اصرار زیادی روی استفاده از حیوان زنده در تحقیقات داشت . در آن زمان در انگلیس و فرانسه این کار بسیار مرسوم شد . آنها اعتقاد داشتند که حیوان درد را درک نمی کند ؛ دکارت ، فیلسوف فرانسوی ، حیوانات را به ماشینی تشبیه کرد که فریاد آنها چیزی بیش از صدای تیک تیک ساعت معنا نداشت .
در قرن ۱۹ با انقلاب صنعتی که رخ داد انجام آزمایشها شدت گرفت . محققان بطور تمام وقت در آزمایشگاه های مخصوص حیوانات به کار گرفته شدند . دو فیزیولوژیست فرانسوی به نامهای ماگندی و کلود برنارد روش های جدید علمی با بهره گرفتن از حیوان را ابداع و متداول کردند .
در همین زمان بود که جنبشهای ضد کالبد شکافی موجود زنده در انگلستان بطور رسمی شکل گرفت . اکثر آزمایشهای ماگندا قبل از سال ۱۸۴۶ انجام می شد که هنوز داروی بی حسی کشف نشده بود . او هیچ احتیاط و محدودیتی در ایجاد درد در حیوان در نظر نمی گرفت . اغلب آزمایشها در انظار عموم تکرار می شد . هدف آزمایشهای او بررسی کار سیستم عصبی و جذب سموم از بافتهای بدن بود . در یکی از نمایشها که در لندن انجام می داد آنقدر حیوان را دچار زجر و درد و شکنجه کرد که صدای خشم و اعتراض مردم در آمد . این اتفاق منجر شد به اینکه مجلس انگلیس به فکر ایجاد قوانینی برای کنترل آزمایش روی حیوان افتاد که البته ۵۰ سال بعد این قانون تصویب شد .
نه تنها مردم بلکه دانشمندانی مانند چارلز بل اناتومیست انگلیسی نیز با کارهای ماگندا مخالفت کردند . در سال ۱۸۳۹ در London medical Gazette بحث اخلاقی کردن آزمایشها و نظریه نوین روش های جایگزین مطرح شد . در سال ۱۸۹۰ پزشکی انگلیسی بنام Alfred perry از دانشکده دامپزشکی نزدیک پاریس دیدن کرد و گزارشی در The lancet به این قرار نوشت :
دانشجویان مهارتهای جراحی را روی اسبهایی که به هوش بودند انجام می دادند . اسبها و قاطر های از کار افتاده را هر هفته از ۹ صبح با جراحی های کوچکتر از ناحیه گردن و پا و دم شروع کرده تا اواسط روز به جراحی های جدی تر مانند قطع اعصاب و Firing and lithotomy سوزاندن با آهن داغ و برداشتن سنگ می رسیدند . کلاس تا ۵ عصر ادامه داشت و در آخر اگر حیوان از درد و خونریزی نمرده بود او را به داخل حیاط کشیده و از بین می بردند .
اولین کتاب مربوط به آزمایشگاه های فیزیولوژی بنام Hand book for the physiologists در ۱۸۷۳ به چاپ رسید که حاکی از استفاده وسیعی از حیوانات در آزمایشها بود که با اعتراض شدید مردم روبرو شد .
کمتر نوع حیوانی وجود دارد که در آزمایشات استفاده نشود . موشهای شهری و موشهای صحرایی جمعا ۸۰ درصد حیوانات آزمایشی را تشکیل میدهند . دلیل استفادۀ بیشتر از جوندگان این است که آنها کوچک و ارزان هستند و پرورش آنها آسان است . علاوه بر این ، دورۀ بارداری در این حیوانات کوتاهتر از سایر حیوانات است و محققان با صرف کمترین زمان میتوانند عوارض یک مادۀ شیمیایی یا درمان یا دارو را بر نسلهای بعد نیز مطالعه کنند .
در کنار موشها ، گربه ها ، سگها ، خرگوشها ، خوکچه های هندی ، میمونها ، پرندگانی مثل سهره یا فنچ ، بلدرچین و مرغ ، همسترهای طلایی ، بزها ، گوسفندها ، اسبها ، گاوها ، ماهیها و انواع دیگر حیوانات مانند خفاشها و سمندرها مورد استفاده قرار میگیرند .
معمولا شرکتهای داروسازی و دانشگاهها حیوانات مورد نیاز خود را خود پرورش می دهند. سایر شرکتها و مراکز ، مانند تولید کنندگان مواد شیمیایی ، لوازم آرایشی- بهداشتی و غیره حیوانات مورد نیاز خود را از پرورش دهندگان حیوانات آزمایشگاهی خریداری میکنند . در واقع ، میتوان هزاران حیوان را در کاتالوگهای این پرورش دهندگان جستجو کرد و مانند لباس یا کفش سفارش داد . مراکز پرورش حیوانات آزمایشگاهی حتی اقدام به فروش حیوانات از پیش جراحی شده مانند موشهایی با عصبها یا شریانهای قطع شده ، حیواناتی که در بدن آنها دستگاه های اندازه گیری کار گذاشته شده است ، حیوانات بدون طحال یا کلیه و … میکنند .
به عنوان نمونه ، در کاتالوگهای آزمایشگاه جکسون میتوان هزاران موش سفارش داد که با بهره گرفتن از تغییرات ژنتیکی به چاقی ، سرطان یا دیابت مبتلا شده اند .
بزرگ ترین پرورش دهندگان حیوانات آزمایشگاهی ” آزمایشگاههای چارلز ریور” و ” هارلان وینکلمن ” هستند که در کشورهای زیادی شعبه دارند . چارلز ریور ، موش ، خوکچه هندی ، همستر ، خرگوش و ماهی و هارلان وینکلمن سگ ، موش ، خوکچه هندی و همستر پرورش میدهد .
بیشترمیمون ها از کشورهایی مثل اندونزی و فیلیپین وارد میشوند . برخی از این حیوانات برای آزمایشات پرورش داده میشوند و برخی دیگر در جنگلها شکار میشوند . بسیاری از این حیوانات در همان مرحلۀ پرورش یا شکار یا انتقال بر اثر استرس یا بیماریها یا شرایط بسیار ناهنجار زندگی میمیرند .^[۷۶]
بند دوم : کمیته های اخلاقی حقوق حیوانات
امروزه اکثر کشور ها فاقد قانونی درمورد استفاده از حیوان زنده در آزمایشگاه هستند . در کشور هایی که استفاده از حیوان زنده باید تحت نظر کمیته مخصوصی انجام گیرد حیوانات غیر پستاندار و موشهایی که برای آزمایش پرورش داده می شوند شامل این قانون نمی شوند .
با اینکه بودجۀ آزمایشات معمولا از مالیاتی که شهروندان پرداخت میکنند ، تامین میشود کسی جز کارکنان آزمایشگاهها اجازۀ بازدید از آزمایشگاهها را ندارد . به همین دلیل ، طرفداران حقوق حیوانات معمولا مجبورند به عنوان کارمند یا کارگر وارد آزمایشگاهها شده و وضعیت آنها را به صورت مخفیانه فیلمبرداری کنند . گاهی نیز خود کارکنان دست به کار شده ، مخفیانه از حیوانات و آزمایشات عکسبرداری یا فیلمبرداری میکنند و آنها را در اختیار سازمانهای دفاع از حقوق حیوانات قرار میدهند . آنچه از این عکسها و فیلمها بر میآید گواهی بر این ادعاست که حتی در بهترین آزمایشگاههای دنیا زندگی حیوانات یک مرگ تدریجی و رنج آور است . این حیوانات در جعبه ها یا قفسهای کوچک بتونی یا فلزی زیر نور مصنوعی نگهداری میشوند بی آنکه بتوانند ذرهای از نیازهای طبیعی خود مانند حرکت کردن ، بازی ، دسترسی به هوای آزاد و نور ، همزیستی با همنوعان و .. را تجربه کنند . آنها هر لحظه منتظر انجام یک آزمایش دردناک دیگر یا مرگ خود هستند . ^[۷۷]
برای حمایت از حقوق حیوانات مورد استفاده در علوم پزشکی ، کمیته های اخلاقی از بیش از صد سال قبل در برخی کشورها تأسیس شدند ؛ وظیفه این کمیته ها را می توان در چند سطر خلاصه نمود :
۱- نظارت بر نوع تحقیقات انجام شده و ارزیابی تناسب میزان آسیب وارده به جانداران و منافع کسب شده از تحقیق ؛ و در  نتیجه جلوگیری از انجام تحقیقات بیهوده و تکراری که فاقد اهمیت حیاتی برای موجودات زنده دیگر هستند .
۲- اطمینان از به کارگیری روش های انسانی در تحقیق ؛ بدین معنی که موجودات مورد تحقیق کمترین درد ، رنج و استرس را متحمل شده و تا آنجا که ممکن است کشته نشوند .
۳- نظارت بر نوع و تعداد حیوانات مورد تحقیق . در اینجا کمیته با نظر مدیریتی خود ، کمترین تعداد حیوانات ممکن و پایین ترین رده های حیات ( از نظر تکامل سیستم عصبی)^[۷۸] را برای هر تحقیق ارزیابی و انتخاب می کند .
۴- متوقف نمودن تحقیقات بدون مجوز
۵- کمک به دانشمندان در جهت یافتن راه های انسانی تر برای انجام تحقیقات خود
۶- حمایت مالی و فکری و مدیریت کلان بر تحقیقات مربوطه به یافتن روش های جایگزین نسبت به حیوانات .
در ایران با وجود تلاش های صورت گرفته توسط فعالان این بخش ، هنوز کمیته ای رسمی در این خصوص اجازه ی فعالیت پیدا نکرده است و با اینکه منشوری نیز در باب حمایت از حیوانات و تاسیس کمیته ی اخلاقی نوشته شد و تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید و لکن به دلایل نا مشخصی این جریان روند قانونی خود را طی نکرد و به صورت مسکوت شده ای در میان سایر لوایح و طرح ها باقی گذاشته شد .
این در حالی است که در ایالات متحده ی آمریکا با وجود آنکه مبانی محکم و آماده ای نظیر آنچه در فقه اسلام در خصوص حفظ و نگهداری از حیوانات موجود است ، وجود نداشته است ولی از سال ها پیش در زمینه ی تشکیل کمیته ها و NGO ها تلاش صورت پذیرفته و امروزه یکی از ارکان حمایت از حیوانات را در تمام مراحل ، از قانونگذاری تا اجرا ، این موسسات بر عهده دارند برای نمونه باید گفت آنچه که از داخل آزمایشگاه ها یا کشتارگاه ها و یا محل های نگه داری حیوانات فاش می گردد و النهایه سبب منظم شدن امور و تعقیب کیفری متخلفین می شود ، توسط این گروه ها و نظارت و پیگیری آنها صورت می پذیرد .
به طور مثال برای حمایت از حیوانات « انجمن های مدافع حقوق حیوانات لایحه ای را پیشنهاد کرده اند که در صورت قانونی شدن آن خرید و فروش هرگونه حیوان خانگی از سگ و گربه گرفته تا ماهی آکواریمی ، ممنوع می شود . » ^[۷۹]

بند سوم : شکنجه شدن حیوانات آزمایشگاهی
در طی آزمایش و تشریح حیوان دچار رنج و صدمات و شکنجه زیادی می شوند . گاهی حیوان از بیهوشی خارج شده و از درد فریاد میکشد . بی حس کردن آنها نیز دلیلی بر بی درد بودن کامل نمی باشد . بسیاری از حیوانات قبل یا در حین انجام آزمایش می میرند .
برای مشاهده مراحل مختلف گوارش در بدن خرگوش مقدار زیادی غذا به خوردش می دهند . سپس بدنش را برش برش میکنند . برای مشاهده انواع سوء تغذیه ها موشها را تا سر حد مرگ گرسنگی و تشنگی می دهند . برای ایجاد مرگ مغزی در قورباغه یک شی تیز را از قاعده سر به داخل مغز فرو کرده و تکان می دهند . یا یک تیغه قیچی را داخل دهانش برده و در حالی که زنده و به هوش است سر قورباغه را قیچی می کنند . موشها را از طریق شکستن گردن آنها می کشند . برای کشتن قورباغه آن را داخل محلول آب و الکل می اندازند . ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد تا حیوان به این طریق بمیرد . بعضی از حیوانات را با ۲Co خفه می کنند . بعضی را با کوبیدن چیزی به سرشان می کشند . حیوانات خونسرد را با فریز کردن میکشند . انواع میکربهای مختلف را بداخل شکم حیوان تزریق می کنند . از حیوان حامله برای مطالعات سم شناسی و تاثیر مواد روی مرگ یا ایجاد نقص روی جنین استفاده می کنند . همستر را با الکترود جوشکاری میسوزانند تا ترمیم سوختگی را بررسی کنند . بعضی از آزمایشها نیاز به بررسی حیوان بعد از به هوش آمدن دارد . یعنی حیوان باید با درد و رنج به هوش بیاید .
برای نگهداری موشها و سایر جوندگان کوچک از روش انبارداری قطعات استفاده میشود . این حیوانات ، در جعبه های کوچک پلاستیکی که به صورت کشویی باز و بسته و روی هم چیده میشوند ، نگهداری میشوند . این روش ، ” استانداردسازی” نامیده میشود . بیشتر این حیوانات نیز به تدریج دچار اختلالات روانی و آسیبهای مغزی شدید میشوند .
میمون ها ، سگها و گربه ها معمولا در قفسهای تکی و بدون هیچ امکان سرگرمی نگهداری میشوند . این بیتحرکی و عدم توجه به نیازهای اجتماعی حیوانات منجر به نوعی اختلال روانی به نام حرکات استریوتایپی میشود . در این حالت ، حیوان مرتب سر خود را بالا و پایین میبرد ، در جا میزند و سر خود را به میله ها و دیواره های قفس میکوبد^[۸۰].
در مدارس آمریکا سالیانه یک میلیون آزمایش تحت عنوان Science fair انجام میشود که طی آنها دانش اموزان ضایعات شدیدی در مهره داران ایجاد میکنند و با بی حسی ناقص و بدون بی حسی ؛ حتی  گاهی بدون سرپرستی مربی در ساعتهای بعد از مدرسه در اطاق خواب خانه ، گاراژ یا زیر زمین . حیوانات زنده را سر کلاس با شوخی و خنده و مسخره بازی تشریح می کنند و سلولهای سرطانی ، نیکوتین ، آنتی بیوتیک ، یا آمفتامین با دوز بالا به داخل بدن آنها تزریق میکنند . برای جراحی مغز میمون جوایزی نیز به دانش آموز اهدا می شده است . نه تنها دانش آموزان بلکه معلم ها نیز گاهی خارج از استاندارد عمل میکنند .
برای مومیایی کردن و نگهداری نمونه های تشریح شده از فرمالین استفاده می کنند . غلظت بالای فرمالین اگر به داخل چشم بپاشد مشکلات دایمی بینایی ایجاد می کند و استنشاق طولانی مدت آن باعث مشکلات تنفسی می شود . فرمالدیید احتمالا سرطانزا می باشد . هنگامی که بوی آن به مشام برسد نشانه آن است که غلظت آن از حد قابل قبول بالاتر است .
اگر کسی با حیوانات ارتباط مستقیم داشته باشد، به خوبی میداند که حتی تزریق یک آمپول ساده برای یک خرگوش، موش یا سگ میتواند تا چه حد اضطرابآمیز باشد. در واقع، ناآگاهی حیوان از اینکه چه بلایی بر سرش خواهد آمد، آنچنان شدید است که میتواند باعث تغییرات اساسی در وضعیت جسمی حیوان شود. این در حالی است که بیشتر آزمایشات بیش از حد تصور ما دردآور هستند. علاوه بر این، تزریق یک آمپول به یک حیوان آزمایشگاهی با تزریق آمپول به یک انسان یک تفاوت بسیار عمدۀ دیگر هم دارد: در مورد انسانها تزریق یک آمپول برای تسکین درد یا بهبود بیماری است در حالی که تزریق یک آمپول به یک حیوان آزمایشگاهی برای انتقال یک نوع بیماری یا مادۀ سمّی یا سلولهای سرطانی به حیوان انجام میشود و در واقع، شروع رنج و بیماری است^[۸۱] .
مسلما عملهای جراحی زیر با بی حسی یا بیهوشی انجام میشوند ولی نکته اینجاست که پس از انجام عمل جراحی این حیوانات باید تا مدتها درد و رنج ناشی از تغییر انجام شده را تحمل کنند. برای نمونه :

تحصیلات

۷۸/۰

اشتغال

۸۱/۰

طول دوره زندگی

۸۲/۰

احساس قدرت در کل

۸۳/۰

۳-۳-۶- اخلاق تحقیق

از آنجا که در این شیوه پژوهش، محقق وارد صحنه زندگی افراد مورد بررسی شده و به جستجو و کاوش در زندگی خصوصی آن‌ها می‌پردازد، امکان بروز برخی مسائل اجتناب‌ناپذیر خواهدبود، مسائلی که معمولا در پژوهش‌های صرفا کمی به ندرت مشاهده می‌شود.
به همین سبب یک اصل مهم در روش‌های تحقیق، «رعایت اصول اخلاقی» است، این پژوهش نیز ایجاب می‌کرد به منظور فراهم نمودن فضای مناسب و نیز جلب اعتماد پاسخگو از اصولی پیروی کنیم، که این اصول عبارتند از:
- عدم اجبار افراد مورد نظر به مصاحبه و گفتگو
- تاکید بر محرمانه ‌بودن اطلاعات و ناشناس ماندن پاسخگو
- انتخاب زمان و مکان مصاحبه با در نظر گرفتن شرایط پاسخگو
- جلب رضایت و موافقت پاسخگو به هنگام استفاده از ضبط‌ صوت
- اینکه مصاحبه ‌شونده دریابداین گفتگو برای پژوهشگر مهم بوده و مشارکت آن‌ها بسیار حایز اهمیت است.

فصل۴
یافته‌های پژوهش
مقدمه
به زعم بوردیو، عاملان و کنش‌گران حاضر در هر میدان به سبب دستیابی به قدرت و منزلت و از آنجایی که در موقعیت‌های نابرابری هستند همواره درکشمکش و جدالاند واز طریق خصلت و شکلهای سرمایه‌ای که در اختیاردارند می‌توانند جایگاه فرادست یا فرودست را در این میدان کسب نمایند. خصلت یک نوع شیوه‌ی بودن است که موجب پیدایی اعمالی در تطابق با شرایط خاصی می‌شود، یک شخص با یک نوع خصلت مشخص که در تطابق با فرصت های زندگی او قرار دارد، خودش را در آن شرایط مشخص راحت حس می‌کند و خودش را با شرایط بازی تطبیق می‌دهد.اما زنان خود از مفهوم قدرت چه برداشتی دارند؟ رابطه زنان با مقوله قدرت و میزان مهریه چیست و جنبه‌ها و وجوه تاثیر میزان مهریه بر احساس قدرت بر مبنای تجربه زیسته زنان در طول زندگی کدام است؟ درک زنان از نقش مهریه و افزایش سرمایه فرهنگی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی چیست؟ برای آگاهی از این امر بر آن شدیم تا با بهره گرفتن از روش ترکیبی و توسط ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه، برداشت و تلقی زنان شهر سمنان از میزان مهریه و احساس قدرت خود را طی دوره‌های متفاوت زندگی در خانواده که متاثر از نقش‌های گوناگون نیز هست، دریابیم و تغییراتی را که زنان احتمالا طی این دوران (مجردی، متاهلی، بیوه بر اثر فوت همسر، مطلقه) در احساس قدرت خود تجربه کردهاند و علل و عوامل آن را بازگو نمایند.

۴-۱- یافته های بخش کیفی

- ویژگی‌های کلی جمعیت نمونه در بررسی کیفی

گستره سنی زنان مورد بررسی در این بخش از ۲۲ تا ۸۱ سال را در برمی‌گیرد و سطح تحصیلات آنان از بی‌سواد تا فوق ‌لیسانس است. سبک ازدواج آنان در بیشتر موارد سنتی بوده و در موارد اندکی ازدواج عاشقانه و یا با تصمیمگیری شخصی بوده‌ است و البته در بیشتر موارد از طریق آشنایان و دوستان به همسر خود معرفی شده‌اند اما تصمیم نهایی با خود آن‌ها بوده ‌است. سن ازدواج بین ۱۶ تا ۲۷ سال و مدت ازدواج از حدود یک سال تا ۴۵ سال در نوسان است. ۴ نفر از نمونه‌ها‌ مطلقه، ۴ نفر بیوه بر اثر فوت همسر، ۴نفر متاهل، ۴ نفر مجرد در حین ازدواج بوده‌ است. در زندگی برخی از آن‌ها عواملی همچون رابطه براساس احترام و گاه ترس از شوهر، تابعیت بی چون و چرا از همسر و اقتدار زیاد مادرشوهر یا خانواده شوهر نیز دیده می‌شود. البته در زندگی برخی از زنان کم‌سن‌تر تغییراتی در شیوه‌های سنتی می‌بینیم، قبل از ازدواج یا بعد از ازدواج تلاش کرده‌اند ادامه تحصیل بدهند، در مورد بچه‌دار شدن و تعداد بچه‌ها کنترل‌هایی داشته‌اند.

در این بخش مفاهیم اصلی بدست‌آمده در جریان گفتگو با زنان، به منظور تجزیه وتحلیل مصاحبه‌ها ارائه می‌شود.

۴-۱-۱- تلقی و برداشت زنان از قدرت

در بررسی مصاحبه‌ها مشاهده میشود تقریبا زنان پاسخگو احساس قدرت خود را در چهارچوب خانواده و در رابطه با همسر و فرزندان خود تعریف میکنند. خانم ۳۶ ساله، متاهل و شاغل و مدیر اداره دولتی اظهار داشت: “در خانواده حرف آخر را من می زنم همسرم اغلب با نظرات من موافق است و اکثرا کاری بخواهد انجام دهد از من نظرخواهی کرده و حرف مرا می پذیرد از اینکه برای حرف من ارزش قایل می‌شود و تصمیم نهایی با من است احساس قدرت می‌نمایم". همچنین خانمی ۲۵ ساله مجرد شاغل معتقد بود: “در خانواده سعی می‌کنم با هر ترفندی شده حرف و خواسته ام را بدست بیاورم و از اینکه می‌توانم به خواسته‌هایم برسم احساس قدرت می‌کنم".البته برخی از آنان بر این باورند که برای تعریف قدرت بایستی بین زن و مرد تفکیک قائل شد وقدرت مردانه را نشات گرفته از جنسیت مردانه آن‌ها تلقی می‌کنند: “مرد، چون مرد است بالذات دارای قدرت است، اما زن هر چقدر قدرت داشته باشد باز هم یک زن است و در هر حال مردها یک پله جلوترند". خانم ۳۱ ساله متاهل شاغل چنین بیان می‌نمود: “مردان از قدرت بدنی و همچنین قدرتی که جامعه به آنان بخشیده از ابتدای امر دارای قدرت هستند در جامعه کنونی ما قوانین به نفع مردان است و قانون گذاران ما مردان هستند در نتیجه بیشتر خواسته مردان را در نظر گرفته و علیه زنان اجحاف صورت می‌گیرد؛ اگر زنی بخواهد در این جامعه به قدرت برسد باید خیلی تلاش کند". به زعم تقریبا اکثر این پاسخگویان، سیاست داشتن و با تعریف یکی از پاسخگویان یعنی"مار را از سوراخ بیرون کشیدن"، برای حفظ خانواده، نماد اصلی قدرت یک زن تلقی می‌شود. خانم ۲۴ساله، متاهل، شاغل چنین گفت: “اکثرا تلاش می‌کنم با ظاهر آراسته در خانه باشم و با غذای خوب و همچنین با احترام گذاشتن به او و خانواده اش دلش را بدست بیاورم و این منجر می‌شود که در خانه شوهرم خیلی به من اهمیت دهد و همسرم هم در کنار من احساس آرامش کند".
از آن‌جا که زنان امکان اینکه به شیوه‌‌ای مستقیم اعمال قدرت داشته ‌باشند، ندارند، چرا که جامعه پذیرای آن نیست،"خانمی۳۲ساله بیان می‌نمود که اوایل زندگی به زور و دعوا حرفم را به کرسی می‌نشاندم ولی همیشه از طرف خانواده‌ام مورد سرزنش قرار می‌گرفتم بعدا تصمیم گرفتم جور دیگر رفتار کنم و با زبان خوش حرفم را پیش می‌بردم “. به‌ نظر می‌رسد استفاده از شیوه‌هایی که آن‌ها را در دستیابی به اهداف یاری کند، یعنی شیوه‌های غیرمستقیم قابل درک خواهد بود. به‌همین سبب دیده ‌می‌شود زنان در طول دوران زندگی خویش، بهترین شیوه برای احساس قدرت را در اختیار داشتن همسران خود می‌دانند، به همین منظور آن‌ها تلاش می‌کنند یا در نظر وی زیبا و مهربان باشند و یا او را به لحاظ عاطفی تحت فشار قراردهند؛ بدین‌گونه زنان یا از عواطف انسانی به عنوان منبع قدرت استفاده کرده و با تکیه برآن احساس قدرت می‌کنند یا شیوه‌های دیگری از قبیل، تهدید به ترک خانواده و عدم انجام کار خانگی را برای اعمال قدرت خود انتخاب کنند تا بدین‌وسیله بتوانند بر همسر خود نفوذ داشته و به تعبیر دیگر وی را در کنترل داشته باشند.
خانمی ۵۲ ساله خانه‌دار با تحصیلات ابتدایی، که ۱۸ سال از زندگی زناشویی وی می‌گذشت، معتقد است: “زن باید با اخلاق خوب خود مرد را جذب خود نماید، در صورتی زن احساس قدرت می کند که بتواند زندگی را با آرامش حفظ کند و رضایت خاطر همسرش را نیز به دست آورد". به باور این خانم زبان نرم و شیرین باعث می شود کار شخص پیش رود و هیچ مشکلی در رابطه با خواسته‌هایش نداشته باشد". “یکی از آن‌ها باید نیم من باشد اگر دو تا من باشند زندگی از هم می‌پاشد". در اکثر موارد زن باید کوتاه بیاید قدرت یک زن و مرد یکسان نیست.اما در عین حال این زن است که زندگی را می‌گرداند، چون اگر یک روز زن نباشد مرد نمی‌تواند هیچ‌کاری بکند نمی‌تواند غذایی بپزد یا جارو کند؛ به خاطر همین یک زن باید زبان خوش داشته ‌باشد، با شوهرش، با فامیل و همه جا باید اخلاق خوب داشته باشد. وی از شرایط خود در خانواده چنین می‌گوید: «من تو زندگیم با زبان، با خنده و شوخی شوهرم را راضی می‌کردم».
خانمی ۳۲ ساله با تحصیلات ابتدایی و مطلقه معتقد بود که زن باید مانند مرد به خواسته‌هایش اهمیت داده شود و زن باید از آزادی کامل برخوردار باشد. وی از بی اعتمادی همسرش نسبت به خود گفت و اظهار داشت که قدرت زن در محکم بودن او و ایستادن در مقابل خواسته‌های نادرست دیگران (بالاخص همسرش) است. زن باید قدرت نه گفتن را داشته باشد تا احساس قدرت کند. وی گفت:"زمانی که در مقابل خواسته‌های نابجای همسرم مقاومت کردم، احساس قدرت نمودم". وی از اینکه همسرش انتظار داشته هر جا و با هر کسی که هست باید پاسخگوی او باشد و برای همه کارهایش نیز از او اجازه بگیرد، ناراحت بود و با همسرش بحث و جدل داشت، وی بیان نمود، در حال حاضر به صورت مجردی زندگی می‌کنم و از اینکه توانسته ام زندگی را بدون هیچ دغدغه‌ای سپری کنم احساس قدرت می‌کنم.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد حفظ خانواده انگیزه و هدف اصلی برخی از زنان برای تعیین کنش‌ها و واکنش‌ها در برابر همسرشان است و موفقیت در این امر برای آن‌ها احساس قدرت می‌آورد. در برخی موارد زنان برای پیشبرد اهدافشان سعی بر این دارند که به خواسته‌های خود توجه نکنند و به اصطلاح کوتاه بیایند.در این ارتباط خانمی ۳۶ ساله بیان داشت: “من برای اینکه شوهرم ناراحت نشود ازاوایل زندگی کوتاه آمده‌ و روی خواسته‌هایم پافشاری نکرد‌ه‌ام". وی گفت که همسرش بیکار است و خرج خانواده با خودش است و برای اینکه شوهرش از وی راضی باشد و عصبانی نشود مجبور است درآمدش را در اختیار وی قرار دهد تا حساسیتی بوجود نیاید. این خانم در زندگی زناشویی خود هرگاه با مخالفت همسرش برای کاری روبرو شده با روش‌هایی سعی کرده او را وادار به پذیرش کند. گاه در این مسیر موفق می‌شده و گاه از آن می‌گذشته چون می‌دانسته فایده‌ای ندارد. البته وی در رابطه با سخت‌گیری‌های قبلی شوهرش چنین می‌گوید:” اوایل زندگی بی تجربه بودم، الان سنم بالاتر رفته و سرد و گرم بیشتری را چشیده‌ام".
جدول شماره(۴-۱): تلقی و برداشت زنان پاسخگو ازقدرت

خوب خانه‌داری کردن

حرف آدم پیش رفتن

امر ونهی کردن

حفظ آرامش و آسایش خانواده

محکم ایستادن

نفوذ داشتن